شناخت دارو: عبارت است از ویتامین B1 (تیامین)، ویتامین محلول در آبی است که نقش مهمی در سوخت و ساز انرژی دارد. این ویتامین همچنین در رشد و نمو و عملکرد سلولی نقش دارد. این ویتامین اثر بسیار اساسی در سوخت قندها در بدن و ساز و کار اعصاب دارد. همه سلول های بدن از تیامین استفاده می کنند. هر چه میزان متابولیسم بیشتر باشد میزان مورد نیاز تیامین افزایش می یابد. کسانی که فعالیت های ورزشی سخت انجام می دهند انرژی بیشتری می سوزانند بنابراین به مقدار بیشتری تیامین نیاز دارند. انسان ها تیامین را عمدتاً در کبد در مقادیر خیلی کم ذخیره می کنند. به طور کلی در بدن یک فرد بزرگسال 30 الی 25 میلی گرم ویتامین B1 وجود دارد. نیمه عمر بیولوژیکی این ویتامین حدود 20 الی 10 روز است. از آنجا که این ویتامین نیمه عمر کمی دارد به طور مداوم باید در رژیم غذایی مصرف شود. توجه داشته باشید 50 درصد این ویتامین هنگام پختن غذا از بین می رود. همچنین ویتامین ب 1 به خوبی در روده کوچک جذب می شود و الکل از جذب آن جلوگیری می کند. این ویتامین در بدن ذخیره چندانی نمی شود و به وسیله کبد، تجزیه و یا با مدفوع دفع می گردد.
دسته دارویی:
- ویتامین ها
فارماکولوژی و مکانیسم اثر دارو:
- به طور عمده حدود 80 درصد از تیامین در سلول ها به شکل کوآنزیم فعال آن وجود دارد که تیامین پیروفسفات (تیامین دی فسفات) نامیده می شود. تیامین پیروفسفات به عنوان کوفاکتور ضروری در پنج آنزیم دخیل در متابولیسم چربی ها، آمینو اسیدها و گلوکز است. این فرم فسفریله تیامین کوفاکتور مهمی برای آنزیم های دخیل در متابولیسم کربوهیدرات و اسید آمینه های شاخه دار است. تیامین به عنوان کاتالیزور در تبدیل پیرووات به استیل کوآنزیم A نقش دارد و در بسیاری از فعالیت های دیگر متابولیکی سلول، مانند چرخه کربس دخیل است. به علاوه تیامین محل اختصاصی روی غشای سلول های عصبی اشغال می کند و نقش ناشناخته ای در انتشار ایمپالس عصبی دارد. این ویژگی تیامین غیر وابسته به عملکرد کوآنزیمی آن است.
اشکال دارو:
- قرص، آمپول
مقدار مصرف صحیح:
- بهتر است قرص ویتامین ب۱ صبح مصرف شود.
- افراد الکلی دار کمبود این ویتامین 40 میلی گرم در روز.
- در موارد نقص های ژنتیکی 10 الی 20 میلی گرم در روز.
- به طور عادی به صورت مکمل غذایی 1 الی 2 میلی گرم در روز.
- قرص ویتامین ب۱ را می‌توانید همراه با غذا یا بعد از آن میل کنید.
- موارد مورد لزوم دوره ای 5 تا 10 میلی گرم در روز تا برطرف شدن مشکل.
- در مواد کمبودهای شدید و بحرانی، طبق نظر پزشک 5 تا 100 میلی گرم تا سه بار در روز به صورت تزریقی داخل عضلانی و یا تزریق آهسته وریدی.
- در صورت فراموش کردن یک نوبت مصرف قرص ویتامین ب۱، بدلیل اینکه زمان زیادی برای تخلیه ویتامین لازم است، نیازی به مصرف نوبت فراموش شده ضروری نمی‌باشد.
عوارض جانبی دارو:
- اعصاب مرکزی: بی‌قراری
- دستگاه گوارش: تهوع، خونریزی، اسهال
- قلبی و عروقی: ادم آنژیونوروتیک، سیانوز
- پوست: احساس گرما، خارش، کهیر، تعریق
- حلق: احساس گرفتگی گلو (واکنش آلرژیک)
- سایر عوارض: واکنش‌های آنافیلاکتیک، ضعف، ادم ریوی، مرگ
تداخلات دارویی:
- مصرف همزمان با داروهای مسدودکننده عصبی و عضلانی ممکن است اثرات قرص ویتامین ب۱ را افزایش دهد.
- قرص ویتامین ب۱ نباید به طور همزمان با محلول‌های قلیایی (مانند کربنات‌ها- سیترات‌ها یا بیکربنات‌ها) مصرف شود. قرص ویتامین ب۱ در محلول‌های قلیایی یا خنثی ناپایدار است.
موارد منع مصرف:
- ازدیاد حساسیت به این دارو و ترکیبات آن.
شرایط نگهداری:
- در مکانی خشک و خنک به دور از نور خورشید و دسترسی کودکان نگهداری شود.
منابع مهم ویتامین ب1:
- جوانه گندم، نان گندم، جو دوسر، برنج قهوه ای، آناناس، پرتقال، سبزیجات سرشار از ویتامین ب 1، نخود فرنگی، مارچوبه، سیب زمینی، سیب زمینی شیرین، کلم بروکلی، لوبیا، عدس، تخمه آفتاب گردان، پسته، گردو، انواع بادام، دانه کتان، کنجد، انواع گوشت، و اکثر دانه های گیاهی.
بیماری های مرتبط با کمبود ویتامین ب1:
- دیابت، نارسایی قلبی، آلزایمر، سندروم ورنیکه کورساکوف، بیماری بری بری، سردرد، حالت تهوع، خستگی مفرط، تحریک پذیری، افسردگی، ناراحتی شکمی، گیجی، تورم، سوزن سوزن شدن یا احساس سوزش در دست و پاها، حرکات کنترل نشده چشم، آب مروارید.
نکات مهم:
- افرادی که بیماری‌های کبدی دارند، سعی کنند قرص ویتامین ب۱ رامطابق دستور پزشک عمل کنند.
- مصرف غذاهای کافئین‌دار و غذاهای دریایی نپخته می‌تواند قرص ویتامین ب۱ را تخریب کرده و یا مانع از جذب قرص ویتامین ب۱ گردد.
- استفاده از مکمل‌های حاوی قرص ویتامین ب۱، ممکن است در نتیجه آزمایش‌های اوریک اسید و اوروبیلنوژن پاسخ مثبت کاذب ایجاد کند.
- مصرف بیش از اندازه قرص ویتامین ب۱ باعث مسمومیت شده و علائمی چون سردرد، تشنج، آریتمی قلبی و واکنش‌های آلرژیک را ایجاد می‌کند.
- افرادی که به صورت مزمن از داروهای ادرارآور استفاده می‌کنند و یا در شرایط خاصی چون نارسایی قلبی، جراحی، سوجذب و همودیالیز قرار دارند، می‌بایست قرص ویتامین ب۱ را تحت نظارت پزشک مصرف کنند.
- در بیماران مبتلا به کمبود قرص ویتامین ب۱ بعد از تزریق وریدی گلوکز ممکن است به طور ناگهانی آنسفالوپاتی ورنیکه (نیستاگموس، فلج دو طرفه عصب ششم، آتاکسی و اغتشاش شعور) شروع شود. در بیمارانی که احتمال می‌رود دچار کمبود قرص ویتامین ب۱ باشند، باید برای ایشان قبل از تزریق گلوکز قرص ویتامین ب۱ تجویز شود.