شوک: عبارت است از شوک روانی در اثر یک رویداد تروماتیک ایجاد می شود و به عنوان اختلال استرس حاد نیز شناخته می شود. این نوع شوک باعث واکنش عاطفی قوی می شود و ممکن است واکنش های فیزیکی نیز ایجاد کند. زمانی که خون کافی برای حفظ عملکرد صحیح اندام‌ها و بافت‌ها در بدن گردش نداشته باشد، بدن شوک را تجربه می‌کند. این شوک می تواند ناشی از هر آسیب یا مشکلی باشد که بر جریان خون در بدن تأثیر بگذارد. شوک می تواند منجر به نارسایی ارگان های متعدد و همچنین عوارض تهدید کننده حیات شود. انواع مختلفی از شوک وجود دارد. آنها بر اساس آنچه بر جریان خون تأثیر گذاشته است، در چهار دسته اصلی قرار می گیرند. چهار نوع عمده عبارتند از: شوک انسدادی، شوک قلبی، شوک توزیعی، شوک هیپوولمیک، همه انواع شوک تهدید کننده حیات هستند. در صورت بروز علائم شوک، فوراً از پزشک کمک بگیرید. شوک می تواند منجر به بیهوشی، مشکلات تنفسی و حتی ایست قلبی شود.
انواع شوک:
- شوک انسدادی: شوک انسدادی زمانی اتفاق می‌افتد که خون نتواند به جایی از باید برسد. آمبولی ریه یکی از مشکلاتی است که ممکن است باعث اختلال در جریان خون شود. شرایطی که می تواند باعث تجمع هوا یا مایع در حفره قفسه سینه شود نیز می تواند منجر به شوک انسدادی شود. شامل: پنوموتوراکس، هموتوراکس (خون در فضای بین دیواره قفسه سینه و ریه جمع می شود)، تامپوناد قلبی (خون یا مایعات فضای بین کیسه ای که قلب را احاطه کرده و عضله قلب را پر می کند.
- شوک قلبی: آسیب به قلب می تواند جریان خون به بدن را کاهش دهد و منجر به شوک قلبی شود. علل شایع شوک قلبی عبارتند از: آسیب به ماهیچه قلب، ریتم نامنظم قلب، ریتم قلب بسیار کند.
- شوک توزیعی: شرایطی که باعث می شود رگ های خونی ریتم خود را از دست بدهند، می توانند باعث شوک توزیعی شوند. هنگامی که رگ‌های خونی ریتم خود را از دست می‌دهند، آنقدر باز و شل می‌شوند که فشار خون کافی به اندام‌ها نمی‌رسد. شوک توزیعی می تواند منجر به علائمی از جمله موارد زیر شود: گرگرفتگی، فشار خون پایین، از دست دادن هوشیاری، انواع مختلفی از شوک توزیعی وجود دارد که شامل موارد زیر می شود: شوک آنافیلاکسی عارضه یک واکنش آلرژیک شدید به نام آنافیلاکسی است. واکنش های آلرژیک زمانی رخ می دهد که بدن شما به اشتباه یک ماده بی ضرر را مضر تلقی کند. این مشکل یک واکنش ایمنی خطرناک را تحریک می کند. آنافیلاکسی معمولاً در اثر واکنش های آلرژیک به غذا، زهر حشرات، داروها یا لاتکس ایجاد می شود. شوک سپتیک شکل دیگری از شوک توزیعی است. سپسیس، که به عنوان مسمومیت خون نیز شناخته می شود، یک بیماری ناشی از عفونت است که منجر به ورود باکتری به جریان خون می شود. شوک سپتیک زمانی رخ می دهد که باکتری ها و سموم آن ها آسیب جدی به بافت ها یا اندام های بدن وارد می کنند. شوک عصبی ناشی از آسیب به سیستم عصبی مرکزی است که معمولاً آسیب نخاعی است. این شوک باعث گشاد شدن رگ‌های خونی می‌شود و ممکن است پوست گرم و برافروخته شود. ضربان قلب کند می شود و فشار خون بسیار پایین می آید. سمیت های دارویی و آسیب های مغزی نیز می تواند منجر به شوک توزیعی شود.
- شوک هیپوولیمیک: شوک هیپوولمیک زمانی اتفاق می افتد که خون کافی در رگ های خونی برای حمل اکسیژن به اندام های شما وجود ندارد. این می تواند به دلیل از دست دادن شدید خون، به عنوان مثال، در اثر جراحات ایجاد شود. خون اکسیژن و مواد مغذی حیاتی را به اندام های شما می رساند. اگر خون زیادی از دست بدهید، اندام های شما نمی توانند به درستی کار کنند. کم آبی شدید نیز می تواند باعث این نوع شوک شود.
علائم:
- گیجی
- اضطراب
- سبکی سر
- حالت تهوع
- کاهش ادرار
- قند خون پایین
- درد قفسه سینه
- کم رنگی چشم ها
- ضربان قلب نامنظم
- پوست خنک و لطیف
- گشاد شدن مردمک ها
- تشنگی و خشکی دهان
- از دست دادن هوشیاری
- تنفس سریع و کم عمق
- نبض سریع، ضعیف یا غایب
علت:
- هر چیزی که بر جریان خون در بدن تأثیر بگذارد می تواند باعث شوک شود. برخی از دلایل شوک عبارتند از:
- سوختگی
- مسمومیت
- کم آبی بدن
- نارسایی قلبی
- عفونت های خون
- واکنش آلرژیک شدید
- از دست دادن خون قابل توجه
تشخیص:
- آزمایش خون: پزشک ممکن است از آزمایش خون برای بررسی علائم زیر استفاده کند: از دست دادن خون قابل توجه، عفونت در خون، مصرف بیش از حد دارو.
- تصویربرداری: پزشک ممکن است آزمایش های تصویربرداری را برای بررسی صدمات یا آسیب به بافت ها و اندام های داخلی شما تجویز کند، مانند: شکستگی استخوان، پارگی اندام، پارگی ماهیچه یا تاندون، رشد غیر طبیعی، چنین آزمایشاتی عبارتند از: سونوگرافی، رادیوگرافی، سی تی اسکن، ام آر آی.
- پزشکان اغلب شوک را با علائم خارجی آن تشخیص می دهند. آنها همچنین ممکن است موارد زیر را بررسی کنند: فشار خون پایین، نبض ضعیف، ضربان قلب سریع، هنگامی که شوک را تشخیص دادند، اولویت اول آنها ارائه درمان برای گردش خون در بدن در سریع ترین زمان ممکن است. این را می توان با دادن مایعات، داروها، فرآورده های خونی و مراقبت های حمایتی انجام داد. هنگامی که پایدار شد، پزشک می تواند علت شوک را تشخیص دهد. برای انجام این کار، آنها ممکن است یک یا چند آزمایش مانند تصویربرداری یا آزمایش خون را تجویز کنند.
درمان طب نوین:
- اگر مشکوک هستید فردی دچار شوک شده است، با اورژانس تماس بگیرید. سپس این مراحل را دنبال کنید: اگر بیهوش هستند، بررسی کنید که آیا هنوز نفس می کشند و ضربان قلب دارند یا خیر.
- اگر تنفس یا ضربان قلب را تشخیص ندادید، CPR را شروع کنید. اگر نفس می کشند اقدامات زیر را انجام دهید:
- آنها را به پشت بخوابانید.
- آنها را با یک پتو یا لباس اضافی بپوشانید تا گرم شوند.
- کمک های اولیه را روی هر زخم قابل مشاهده اعمال کنید.
- تنفس و ضربان قلب آنها را به طور منظم برای مشاهده تغییرات بررسی کنید.
- اگر مشکوک هستید که فرد به سر، گردن یا کمر خود آسیب رسانده است، از حرکت دادن او خودداری کنید.
- پاهای آنها را حداقل 30 سانتی متر بالاتر از سطح زمین قرار دهید. این موقعیت، که به عنوان موقعیت شوک شناخته می شود، به هدایت خون به اندام های حیاتی در جایی که بیشتر نیاز است کمک می کند.
- اگر شروع به استفراغ کردند، سر آنها را به پهلو بچرخانید. این کار به جلوگیری از خفگی کمک می کند. اگر مشکوک هستید که گردن یا کمرشان آسیب دیده است، از چرخاندن سر خودداری کنید. در عوض، گردن آنها را تثبیت کنید و تمام بدنشان را به پهلو بچرخانید تا استفراغ از بین برود.
- اگر مشکوک هستید که فرد یک واکنش آلرژیک را تجربه می کند، از او بپرسید که آیا آمپول اپی نفرین (EpiPen) همراه خود دارد یا خیر. افراد مبتلا به آلرژی شدید اغلب این نوع آمپول را حمل می کنند. این آمپول حاوی یک سوزن آسان برای تزریق با دوز هورمونی به نام اپی نفرین است. می توانید از آن برای درمان آنافیلاکسی استفاده کنید.
درمان طب سنتی:
- جراحی برای متوقف کردن خونریزی ممکن است لازم باشد.
- خونریزی خارجی را با اعمال فشار به موضع خونریزی متوقف کنید.
- بیمار را طوری بخوابانید که پاهای وی بالاتر از بدن قرار گیرد. بیمار را بپوشانید تا گرم شود.
- بستری در بیمارستان جهت تجویز مایعات وریدی، حمایت تنفسی با دستگاه مکانیکی و تجویز داروهایی برای بالا بردن فشار خون و درمان علت زمینه ای شوک ضروری است.
- از این که راه هوایی بیمار باز بوده و تنفس طبیعی برقرار است اطمینان حاصل کنید. اگر تنفس متوقف شده است، تنفس مصنوعی دهان به دهان را شروع کنید. اگر هم تنفس و هم نبض قطع شده است احیای قلبی، تنفسی را شروع کنید.
درمان افت فشار خون ناشی از جراحی، خونریزی پس از جراحت، خونگیری، حجامت:
- لیسیدن یک قاشق مرباخوری عسل
- خوردن یک لیوان عسل آب هر 4 ساعت تا 7 مرحله
- در صورت افت فشار از مقداری نمک استفاده کنید.
درمان افت فشار خون ناشی از عصبانیت:
- خوردن عسل آب با آب سرد یک لیوان
درمان افت فشار خون عصبی استاد:
- حجامت عام 2 مرحله
- استشمام گلاب در حال خواب
- پرهیز از خوردن غذاهای سرد مزاج
- لیسیدن یک قاشق مرباخوری عسل
- خوردن عسل، ناشتا و شبانگاه یک قاشق مرباخوری تا 40 روز
- خوردن بادام روزی 21 عدد به صورت آدامس جویده شود تا 40 روز
درمان افت فشار خون مقطعی:
- یک قاشق مرباخوری عسل به صورت لیسیدن و سپس یک لیوان عسل آب
- درمان بنیادی: حجامت عام 2 مرحله به همراه خوردن عسل، ناشتا و شبانگاه یک قاشق مرباخوری تا 40 روز
درمان افت فشار خون در اثر مسمومیت گزنده:
- لیسیدن یک قاشق مرباخوری عسل
- هر روز 21 عدد بادام را بصورت آدامس، آرام آرام بجوید تا 7 روز
- خوردن عسل آب + عرق نعناع هر 4 ساعت یک لیوان تا 7 مرحله
- اول بالای موضع را می بندیم و حجامت موضعی می کنیم و بعد حجامت عام انجام می دهیم.
فعالیت:
- تا زمان بهبودی کامل از انجام هرگونه فعالیت بدنی شدید پرهیز کنید.
رژیم غذایی:
- از مصرف فرآورده های کارخانه ای و همچنین لبنیات بدون مصلح پرهیز کنید.
نکته:
- کسانی که فشارخون پایین دارند، اول شربت عسل بخورند و بعد حجامت بکنند.
- در جراحی های بزرگ باید 3 تا 6 ماه از آن گذشته باشد تا حجامت بکنند.
- برای کسی که جراحی کرده، سرکه سرکنگبین ضرر دارد چون محل جراحی با آمپول های بیهوشی سرد شده است و سرکه هم سرد است.