نام های دیگر: حنطه، قمع، فوم، فرومان، تریتیکوم، پوروس، گیهون
نوع گیاه: بوته
نام خانواده: گندم
قسمت مورد استفاده: دانه
مزاج: گرم و تر، درجه 1- 2
مصلح: سرکه کهنه، شیرینی های طبیعی
مقدار و دستور مصرف: گندم میتواند بین ۱۵ تا ۴۰ گرم برای یک تا دو نوبت در روز مصرف شود.
ترکیب شیمیایی: آب – نشاسته – مواد ازته – مواد چرب – مواد معدنی – انواع پنتوزان – آنزیمهای آمیلاز -سلولز – ارسنیک – نوکلئیک اسید – اکسالیک اسید – اکسالاز – لیپاز – مالتاز – پروکسیداز – پروتئاز گلوکوز- – سوکروز – تایروزیناز – فیتاز – دکسترین – فیتین – گلوتن – لسيتين. ويتامين ها: B – B – B – MB و E در آن وجود دارد.
مشخصات: گیاهی است از خانواده ی Gramineae یک ساله ریشههای آن الیافی و افشان و سطحی و ساقه ی آن استوانه ای توخالی و گره های ساقه. میباشد در بعضی ارقام ساقه پر است هر ساقه به یک خوشه ی متشکل از سنبله ها منتهی میشود. برگهای آن سبز باریک، دراز و سنبله ها حاوی چند دانه میباشد که هرچه زمین غنی تر باشد دانه ها بیش تر خواهد شد پوشش خارجی دانه ی گندم که از گندم جداست در بعضی ارقام پوشیده از کرک و در بعضی بدون کرک است، دانه ی گندم مانند دانه ی برنج و کمی چاق تر از آن میباشد که یک خط طولی در یک طرف آن وجود دارد. گندم یکی از قدیمی ترین گیاهانی است که بشر آن را شناخته و استفاده کرده است. دانه های گندم مربوط به حداقل ۶۷۵۰ سال قبل از میلاد در عراق و بعضی کشورهای شرق مدیترانه پیدا شده است. موطن اولیه گندم به احتمال زیاد خاورمیانه می باشد و تا دوران سنگی به اروپا راه نیافته است. باستان شناسان گندم را در اهرام مصر کشف کرده اند که در ظروف خاصی نگهداری می شده است. یکی از نقاطی که گندم در آنجا کشت میشده بین النهرین (میان) (رودان) است که قدمت آن به چهار هزار سال قبل از میلاد مسیح میرسد. امروزه گندم در بیشتر نقاط دنیا کشت می شود و حدود ۲۰ درصد از مواد غذایی مردم جهان را تشکیل میدهد تاکنون ۲۰۰ واریته گندم شناسایی شده که بیش از ۱۰۰ واریته آنها به طور وسیع در جهان کشت میگردد. با توجه به اینکه ادعا میشود گندم حاوی هورمون های گیاهی است، در چین از آن برای تقویت باروری زنان استفاده می شود. برای گندم اثر ضد تعریق قائل هستند؛ به همین دلیل آن را برای درمان تعریق شبانه و تعریق معمولی استفاده می کنند. از کاه گندم در کاغذسازی به مقدار زیاد استفاده میشود، همچنین در خوراک دام مورد استفاده قرار می گیرد. گندم یکی از منابع مهم تولید نشاسته است. بر اساس مطالعات انجام شده تقریباً از هر دویست نفر یک نفر به گلوتن گندم حساسیت دارد. گلوتن پروتئینی است که در پوسته نازک گندم وجود دارد و قابل جدا شدن از آن نیست. گندم در صنایعی از جمله چسب سازی شیرینی پزی تولید ماکارونی پودرهای لباسشویی و بیسکوئیت سازی کاربرد دارد. گندم از گیاهانی است که در قرآن کریم از آن یاد شده است. در سوره کهف (آیه ۳۲) چنین آمده: ای رسول ما حکایت دو مرد مؤمن و کافر را برای امت مثل از که به یکی از آنها دو باغ انگور دادیم و با نخل خرما اطرافش را پوشاندیم و عرصه میان آنها را کشتزاری برای گندم و سایر حبوبات مخصوص گرداندیم. در کتاب الحاوی رازی در مورد گندم چنین آمده است: گندم گیاهی است علفی و مشهور که دانه آن مهمترین ماده غذایی انسان به شمار می آیده لازم به یادآوری است که در کتب طب قدیم از نوعی گندم سیاه به نام «خندروس» نام برده شده است که به آن خلطه رومی (گندم رومی) هم می گویند.
خواص:
- اشتها آور
- دارای کرومیوم
- درمان برق زدگی
- درمان ادم (جوانه)
- دارای روی (جوانه)
- دارای املاح معدنی
- درمان خون ادراری
- درمان اگزما (روغن)
- درمان کلسترول بالا
- دارای سلنیوم (جوانه)
- درمان تصلب شرایین
- درمان سایکوز (جوانه)
- موثر سرباز کردن دمل
- موثر در زیبایی صورت
- جلوگیری از سقط جنین
- درمان بیماری های کبد
- دارای ویتامین E (جوانه)
- افزایش دهنده طول عمر
- درمان سنگ کیسه صفرا
- تقویت کننده قلب (جوانه)
- درمان MS (روغن جوانه)
- دارای ویتامین B5 (جوانه)
- درمان اسکیزوفرنی (جوانه)
- درمان سرطان سینه (سبوس)
- درمان پرکاری تیروئید (جوانه)
- درمان فسفات در ادرار (جوانه)
- درمان گاز روده (عصاره ریشه)
- درمان فلج مغزی (روغن جوانه)
- دیورتیکولار روده (سبوس گندم)
- احتمال باروری را بیشتر می کند
- افزایش فعالیت فوق کلیوی (جوانه)
- درمان ورم (پخته در روغن و مالش)
- تقویت کننده نیروی جنسی (بو داده)
- درمان بدخلقی کودکان (روغن جوانه)
- درمان سوزن سوزن شدن زبان (جوانه)
- شیرافزا (بو داده ساقه با شکر و آب گرم)
- درمان بیماری های اعصاب (روغن جوانه)
- درمان لکه های سفید و قهوه ای (روغن آن)
- درمان بیماری های کیسه صفرا (روغن جوانه)
- درمان سرماخوردگی (بخور یا خیسانده سبوس)
- درمان لاغری و سرفه (آرد پخته با شکر و بادام)
- موثر در تقویت بینایی (کوبیده با عسل هنگام غذا میل کنید)
- درمان لک صورت (آرد آن با نشاسته و زعفران به صورت ضماد)
- اگر آرد آن را با آب گشنیز تازه ضماد کنید برای درمان خنازیر مفید است.
- خوردن جوشانده ی بلغور گندم برای رفع اسهال های حاد و مزمن مفید است.
- ضماد آرد پخته ی آن با آب و روغن زیتون برای تحلیل ورم های گرم نافع است.
- اگر آرد آن را با آب پیاز ضماد کنید برای ورم های سرد و رسانیدن دمل ها نافع است.
- آرد آن را روی پوست بمالید تحریکات و ناراحتی های پوستی را کاهش می دهد و برای باد سرخ مفید است.
- گندم سوخته را بکوبید و با موم و روغن مخلوط کرده و شب ها ضماد کنید برای درخشان کردن چهره بسیار مفید است.
- آن را با جو به اندازه ی مساوی بجوشانید و آب آن را به طفل بخورانید ولی آن را تازه به تازه درست کنید که مانده نشود برای دوره نقاهت اطفال مفید می باشد.
- آن را بخورید مدر خنک کننده مغذی اشتها آور و چاق کننده است، اختلالات در سلامتی بدن را برطرف میکند برای افزایش بارخیزی زنان مصرف می شود.
- اگر آرد آن را با شکر و بادام مانند حریره درست کنید و کم کم از آن بخورید برای تسکین سرفه، درمان خون روی از سینه رفع درد سینه و پهلو و تقویت نیروی جنسی مفید می باشد.
- کاهش دهنده چربی خون: این اثر با آزمایش عصاره گندم در موش های آزمایشگاهی کاملاً به اثبات رسیده است.
- درمان کولیت زخمی: گندم در درمان بسیاری از مشکلات دستگاه گوارش مفید است. در مطالعه ای که بر روی تعداد محدودی از بیماران همراه با شاهد صورت گرفت. نتایج مثبتی به دست آمد.
- محافظ عصب: در مطالعه ای مصرف عصاره گندم باعث کاهش اثرات آمیلوئید شده است. آمیلوئید از طریق استرس اکسیداتیو باعث مرگ سلولها میشود. این جسم یک ترکیب کلیدی و نشان نوروپاتولوژی در بیماری آلزایمر میباشد.
- ضد کم خونی: پژوهش ها نشان داده است که مصرف گندم باعث افزایش فراهمی زیستی سولفات آهن میشود. این اثر را به سلولز و اسید فیتیک موجود در گندم ارتباط داده اند مصرف عصاره گندم در حیوانات آزمایشگاهی باعث افزایش گلبول قرمز آنها شده است.
- مقداری گندم را بو بدهید و تا گرم است در کیسه ای بریزید و بر وسط سر قرار دهید و بعد از سرد شدن بردارید و این کار را چند بار تکرار کنید خارش سر و سردردی که از ضعف باشد را درمان میکند، اگر بر سرکودکان بگذارید، آبریزش چشم را متوقف می سازد.
- ضد سرطان: این اثر در مطالعات انسانی و حیوانی و به خصوص در سرطان سینه و روده بزرگ مشخص شده است. در گندم و غلات دیگر ترکیبات آنتی اکسیدانی وجود دارد که مهمترین آنها عبارتند از اسید فنولیک فلاونوئیدها، پلی فنل ها، فیتات ها، کاروتنوئیدها، توکوفرول ها و پلی ساکاریدها از مکانیسم های مهم این ترکیبات خنثی کردن رادیکال های آزاد است. همچنین، این مواد با تقویت سیستم دفاعی بدن تأثیر ضد سرطانی خود را نشان میدهند.
مضرات:
- روده
- چاقی
- واریس
- استئاتوره
- انگل معده
- زنان حامله
- آمبولی (جوانه)
- گرفتگی عروق
- ترش کردن معده
- فشار خون (جوانه)
- اسیدی کننده خون
- عدم جذب ویتامین A (جوانه گندم)
- التهاب قولون (نوشیدن آب بعد از آن)
- تاکنون عارضه خاصی از مصرف گندم در حد اعتدال گزارش نشده؛ اما چون حجیم شونده است، افرادی که زخم معده و روده دارند، نباید آن را زیاد مصرف کنند به طور کلی این افراد هنگام خوابیدن و دراز کشیدن نباید محصولات حجیم شونده بخورند.
- گندم بطئی الهضم و سنگین و نفاخ است خوردن آن به صورت دانه برای اشخاصی که مبتلا به عروق هستند مضر می باشد گندم که با آب پخته شود برای هاضمه مضر است و اشخاصی که اختلالاتی در دستگاه هاضمه دارند نباید بخورند گندم پخته نفاخ و دیر هضم است گندم نارس ایجاد قولنج انسداد باد و نفخ شدید می کند.
نکته:
- برای حجیم کردن گندم از کود خاکستر پوست ارزان استفاده کنید.