نام های دیگر: بید انجیر، خروع، کنتور، طمراء، کرنتی، بید انجیل، کنتو، ترکی کرچک.

نوع گیاه: درختچه

مزاج: گرم و خشک

نام خانواده: فرفیون

قسمت مورد استفاده: روغن دانه

مصلح: مصلح آن کتیرا، مستکی و نعناع می باشد.

مقدار و دستور مصرف: روغن به مقدار 15 الی 60 گرم بر حسب سن بیمار مصرف گردد. معمولاً روغن هنگام شب مصرف و تا صبح عمل تخلیه مدفوع انجام می شود. عملکرد این روغن در مدت کوتاه و ظرف چندین ساعت است.

ترکیب شیمیایی دانه کرچک: روغن ثابت – چند گلیسرید – آرژینین – یک آلکالوئید سمی به نام ریسینین – ماده ی پروتئین سمی یا آلبومین سمی به نام ریسین اولئین که نوعی توکسالبومین است – دی هایدروکسی استئاریک اسید اولئیک اسید – پالمیتیک اسید – لینولئیک اسید گلوتامیک اسید.

مشخصات: گیاهی است از خانواده ی Euphorbiaceae بومی مناطق گرمسیری جهان است و در اقلیمهای گرم مانند هند و آفریقا به صورت یک درختچه که بلندی آن تا سه متر هم میرسد وجود دارد ولی در مناطق معتدل چون در سرمای زمستان این مناطق مقاوم نیست به صورت یک گیاه یک ساله و در برخی مناطق مناسب دو ساله است. این گیاه دارای انواع مختلفی است و آنها نیز دارای رنگهای متفاوتی میباشند، ساقه و برگهای این گیاه بر حسب رقم آن ممکن است دارای رنگهای سبز ،صورتی قرمز و بنفش باشد. برگهای آن پنجه ای و شبیه برگ انجیر میباشد که از ۹-۷ قطعه یا لوب نوک تیز تشکیل شده است ریشه ی آن مانند نی مجوف میوه ی آن خاردار و مدوّر، تخم آن داخل میوه و به اندازه ی دانه ی قهوه یا لوبیا پوست تخم آن منقط و مغز دانه اش سفید می باشد. این گیاه به قولی بومی هند و به قولی از حبشه برخاسته است ولی در هر حال کشت آن منحضر به هند و آفریقا نیست و در حال حاضر در اغلب مناطق دنیا از جمله در ایران کاشته می شود. میزان روغن دانه کرچک علاوه بر واریته، کاملاً به شرایط آب و هوایی و جغرافیایی محل کشت ارتباط دارد، با توجه به مصرف بسیار زیاد روغن کرچک، کشت آن در بسیار یاز نقاط جهان از جمله ایران رواج دارد، نواحی مهم کشت آن در ایران شامل خراسان، جنوب کشور و سیستان و بلوچستان است. روغن کرچک از فشار بر روی دانه های کرچک به دست می آید و حاوی 45 تا 50 درصد روغن می باشد. روغن کرچک یکی از قوی ترین مسهل های گیاه است که اصولاً برای تخلیه کامل روده و عکسبرداری از امعاء و احشاء بدن مصرف می شود. در این شرایط عکس ها برای مطالعات پزشکی وضوح بیشتری دارند.

خواص:

1. درمان فلج
2. درمان لقوه
3. درمان یبوست
4. درمان استسقاء
5. باز کننده رگ ها
6. درمان سرطان معده
7. درمان کهیر (روغن)
8. درمان قولنج (کولیت)
9. موثر در صابون سازی
10. درمان شوره سر (مالش)
11. درمان درد مفاصل (با حنا)
12. درمان سوء هاضمه (روغن)
13. درمان موخوره (با کف دریا)
14. درمان ورم پستان (با سرکه)
15. درمان پرش عضلات صورت
16. دافع بلغم (۲ عدد مغز دانه با عسل)
17. تقویت کننده مژه (مالش با روغن قبل از خواب)
18. درمان مسمومیت با تریاک (عصاره برگ کوچک)
19. آب جوشانده دانه آن را بنوشید بواسیر را درمان می کند.
20. درمان اختلالات گوش (چکاندن روغن کرچک ولرم روزی دو قطره)
21. مالیدن عصاره ی آن مخلوط با آب تره برای درمان بواسیر مؤثر می باشد.
22. چکاندن شیره ی آن در گوش برای رفع سنگینی و کری که در اثر سرما ایجاد شده باشد مفید است.
23. ده گرم عصاره ی آن را با شیر تازه مخلوط کنید و بخورید برای تسکین درد ناحیه ی قلب مفید است.
24. آب جوشانده ی پوست ریشه کرچک را بنوشید برای رفع دل پیچه و باز کردن انسداد مجاری نافع است.
25. مغز آن را بکوبید و با سرکه مخلوط کنید و ضماد نمایید. برای ورم پستان و درمان اواخر باد سرخ مفید است.
26. رفع خستگی و کوفتگی پاها (قبل از خواب بمالید و با جوراب نخی ببندید و بعد از خشک کردن صبح جوراب را در آورید).
27. عصاره ی آن را بگیرید و بخورید تریاق مؤثری است اگر چندبار خورده شود، موجب قی و خارج شدن سم های سرد نظیر تریاک و غیره می شود.
28. گذاردن چرب کرده و گرم شده ی آن روی موضع برای تسکین درد، نقرس روماتیسم و دردهای دیگر، تحلیل ورم سردرد و دردهای پهلو که نفس کشیدن را دشوار می کند مؤثر است.
29. مغز دانه آن را بکوبید و ضماد کنید. برای معالجه ی سنگینی گوش و کری، سردرد، خنازیر، ناراحتی های پوستی، جوش و کورک مفید است برای تحلیل، ورم ها تسکین و تحلیل درد ورم نقرس و ورم مفاصل نافع می باشد.
30. مالیدن عصاره ی آن برای رفع سفتی مفاصل نافع است برای التیام عفونت چرکی نرمه بند دور انگشت دست و پا که ویتلا گفته می شود نافع است برای التیام بیماری های پوستی نظیر جرب و رفع آثار کبودی در پوست مفید می باشد.
31. اگر پوست کنده ی دانه آن خورده شود پاک کننده ی عروق می باشد اعصاب را تقویت می کند برای قطع خونریزی و درمان استسقاء مفید است ورم ها را تحلیل می برد مسهلی قوی است و یبوست را درمان می کند برای درمان سردرد، فلج، لقوه، رعشه بیماری های ناشی از، سردی تنگی نفس، سرفه های سرد، رفع دردهای پشت و مثانه و استسقاء مفید است، قاعده آور می باشد، منقی عروق، محلل و مسهل قوی خلط است برای تحلیل قولنج و ضیق النفس مفید می باشد.
32. روغن کرچک یکی از قوی ترین مسهل های گیاهی است که اصولاً برای تخلیه کامل روده و عکسبرداری از امعاء و احشاء بدن مصرف می شود. در این شرایط عکس ها برای مطالعات پزشکی وضوح بیشتری دارند. ماده سمی ریسین موجود در پوسته دانه ها یک سم پروتوپلاسمی است که خوردن، تنفس کردن و تزریق داخل رگ آن به سرعت باعث مرگ می شود. مسمومیت با ریسین، باعث سوختگی دهان و گلو درد شدید، معده، خون در ادرار، بی کفایتی کلیه و مرگ می گردد مسمومیت حاصل از آلکالوئید ریسینین نیز با تهوع، استفراغ، خونریزی معده، تشنج و مرگ همراه است.

مضرات:

1. آشفتگی
2. قند در ادرار
3. سلب اشتها
4. به هم زدن جهاز هاضمه
5. کولیک، تهوع و استفراغ (مصرف زیاد)
6. مصرف روغن کرچک گاه باعث حساسیت پوستی می گردد.
7. چون دانه ها حاوی حدود 3 درصد مواد سمی هستند، تعداد 3 تا 20 عدد دانه کرچک می تواند مرگ آور باشد، گاهی جویدن حتی یک دانه کرچک توسط بچه ها باعث مرگ می گردد.
8. در انسداد روده، آپاندیس و التهاب مجاری مدفوع نباید مصرف شود، همچنین مصرف آن نباید بیش از 8 تا 10 روز ادامه یابد، کودکان کمتر از 12 سال نیز نباید آن را مصرف کنند.