نام های دیگر: سعتر، صعتر، ندع، صعترالبر (مرزه کوهی بنام هه ویشن است).

مصلح: سرکه

نوع گیاه: بوته

نام خانواده: نعناع

مزاج: گرم و خشک، درجه 2

قسمت مورد استفاده: کلیه اعضای هوایی آن

ترکیب شیمیایی: اسانسی شامل ۳۰ درصد کارواکرول در آن وجود دارد.

مقدار و دستور مصرف: غیر از مصرف به صورت سبزی تازه، می توان روی 1.5 گرم از خشک و خرد شده گیاه یک استکان آب جوش ریخته و 20 دقیقه گذاشت تا دم بکشد (بهتر است در ظرف بسته باشد)؛ سپس آن را صاف و میل کرد، میزان مصرف تا 3 قاشق چایخوری گیاه خشک در روز می باشد، در بعضی کشورها تنتور مرزه وجود دارد، مصرف تنتور آن نیم تا یک قاشق چایخوری 1 تا 3 بار در روز است.

مشخصات: گیاهی است از خانواده Labiatae علفی و یک ساله با برگهایی به رنگ سبز خاکستری باریک، دراز متقابل و پوشیده از تار گلهای آن ریز و سفید یا سرخ است. این گیاه بوی تندی دارد و در اطراف تبریز خوی ارسباران و در مناطق مختلف خراسان به طور خودرو میروید در اغلب مناطق ایران به صورت پرورشی نیز کاشته می شود.

خواص:

1. ادرار آور
2. عرق آور
3. اشتها آور
4. درمان آسم
5. درمان جرم
6. درمان یرقان
7. درمان اسهال
8. درمان گلودرد
9. درمان نقرس
10. درمان استفراغ
11. درمان سیاتیک
12. درمان قاعدگی
13. درمان راشیتیسم
14. درمان روماتیسم
15. درمان انگل روده
16. تقویت کننده کبد
17. درمان سنگ کلیه
18. تقویت کننده کلیه
19. تقویت کننده روده
20. درمان ورم لوزه ها
21. درمان زردی رخسار
22. درمان سوء هاضمه
23. تقویت کننده اعصاب
24. درمان یرقان (تخمه)
25. درمان قولنج (کولیت)
26. تقویت کودکان ضعیف
27. درمان ورم غدد لنفاوی
28. درمان اسید اوریک بالا
29. درمان ترش کردن معده
30. درمان فلج (با روغن گل)
31. درمان رعشه و فلج (‌تخم)
32. درمان لاغری (با پنیر تازه)
33. درمان شب کوری (چکاندن)
34. درمان سرفه (با انجیر پختن)
35. درمان سودای پوست (بمالید)
36. درمان دل درد کهنه (با ماست)
37. درمان دل پیچه (با روغن زیتون)
38. درمان ورم روده (با انجیر خشک)
39. تقویت کننده نیروی جنسی (تخم)
40. تقویت کننده حافظه (مربا با عسل)
41. موثر در گرد و دهان شویه (سوخته)
42. موثر در زیبایی (مربای آن با عسل)
43. درمان سخت ادراری (با آب کرفس)
44. درمان خارش (ضماد پخته در حمام)
45. درمان دندان درد (مضمضه با سرکه)
46. درمان ضعف شنوایی (چکاندن آب آن)
47. درمان زخم لثه (زیره سیاه مخلوط کنید)
48. درمان مسمومیت (با کمی شکر و تریاک)
49. موثر در ترک تریاک (شربت مرزه با شکر)
50. درمان پا درد (بکوبید و با عسل ضماد کنید)
51. درمان برآمدگی ناف (سیاه با روغن زیتون و مرزه)
52. درمان ورم طحال (در سرکه جوشانده و میل کنید)
53. درمان ورم پروستات (۱۰ گرم گل آن با سرکه و نمک)
54. درمان آبریزش چشم (شب ۵ گرم قبل از خواب خوردن)
55. هر شب پخته ی آن را ضماد کنید گال را درمان می کند.
56. درمان آرتروز (جوشانده در روغن زیتون به صورت مصرف موضعی)
57. آب تازه ی آن را در گوش بچکانید سنگینی گوش را درمان می کند.
58. جویدن تخم آن برای تسکین درد دندان و برای تحریک اشتها خوب است.
59. آب دم کرده ی آن را بنوشید. ضد نفخ است و از اسهال جلوگیری می کند.
60. تخم آن را بکوبید و ضماد کنید ورم مفاصل که همراه با درد باشد را درمان می کند.
61. اگر سرفه نمی کنید آن را در سرکه بخیسانید و بخورید برای طحال بسیار نافع است.
62. برای درمان گوش درد آب آن را صاف کرده با شیر مخلوط کنید و در گوش بچکانید.
63. انگشت پیچ آن با عسل برای ورم ملازه، سرفه های رطوبی و عقرب زدگی مفید است.
64. اگر آب تازه ی آن را در چشم بکشید ،شب کوری و لکهای سفید چشم را برطرف می کند.
65. آن را با نان و پنیر بخورید. اشتها آور و چاق کننده می باشد مقوی باه اشخاص مرطوبی است.
66. آب جوشانده ی آن را در دهان قرقره کنید. درد دندان که از سردی و رطوبت باشد را تسکین می دهد.
67. رقیق کننده خون (با عناب به طور مساوی و ۱۴ برابر آب خیس کنید و بجوشانید تا آب آن نصف شود).
68. موقع پختن نان تخم آن را روی نان بپاشید و آن را بخورید برای تقویت باء اشخاص مرطوبی مفید است.
69. کوبیده ی آن را با عسل مخلوط کرده و بر موضع ضماد کنیددرد کمر تا زانو یا سیاتیک یا عرق النسا را درمان میکند.
70. آب دم کرده ی آن را با آب کرفس مخلوط کنید و بنوشید. برای خرد کردن سنگ مثانه و رفع عسرالبول بسیار مفید است.
71. آن را با انجیر بپزید و بخورید. آسم یا سرفه کههمراه با تنگی نفس باشد را درمان میکند و رنگ رخساره را درخشان می سازد.
72. خشک آن را بکوبید و با هموزن آن شکر ساییده مخلوط کنید و بخورید برای تقویت نور چشم و جلوگیری از آبریزش چشم مفید است.
73. آن را با هم وزنش عناب و چهار برابر وزن مرزه آب بجوشانید تا آب آن باقی بماند، بعد صاف کرده بنوشید. برای تصفیه ی خون غلیظ خیلی مؤثر است.
74. آب دم کرده ی آن را همراه با مسهل بخورید. برای رفع ترشی غذای فاسد شده در معده، جلوگیری از استفراغ و درد قلب و خارج کردن کرم معده مفید است.
75. یک برابر از تخم آن را با دو برابر ریشه ی کبر نرم بسایید و روزی سه بار و هر مرتبه یک قاشق چای خوری از آن را بخورید. بواسیر بادی را درمان می کند.
76. دو مثقال از گل آن را نرم بکوبید و با سرکه و نمک مخلوط کنید و بخورید. مسهل خوبی برای بلغم و سودا است مدر است و حبس البول یا بند آمدگی ادرار را درمان می کند قاعدگی را باز می نماید.
77. در استعمال خارجی آب جوشانده ی آن به صورت حمام برای تسکین دردهای روماتیسمی و عصبی و برای تقویت اطفال ضعیف و مبتلا به نرمی استخوان اثر مفید دارد خارش بدن را تسکین می دهد، زردی یایرقان را درمان می کند.
78. مرزه به علت داشتن ترکیبات فنلی در اسانس و ترکیبات تاننی در برگ، دارای خاصیت ضد قارچ، ضد میکروب، ضد اسپاسم و ضد اسهال می باشد، همچنین ضد ادرار است و در اروپا از قدیم به عنوان ضد تشنگی زیاد به خصوص در افراد مبتلا به مرض قند مورد استفاده قرار می گرفت. این اثر را به دلیل وجود جسم کارواکرول در اسانس آن می دانند.

مضرات:

1. ریه
2. کبد
3. معده
4. گرم مزاجان
5. سردرد گرم مزاجان
6. مرزه برای انسان سمیت ندارد، با این حال، مصرف بیش از اندازه ممکن است التهاباتی در مخاط ایجاد کند، در بعضی از حیوانات، مانند موش، ممکن است باعث التهاباتی شود.