نام های دیگر: رجل الحمامه، لسان الثور، یوغلص، ساق الحمام، بوراش، اذان، دیم هاج، گازوو، گودار

نوع گیاه: بوته

مزاج: گرم و تر، درجه 1

نام خانواده: گل گاوزبان

مصلح: سنبل الطیب، صندل سفید

قسمت مورد استفاده: قسمت هوایی

مقدار و دستور مصرف: گل گاوزبان به چندین صورت مصرف می شود: 1) 2 تا 4 میلی لیتر از عصاره برگ گیاه یک بار در روز میل شود. 2) 2 قاشق غذاخوری پر از گل گاوبان را در یک لیوان آب جوش ریخته و به مدت 20 دقیقه بگذارید بماند (بهتر است روی ظرف را با پارچه یا در بپوشانید و در این  مدت آن را روی بخار قرار دهید)، پس از آن مخلوط را صاف کرده و صاف شده را میل کنید. 3) 1 تا 4 میلی لیتر تنتور گاوزبان تا سه بار در روز میل شود. 4) برای تسکین تب یا برونشیت مقدار 10 گرم از برگ یا گل (یا مخلوط از آنها) را در یک لیتر آب ریخته و به مدت پنج دقیقه بجوشانید، سپس آن را صاف کرده و صاف شده را کم کم در یک روز میل کنید. با توجه به اینکه گل ها ظریف و نرم می باشند، برای تهیه جوشانده احتیاج به جوشاندن طولانی مدت نیست، از سویی، جوشاند طولانی مدت باعث کمرنگ شدن محلول می شود که دلیل آن ناپایداری رنگ های آن در حرارت است. در گذشته گل گاوزبان را با لیموعمانی مخلوط با هم به صورت دم کرده یا جوشانده مصرف می کردند.

مشخصات: گل گاوزبان گیاهی است علفی، یکساله و به ارتفاع تا 70 سانتی متر، ساقه های منشعب و برگ منفرد و ساده این گیاه پوشیده از تارهای خشن هستند، برگ ها در قسمت های بالایی بدون دمبرگ و در قسمت انتهایی دارای دمبرگ مشخص می باشند. گلها نسبتاً کوچک و به رنگ آبی زیباست؛ اما گاهی ممکن است به رنگ گلی باشند، قسمت مورد استفاده گیاه، گل آن است که مزه ای لعابدار دارد. در بعضی از کتب گیاهان داروی، استفاده از برگ گیاه نیز ذکر شده است. محل و رویش گل گاوزبان در جهان شامل نواحی مدیترانه، فرانسه آفریقای شمالی و بعضی نواحی آسیاست، این نوع گل گاوزبان که به نام اروپایی خوانده می شود، در ایران رویش ندارد. و گل گاوزبان چون گیاهی است با برگ های زبر و چون زبری روی برگ ها شباهت به زبری زبان گاو دارد از این جهت آن را گاوزبان نامیده اند این گیاه بیشتر در شمال غربی ایران و دربعضی نقاط آذربایجان می روید. برگ و دانه ها حاوی مقدار بسیار کمی از آلکالوئیدهای سمی هستند، ولی در روغن آن وارد نمی شوند.

خواص:

1. ملین
2. ادرار آور
3. عرق آور
4. صفرا آور
5. درمان ‌آبله
6. درمان تب
7. درمان نفخ
8. درمان ترس
9. درمان سرفه
10. درمان سکته
11. درمان نقرس
12. درمان نفریت
13. درمان تبخال
14. درمان یرقان
15. درمان بواسیر
16. درمان دل درد
17. درمان سرخک
18. درمان وسواس
19. موثر در زیبایی
20. درمان مخملک
21. درمان ورم معده
22. درمان سینوزیت
23. درمان افسردگی
24. درمان روماتیسم
25. درمان تورم سینه
26. تصفیه‌کننده خون
27. درمان انسداد کلیه
28. درمان سوء هاضمه
29. موثر در زنان حامله
30. درمان غده سرطانی
31. درمان انزال زودرس
32. درمان سرماخوردگی
33. درمان کلسترول بالا
34. تقویت کننده اعصاب
35. درمان تصلب شرایین
36. درمان ناراحتی عصبی
37. دارای منیزیم و پتاسیم
38. درمان بی اختیاری ادرار
39. درمان اسید اوریک بالا
40. دافع بلغم و سودا (عرق)
41. درمان بی خوابی عصبی
42. جلوگیری از پیری زودرس
43. درمان ورم حفره‌های بینی
44. تنظیم کننده عادت ماهیانه
45. مقوی اعضاء رئیسه و حواس
46. درمان تپش قلب و تقویت قلب
47. موثر در درمان شیمیایی شده‌ها
48. درمان زخم های دهان کودکان
49. تقویت کننده پوست خشک (بخور)
50. درمان سرطان مغز، پروستات و سینه
51. درمان بیماری‌های ناشی از جذب اشعه رادیو اکتیو
52. درمان فشارخون (در بعضی هنگام شب این موضوع صدق نمی‌کند)
53. هر روز عرق گل آن را بنوشید به تدریج حالت وسواس را برطرف می کند.
54. گل آن را با لیمو عمانی دم کنید و بنوشید خفقان سرد مزاج را درمان می کند.
55. یک مثقال از گل آن را با یک مثقال مریم نخودی بجوشانید و آب آن را صاف کنید و گل آن مقدار را سه روز صبح ناشتا بنوشید ورم کلیه را درمان می کند.
56. هر روز ده گرم از گل آن را در یک لیتر آب دم کنید و آب صاف کرده آن را در طول روز به مرور بنوشید. زکام، برونشیت، زردی یا یرقان کهیر تب خال و سرخک را درمان می کند.
57. به مدت ۴۰ روز هر روز یک مثقال از آن را با یک مثقال سنبل الطیب دم کنید و آب گل آن را با نبات شیرین کرده و بنوشید مقوی قلب است و امراض قلبی همچنین ضعف قلب را درمان می کند.
58. سی گرم برگ و ساقه ی آن را در نیم لیتر آب بپزید، بعد ده دقیقه دم کنید و روزی چهار فنجان از آب آن را به فاصله ی هر نیم ساعت به نیم ساعت بخورید و هر روز این کار را تکرار کنید درد مفاصل و نقرس را تسکین می دهد، دیفتری یا حناق را درمان می کند.
59. آب دم کرده ی گل آن را بنوشید. اعصاب را قوی می کند حرارت غریزی بدن را بالا می برد مقدار سوخت و ساز مواد را در درون سلول های بدن زیاده کرده و کالری بیشتری تولید می کند اسهال های رطوبتی را بند می آورد تنگی نفس را بهبود می بخشد خون رسانی به مغز را زیادتر می کند برای درمان سرسام، مالیخولیا جنون و کم حواسی مؤثر می باشد.
60. گل گاوزبان به خاطر داشتن موسیلاژ دارای خاصیت خلط آور، است، این گیاه همچنین خاصیت ضعیف ضد اسهال دارد که به خاطر مواد تاننی آن است، افزون بر این، دارای خاصیت ادرار آور متوسط می باشد که بیشتر به دلیل وجود اسید مالیک و نیترات پتاسیم وجود در آن است، گل گاوزبان جزء داروهای OTC بوده و مصرف آن احتیاج به نسخه ندارد و اکثراً در هنگام سرماخوردگی مصرف می شود، تاکنون برای این موضوع دلیل خاصی از نظر علمی ارائه نشده است، البته چون یکی از آثار آن ایجاد تعریق می باشد، تا حدی می توان به این ارتباط پی برد.

مضرات:

1. طحال (زیاده روی)
2. صدها سال است که از گل گاوزبان استفاده می شود تاکنون عوارض جانبی از آن گزارش نشده است، این گیاه به صورت های مختلف، از جمله (چای، ژله، مربا، خام و یا پخته مانند اسفناج مصرف می شود)، با اینکه از تریکبات سمی موجود در خانواده گاوزبان در این گیاه گزارشی نشده است، ولی در مصرف آن باید اعتدال را رعایت کرد.