نام های دیگر: کتم، برگ نیل، برگ خطر، شالخنی (حنای شغال)، نیل بری، اندیگوتیر (بگر)، رنگ حنا
مشخصات: وسمه گیاهی گلدار از خانواده شب‌بویان است. این گیاه بیشتر در استپ رشد می‌کند و خاستگاه آن قفقاز، آسیای میانه تا شرق سیبری و غرب آسیا است و در برخی نقاط جنوب شرقی اروپا یافت می‌شود. کشت این گیاه توسط انسان دارای قدمت زیادی است. به دلیل داشتن رنگدانه‌های آبی و بنفش از عصاره گیاهی آن برای رنگرزی استفاده می‌کنند.
ترکیب شیمیایی: ترکیبی که موجب خاصیت رنگ دهی این گیاه می شود، گلیکوزید نام دارد که از گلوکز و ایندوکسیل تشکیل شده است. برای درست کردن رنگ مو، برگ های گیاه را درون آب خیس می کنند و آن را تخمیر می کنند.
مزاج: گرم و خشک
مصلح: ب
خواص:
- قابض
- تب بر
- درمان زگیل
- درمان بواسیر
- درمان تیفوئید
- درمان سرخک
- درمان مخملک
- ضد عفونی کننده
- درمان سردرد (ضماد)
- زداینده رنگ موی حنا
- تقویت کننده مو و ابرو
- آفت کش زیست محیطی
- درمان تشنج عصبی (برگ)
- درمان سرماخوردگی (مالش و بخور)
- درمان آبریزش چشم (سرمه با برگ)
- تهیه مرکب (جوشانده ریشه + صمغ عربی)
- درمان بواسیر (روغن آن یعنی در روغن کنجد جوشانده شده)
- موثر در سیاه کردن مو (بر سر بستن با آب سماق و ضماد به مدت چهار ساعت)
مضرات:
- سکته مغزی
- حافظه و مغز
- استفراغ (آب برگ آن)