شناخت دارو: عبارت است از وانکومایسین در درمان عفونت روده ای ناشی از کلستردیوم دفیسیل که می تواند موجب اسهال خونی یا آبکی شود. این دارو همچنین در درمان عفونت های استاف که موجب التهاب روده کوچک و کولون می شود به کار می رود. ونکومایسین خوراکی تنها در روده عمل می کند. فرم خوراکی داروی وانکومایسین به خوبی به داخل بدن جذب نمی شود و نمی تواند سایر عفونت ها را درمان کند. فرم تزریقی دارو در درمان عفونت های جدی در سایر نقاط بدن به کار می رود.
دسته دارویی:
- آنتی بیوتیک ها
فارماکولوژی و مکانیسم اثر دارو:
- وانکومایسین با مهار پلیمریزاسیون گلیکوپپتید از طریق ایجاد اتصال محکم با بخش دی آلانیل دی آلانین پیش ساز دیواره سلولی، موجب مهار ساخت دیواره سلولی باکتری می شود.
- وانکومایسین به عنوان خط آخر درمان در نظر گرفته می شود. تنها بعد از زمانی که از سایر آنتی بیوتیک ها پاسخی دریافت نشود از ونکومایسین استفاده می شود. مشخص شده است ونکومایسین در برابر اکثر سویه های میکرو ارگانیسم که در زیر آمده است در محیط خارج از بدن و در عفونت های بیمارستانی تأثیر داشته است.
- این میکرو ارگانیسم ها شامل لیستر یا مونوسیتوژن، استر پتوکوک پیوژن، استرپتوکوک پنومویه، (شامل سویه های مقاوم به پنی سیلین)، استرپتوکوک آگالاکیتا، گونه های اکتینو ماسیس و گونه های لاکتو باسیل می باشند. ترکیب وانکومایسین و آمینوگلیکوزیدها با اثر سینرژیستیکی که روی هم دارند در محیط خارج از بدن در برابر بسیاری از سویه های استافیلوکوک آرئوس، استرپتوکوک بوویس، انتروکوک و گروه استر پتوکوک ویریدنس فعالیت دارند. جذب خوراکی داروی وانکومایسین ضعیف است؛ جذب دارو در تزریق عضلانی نا منظم می باشد و در تجویز داخل صفاقی حدود 38 درصد می باشد. زمان اوج غلظت پلاسمایی دارو در تجویز داخل وریدی بلافاصله پس از تکمیل انفوزیون می باشد. توزیع: ونکومایسین به صورت وسیع در تمام بافتها و مایعات بدن به جز مایع مغزی و نخاعی منتشر می شود. انتشار نسبی از خون به داخل مایع مغزی نخاعی تنها در صورت وجود التهاب خوب می باشد (پیش از حداقل غلظت مهاری معمول) در زمان عدم وجود هرگونه التهاب و پرده مننژ نرمال غلظت مایع مغزی و نخاعی صفر است و در زمان وجود التهاب پرده مننژ، سطوح دارو در مایع مغزی و نخاعی، 20 تا 30 درصد سطوح خونی می باشد. اتصال دارو به پروتئین حدود 50 درصد است. دفع دارو: نیمه عمر دفعی دارو در بزرگسالان 5 تا 11 ساعت؛ نوزادان تازه متولد شده 6 تا 10 ساعت؛ در کودکان 2/2 تا 3 ساعت و در نوزادان و کودکان سه ماه تا 4 سال، 4 ساعت می باشد. دفع دارو در تجویز وریدی، ادراری (80 تا 90 درصد به صورت داروی بدون تغییر) می باشد و در تجویز خوراکی عمدتاً از طریق مدفوع می باشد.
اشکال دارو:
- ویال، کپسول، سوسپانسیون
مقدار مصرف صحیح:
- در بیشتر عفونت ها: 15 تا 20 میلی گرم به ازای هر کیلو گرم وزن بدن به صورت داخل وریدی هر 8 ساعت تا 12 ساعت (2 تا 3 گرم در روز)؛ یک دوز بارگیری 25 تا 30 میلی گرم از دارو به ازای هر کیلو گرم وزن بدن می تواند در درمان بیماران با عفونت جدی تجویز شود. طول دوره درمان: 2 تا 6 هفته بسته به نوع و شدت عفونت متفاوت است.
- کولیت های پسودومونایی/ کولیت های استافیلوکوکی: کلستریدیوم دی فسیل: 125 میلی گرم خوراکی هر 6 ساعت برای 10 روز. استافیلوکوک انتروکولیت: 5/0 تا 2 گرم خوراکی به صورت منقسم هر 6 تا 8 ساعت برای 7 تا 10 روز.
- اندوکاردیت: 500 میلی گرم داخل وریدی هر 6 ساعت یا 1 گرم داخل وریدی هر 12 ساعت.
عوارض جانبی دارو:
- تهوع , گیجی , کاهش پتاسیم خون , افزایش وزن , درد معده , کاهش شنوایی , مشکلات کلیوی , افزایش اسهال خونی یا آبکی , احساس صدا در گوش , درد پهلو یا قسمت پایینی کمر , کاهش یا عدم ادرار , ضربان قلب نا منظم , تشنگی زیاد , افزایش ادرار , ضعف عضله یا لنگیدن.
تداخلات دارویی:
- آمیکاسین , پیپراسیلین , جنتامایسین , دیمن هیدرینات , سیس آتراکوریوم , نوافن , آلپرازولام , استامینوفن | پاراستامول , انوکساپارین , پرگابالین , پنتوپرازول , سدیم کلراید بینی , انسولین گلارژین , ویتامین دی , استامینوفن + هیدروکدون , سیپروفلوکساسین , فوروزماید , لورازپام , لووفلوکساسین , وارفارین , کلوپیدوگرل , سفالوتین , لینزولید , باسیتراسین , سیدوفوویر , مگلومین کامپاند , فنوپروفن , دیاتریزوات (آمیدوتریزوئیک اسید) , یوتالامات , واکسن حصبه (تیفوئید) , پلازومایسین , واکسن کلرا , آیوکساگلات , بلونانسرین.
موارد منع مصرف:
- ازدیاد حساسیت به این دارو و ترکیبات آن.
شرایط نگهداری:
- در مکانی خشک و خنک به دور از نور خورشید و دسترسی کودکان نگهداری شود.
نکات مهم:
- تجویز سریع داخل وریدی ممکن است موجب گرگرفتگی ، خارش ، کاهش فشار خون ، قرمزی و کهیر شود.
- تجویز ونکومایسین به صورت سیستمیک ممکن است ریسک آسیب حاد کلیوی را افزایش دهد. خطر ایجاد این آسیب در صورت دریافت همزمان داروهایی که به عنوان نفروتوکسیک شناخته می شوند و یا در بیمارانی که از قبل دچار نارسایی کلیوی بوده اند یا مستعد نارسایی کلیوی هستند بیشتر می شود. نفریت بینابینی نیز در بیماران دریافت کننده ونکومایسین مشاهده شده است.
- پیشگیری از اندوکاردیت: بر اساس گایدلاین های انجمن قلب آمریکا، تنها در بیماران پر خطرمصرف شود.
- مشخص نیست که آیا وانکومایسین در دوزهای معمول سمیت کلیوی یا عصبی دارد ولی افزایش سمیت کلیوی و سمیت گوشی به وجود نارسایی کلیوی از قبل، سن بالا و دهیدراتاسیون مربوط می شود. این عوامل اثرات سمیت کلیوی یا عصبی سایر داروها را نیز تقویت می کند.
- احتمال بروز سمیت گوشی وجود دارد؛ سمیت گوشی متناسب با میزان داروی تجویز شده و طول دوره درمان است؛ وجود وزوز گوش یا سرگیجه، احتمالاً نشان دهنده آسیب گوش داخلی می باشد که در صورت وجود علایم سمیت گوشی باید دارو قطع شود.
- ریسک نوتروپنی در دوزهای بالای 25 گرم افزایش می یابد. (که در صورت قطع دارو برگشت پذیر می باشد).
- به دلیل خطر بروز نکروز از خارج شدن دارو از عروق، اجتناب شود.
- درمان طولانی مدت موجب بروز عفونت های ثانویه باکتریایی یا قارچی می شود. (عفونت های باکتریایی).
- در بیماران با نارسایی کلیه با احتیاط مصرف شود . در صورت تجویز دوزهای مختلف خوراکی میزان دارو را کنترل نمایید.
- ونکومایسین خوراکی تنها در درمان کولیت های پسودومونایی ناشی از کلستریدیوم دیفیسیل و انتروکولیت های ناشی از استاف آرئوس به کار می رود. ولی در موارد عفونت سیستمیک موثر نیست.
- ونکومایسین را دقیقا بر اساس دستور پزشک مصرف کنید.
- افزایش دوز دارو موجب افزایش اثرات آن نمی شود و ممکن است موجب عوارض جانبی جدی یا تهدید کننده حیات شود.
- طول دوره درمان را کامل کنید. حتی در صورت بهبودی علایم، ممکن است هنوز به طور کامل پاکسازی عفونت صورت نگرفته باشد. وانکومایسین عفونت ویروسی مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا را درمان نمی کند.
- در صورت مصرف طولانی مدت این دارو، ممکن است نیاز به آزمایش های دوره ای داشته باشید.
- سوسپانسیون خوراکی دارو را قبل از مصرف تکان دهید و هر دوز را به صورت دقیق اندازه گیری نمایید، داروی مایع را با سرنگ های اندازه گیری دوز دارو یا با پیمانه و یا قاشق مخصوص اندازه گیری دارو، اندازه نمایید.