نام های دیگر: کویج – کوهج – كورج – كنس – کنوس – كجيل – كمبر – كومار – کمار – کرجیل – کندز – کندس – کتوس طبری – کیالک – کوندور – کُت کُتی – کیل سرخ – گیل – گوندوس – گویچ – گوز – گیویز – گویشک – گوچ – گیج گوژسوره – خار سپید – خفچه – سیاه کوتیل – سیاه کوت کوتی – سیاه کوتی – سیاه لله – سیاه ولیک – سر – سرالالا – سگ کامپوره – سرخ ولیک – ولیک – ولک ولگوم – زر- – زعرور- – زعرور كبير – زعرور الادويه – مارخ – مشتلا – مون برو – لفاح بزی – ترشه سیر – ترشه کنس – تالاس گور – ازگیل خاردار – ازگیل – آت گتی – فتر – قره گیله – قورش سر – ینی دینا – پمیشان – یمیساشان – نلکا – بلک – شال ولیک – دولانا.

نوع گیاه: درخت

نام خانواده: گلسرخ

مزاج: سرد و خشک، درجه 2- 1

مصلح: انیسون، عسل، عود هندی

قسمت مورد استفاده: میوه، برگ، گل

مقدار و دستور مصرف: یک استکان آب در حال جوش را روی 1.5 الی 1 گرم خرد شده دانه ها بریزید و 15 دقیقه بگذارید بماند، سپس آن را صافه کرده و مصرف کنید، این مقدار می تواند سه تا چهار بار در روز تکرار شود و تا چند هفته ادامه یابد، میزان مصرف اشکال دیگر گیاه به صورت زیر است: گل به صورت دم کرده: 5 الی 3 گرم تا سه بار در روز. تنتور هیدورالکلی: 5 الی 4 میلی لیتر تا سه بار در روز. عصاره آبی: 2 الی 1 میلی لیتر تا سه بار در روز. دانه های فریز شده: 1.5 الی 1 گرم تا سه بار در روز. عصاره گل ها: 250 الی 100 گرم تا سه بار در روز.

ترکیب شیمیایی: مجموع اسیدیته – اسید استیک – اسید فرمیک – اسید سیتریک اسید مالیک اسید تارتریک اسیدهای چرب چربیها – مواد غیر قابل صابونی شدن مواد آلبومینوئید – رزین – خاکستر – تانن قند – سلولز – فیتوسترل – پیتوزان ویتامین ها: B و C در آن وجود دارد.

مشخصات: میوه ی درختچه ای است از خانواده ی Rosaceae که گونه های مختلفی دارد به شرح زیر: گونه ی Caronia (L) Bose، درختچه ای است با خارهای کوتاه به طول یک سانتی متر ارتفاع درختچه در حدود هفت متر و شاخه های جوان آن خزی نمدی میباشد که سپس صاف و سفید مایل به قهوه ای می شود برگهایش بادبزنی شکل تخم مرغی است که قسمت انتهایی آن معمولاً به قسمتهای عمیقی تقسیم و به چند قسمت منقسم میشود دندانه دار است و به طور کلی شبیه برگ جعفری با تقسیمات پنجه ای میباشد. میوه ی آن گوشتی گرد و زرد رنگ مایل به سرخ به قطر یک ونیم تا دو سانتی متر است و چندین هسته دارد طعم آن ترش و شیرین میباشد این گونه در خاورمیانه از سوریه، لبنان، عراق تا آناتولی ایران و ترکستان انتشار دارد در ایران در ارتفاعات زاگرس همدان اراک، باختران لرستان اشتران کوه و شهبازان) و در فارس در کتل پیرزن کازرون تل خسرو و تخت جمشید و نیز در دامنه های استپی البرز، ارتفاعات دره ی کرج ،زنجان کوهین سیاه بیشه و چالوس دیده میشود. گونه ی Crataegus atrosanguinea pojark درختی است کوتاه به بلندی ده تا دوازده متر. میوه ی آن سرخ رنگ با خالهای سفید و دارای دو هسته است. این درخت در ارمنستان ایران و عراق انتشار دارد، در ایران در درهی ،چالوس ارسباران کردستان تربت حیدریه و در کرج و راجرد قم پراکنده است. گونه ی C. meyeri pojark درخت کوچک یا درختچه ای است به بلندی تا چهار متر میوه ی آن تخم مرغی گرد و سرخ رنگ است به قطر یک تا دو سانتیمتر و پایک آن به بلندی سه تا ده سانتی متر می رسد. این درختچه در ترکیه ارمنستان و ایران میروید در ایران در ارتفاعات البرز، زاگرس از دربند، دره ی چالوس کلاردشت دشت نظیر پل زنگوله و ارسباران تا ارتفاعات بختیاری لرستان و جبال بارز کرمان انتشار دارد. گونه ی C. Microphylla c. Koch درختچه ای است خاردار میوه ی آن تخم مرغی کوچک به در ازای نه تا شانزده میلی متر است. این درختچه در جنگلهای شمال ایران از رامیان تا رودبار، استارا و اردبیل و هم چنین در غرب ایران در ماهیدشت باختران لرستان در درود و در خراسان در کوه بسک انتشار دارد. گونه ی C. Monogyna Jacq درختی است با خارهای محوری به طول یک تا دو سانتی متر گلهای آن سفید یا صورتی میباشد میوه ی آن تقریباً گرد سرخ رنگ و قطر آن در حدود یک سانتی متر است. این گونه که دو واریته در ایران دارد در ارتفاعات زاگرس اصفهان سپید دشت لرستان و جاده ی قم به تهران در ارتفاع هزار متر دیده می شود. ۶ گونه ی پرپر C. Monogyma Jacq. Var Ruhroplena درخت زیبایی است که در باغها کاشته میشود و در بهار شکوفه های پرپر صورتی رنگ زیبایی دارد. گونه ی Pentagyma Waldst & Kit . درختی است به بلندی هشت متر با خارهای متعدد و کوتاه میوه ی آن سیاه یا ارغوانی ،تیره کروی به قطر یک سانتی متر و دارای چند واریته و تحت گونه است. این درخت در جنگلهای شمال ایران از گرگان و رامیان تا آستارا انتشار دارد. گونه ی C. Persica Pojark درختی است به بلندی پنج تا شش متر میوه ی آن تخم مرغی به رنگ سرخ و به طول یک تا یک و نیم سانتی متر میباشد این درخت در ارتفاعات بختیاری دیده میشود. گونه ی C. Pontica Koch درختی است به بلندی ده متر بی خار شاخه های آن خزی و میوه ی آن تقریباً گرد و زرد رنگ به قطر هشت تا دوازده میلی متر میباشد. این درخت در بختیاری و جبال بارز کرمان انتشار دارد و در درهی چالوس در ارتفاع نهصد متر از سطح دریا نیز دیده میشود. گونه ی C. Psudoambigua Pojark درختی است بدون خار میوه ی آن تخم مرغی و به رنگ ارغوانی تیره میباشد این درخت در ایران در کوههای هزار مسجد خراسان و دامنه های البرز در شیر پلا دیده میشود. گونه ی C. Sinaica Boiss دارای میوه ی کشیده و سرخ رنگ به قطر هشت تا ده میلی متر است. این گونه در ایران در کوه دنا انتشار دارد. گونه ی Pinnatifidus . درختی است بی خار میوه ی نارس آن کرک دار است که پس از رسیدن سرخ و صاف می شود. این درخت در کرج انتشار دارد.

خواص:

1. صفرابر
2. درمان سل
3. درمان چاقی
4. رفع خستگی
5. درمان نقرس
6. درمان اسهال
7. ضد حساسیت
8. درمان احتلام
9. درمان استفراغ
10. درمان اضطراب
11. درمان ورم روده
12. درمان کم خونی
13. درمان تشنج عصبی
14. درمان گلودرد چرکی
15. درمان تورم دیافراگم
16. درمان کلسترول بالا
17. درمان مشکلات کبد
18. درمان تصلب شرایین
19. درمان خونریزی معده
20. قطره قطره آمدن ادرار
21. درمان تشنج معده (گل)
22. درمان عوارض یائسگی
23. درمان تپش قلب عصبی
24. درمان مشکلات اعصاب
25. درمان فشار خون عصبی
26. درمان سنگ کلیه (هسته)
27. درمان لقوه سر (شیره گل)
28. درمان استرس (فشار عصبی)
29. درمان خونریزی و ترشحات زنانه
30. درمان قرمزی پوست (ضماد میوه)
31. درمان تب (دم کرده پوست درخت)
32. درمان آنژین صدری و بیماری در آیورت قلب.
33. هسته آن را نرم بکوبید و بخورید اسهال را برطرف می سازد از احتلام شبانه جلوگیری می کند.
34. با چوب آن گرد نبندی درست کنید و زیر لباس ها به گردن بیاویزید. از سقط شدن جنین جلوگیری می کند.
35. آب جوشانده ی گل آن را در دهان و گلو نگه دارید و قرقره کنید تورم و جراحات مخاط دهان و گلو را بر طرف می کند.
36. کوبیده ی هسته آن را در شراب بخیسانید بعد آن شراب را بنوشید ادرار را زیاد میکند، سنگ کلیه و سنگ مثانه را برطرف می سازد.
37. چهل گرم از آن را در یک لیتر آب جوش دم کنید و آب صاف کرده ی آن را بنوشید. اختلالات جریان خون را برطرف و فشار خون را درمان می کند.
38. روزی سه بار هر مرتبه یک قاشق سوپ خوری از گل آن را در یک فنجان آب جوش دم کنید و آب صاف کرده ی آن را بنوشید ضد اسپاسم است داروی خوبی برای دوران یائسگی می باشد.
39. دویست گرم از آن را در یک لیتر آب بسیار بجوشانید تا آب آن کم شود پس از ته نشین شدن آن را با یکی از کرم های زیبایی مخلوط کنید و هر روز بر پوست بمالید باد سرخ و لک های سرخ را برطرف می کند.
40. عصاره ی آبی آن را بخورید قلب را تقویت می کند تنگی نفس که ناشی از ضایعات قلبی باشد را درمان می کند. برای درمان بزرگ شدن قلب مفید است. ضربان قلب را متعادل و مرتب میکند، ضعف قلب را برطرف می نماید.
41. آن را بخورید، محرک، قابض ملایم مقوی معده و بازکننده ی گرفتگی ها است برای درمان قولون و ورم، قولون التهاب امعاء و تنظیم عمل روده ها مفید می باشد ضد خونریزی است تب بر و ضد تشنج است اعصاب فرسوده و ناراحت را آرام می سازد کمبود ویتامین C را تأمین می کند.
42. دویست تا سیصد گرم از آن را بدون پوست به جای صبحانه بخورید و یا یک کیلو گرم از آن را با شکر شربت کنید و هر روز یک چهارم آن را بخورید اسهال خونی را بند می آورد. آن را بسوزانید تا به صورت ذغال درآید و بخورید برای معالجه ی سوء هاضمه و بند آوردن اسهال خیلی نافع است.
43. پنجاه گرم از برگ آن را در یک لیتر آب بجوشانید و پس از خنک شدن روزی سه بار آب آن را در دهان بگیرید. برفک دهان را برطرف می سازد آبسه ی لثه را باز می کند. اگر در گلو قرقره کنید، درد گلو و آنژین را درمان می کند اگر به پوست بمالید پوستی که ظریف و علیل شده باشد را درمان می کند، سالک را درمان می نماید.
44. هر روز ۴۰ گرم از گل آن را در یک لیتر آب جوش دم کرده و آب صاف کرده ی آن را با عسل شیرین نموده در طول روز بنوشید آثار معجزه آسایی در تنظیم فشارخون دارد ضعف قلب را برطرف می سازد. آنژین را درمان می کند برای درمان ورم آئورت مفید است اختلالات عصبی از جمله نگرانی بی خوابی سرگیجه احساس صدا در گوش و نظایر آن را درمان می کند.
45. پژوهش ها نشان داده است که اثرات مهم گیاه مربوط به فلاونوئیدها و پروآنتوسیانیدین های آن است. این اجسام به مقادیر زیاد وجود دارند و دارای خاصیت قوی ویتامین P هستند. این ترکیبات، ویتامین C داخل سلول را افزایش داده و از شکنندگی مویرگ ها جلوگیری می کنند. در حقیقت مانع کاهش پرمابلیته (کشش پذیری) جدار رگ ها می شوند. فلاونوئیده های این گیاه در تثبیت کلاژن بسیار موثرند و در نتیجه به تاندون ها استحکام می بخشند. کلاژن در زمان التهاب و ورم خراب می شود، مثلاً در آرتریت روماتوئید این اتفاق رخ می دهد. همچنین در بیماری های دهان و دندان و ورم مفاصل و استخوان که کلاژن در معرض تخریب قرار می گیرد، ترکیبات گیاه می تواند از آن جلوگیری کند. مواد مذکور جزء ضد اکسیدان های قوی هستند. دانه های سرخ ولیک قادر به کاهش اسیداوریک و درمان نقرس می باشند. سرخ ولیک در کاهش پر فشاری خون جلوگیری از حمله قلبی، کاهش کلسترول سرم و قوت حرکات قلب بسیار موثر بوده و به طور گسترده در اروپا برای کاهش پرفشاری خون و تقویت قلب مصرف می شود. از نظر کلینیکی داروی مناسبی برای پر فشاری خون، تصلب شرائین و احتقان قلب، ضعف عضلات قلب و نارسایی کرونر و همچنین ضد برادی کاردی است.

مضرات:

1. کلیه
2. سردرد
3. قولنج (کولیت)
4. ریه (زیاده روی)
5. فشار خون (غیر از عصبی)
6. به علت عوارض جانبی نباید در دوران حاملگی و شیردهی استفاده نمود.