شناخت دارو: عبارت است از دگزامتازون دارویی از دسته کورتیکو استروئیدهاست. اشکال دارویی آن شامل قرص، شربت، اسپری و آمپول می باشد. دگزامتازون یک کورتیکواستروئید است که از انتشار موادی که در بدن موجب التهاب می شود جلوگیری می کند. دگزامتازون برای درمان بسیاری از بیماری های مختلف مانند اختلالات آلرژیک، بیماری پوستی، کولیت اولسراتیو، آرتروز، لوپوس، پسوریازیس یا اختلالات تنفسی استفاده می شود.
دسته دارویی:
- کورتیکواستروئیدها
فارماکولوژی و مکانیسم اثر دارو:
- دارو با عبور از غشاء سلولي به گيرنده هاي خود در سيتوپلاسم متصل شده و كمپلكس دارو گيرنده وارد هسته سلولي مي شود. اين كمپلكس با اتصال به نواحي خاصي از DNA موجب تحريك روند رونويسي mRNA و بدنبال آن ساخت آنزيم هايي مي گردد كه در نهايت مسئول اثرات سيستميك كورتيكواستروئيدها با جلوگيري از تجمع سلول هاي التهابي در ناحيه التهاب، مهار فاگوسيتوز و آزاد شدن آنزيم هاي مسئول در التهاب و مهار ساخت و آزاد شدن واسطه هاي شيميايي التهاب، اثرات ضدالتهابي خود را اعمال مي كند.
- دگزامتازون سريعاً و به خوبي از دستگاه گوارش جذب مي شود. فرم تزريقي آن نيز از عضله به خوبي جذب مي شود. بطور عمده در كبد و مقاديري نيز در كليه و و بافت ها به متابوليت هاي غير فعال تبديل مي شود.
اشکال دارو:
- قرص، آمپول، قطره چشمی
مقدار مصرف صحیح:
- روزانه 0.5 الی 10 میلی گرم و به صورت خوراکی 2 الی 4 مرحله و قطره چشمی هر 3 الی 4 ساعت می باشد.
- شرایط آلرژیک: کنترل شرایط آلرژیک شدید یا ناتوانی در پیشگیری از آسم، درماتیت آتوپیک، درماتیت تماسی، واکنش های حساسیت به دارو، رینیت آلرژیک سالانه یا فصلی روز 1: 4 الی 8 میلیگرم عضلانی، روزهای 2 الی 3 : 3 میلی گرم در روز خوراکی هر 12 ساعت، روز 4 : روزانه 1.5 میلی گرم در روز، هر 12 ساعت، روز 5 الی 6 : 0.75 میلی گرم در روز خوراکی در یک دوز روزانه.
- تهوع و استفراغ ناشی از شیمی درمانی: 8 تا 12 میلی گرم خوراکی یا وریدی به تنهایی و یا در ترکیب با سایر داروهای ضد التهاب قبل از شیمی درمانی، سپس 8 میلی گرم هر 24 ساعت (خوراکی یا وریدی) 1 تا 3 روز پس از شیمی درمانی (روزهای 2 الی 4).
- التهاب: 9 الی 0.75 میلی گرم در روز خوراکی، عضلانی یا وریدی به صورت منقسم هر 6 تا 12 ساعت.
- درون مفصلی، بافت نرم:2 الی 6 میلی گرم در روز.
- مولتیپل اسکلروزیس: 30 میلی گرم (خوراکی) در روز برای 1 هفته؛ سپس 4 الی 12 میلی گرم در روز به مدت 1 ماه.
اثر دارو:
- چند ساعت پس از مصرف ظاهر می شود.
قبل از مصرف دارو:
- مصرف این دارو در افراد مبتلا به ببماری های روانی، زخم های گوارشی، عفونت های دستگاه تناسلی و بیماران روانی بهتر است با احتیاط باشد.
عوارض جانبی دارو:
- دیابت، پوکی استخوان، بی خوابی، آکنه، روان پریشی، سرگیجه، کهیر، آب مروارید، افزایش وزن، گلوکوم، بثورات پوستی، آریتمی، ادم ریوی، زخم گوارشی، میوپاتی، هیپوکالمی، برادیکاردی، سرکوب آدرنال، سوراخ کردن GL، عدم تحمل گلوکز، آلکالوز، بی نظمی قاعدگی، سرکوب محور غده هیپوفیز آدرنال.
تداخلات دارویی:
- واکسن پنوموکوک (پنوموواکس)، دفلازاکورت، ایتراکونازول، ریفامپین، سایمتیدین، سیرولیموس، سیزاپراید، سیلدنافیل/ قرص سیلدنافیل، سیمواستاتین، لوواستاتین، کتوکونازول، کلاریترومایسین، دابیگاتران، کاربامازپین، ریفابوتین، پرازی کوانتل، رانولازین، ایندیناویر، تلیترومایسین، دسیرودین، میفه پریستون، فنین دیون/ فنیندیون، آپیکسابا، آلدسلوکین، آکسیتینیب، نیوولوماب، کنتراسپتیو تری فازیک، واکسن هموفیلوس آنفلولانزا اسید، آکالابروتینیب، یولی پریستال، دابرافنیب، گرپافلوکساسین، نینتدانیب، سوفوسبوویر و ولپاستاسویر، گلیسرول فنیل بوتیرات، تاسیملتئون، ابماسیکلیب، آپرمیلاست، کورتیکورلین، بداکیلین، سیمپرویر، پالبوسیکلیب، لوماکافتور/ ایواکافتور، گلاسدگیب، واکسن حصبه (تیفوئید)، تریکلابندازول، اردافیتینیب، لورلاتینیب، الباسویر/ گرازوپرویر، تمسیرولیموس، واکسن مننگوکوک کنژوگه، واکسن هپاتیت بی، واکسن هاری، آدنوویروس نوع 4 و 7 زنده خوراکی، آکسیکابتاگان سیلولوسل، تیساگنل سلوسل، دارولوتامیدف تزاکافتور/ ایواکافتور، لوپیناویر + ریتوناویر، رولاپیتانت، وکسلوتور، نتوپیتانت، کپماتینیب، دینسترول.
موارد منع مصرف:
- مصرف این دارو در کودکان باید با دوز کمتری باشد چون در غیر این صورت با کندی رشد مواجه خواهند شد.
- در افرادی که دچار پوکی استخوان شدید هستند مصرف نشود.
شرایط نگهداری:
- در مکانی خشک و خنک به دور از نور خورشید و دسترسی کودکان نگهداری شود.
نکات مهم:
- استفاده طولاني مدت دگزامتازون در كودكان مي تواند منجر به مهار رشد شود.
- به دنبال مصرف اين دارو ممكن است آزمون هاي بررسي عملكرد هيپوتالاموس هيپوفيز غده فوق كليوي دچار اختلال شود.
- در افراد مسن و به خصوص خانم هاي يائسه، شانس ايجاد پوكي استخوان و افزايش فشارخون، بالا مي رود.
- در صورت نياز به جراحي يا درمان هاي اضطراري و نيز در افراد ديابتي بايد احتياط نمود.
- در افرادي كه دارو را با مقادير تضعيف كننده سيستم ايمني دريافت مي كنند از تزريق واكسن هاي حاوي ويروس هاي زنده بايد پرهيز شود.
- براي به حداقل رساندن تحريك گوارشي شكل خوراكي دگزامتازون، بايد بعد از غذا مصرف شود.
- از قطع ناگهاني مصرف دارو بعد از استفاده طولاني (بيش از 3 هفته) پرهيز گردد.
- در طول درمان مصرف سديم بايد محدود شده و مصرف مكمل هاي حاوي پتاسيم توصيه مي شود.
- معاينات چشم پزشكي در طول درمان دراز مدت، به طور مرتب بايد انجام گيرد.