نام های دیگر: گزگزو، طرفا، جزمازج، گزمازج، خشک انگبین، گز علفی، گز خوانسار، من و السلوی، مان، گلنگبین، طرفه المن، حطب احمر، که زو
نوع گیاه: درختچه
نام خانواده: نخود
مزاج: گرم و خشک
مزاج ریشه گز انگبین: سرد و خشک
مزاج برگ درخت گز انگبین: سرد و خشک
مزاج پوست درخت گز انگبین: سرد و خشک
مقدار و دستور مصرف: 20 الی 60 گرم همراه با آب
قسمت مورد استفاده: مان (قطرات ترشحی خشک شده)
ترکیب شیمیایی برگ درخت گز انگبین: اسکولین در آن وجود دارد.
ترکیب شیمیایی پوست درخت گز انگبین: تانن – حدود چهل درصد تانیک اسید در آن وجود دارد.
ترکیب شیمیایی صمغ درخت گز انگبین: حدود ۴۰ درصد تانیک اسید – حدود ۵۰ درصد ساکاروز – حدود ۲۰ درصد لوولوز – حدود ۲۰ درصد دکستروز.
مشخصات: گیاهی است از خانواده ی Tamaricaceae درخت کوچکی است به بلندی شش تا ده متر و قطر حدود سی سانتیمتر و دارای انشعابهای زیاد و چوب سخت میباشد که قسمت چوبی خارجی آن سفید و چوب داخلی یا مغز چوب سرخ رنگ است. برگهای آن خیلی کوچک صاف و رنگ آنها غباری سفید میباشد شکل برگها لوزی و تخم مرغی با نوک تیز است. گلهای آن خوشه ای کوتاه و متراکم اند این درخت در خاورمیانه از مصر دامنه های سینا تا ،عربستان ،افغانستان، پاکستان و ایران انتشار دارد در ایران بیشتر در اراضی شوره زار و مناطق خشک و نیمه گرم میروید در راه تهران تا اصفهان کاشان ،یزد، شیراز ،کرمان شهداد تا زاهدان و بندرعباس و نیز در ،گوتوند خوزستان در باتلاق گاوخونی شمال خراسان از اترک تا ،بجنورد شیروان و در جاجرود و بهرام و اراضی شوره زار جنوب کرج و نیز در شرفخانه ی آذربایجان غربی کرمانشاه و لرستان بین خرم آباد و اندیمشک و در ارتفاعات از ۱۱۰۰ متر در بهرام تا ۲۲۰۰متر در کرمان انتشار دارد.
خواص:
- قابض
- درمان نفخ
- درمان سرفه
- درمان اسهال
- درمان فلج روده
- درمان راشیتیسم
- درمان تنگی نفس
- حرارت دهنده بدن
- درمان اسهال خونی
- تنقیح و پالایش مغز
- سرشار از ویتامین ها
- درمان رطوبتی مزاج ها
- درمان بیماری های کبد
- موثر در صاف کردن صدا
- درمان کمردرد دوشیزگان
- درمان بیماری‌های سینه و ریه
- درمان ورم طحال (ضماد با سرکه)
- درمان سرماخوردگی (بخور با شاخه و برگ)
- درمان مسمومیت (ریشه پخته + روغن زیتون)
- درمان یرقان ناشی از ضعف کیسه صفرا (با سرکه)
- درمان زخم روده و اثنی عشر (در آب جوش حل کنید و بنوشید)
- مزمزه با آب جوشانده ریشه آن در دهان برای تقویت لثه و دندان نافع است.
- آب دم کرده ی برگ آن را در دهان مزمزه کنید لثه و دندان را تقویت می کند.
- پودر خشک برگ آن را بپاشید برای خشک کردن زخمهای مرطوب و زخم آبله مؤثر است.
- ریشه آن را در سرکه بپزید و مصرف کنید یرقان که از ضعف کیسه صفرا باشد را درمان می کند.
- آب جوشانده ی پوست درخت گز انگبین را بنوشید بند آورنده ی اسهال ساده و اسهال خونی است.
- چهار مثقال از صمغ آن را با آب گرم حل کنید و بخورید برودت و سردی معده را برطرف می کند.
- برگ آن را در سرکه بپزید بعد بکوبید و ضماد کنید برای رفع ورمهای گرم و تحلیل سختی طحال مفید است.
- صمغ آن را بخورید، ملین، مسهل ،قابض محلّل و خلط آور است خشکی سینه را برطرف میکند و برای رفع تنگی سینه و گرفتگی صدا مفید می باشد.
- برگ ها را همراه با شاخه های درخت بجوشانید و با آب آن بخور دهید برای زکام خارج ساختن زالوی در حلق مانده خشک کردن زخمهای تر و آبله مفید است.
- ریشه آن را بپزید و با روغن زیتون مخلوط و مصرف کنید جذام که از سموم ایجاد شده باشد را درمان میکند ورم طحال و گرفتگی ها و انسداد مجاری طحال را برطرف می سازد.
- برای درمان دل درد نوزاد که از سردی ایجاد شده باشد ۱۰ مثقال از صمغ آن را با ۱۰ مثقال گز علفی بجوشانید بعد آب آن را صاف کنید و به مرور آن را قاشق قاشق به طفل بخورانید.
- آب دم کرده ی برگ آن را بنوشید قابض و محلّل است اسهال را بند می آورد، خونریزی رحم را قطع میکند از ترشحات رحم جلوگیری کرده و آن را خشک میسازد برای کوچک و نرم کردن طحال که بزرگ شده مفید است.
- اگر روزانه مقدار ۱۵۰ گرم از ریشه آن مصرف شود برای درمان ورم های سفت کبد و باز شدن انسداد و گرفتگی های آن مفید است برای بند آوردن اسهال و رفع خونریزی و ترشحات و خشک کردن رحم نافع می باشد.