ظروف چدنی: عبارت است از چدن، آلیاژی مرکب از آهن، کربن و سیلیسیم است که ضد سایش، مقاوم به خوردگی و مقاوم در برابر حرارت است؛ چدن، رسانای حرارتی ضعیفی به شمار میرود، اما حرارت را در خود نگه داشته؛ آن را به طور یکنواخت پخش میکند؛ رنگ این ظروف از بین نمیرود؛ زنگ نمیزنند و طعم و عطر غذا را حفظ میکنند. کارشناسان اعتقاد دارند که ظروف چدن واقعی هیچگونه یونی وارد غذا نمیکنند.
راه های تشخیص ظروف چدنی مرغوب:
- ظروف چدنی اصل، کمیاب و گران هستند.
- این ظروف سنگین هستند و استفاده از آنها آسان نیست.
- بسیاری از ظروفی که به نام ظروف چدنی عرضه میشوند، در حقیقت آلومینیوم فشرده هستند که با فرآیند ریختهگری تهیه میشوند؛ این فرآیند موجب افزایش مقاومت و نیز افزایش جرم حجمی و در نتیجه سنگین شدن این ظروف (به نسبت آلومینیوم و نه نسبت به چدن اصل) میشود؛ این ظروف به ندرت به صورت بدون پوشش یا بدون لعاب یافت میشوند و اغلب دارای پوشش تفلون هستند، متخصصان اعتقاد دارند که «فقط اگر این ظروف لعاب استیل داشته باشند، مشکلی ایجاد نمیکند».
- یک راه برای تشخیص چدنی بودن ظرف این است که آهن ربا به آنها میچسبد و اگر با نیروی زیاد یا از ارتفاع بلند به زمین بیافتند، میشکنند (نه این که قُر یا له شوند).
- در ظروف چدنی جدید، نوعی اندود سرامیک به کار میرود که براساس اطلاعات فعلی، این گونه ظروف نچسب ضمن داشتن امتیازات ظروف چدنی، مضرات ظروف تفلونی را نیز ندارند؛ گرانی قیمت این ظروف از جنبههای منفی کاربرد آنهاست.
- گفته میشود برای کاهش تبادلات نامطلوب چدنهای فاقد روکش با غذا، نخستین بار، سطح داخلی آنها با کمی روغن چرب شود و دو ساعت روی اجاق گاز یا فر قرار گیرند.
- قبل از استفاده از ظروف چدنی اصل و فاقد روکش باید چند دقیقهای آنها را روی حرارت بگذارید تا گرم شوند؛ برای آنکه از گرم شدن کافی ظرف مطمئن شوید، میتوانید قطرهای آب داخل آن بریزید و اگر به سرعت تبخیر شد، یعنی ظرف گرم شده است.
- بعد از اتمام پخت، ماده غذایی را از درون ظروف چدنی فاقد روکش خارج کنید تا چدن اکسید نشود؛ در ضمن بهتر است در ظروف چدنی فاقد روکش، مواد اسیدی مثل آبلیمو یا سس گوجهفرنگی ریخته نشود.
- برای شست و شوی چدنهای دارای روکش تفلون از ابر استفاده کنید چرا که سیم ظرفشویی باعث خراشیدگی و آسیب آن میشود.
خواص ظروف چدنی:
- کاهش مصرف انرژی: ظروف نچسب چدنی دارای ظرفیت دارای ظرفیت گرمائی و ضریب انتقالی حرارتی بالا بوده و لذا ابتدا حرارت را کاملاً در خود ذخیره کرده و پس از اشباع شدن سریعاً و بطور یکنواخت به مواد غذائی انتقال می دهد. بنابراین با کمترین انرژی حرارتی، بیشترین انتقال حرارت صورت گرفته و در مصرف انرژی صرفه جویی فوق العاده ای می شود.
- پخت آسان و سریع و یک پارچه: در ظروف نچسب چدنی انتقال حرارت در تمامی سطوح درگیر با مواد غذائی بصورت کاملاً یکنواخت و تدریجی بوده و لذا توزیع حرارت در تمامی مواد بطور یکسان خواهد بود. این امر موجب پخت یکپارچه مواد غذائی شده و اصطلاحاً غذا جا افتاده می شود.
- حفظ ارزش های غذایی: طراحی درب ظروف نچسب چدنی به گونه ای است که به هیچ عنوان بخارات حاصل از پختن مواد اولیه غذائی که در آن ویتامین ها، پروتئین ها و املاح مفید وجود دارد از داخل ظرف خارج نشده و به محض تماس با سطح داخلی درب، میعان صورت می پذیرد و از طریق نقاط برجسته تعبیه شده به روی مواد غذائی در حال پخت ریزش می کند. این امر موجب حفظ تمامی ارزش های غذائی شده و ضمن بهترین بهره وری، غذائی کاملاً سالم و مفید را نوش جان خواهید کرد.
- از این فلز بیشتر ظروفی می سازند که برای سرخ کردن مواد غذایی استفاده می شود. این نوع ظروف بیشتر در مغازه های ساندویچی فروشی و نیز به صورت ماهی تابه های کوچک در منازل مورد استفاده قرار می گیرد، از محسنات این ظروف این است که هنگام سرخ کردن، مواد غذایی به ظرف نمی چسبند و با حرارت کم به سرعت داغ می شوند و حرارت خود را نیز دیر از دست می دهند و همین امر موجب می شود غذا در آن ها با حرارت ملایم طبخ و در نتیجه خوشمزه شود.
- از مزایای دیگر این ظروف این است که هنگام طبخ، با مواد غذای ترکیب نمی شوند و این مسائله از نظر بهداشتی فوق العاده مهم است. برای حفاظت از این نوع ظروف بهتر است هنگام مصرف، از حداقل حرارت استفاده شود.