شناخت دارو: عبارت است از ویتامین کا 1 ( فیتونادیون)، یک ویتامین محلول در چربی و از مشتقات نفتوکینون است.

دسته دارویی:

• مکمل های غذایی (ویتامین ها)

فارماکولوژی و مکانیسم اثر دارو:

• ویتامین کا در بدن جهت سنتز فاکتورهای انعقادی خون در کبد از جمله فاکتور 2 (پروترومبین)، فاکتور 7 (پروکانورتین)، فاکتور 9 (فاکتور کریسمس یا جزء ترمبوپلاستین پلاسما) و فاکتور 10 (فاکتور استوارت پاور) استفاده می شود. ویتامین کا باعث از بین رفتن اثرات مهاری کومارین و مشتقات اینداندیون بر سنتز فاکتورهای انعقادی 2، 7، 9 و 10 می شود. ویتامین کا در دستگاه گوارش فقط در حضور نمک های صفراوی جذب شده و در مصرف خوراکی طی 6 تا 10 ساعت باعث افزایش فاکتورهای انعقادی خون می شود.
• ویتامین کا در مصرف تزریقی طی 1 تا 2 ساعت فاکتورهای انعقادی را افزایش می دهد و معمولاً خون ریزی طی 3 تا 6 ساعت کنترل می شود و پروترومبین تایم طی 12 تا 14 ساعت نرمال می شود.
• دارو در فاصله کوتاهی بعد از جذب در کبد تغلیظ می شود و مقدار اندکی از آن در بافت های بدن ذخیره می شود. ویتامین کا به مقدار محدودی از جفت عبور می کند و در شیر نیز ترشح می شود. راه دفع دارو خیلی شناخته شده نیست. غلظت مدفوعی بالای آن هم احتمالاً به علت سنتز آن در روده توسط باکتری ها می باشد.

اشکال دارو:

• آمپول، قرص

مقدار مصرف صحیح:

• بزرگسالان: هایپوپروترومبینمیا در اثر داروهای ضد انعقاد: ابتدا5 تا 10 میلی گرم خوراکی، زیرجلدی یا وریدی. حداکثر دوز روزانه 25 میلی گرم (به ندرت تا 50 میلی گرم) است. در صورت امکان تزریق زیر جلدی بر وریدی ارجح است. در صورت تزریق وریدی با سرعت خیلی آهسته (1 میلی گرم در حداقل 1 دقیقه) تزریق شود.
• هایپوپروترومبینمیا غیر وابسته به داروهای ضد انعقاد: ابتدا 2.5 تا 25 میلی گرم یا بیشتر به صورت خوراکی یا زیرجلدی، حداکثر دوز روزانه تا 50 میلی گرم می باشد. در مصرف خوراکی در مواردی که یرقان انسدادی یا فیستول صفراوی وجود دارد باید با نمک های صفراوی استفاده شود در غیر اینصورت جذب نخواهد شد.
• کودکان: پروفیلاکسی هایپوپروترومبینمیا:5 تا 1 میلی گرم عضلانی طی یک ساعت اول بعد از تولد.
• درمان کمبود ویتامین کا:5 تا 1 میلی گرم عضلانی طی یک ساعت اول بعد از تولد.
• هایپوپروترومبینمیا غیر وابسته به داروهای ضد انعقاد: 1 میلی گرم زیر جلدی یا عضلانی.

عوارض جانبی دارو:

• آنافیلاکسی , واکنش های حساسیتی , سرگیجه , خارش , اختلالات هضم غذا , دیس پنه , تغییرات فشار خون , فلاشینگ , افزایش تعریق , راش اریتماتوز , فیبروزیس در محل تزریق , سیانوز.

تداخلات دارویی:

• تاناستوم , اورلیستات , جینکوبیلوبا , نتونال , تریکلابندازول.

موارد منع مصرف:

• ازدیاد حساسیت به این دارو و ترکیبات آن.

شرایط نگهداری:

• در مکانی خشک و خنک به دور از نور خورشید و دسترسی کودکان نگهداری شود.

منابع مهم ویتامینK :

• کلم، برگ شلغم، کلم بروکلی، کلم غنچه ای یا کلم بروکسل، زرده تخم مرغ، پیازچه، سبزیجات، فلفل قرمز، زردچوبه، مارچوبه، سبزیجات برگ دار تیره رنگ.

بیماری های مرتبط با کمبود ویتامین K:

• خونریزی شدید، بدن فرد به راحتی کبود می شود، خون مردگی زیر ناخن، مدفوع تیره یا غیر مانند گاهی همراه با خون، خونریزی غشای مخاطی که دیواره قسمت داخلی بدن را پوشانیده است، خونریزی بند ناف که از بدن نوزاد جدا شده، خونریزی بعد از ختنه، خونریزی شدید مغزی، خونریزی پوست، بینی، دستگاه گوارش.

نکات مهم:

• در طی تزریق وریدی یا عضلانی این داروی فیتونادیون ممکن است تاثیرات بد و حتی کشنده ای ایجاد شود. به نظر می رسد این اثرات به خاطر واکنش های آلرژیک است که گهگاه با مشکلات شدید تنفسی و قلبی همراه است. برخی افراد در تزریق اول دچار این اختلالات می شوند. این دارو باید فقط در صورتی به صورت تزریقی استفاده شود که ویتامین کا به سایر روش ها قابل تجویز نباشد و منافع تجویز عضلانی یا وریدی از مضرات آن بیشتر باشد.
• اثرات انعقادی ویتامین کا بلافاصله بعد از تزریق ایجاد نمی شود و تغییرات پروترومبین تایم 1 تا 2 ساعت بعد از تجویز ویتامین کا قابل ارزیابی می باشد.
• در بیماران کبدی در صورتی که پاسخ دهی اولیه به ویتامین کا خیلی رضایت بخش نبوده باشد باید از تکرار دوزهای بالا خودداری شود.
• ویتامین کا سریعا توسط نور تجزیه می شود بنابراین باید فیتونادیون را از نور محافظت کرد و تا زمان مصرف در جعبه های مقوایی اولیه نگاه داشت.
• در صورت وجود هرکدام از موارد زیر قبل از مصرف دارو با پزشک مشورت شود: سابقه آلرژی به دارو یا ترکیبات آن و آلرژی به سایر داروها و مواد غذایی، طی درمان بررسی عملکرد خونی تحت نظر پزشک لازم است. برخی از فرمولاسیون های ویتامین کا حاوی بنزیل الکل هستند. این فرآورده ها نباید در نوزادان و اطفال استفاده شوند. در صورت داشتن قصد بارداری یا باردار بودن با پزشک مشورت شود چراکه لازم است سود و ضرر مصرف ویتامین کا در این دوران سنجیده شود. در دوران شیردهی نیز با مشورت پزشک استفاده شود.