گریوز (پرکاری تیروئید): عبارت است از بیماری گریوز یک بیماری خود ایمنی است که باعث میشود تیروئید پرکار شود. این یکی از شایعترین مشکلات تیروئید و عامل اصلی پرکاری تیروئید است، بیماری که در آن غده تیروئید بیش از حد هورمون تولید میکند. این نام به خاطر شخصی که اولین بار آن را در اوایل قرن نوزدهم توصیف کرد (رابرت گریوز) نامگذاری شد. غده تیروئید یک غده پروانهای شکل کوچک است که در جلوی گردن قرار دارد و هورمونهایی را آزاد میکند که به تنظیم متابولیسم بدن کمک میکنند. در بیماری گریوز، سیستم ایمنی بدن آنتیبادیهایی ایجاد میکند که به عنوان ایمونوگلوبولینهای محرک تیروئید شناخته میشوند. سپس این آنتیبادیها به سلولهای سالم تیروئید متصل شده و باعث تولید بیش از حد هورمون تیروئید توسط این غده میشوند. این تولید بیش از اندازه هورمون باعث ایجاد مشکلات متعدد در قسمتهای مختلف بدن میشود؛ از جمله عملکرد سیستم عصبی، رشد مغز، دمای بدن. در صورت عدم درمان، پرکاری تیروئید ممکن است باعث کاهش وزن، مسائل عاطفی (گریه غیرقابل کنترل، خندیدن)، افسردگی و خستگی روحی و جسمی شود. هنگامی که این اختلال به درستی تشخیص داده شود، درمان آن بسیار آسان است. در بعضی موارد، بیماری گریوز پس از چندین ماه یا سال فروکش میکند یا به طور کامل از بین میرود. در صورت عدم درمان، میتواند منجر به عوارض جدی، حتی مرگ شود. این بیماری معمولاً در افراد بین 30 تا 50 سال دیده میشود و بیشتر خانمها را درگیر میکند.
علائم:
- افزایش ترشح هورمون تیروئید می تواند سطح متابولیک بدن را به میزان زیادی افزایش دهد؛ این امر باعث بروز دامنه وسیعی از علائم زیر می شود:
- افزایش فشارخون
- نازک شدن پوست.
- فعالیت بیش از اندازه
- حرکات مکرر رودهای (دفع زیاد)
- اختلال نعوظ یا کاهش میل جنسی
- بزرگ شدن پستان و سینه در آقایان.
- غلظت خون و ورم عروق پا (واریس پا).
- تغییر در الگوی قاعدگی (کاهش خونریزی در بعضی از بانوان).
- بزرگ شدن غده تیروئید (گواتر)، که ممکن است به شکل ورم در زیر گردن ظاهر شود.
- پوست ضخیم و قرمز معمولاً در قسمت جلوی ساق پا یا بالای پا (مشکلات پوستی گریوز).
- افزایش اشتها: در کل، ضعف عضلانی، ناخودآگاه انسان را به سمت خوردن غذا می کشاند.
- تعبیر در الگوی اجابت مزاج، به خصوص افزایش تعداد اجابت مزاج و در بعضی موارد یبوست.
- مشکل در به خواب رفتن: به دلیل افزایش ترشح هورمون «هیپوگرتین» و کاهش هورمون «ملاتونین».
- خستگی زود هنگام و ضعف ماهیچه ها: ضعف عضلاتی بیشتر در شانه ها، لگن، باسن و ران ها به چشم می خورد.
- تعریق زیاد: افزایش سوخت و ساز بدن باعث افزایش حرارت بدن و نهایتاً تعریق می گردد که این اتفاق حتی در خواب نیز رخ می دهد.
- گاهی برجستگی و بیرون زدگی چشم ها و دو بینی: پرفشاری خون از دلایل عمده مشکلات بینایی در پرکاری تیروئید محسوب می گردد.
- افزایش حرارت بدن: احساس گرما یا داغی در اکثر اوقات و افزایش حساسیت و تحریک پذیری نسبت به گرما از علائم بارز این بیماری است.
- باریک و شکننده شدن موها: حرارت بالا و دفع مواد مغذی به صورت اسهال باعث تخریب ریشه ی مو و درنتیجه باریک و شکنندگی آن می گردد.
- خارش بدن: دفع حرارت اضافه بدن ناشی از متابولیسم بالا از طریق منافذ پوستی یکی از دلایل خارش پوست در پرکاری تیروئید محسوب می گردد.
- کاهش وزن: گاه در این بیماری وزن به صورت ناگهانی و بدون دلیل با وجود اشتهای خوب، آفت شدیدی پیدا می کند؛ البته در افراد مسن ممکن است افزایش وزن دیده شود.
- افراد مسن ممکن است اصلاً نشانه و علائمی نداشته باشند، اما در بعضی موارد (افزایش ضربان قلب، عدم تحمل گرما و زود خسته شدن) می تواند از جمله نشانه های افراد مسن باشد.
- لرزش اندام: تنش های غیر ارادی و لرزش اندام خصوصاً دست ها و انگشتان به دلیل تخلیه مواد مغذی ناشی از اسهال، امری اجتناب ناپذیر است که در این بیماری به چشم می خورد.
- حدود 30% افراد مبتلا به بیماری گریوز برخی علائم و نشانههای چشمی گریوز را نشان میدهند. در مشکلات چشمی گریوز، التهاب و سایر حوادث سیستم ایمنی بدن بر روی عضلات و بافتهای اطراف چشم تأثیر می گذارد. علائم و نشانهها شامل موارد زیر است: چشمهای برجسته، احساس وجود شن ریزه در چشمها، احساس فشار یا درد در چشم، پلکهای برگشته یا پف کرده، چشمهای قرمز یا ملتهب، حساسیت به نور، دوبینی، کاهش بینایی.
- افزایش تمایلات جنسی: افزایش ترشح هورمون اکسی توسین ناشی از حرارت بالای بدن، یکی از دلایل افزایش تمایلات جنسی در این بیماری محسوب می گردد (البته در ابتدای بیماری).
- کاهش تمرکز: کاهش مایعات بدن خصوصاً مایعات داخل عروق و نرسیدن پیایی خون به مغز یکی از دلایل این موضوع است؛ همچنین دفع مواد مغذی ناشی از اسهال نیز می تواند یکی دیگر از دلایل این عارضه باشد.
- تغییر صدا: تورم غده تیروئید باعث می شود که تارهای صوتی تحت فشار قرار گرفته و صدا دچار تغییر اساسی گردد؛ حتی تورم غده تیروئید در طولانی مدت می تواند باعث تخریب تارهای صوتی به صورت دائمی نیز گردد.
- مشکلات روحی روانی: اضطراب، نگرانی، بی قراری قابل توجه، بی حوصلگی، تحریک پذیری شدید، کج خلقی و با عجله راه رفتن؛ از عوارض دیگر پرکاری تیروئید است که بیشتر به دلیل عدم ارسال اکسیژن و گلوکز کافی به مغز ایجاد می شود.
- تپش قلب: به دلیل ضربان سریع، کوبنده و نامنظم قلب به دنبال کارهای عادی که معمولاً بیش از ۱۰۰ ضربه در دقیقه به تپش در می آید به دلیل تغییر در میزان مواد معدنی خون از جمله (پتاسیم، سدیم، کلسیم و منیزیم) و افزایش حرارت بدن ایجاد می گردد.
علت:
- تومور بیضه و تخمدان ها.
- عکس برداری پزشکی با رنگ های حاوی ید.
- رشد غیر سرطانی غده تیروئید و یا غده هیپوفیز.
- مصرف مقدار زیاد هورمون تیروئید به صورت دارو
- استرس ها و فشارهای عصبی و حساس بودن و خودخوری.
- عدم رعایت آداب غذا خوردن: رعایت آداب غذا خوردن از رموز حفظ سلامت است که هر کس آن را انجام دهد از ابتلا به بیماری های گوناگون در امان خواهد بود.
- اختلالات خود ایمنی (بدن پادتن هایی تولید می کند که باعث تحریک تولید مقادیر بیش از حد طبیعی هورمون های تیروئیدی می شود).
- استفاده از غذاهای سردی بخش (غذاهای اسیدی مانند ترشیجات، سرکه و لبنیات) که موجب عصبی شدن و در نتیجه اختلال هورمونی می شود.
- مصرف کم مایعات: میزان مصرف مایعات در هر شرایطی اعم از آب، میوه جات آبدار، دمنوش ها و … باید طوری تنظیم گردد که رنگ ادرار همیشه زرد روشن باشد.
- داروهایی که برای درمان فشارخون بالا و سایر بیماری ها استفاده می شوند، می توانند علائمی شبیه علائم پرکاری تیروئید ایجاد نمایند. (مبادا با خواندن این موضوع، داروهای خود را بدون مشورت با پزشک، قطع نمائید که می تواند منجر به سکته قلبی یا مغزی گردد).
- عفونت های ویروسی: دیر اقدام کردن نسبت به درمان عفونت های ویروسی همچون سرماخوردگی و سایر بیماری های ویروسی و واگیردار عاملی است برای آسیب به کلیه ها و متقابلا اختلال در ترشح غده تیروئید به دلیل عدم توانایی تصفیه مناسب خون توسط کلیه ها و ورود مجدد مواد زائد، به جریان خون می باشد.
- اسهال یا یبوست: هر نوع اشکال در روده ها اعم از اسهال که باعث دفع مواد مغذی از بدن می گردد و یا یبوست که باعث تولید سموم خطرناک و راه یابی به جریان خون می شود، عواملی هستند که فعالیت غدد درون ریز بدن مانند غده تیروئید را مختل می کنند؛ پس با رعایت آداب غذا خوردن از ابتلا به اسهال و یبوست جلوگیری کنید.
- کاهش ویتامین ها و املاح معدنی: غدد درون ریز بدن برای فعالیت مناسب خود نیاز مبرم به ویتامین ها و املاح معدنی دارند بنابراین سعی کنید با مصرف میوه جات، سبزیجات و سایر مواد غذایی سالم (طبق طبع و مزاج خودتان)، نیاز بدن به این نوع مواد را تأمین نمایید؛ وگرنه میزان ترشح هورمون ها دچار اختلال شده و عملکرد آنها غیرطبیعی خواهد شد.
- بیماری گریوز یک بیماری خود ایمنی است که توسط بدن تولید آنتی بادی در برابر گیرنده های TSH ایجاد می کند. این گیرنده ها روی سلول های غده تیروئید رخ می دهند. این آنتی بادی اثر غیر معمول در تحریک فعالیت گیرنده ها دارد با این نتیجه که مقادیر بیش از حد هورمون های T3 و T4 در خون ترشح می شود.
- غلبه صفرا: تمام ناراحتی های روحی روانی، که در غلبه صفرا ایجاد می گردد، در صورت استمرار، فرد را به بیماری پرکاری تیروئید مبتلا می سازد؛ این موضوع باعث افزایش اسیدوز خون شده، لذا نه تنها بر عملکرد صحیح سلول های غده تیروئید تأثیر می گذارد، بلکه مغز نیز که کنترل این غده را به عهده دارد آسیب دیده و فعالیت غده تیروئید را دچار اختلال می کند.
- گرهک ها یا تومورهای تیروئید.
- مصرف سایر غذاهای ممنوعه: استفاده از ادویه جات زیاد جهت خوش طعم کردن مواد غذایی مانند (سوسیس، کالباني غذاهای ساندویچی، فست فودها، کنسروی جات و …). استفاده از مواد نگه دارنده جهت ماندگاری بیشتر، حفظ رنگ و بو و طعم آن ماده غذایی مثل: (لبنیات پاستوریزه، نوشیدنی های گازدار، آب میوه ها و سایر بسته بندی های صنعتی)، (آب میوه ها، نوشابه ها و مواد غذایی استفاده از رنگ های صنعتی مجاز به طور مثال در رنگین دیگر). عدم رعایت سایر استانداردهای حفظ سلامت در تهیه این نوع مواد، عاملی برای ایجاد انواع بیماری است که یکی از آنها پرکاری تیروئید می باشد.
- علت عوارض چشمی گریوز: عوارض چشمی گریوز در اثر تجمع کربوهیدراتهای بخصوص در عضلات و بافتهای پشت چشم ایجاد میشود و علت آن نیز مشخص نیست. به نظر میرسد که همان آنتیبادی که میتواند باعث اختلال در عملکرد تیروئید شود، ممکن است روی بافتهای اطراف چشم هم اثر بگذارد. عوارض چشمی گریوز اغلب همزمان با پرکاری تیروئید یا چند ماه بعد از آن ظاهر میشود. اما علائم و نشانههای چشمی ممکن است سالها قبل یا بعد از شروع پرکاری تیروئید ظاهر شود. حتی در صورت عدم وجود پرکاری تیروئید، عوارض چشمی گریوز نیز میتواند رخ دهد.
- بیماری گریوز به دلیل سوء عملکرد سیستم ایمنی بدن در برابر بیماریها، ایجاد میشود و علت دقیق آن مشخص نیست. سیستم ایمنی بدن به طور معمول آنتیبادیهایی تولید میکند که برای حمله به یک ویروس خاص، باکتری یا سایر مواد خارجی طراحی شدهاند. در بیماری گریوز به دلایلی که به خوبی درک نشده است، سیستم ایمنی بدن یک آنتیبادی علیه یک قسمت از سلولهای غده تیروئید در گردن تولید میکند. به طور معمول، عملکرد تیروئید توسط هورمونی که از غده کوچکی در قاعده مغز (غده هیپوفیز) ترشح میشود، کنترل میشود. آنتیبادی مرتبط با بیماری گریوز (آنتیبادی گیرنده تیروتروپین) مانند هورمون تنظیم کننده هیپوفیز عمل میکند. این بدان معنی است که این آنتیبادی تنظیم طبیعی تیروئید را نادیده میگیرد و باعث تولید بیش از حد هورمونهای تیروئید T3 و T4 میشود (پرکاری تیروئید).
- نداشتن برنامه مدون و سالم تغذیه و زیاده روی در مصرف فرآورده های حیوانی: مصرف زیاد گوشت قرمز، گوشت ماهی و سایر آبزیان، لبنیات، تخم مرغ و تخم سایر پرندگان، عامل افزایش ترشحات مغزی و آسیب به غده های هیپوفیز و هیپوتالاموس است که مسئول تنظیم عملکرد غده تیروئید هستند؛ حتی تشدید مشکلات روحی روانی می تواند ناشی از زیاده روی در مصرف این نوع محصولات باشد؛ پس در مصرف این نوع مواد غذایی اعتدال را رعایت نمایید؛ شاید بعضی بیماران مبتلا به پرکاری تیروئید اذعان کنند که ما به خاطر این بیماری دچار لاغری و ضعف شدید شده ایم و نیاز بیشتری به غذاهای پرکالری مانند فرآورده های حیوانی داریم؛ اما لازم به ذکر است که مصرف زیاد این محصولات، بیماری شما را تشدید خواهد کرد.
- مصرف غذاهای مانده و بیات: باکتری ها به راحتی در غذای پخته شده فعالیت می کنند و هر چه از مدت زمان پخت مواد غذایی بگذرد، تعداد این باکتری ها بیشتر می شوند؛ حتی اگر در یخچال باشد البته سرعت تکثیر باکتری ها در مکان های سرد، خیلی کمتر از مکان های گرم و معمولی می باشد)، حتماً شاهد کپک زدگی مواد غذایی داخل یخچال بوده اید؛ این باکتری ها، سمی را در ماده غذایی به نام «افلاتوکسین» تولید می کنند که نه تنها مشکلات کلیوی، کبدی و قلبی ایجاد می کنند بلکه باعث تجمع مایعات در مغز شده و فعالیت غدد هیپوفیز و هیپوتالاموس را مختل می نمایند همان طور که می دانید این دو غده مسئول کنترل فعالیت غده تیروئید می باشد که در صورت عدم فعالیت مناسب، اختلالاتی در عملکرد غده تیروئید ایجاد می گردد که بسته به «طبع و مزاج سرشتی» هر فرد، می تواند پرکاری یا کم کاری تیروئید را ایجاد کند.
- زیاده روی در مصرف غذاهای ید دار: اکثر مردم از فواید ماهی و سایر غذاهای دریایی اطلاع کافی دارند و می دانند که سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ بوده و برای سلامت قلب و عروق و سایر اندام های بدن مفید هستند؛ این زیاده روی در مصرف این نوع محصول به دلیل ید بالایی که دارد عاملی است برای تحریک و فعالیت بیشتر غده تیروئید و ابتلا به پرکاری تیروئید؛ پس در مصرف هر نوع ماده غذایی اعتدال را رعایت کنید. سایر مواد غذایی حاوی ید بالا: (شاهی، نخود، سیب زمینی، توت فرنگی، موز، هویج، گوجه لوبیا سبز، قارچ، پیاز، تربچه، کدو قلیانی سبز، آلو بخارا، باقلا، زرده تخم مرغ، سینه بوقلمون) می باشند که باید مصرف آنها با احتیاط صورت گیرد.
عوامل افزایش دهنده خطر:
- اگرچه هرکسی میتواند به بیماری گریوز مبتلا شود، عوامل زیادی میتوانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند، از جمله:
- سن: بیماری گریوز معمولاً در افراد قبل از 40 سالگی ایجاد میشود.
- جنسیت: احتمال ابتلا به بیماری گریوز در زنان بسیار بیشتر از مردان است.
- سایر اختلالات خود ایمنی: افرادی که دارای سایر اختلالات سیستم ایمنی بدن هستند، مانند دیابت نوع 1 یا آرتریت روماتوئید، خطر بیشتری دارند.
- بارداری: بارداری یا زایمان اخیر ممکن است خطر ابتلا به این اختلال را افزایش دهد، به ویژه در زنانی که ژنهایی دارند که خطر ابتلا آنها را افزایش میدهد.
- سابقه خانوادگی: از آنجا که سابقه خانوادگی بیماری گریوز یک عامل خطر شناخته شده است، به احتمال زیاد یک ژن یا ژنهایی وجود دارد که میتواند فرد را مستعد ابتلا به این بیماری کند.
- استرس عاطفی یا جسمی: حوادث استرسزای زندگی یا بیماری ممکن است به عنوان محرکی برای شروع بیماری گریوز در میان افرادی که ژنهایی دارند که خطر ابتلا آنها را افزایش میدهد، عمل کند.
- سیگار کشیدن: سیگار کشیدن، که میتواند بر سیستم ایمنی بدن تأثیر بگذارد، خطر ابتلا به بیماری گریوز را افزایش میدهد. افراد سیگاری که به بیماری گریوز مبتلا هستند نیز در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به عوارض چشمی گریوز قرار دارند.
عوارض احتمالی:
- مسائل مربوط به بارداری: عوارض احتمالی بیماری گریوز در دوران بارداری شامل سقط جنین، زایمان زودرس، اختلال عملکرد تیروئید جنین، رشد ضعیف جنین، نارسایی قلب مادر و پره اکلامپسی است. پره اکلامپسی یک بیماری دوران بارداری است که منجر به فشار خون بالا در مادر و سایر علائم و نشانههای جدی میشود.
- مشکلات قلبی: در صورت عدم درمان، بیماری گریوز میتواند منجر به اختلالات ریتم قلب، تغییر در ساختار و عملکرد عضلات قلب و ناتوانی قلب در پمپاژ خون کافی به بدن (نارسایی قلبی) شود.
- طوفان تیروئیدی: یک عارضه نادر اما تهدیدکننده بیماری گریوز، طوفان تیروئیدی است که به آن هیپرتیروئیدی تسریعشده یا بحران تیروتوکسیک نیز میگویند. وقتی پرکاری تیروئید شدید، درمان نشود یا به طور ناکافی درمان شود، احتمال وقوع آن بیشتر است. افزایش ناگهانی و شدید هورمونهای تیروئید میتواند اثرات زیادی از جمله تب، تعریق، استفراغ، اسهال، هذیان، ضعف شدید، تشنج، ضربان قلب نامنظم، زردی پوست و چشم، فشارخون شدید و کما ایجاد کند. طوفان تیروئیدی نیاز به مراقبت فوری اورژانسی دارد.
- استخوانهای شکننده: پرکاری تیروئید درمان نشده میتواند منجر به ضعف و شکنندگی استخوانها (پوکی استخوان) نیز شود. قدرت استخوانها تا حدی به مقدار کلسیم و سایر مواد معدنی موجود در آنها بستگی دارد. مقادیر زیاد هورمون تیروئید، در توانایی بدن برای جذب کلسیم در استخوانها اختلال ایجاد میکند.
تشخیص:
- برای تشخیص بیماری گریوز، پزشک ابتدا معاینه بدنی انجام میدهد و علائم و نشانههای بیماری گریوز را بررسی میکند؛ همچنین در مورد سابقه بیماریهای پزشکی و خانوادگی سوال میپرسد. پزشک همچنین ممکن است آزمایشات زیر را درخواست کند:
- آزمایش خون برای بررسی سطح هورمون تحریککننده تیروئید (TSH) که از هورمون هیپوفیز ترشح میشود و سطح هورمونهای تیروئید را تعیین میکند. در افراد مبتلا به بیماری گریوز معمولاً سطح TSH پایینتر از حد طبیعی و هورمونهای تیروئید بالاتر است.
- اندازه گیری سطح آنتی بادی مسئول ایجاد بیماری گریوز
- اسکن ید رادیواکتیو، بدن برای تولید هورمونهای تیروئید به ید نیاز دارد. با دادن مقدار کمی ید رادیواکتیو و بعداً اندازه گیری مقدار آن در غده تیروئید با دوربین اسکن ویژه، پزشک میتواند میزان جذب ید توسط غده تیروئید را تعیین کند.
- سونوگرافی از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تولید تصاویر ساختارهای داخل بدن استفاده میکند و بزرگ شدن غده تیروئید را نشان دهد. این آزمایش در افرادی که نمیتوانند اسکن ید رادیواکتیو انجام دهند، مانند زنان باردار بسیار مفید است. و برای زنان باردار بسیار مفید است.
- آزمایشات تصویربرداری، اگر تشخیص بیماری گریوز از طریق ارزیابی بالینی مشخص نباشد، ممکن است پزشک آزمایشات تصویربرداری ویژهای مانند سیتیاسکن یا MRI را تجویز کند.
درمان طب نوین:
- اهداف درمانی برای بیماری گریوز شامل جلوگیری از تولید بیش از حد هورمونهای تیروئید و تأثیر آن بر بدن است. برخی از درمانها عبارتند از:
- ید درمانی رادیواکتیو: با این روش درمانی، مصرف ید رادیواکتیو از طریق دهان توصیه میشود. از آنجا که تیروئید برای تولید هورمونها به ید احتیاج دارد، غده تیروئید، رادیو ید را به سلولهای تیروئیدی میبرد و تابش ید با گذشت زمان سلولهای تیروئید پرکار را از بین میبرد. این باعث کوچک شدن غده تیروئید میشود و علائم به تدریج، معمولاً طی چند هفته تا چند ماه، کاهش مییابد. رادیو ید درمانی ممکن است خطر بروز علائم جدید یا بدتر شدن علائم چشمی گریوز را افزایش دهد. این عارضه جانبی معمولاً خفیف و موقتی است، اما اگر از قبل عوارض متوسط یا شدید چشمی داشته باشید، ممکن است این درمان توصیه نشود.
سایر عوارض جانبی ممکن است شامل حساسیت در ناحیه گردن و افزایش موقتی هورمونهای تیروئید باشد. رادیو ید درمانی برای معالجه زنان باردار یا زنان شیرده استفاده نمیشود.
از آنجا که این روش درمانی باعث کاهش فعالیت غده تیروئید میشود، در آینده برای تأمین مقادیر طبیعی هورمون تیروئید در بدن به درمان نیاز خواهید داشت. - داروهای مسدودکننده گیرنده بتا: این داروها مانع تولید هورمونهای تیروئید نمیشوند، اما موجب تسکین بعضی علائم بیماری ناشی از تأثیر هورمونها بر بدن مانند ضربان نامنظم قلب، لرزش، اضطراب یا تحریکپذیری، عدم تحمل گرما، تعریق، اسهال و ضعف عضلانی را میگیرند. برخی از این داروها عبارتند از: پروپرانولول، آتنولول، متوپرولول و …مسدودکنندههای بتا اغلب برای افراد مبتلا به آسم تجویز نمیشوند، زیرا این داروها ممکن است حمله آسم را تحریک کنند. این داروها همچنین ممکن است مدیریت دیابت را پیچیده کنند.
- عمل جراحی: جراحی برای برداشتن تمام یا بخشی از تیروئید (تیروئیدکتومی یا تیروئیدکتومی ساب توتال) نیز برای درمان بیماری گریوز گزینه مناسبی است. بعد از جراحی، به احتمال زیاد برای تأمین مقادیر طبیعی هورمونهای تیروئید در بدن باید مادامالعمر از داروهای تیروئید استفاده شود. عوارض احتمالی این جراحی شامل آسیب احتمالی تارهای صوتی و غدد پاراتیروئید است.
- اگر این بیماری بر روی پوست شما تأثیر گذاشته، از کرمها و پمادهای بدون نیاز به نسخه حاوی هیدروکورتیزون برای رفع تورم و قرمزی استفاده کنید. علاوه بر این، استفاده از باندهای فشاری روی ساق و پاها ممکن است کمک کننده باشد.
- روش طب کلاسیک برای درمان پرکاری تیروئید: مصرف داروهای ضد تیروئید. استفاده از ید رادیواکتیو برای نابود کردن غده تیروئید و متوقف کردن تولید بیش از حد تیروئید. جراحی برای برداشتن غده تیروئید. اگر تیروئید شما با جراحی برداشته شود و یا با رادیواکتیو نابود گردد. برای باقی عمرتان می بایست از داروهای جایگزین هورمون تیروئید استفاده نمایید چرا که بعد از آن شما دچار کم کاری تیروئید می شوید.
درمان عوارض چشمی گریوز:
- علائم خفیف چشمی گریوز را میتوان با استفاده از اشک مصنوعی در روز و ژلهای روانکننده در شب کنترل کرد. اگر علائم شدیدتر باشد، پزشک ممکن است موارد زیر را توصیه کند:
- سیگار نکشید، سیگار کشیدن، علائم چشمی گریوز را بدتر میکند.
- کمپرس خنک روی چشم خود بگذارید. رطوبت اضافه شده ممکن است چشمان شما را آرام کند.
- کورتیکواستروئیدها: درمان با کورتیکواستروئیدها، مانند پردنیزون، میتواند تورم پشت کره چشم را کاهش دهد.
- سر تخت خود را بلند کنید. نگه داشتن سر بالاتر از بقیه بدن باعث کاهش تجمع مایعات در سر میشود و ممکن است از فشار چشم شما بکاهد.
- از قطره چشمی روان کننده استفاده کنید. قطره چشمی ممکن است احساس خشکی و جسم خارجی روی سطح چشم شما را تسکین دهد. از ژل بر پایه پارافین میتوان شبها استفاده کرد.
- منشورها: ممکن است به دلیل بیماری گریوز یا به عنوان عارضه جانبی جراحی برای درمان بیماری، دوبینی ایجاد شود. اگرچه برای همه مفید نیست، اما منشورهای موجود در عینک ممکن است دوبینی را اصلاح کنند.
- از عینک آفتابی استفاده کنید. وقتی چشمان شما برجسته میشود، در برابر اشعه ماورابنفش آسیبپذیرتر و در مقابل نور شدید حساستر میشوند. استفاده از عینک آفتابی که اطراف پیشانی را هم پوشش میدهد، تحریک چشم ناشی از باد را نیز کاهش میدهد.
- علائم چشمی گریوز با درمان بیماری گریوز همیشه بهبود نمییابد. این علائم حتی ممکن است به مدت سه تا شش ماه بدتر شود. پس از آن، علائم و نشانههای چشمی گریوز معمولاً برای مدت یک سال پایدار میمانند و سپس معمولا” به خودی خود بهبود مییابند.
- جراحی رفع فشار چشمی: در این جراحی، پزشک استخوان بین حفره چشم و سینوسها را بر میدارد. این به چشم فضای کافی را میدهد تا به حالت اولیه خود برگردد. این روش درمانی معمولاً زمانی استفاده میشود که فشار بر روی عصب بینایی، از بین رفتن بینایی را تهدید کند. عوارض احتمالی شامل ایجاد دوبینی است.
- تپروتوموماب (تپتزا): این دارو ممکن است برای درمان عوارض چشمی گریوز استفاده شود. این دارو هر سه هفته به صورت وریدی تزریق میشود و عوارض جانبی مانند حالت تهوع، اسهال، اسپاسم عضلات و افزایش سطح قند خون را ایجاد میکند. از آنجا که این دارو جدید است، هنوز نقش آن در مدیریت اپتالموپاتی گریوز مشخص نشده است.
- رادیوتراپی چشمی: این روش زمانی یک روش درمانی معمول برای این بیماری بود، اما فواید آن مشخص نیست. در طی چندین روز از اشعه ایکس هدمند استفاده میشود تا بخشی از بافت پشت چشم را از بین ببرد. اگر مشکلات چشم رو به وخامت باشد و کورتیکواستروئیدها به تنهایی موثر نباشند یا به خوبی تحمل نشوند، ممکن است پزشک این مورد را توصیه کند.
درمان طب سنتی:
- کف پا را زالو بیاندازید.
- نمک دریا مصرف کنید.
- چکاندن روغن حنا در ناف.
- یک مرتبه حجامت عام کنند.
- خوردن جوشانده گل گاوزبان.
- روزی نیم تا یک کیلو آلبالو میل کنید.
- از خوردن نمک رایج (ید دار) بپرهیزید.
- خوردن سرکه انگبین شب قبل از خواب.
- از مصرف قرص های کدئین دار پرهیز کنید.
- تا ۲ هفته، یک روز در میان ماهی میل کنید.
- شربت آب انار روزی یک تا سه لیوان میل کنید.
- خاکشیر خشک را روی هندوانه پاشیده میل نمایند.
- خوردن سویق عدس صبح ناشتا دو قاشق غذاخوری.
- صبح و شب، هر وعده، یک قاشق از آب دریای خزر بنوشند.
- از شنا و حتی حضور در استخرهای کلردار جداً خودداری کنید.
- بیشتر از غذاهای سردی بخش استفاده کنید تا غذاهای گرمی بخش.
- مصرف سه هلیله در جیره روزانه (هلیله زرد، هلیله سیاه، هلیله کابلی)
- نان های فانتزی و پودر کیک های آماده برای این بیماری مضر می باشد.
- اندازه یک حبه دوای جامع امام رضا (ع) را با جوشانده آب مرزنجوش بخورید.
- اشتغال در زیر آفتاب و مکان های گرم برای این نوع بیماران ممنوع می باشد.
- هفته اول، هر روز و هفته دوم، یک روز در میان، دو طرف گلو را بادکش کنند.
- دمنوش تخم کاهو، خیار، خرفه، کاسنی در طول روز یک تا دو لیوان میل کنید.
- از مصرف ماهی و سایر غذاهای دریایی که غنی از ید هستند، باید اجتناب نمود.
- در صورت مصرف مغزی جات، آنها را به صورت خام و بدون نمک مصرف کنید.
- به جای مصرف قند و شکر، از عسل، میوه جات و خشک بار شیرین استفاده کنید.
- حنا مالی به تمام بدن خصوصاً کف پا و زیر بغل و اطراف دستگاه تناسلی توصیه می شود.
- سیر، پیاز، هویج و گوجه را به صورت پخته استفاده کنید و در مصرف آن زیاده روی نکنید.
- در ساعاتی که گرما شدید است (مثلاً از 10 الی 11 صبح تا 3 الی 4 عصر) زیر آفتاب نروند.
- اگر می توانید تا زمان بهبودی از موادی مانند: (شاهی، تربچه، توت فرنگی و موز) پرهیز کنید.
- در هر شرایطی که هستید مایعات را اندازه ای استفاده کنید که رنگ ادرارتان زرد روشن باشد.
- مابقی فرآورده های گیاهی را به صورت متنوع و با در نظر گرفتن طبع و مزاج خودتان استفاده نمایید.
- از روغن های گیاهی با اسیدهای چرب غیر اشباع استفاده کنید مانند: روغن (ذرت، زیتون، کنجد).
- خوراکی هایی که از جوش شیرین تهیه می شوند را استفاده نکنید مانند: (نان بربری، کباب کوبیده و …).
- حتماً از نمک سنگ در برنامه غذایی روزانه خود استفاده نمایید و در مصرف آن زیاده روی نکنید (نمک بازاری).
- بهتر است بیماران تعداد وعده های غذایی را افزایش دهند و در مقابل، از حجم هر وعده، مقداری کم کنند.
- خوردن شربت خاکشیر با لیموترش تازه و کمی عسل این شربت برای حفظ سلامت دستگاه گوارش نیز مفید است.
- تا حد امکان مصرف ادویه جات تیز و تند را کاهش دهید یا اگر برای شما مقدور است از برنامه غذایی خود حذف نمایید.
- استفاده زیاد از تخم مرغ (حتی محلی) ممنوع می باشد (هفته ای ۱ الی ۲ عدد و هر بار با مقدار زیادی خیارسبز استفاده گردد).
- اندازه یک حبه دوای جامع امام رضا (ع) را در عصاره مرزنجوش حل کنید، سپس هر شب، یک قطره در هر سوراخ بینی بریزید.
- افرادی که پر کاری تیروئید دارند ابتدا باید اسهال را برطرف کرد و سپس اقدام به درمان کبد کرد تا پر کاری تیروئید برطرف شود.
- دو واحد روغن زیتون طبیعی + یک واحد سرکه انگور خانگی با هم مخلوط کنید و بعد از هر وعده غذا دو قاشق غذاخوری میل کنید.
- توجه: تیروئید پرکار، آدم را لاغر می کند. پس برای درمان لاغری ابتدا باید تیروئید را درمان کنیم سپس درمان های ویژه را عملی کنیم.
- یک قاشق غذاخوری آب دریا با یک لیوان آب میوه فصل روزی دو بار میل کنید این درمان را حداقل 7 روز و حداکثر 40 روز باید مصرف کنید.
- خوردن شربت خاکشیر، به جای آب از عرق کاسنی + عرق بید + عرق شاطره استفاده کنید و نیم ساعت قبل از صبحانه و نیم ساعت قبل از خواب شبانه میل کنید.
- کشیدن سیگار باید در این بیماران محدود شود (چراکه مصرف آن می تواند نشانه های پرکاری تیروئید مانند تپش قلب، حالت های عصبی و فشارخون بالا را تشدید کند).
- استفاده از مواد غذایی که حاوی رنگ های خوراکی صنعتی مجاز هستند مانند: (آب میوه های بازاری، نوشابه ها، پاستیل، شکلات های رنگی و سایر موارد) ممنوع می باشد.
- 50 گرم پوست هلیله زرد + 50 گرم تخم گشنیز + نیم لیتر آبغوره با هم مخلوط کنید و اجازه دهید دو الی سه روز بماند و روزی یک قاشق غذاخوری میل کنید (بسیار مجرب است).
- مصرف کلیه غذاها و نوشیدنی های تحریک کننده مانند شکلات و نوشیدنی های کافئین دار مانند چای (سیاه، سبز، سفید)، قهوه، نسکافه، نوشابه را از برنامه ی غذایی خود حذف نمایید.
- پوست هلیله زرد و هلیله سیاه، هلیله کابلی، به یک نسبت مساوی ترکیب و پودر کنید و دو ساعت بعد از هر وعده غذایی به اندازه یک قاشق چایخوری داخل دهان ریخته و با آب میل کنید.
- پروتئین های گیاهی را به برنامه غذایی خود اضافه کنید (نسبت به قبل افزایش دهید). (استفاده از حبوبات و مغزیجات گیاهی به نسبت طبع و مزاج بیمار، برای تأمین نیاز پروتئینی توصیه می شود).
- حتماً از نان سبوس دار استفاده کنید (شما می توانید ۱۰ درصد سبوس گندم را با یک خمیر نانوایی همراه با کمی آب گرم و کمی تخم گشنیز، ورز داده و کماچ (نان داخل قابلمه) درست کنید).
- به دلیل افزایش نیاز به انرژی و علائمی همچون فشار خون، غلظت خون، تپش قلب و …. بیماران باید از رژیم های گیاهی متنوع پیروی نمایند (یعنی در این بیماری غذای تکراری نباید خورده شود).
- ضماد (آرد (جو + عدس + باقلا) + جعفری + کلم برگ): مواد را به نسبت مساوی با هم مخلوط کنید و شب قبل از خواب روی قسمت متورم گردن ضماد نمایید. این کار را به مدت ۲۰ شب پیاپی انجام دهید).
- از مصرف غذاهایی که حاوی افزودنیهایی مجاز صنعتی هستند دوری کنید خودداری از مصرف غذاهای نمک سود و مانده مانند ژامبون، ماهی دودی، ماهی آزاد، گوشت گاو نمک سود شده، ترشی کلم، خیارشور، کالباس یا گوشت های سرد.
- این بیماران می تواند با رعایت رژیم گیاهی خام 15 روزه، از این بیماری جان سالم به در ببرند. بیماران پر کاری تیروئید می توانند این رژیم را به مدت دو ماه دقیقاً انجام دهند و در طول رژیم بهتر است که داروهای مصرفی با پزشک معالج کنترل شود.
- برطرف نمودن اسهال یا یبوست: اسهال را می توان با شربت آب غوره، شربت آب زرشک و دمنوش (عناب + زرشک + سماق) برطرف نمود. برای برطرف شدن یبوست می توان از بذرهای ملین به صورت دمنوش یا شربت استفاده نمود مانند: (خاکشیر، اسفرزه، بالنگو).
- حجامت: بعد از بادکش، حجامت عام، یک مرحله و دو هفته بعد، حجامت تحت الذقن (زیر چانه) انجام گردد؛ لطفاً چند روز قبل از حجامت از مصرف غذاهای چرب، پرکالری و نفاخ، خودداری کنید و حتماً یک ساعت قبل از آن مایعات به میزان فراوان استفاده کرده باشید.
- بادکش زیر گلو در ۷ مرحله: بهتر است این کار را در شب و قبل از خواب انجام دهید و هر بار 10 الی 15 دقیقه طول بکشد (یک شب در میان انجام شود). (اگر خیلی استرس دارید و عصبی می شوید به هیچ وجه این درمان را انجام ندهید که منجر به تشدید بیماری می گردد).
- حذف تمام خبائث (مرغ و تخم مرغ بازاری، غذاهای ساندویچی، سوسیس، کالباس، پیتزا فست فودها، انواع سس های بازاری، شیرینی جات، هله هوله ها مانند:(چیپس، پفک، بستنی، کیک، پاستیل و …)، کنسرویجات، لبنیات پاستوریزه و سایر مواد غذایی صنعتی که محصول شرکت های مواد غذایی می باشند).
- دمنوش ترکیب مساوی (گل گاوزبان + سنبل الطیب + لیموعمانی زرد + خاکشیر): یک قاشق مرباخوری از ترکیب را با یک لیوان آب جوش دم کنید، ولرم که شد صاف نموده با کمی عسل روزانه چند لیوان میل نمایید؛ این دمنوش برای افرادی که از فشارخون، تپش قلب، بی خوابی و استرس رنج می برند نیز مفید می باشد (در صورت ایجاد اسهال، خاکشیر را از ترکیب حذف نمایید).
- ضماد خمیر بذر خرفه، بذر خشخاش، بذر گل خبازی (گل پنیرک)، بذر اسفرزه به یک نسبت مساوی آسیاب کنید و یک قاشق غذاخوری از این ترکیب را با آب مخلوط کنید و هر روز روزی یک بار به مدت سه ساعت روی موضع تیروئید ضماد کنید سپس با پلاستیک و چسب موضع را پانسمان کنید و اجازه دهید 3 ساعت روی تیروئید بماند، با استفاده از این ترکیب به مدت 3 ماه تیروئید پرکار درمان خواهد شد.
- توصیه می شود افرادی که دارای مشکل تیروئید هستند «اعم از پر کاری یا کم کاری غده تیروئید یا افراد به ظاهر سالم» روزانه یکبار به مدت ۵ دقیقه نسبت به مالش موضع غده تیروئید «محدوده ۱۰ سانتی زیر گلو» به صورت محکم اقدام نمایند. درد هنگام مالش طبیعی است و نشانه وجود مشکلی است که با چند سری مالش در طی چند روز رفع خواهد شد. در گذشته ماساژ تیروئید جزو مواضعی بوده است که دلاکان مورد ماساژ قرار می دادند.
- مقادیر زیاد ویتامین A باعث مهار عملکرد غده تیروئید و بهبود علایم بیماری «گریوز» می شوند منابع این ویتامین عبارت اند از: (هویج، کدو حلوایی، طالبی، خرمالو، انبه، پرتقال، زردالو، چغندر، هلو، کلم بروکلی) می باشد. (البته در میان مواد غذایی حاوی ویتامین A، هویج را باید با احتیاط مصرف کرد چرا که سرشار از ید بوده و حتماً برای بیماران مبتلا به پرکاری تیروئید باید به صورت پخته و کم استفاده شود ولی مصرف مواد دیگر اشکالی ندارد (این نوع مواد برای مشکلات بینایی که در پرکاری تیروئید ایجاد می شود بسیار مفید است).
- افزایش مصرف گواتروژن های طبیعی: منظور از گواتروژن ها ترکیباتی هستند که باعث کاهش عملکرد غده تیروئید می شوند؛ بنابراین استفاده از آنها به هنگام پرکاری تیروئید مؤثر خواهد بود؛ منابع عمده گواتروژن ها عبارت اند از: (گل کلم، کلم قمری، کلم بروکلی، بروکسل، اسفناج، شلغم، گلابی، هلو، بادام زمینی، سویا). نسبت به دریافت توأمان گواتروژن های طبیعی با داروهای ضد تیروئید باید کاملاً احتیاط نمود، زیرا این ترکیبات می توانند باعث افزایش عوارض جانبی داروها شوند؛ البته همان طور که اشاره شد پخت مواد غذایی فوق می تواند این اثرات را کاهش دهد.
- با توجه به افزایش نیاز به ویتامین ها، استفاده از مواد غذایی حاوی ویتامین C ویتامین B خصوصاً ویتامین های B6 ،B2 ،B1 و B12 بسیار حائز اهمیت هستند. عمده منابع غذایی ویتامین های فوق که باید در رژیم غذایی این بیماران گنجانده شوند عبارت انداز: (غلات سبوس دار، حبوبات، میوه جات، صیفی جات، سبزی جات و مغزی جات گیاهی). جو و تمام محصولات به دست آمده از آن مانند: (آش جو، سوپ جو، نان جو، جو جوانه زده، جو دم کرده) منابع بسیار خوب ویتامین های گروه B برای این بیماری محسوب می گردند. (اگر با مصرف جو دچار اسهال می شوید می توان آن را با مواد غذایی دیگر مانند برنج، عدس، زرشک، سماق و استفاده کنید).
داروها:
- متی مازول
- کاربیمازول
- متی مازول
- پروپیل تیوراسیل
- داروهای ضد تیروئید برای مهار فعالیت تیروئید.
- ید رادیواکتیو، که سلول های تیروئید را به طور انتخابی نابود می سازد.
- مسدود کننده های بتا آدرنرژیک برای کم کردن تعداد ضربان قلب افزایش یافته
فعالیت:
- حتی المقدور فعالیت خود را محدود نمایید تا این که بیماری تحت کنترل درآید. فعالیت های خود را بر حسب شدت بیماری تنظیم کنید.
رژیم غذایی:
- رژیم غذایی حاوی پروتئین زیاد داشته باشید تا بافت های از دست رفته در اثر فعالیت بیش از حد تیروئید بازسازی شوند، اگر اضافه وزن دارید، یک رژیم لاغری مناسب بگیرید.
- خوردنی های مفید: خوراک نخود فرنگی با کدو، خوراک باقلا، خوراک صیفی جات، خوراک کلم برگ با عدس، خوراک گل کلم، خوراک کلم بروکلی، آش لپه ۲، آش کدو خورشتی، آش صیفی، آش خرفه ۱، آش کلم برگ، آش گل کلم ۱، آش کلم قمری با عدس، آش شلغم ۱، آش انار، آش شولی ۱، آش شولی ۲، آش رب، دمی شیرازی، عدس پلو ساده، عدس پلو با کدو حلوایی، لوبیا سبز پلو ۳، نخود فرنگی پلو ۱، گشنیز پلو با سویا، سوپ کلم قمری، سوپ کلم بروکلی ۱، سوپ کلم بروکلی ۲، سوپ گل کلم، سوپ کلم برگ، سوپ گشنیز، سوپ کلسیم، سوپ شهد نما، سوپ کاهو سبز، دلمه کلم، دلمه کدو خورشتی، کماچ ساده، کماچ گندم و جو، سمنو با گندم و جو، سمنو با رب انار، خوردن خنکی ها نظیر آبغوره.
- خوردنی های مضر: خوراک نخود با قارچ، خوراک نخود با سویا، خوراک دال عدس، خورش قیمه بادمجان، خورش شوید باقالی، خورش بامیه با قارچ، خورشت قیمه قارچ، فلافل تنوری، سس مخصوص ۲.
نکته:
- خوب غذا خوردن و ورزش منظم میتواند باعث بهبود برخی از علائم در طول درمان شود و به طور کلی به شما کمک کند. به عنوان مثال، از آنجا که تیروئید متابولیسم بدن را کنترل میکند، ممکن است در هنگام اصلاح پرکاری تیروئید تمایل به افزایش وزن داشته باشید. عارضه استخوانهای شکننده نیز میتوانند با بیماری گریوز اتفاق بیفتند که ورزشهای تحملکننده وزن میتوانند به حفظ تراکم استخوان کمک کنند.
- کاهش استرس ممکن است مفید باشد، زیرا استرس ممکن است باعث ایجاد یا بدتر شدن بیماری گریوز شود. گوش دادن به موسیقی، حمام گرم یا پیادهروی میتواند به آرامش شما کمک کند و ذهن آرامتری داشته باشد. با پزشک خود مشورت کنید تا برنامهای بچیند که شامل تغذیه مناسب، ورزش و آرامش در برنامه روزانه شما باشد.
- کرم های ضد آفتاب، توازن هورمون های تیروئید را تا حد زیادی بر هم می زنند، تا آنجا که بررسی دانشمندان آلمانی نشان می دهد که موش هایی که در معرض مواد شیمیای موجود در لوسیون های ضد آفتاب قرار می گیرند، به پرکاری تیروئید مبتلا می شوند.
- در پرکاری و نودول های گرم (نودول تیروئید یعنی گره تیروئید) علاوه بر بادکش حتماً باید از حجامت هم استفاده کرد، اما در کم کاری و نودول های سرد فقط بادکش کفایت می کند.
- بادکش در ناحیه تیروئید و کبد باید کمتر از 10 دقیقه طول بکشد چون بافت های این نواحی حفاظ محکمی ندارند.
- اگر بیش از اندازه بر روی تیروئید بادکش گذاشته شود باعث بزرگ شدن آن و مشکلات دیگر می شود.
- در طوفان تیروئید نباید بادکش کرد و اگر انجام دادیم سریعاً حجامت عام یا چانه انجام می دهیم. که علائم طوفان تیروئید عبارت اند از: تب بالا (اغلب بالای 40 درجه سانتی گراد)، ریتم تند و معمولاً نامنظم قلب، استفراغ، اسهال، بیقراری، لرزش بدن، نارسایی قلبی و سکته قلبی نیز ممکن است اتفاق بیافتد. با وجود درمان نیز ممکن است فرد جان خود را از دست بدهد.
- هرچیزی که دافع صفرا باشد تیروئید پر کار را درمان می کند.
- پرکاری تیروئید و زیادی ترشح صفرا و … مربوط به اخلاط سمپاتیک است.
- پرکاری تیروئید را در اکثر بیماران می توان با دارو کنترل نمود.
- معمولاً با دارو یا جراحی قابل معالجه است. شش ماه فرصت دهید تا بیماری خوب شود، برخی از انواع پرکاری تیروئید ممکن است بدون درمان هم خوب شوند.
- گفته می شود بیماری تیروئید می تواند زمینه ساز ابتلا به بیماری سلیاک گردد؛ این بیماری باعث اختلال در هضم غذا می گردد و توانایی جذب مطلوب مواد غذایی را کاهش می دهد؛ افراد مبتلا به این بیماری نمی توانند غذاهای حاوی گلوتن را مصرف کنند؛ گلوتن پروتئینی است که در منابع نشاسته ای یافت می شود؛ اگر بیماری پرکاری تیروئید شما با سلیاک مرتبط باشد محدود نمودن رژیم غذایی از مصرف: محصولات گندم و جو می تواند مثمر ثمر باشد.