حاملگی طول کشیده (بارداری پس از موعد): عبارت است از بارداری طول کشیده به بارداری گفته می‌شود که تا 42 هفته حاملگی (294 روز) یا بیشتر ادامه پیدا کند. بارداری که بین 41 تا 42 هفته به طول انجامد، بارداری دیررس نامیده می‌شود. بیشتر خانم‌ها بین هفته‌های 37 تا 42 بارداری زایمان می‌کنند. شیوع حاملگی طول کشیده حدود 7% از کل حاملگی‌ها می‌باشد. مرده‌زایی قبل از زایمان و مرگ نوزاد در حین زایمان در حاملگی طول کشیده، یک مشکل عمده بهداشت عمومی است که سهم بیشتری در مرگ و میر نوزادان نسبت به عوارض داشتن نوزاد نارس یا سندرم مرگ ناگهانی نوزاد، دارد. خطر افزایش مرگ جنین ناشی از حاملگی طول کشیده را می‌توان از طریق القای زایمان، در مدت زمان کوتاهی پیشگیری کرد؛ با این حال، هم پزشکان و هم بیماران نگران خطرات ناشی از القای زایمان، از جمله تحریک بیش از حد رحم، القا ناموفق و افزایش نرخ سزارین هستند. علت اینکه چرا برخی از زنان دچار حاملگی طول کشیده می‌شوند، به درستی شناخته نشده است؛ اگرچه چاقی، عوامل هورمونی و ژنتیکی در آن دخیل هستند. مدیریت بارداری طول کشیده یک چالش بزرگ برای پزشکان است. در حال حاضر تعریف و مدیریت بارداری طول کشیده نیز به چالش کشیده شده است، زیرا شواهد نشان می‌دهد که بروز عوارض مرتبط با حاملگی طول کشیده قبل از 42 هفته بارداری نیز افزایش می‌یابد. به عنوان مثال، میزان تولد نوزاد مرده از 39 هفته به بعد، و پس از 40 هفته حاملگی به میزان چشمگیری افزایش می‌یابد. القای زایمان قبل از 42 هفته بارداری موجب جلوگیری از این عوارض می‌شود.
علائم:
- حاملگی طول کشیده علائم به خصوصی ندارد.
علت:
- پزشکان به درستی نمی‌دانند که چرا بارداری برخی از زنان بیشتر از دیگران به طول می‌انجامد. گرچه شایع ترین علت حاملگی طول کشیده، به دلیل اشتباه محاسبه تاریخ زایمان است. در شرایطی که حاملگی طول کشیده واقعاً وجود دارد، علت آن معمولاً ناشناخته است. عوامل خطرساز رایج عبارتند از:
- جنین پسر
- نارسایی آدرنال جنین و هیپوپلازی: آدرنال جنین و همچنین آنانسفالی جنین، علیرغم نادر بودن، همه با حاملگی طول کشیده در ارتباط هستند.
- استعداد ژنتیکی: زنانی که خود محصول بارداری طول کشیده بودند بیشتر در معرض خطر این مشکل قرار دارند (خطر نسبی 3 به یک است).
- بارداری اول: سابقه حاملگی‌های قبلی که تا 42 هفته یا بیشتر طول کشیده است. در زنان با بارداری طول کشیده قبلی، احتمال این مشکل (27% با یک بارداری طول کشیده و 39% با 2 بارداری طول کشیده) افزایش می‌یابد.
- داشتن اضافه وزن: مشخص نیست که چگونه شاخص توده بدنی (BMI) بر طول بارداری و زمان زایمان تأثیر می‌گذارد، اما جالب است بدانید حاملگی طول کشیده شیوع بیشتری در زنان چاق دارد، در حالی که در زنان با BMI پایین شیوع زایمان زودرس (زایمان قبل از 37 هفته حاملگی)، بالاتر است.
- عوامل هورمونی: تغییر سطح هورمون های در گردش که تصور می شود در زایمان خود به خود نقش دارند نیز ممکن است در علت حاملگی پس از زایمان نقش داشته باشد. به عنوان مثال کمبود سولفاتاز جفت، یک بیماری نادر مغلوب مرتبط با X است که می تواند به دلیل نقص در فعالیت سولفاتاز جفت و در نتیجه کاهش سطح استریول، از زایمان خود به خود جلوگیری کند.
پیشگیری:
- همانطور که در بالا ذکر شد، تعیین کننده‌ترین راه برای جلوگیری از بارداری طول کشیده، القای زایمان قبل از هفته 42 بارداری است. با این حال، از آنجا که عوارض در طول هفته‌های 40 و 41 بارداری افزایش می‌یابد و پزشکان و بیماران نگران خطرات ناشی از زایمان هستند، به طور چشمگیری بهتر است که زنان در 39 هفته بارداری خود به خود وارد فاز زایمان طبیعی شوند. چندین مداخله با حداقل تهاجم برای تشویق شروع زایمان در موعد مقرر و جلوگیری از بارداری طول کشیده، از جمله جدا کردن غشا جفت، داشتن رابطه جنسی بدون محافظت و طب سوزنی توصیه شده است. اثر طب سوزنی برای القای زایمان به دلیل کمبود داده‌های آزمایش شده، به طور قطعی قابل ارزیابی نیست و نیاز به بررسی بیشتر دارد. کشیدن یا جدا کردن غشاهای جنینی به جدا کردن غشاها از دیواره گردن رحم و قسمت تحتانی رحم، توسط انگشت دست توسط پزشک، اشاره دارد. این روش که احتمالاً با آزادسازی هورمون‌های القا کننده زایمان از دهانه رحم عمل می‌کند، نیاز به گشاد شدن دهانه رحم برای پذیرش انگشت پزشک دارد. اگرچه برداشتن غشاء ممکن است باعث کاهش فاصله زمانی القا زایمان شود، اما کاهش مداخله در زایمان طبیعی، میزان زایمان سزارین یا عوارض مادری یا نوزادی در این روش ثابت نشده است.
مقاربت جنسی محافظت نشده باعث انقباضات رحمی از طریق پروستاگلاندین‌های موجود در مایع منی و به طور بالقوه آزاد سازی پروستاگلاندین‌های درون بدن مادر می‌شود. به نظر می‌رسد که مقاربت جنسی محافظت نشده ممکن است منجر به شروع زودتر زایمان، کاهش میزان حاملگی طول کشیده و کاهش نیاز به القای زایمان شود.
عوارض احتمالی:
- بارداری طول کشیده با خطرات قابل توجهی برای مادر همراه است. در حاملگی طول کشیده، به ویژه با سن حاملگی بیشتر، افزایش خطر ابتلا به موارد زیر وجود دارد:
- زایمان طولانی‌تر
- نیاز به مداخله در حین زایمان
- نیاز به پنس یا استفاده از وکیوم در حین زایمان
- عفونت، عوارض زخم و خونریزی پس از زایمان
- دیستوشیای زایمانی (9-12% در مقابل 2-7% در زایمان به موقع)
- پارگی شدید پرینه (پارگی درجه 3 و 4) و پارگی یا آسیب واژن، مربوط به ماکروزومی جنین (بزرگی جنین)
- دو برابر شدن میزان ضرورت سزارین (14% در مقابل 7% در ترم).زایمان سزارین با بروز بیشتر آندومتریت، خونریزی و بیماری ترومبو‌آمبولی همراه است.
- مشابه عوارض نوزادی، عوارض مربوط به مادر نیز در بارداری طول کشیده حتی قبل از هفته 42 بارداری افزایش می‌یابد. عوارضی مانند کوریوآمونیونیت، پارگی شدید رحم، زایمان سزارین، خونریزی پس از زایمان و آندومیومتریت بعد از 39 هفته بارداری به تدریج افزایش می‌یابد.
- همچنین خطراتی برای جنین در رحم و نوزاد تازه متولد شده در بارداری طول کشیده وجود دارد که به طور خلاصه شامل موارد زیر است:
- کاهش مایع آمنیوتیک
- مشکلات مربوط به جفت
- قند خون پایین (هیپوگلیسمی)
- مرده‌زایی و مرگ نوزاد تازه متولد شده
- توقف وزن‌گیری جنین یا حتی کاهش وزن
- آسیب‌دیدگی هنگام تولد در صورت بزرگ بودن نوزاد
- تنفس و بلع مایع حاوی مدفوع (بلع مکونیوم) توسط جنین
تشخیص:
- برای محاسبه موعد مقرر برای زایمان، پزشک در طول بارداری اقدامات زیر را انجام می دهد:
- سونوگرافی
- تاریخی که برای اولین بار ضربان قلب جنین شنیده می‌شود.
- در اوایل بارداری، اندازه رحم را در نقاط خاصی اندازه می‌گیرد.
- هنگامی که برای اولین بار حرکت جنین در شکم مادر حس می‌شود.
- در بارداری طول کشیده، پزشک یا ماما ممکن است آزمایشاتی را برای بررسی وضعیت جنین و مشکلات مادری درخواست کند. آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد: سونوگرافی، مشاهده چگونگی واکنش ضربان قلب کودک به فعالیت مادر، بررسی میزان مایع آمنیوتیک.
درمان طب نوین:
- هدف از درمان، جلوگیری از بروز مشکلات و زایمان کودک سالم است. ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی، درمان خاص را بر اساس سن بارداری، سن و سلامت عمومی شما قرار خواهد داد. پزشک یا ماما، ممکن است آزمایشاتی را انجام دهد تا شرایط مادر و جنین را بررسی کند. این آزمایشات عبارتند از:
- تست بدون استرس: این تست نحوه افزایش ضربان قلب جنین را همراه با حرکات جنین مشاهده می‌کند. این آزمایش نشان‌دهنده شرایط جنین است.
- مشخصات بیوفیزیکی: در این تست، نتایج تست بدون استرس و سونوگرافی، برای بررسی وضعیت جنین ترکیب می‌شود تا پزشک وضعیت جنین را بهتر بتواند بررسی کند.
- شمارش حرکات جنین: این آزمایش، حرکت و ضربات جنین را ردیابی می‌کند. تغییر در تعداد دفعات حرکت، ممکن است به این معنی باشد که جنین در حال رشد، تحت استرس است.
- مطالعات جریان داپلر: این روش نوعی سونوگرافی است که از امواج صوتی برای اندازه‌گیری جریان خون جفت و جنین استفاده می‌کند. این آزمایش معمولاً در صورت عدم رشد طبیعی جنین درخواست می‌شود.
- سونوگرافی: در این آزمایش از امواج صوتی با فرکانس بالا و از رایانه برای ساختن رگ‌های خونی، بافت‌ها و اندام‌های جنین استفاده می‌شود. سونوگرافی برای پیگیری رشد و تکامل جنین در حال رشد نیز استفاده می‌شود.
- اگر آزمایشات نشان دهد که ماندن جنین در حال رشد در رحم مادر به صلاح نیست، ارائه دهنده خدمات بهداشتی شما ممکن است توصیه به ختم بارداری کند. پزشک یا ماما در مورد تصمیم برای القای زایمان با شما صحبت خواهد کرد. پس از شروع زایمان، پزشک ضربان قلب جنین شما را با یک مانیتور الکترونیکی کنترل می‌کند. این کار به منظور مشاهده تغییرات ضربان قلب ناشی از کاهش سطح اکسیژن انجام می‌شود. در صورت تغییر وضعیت جنین ممکن است به زایمان سزارین نیاز باشد. در صورت وجود مایع آمنیوتیک بسیار کم یا فشار آوردن کودک به بند ناف، آمنیو انفوزیون گاهی در حین زایمان استفاده می‌شود. در این روش یک مایع استریل با لوله توخالی (کاتتر) در داخل رحم تزریق می‌شود. این مایعات به جایگزینی مایع آمنیوتیک کمک می‌کند و از کودک و بند ناف محافظت می‌کند.
درمان طب سنتی:
- در دوران حاملگی شلغم و دمنوش به زیاد استفاده کنید.
فعالیت:
- تا زمان وضع حمل از انجام هرگونه فعالیت بدنی زیاد پرهیز کنید.
رژیم غذایی:
- از مصرف فرآورده های کارخانه ای، لبینات بدون مصلح غذایی پرهیز کنید.
- خوردنی های مفید: خوراک نخود فرنگی با پنیر سویا، خوراک نخود فرنگی با شوید، خوراک نخود فرنگی با کدو، خوراک باقلا، خوراک کدو خورشتی با قارچ، خوراک کدو خورشتی با کرفس، خوراک کلم قمری، خوراک گل کلم، خوراک لوبیا سبز ۱، خوراک لوبیا سبز ۲، خوراک سویا با سبزیجات، خوراک سویا با رب انار، خوراک پنیر سویا، خوراک نخود با شوید، خوراک نخود با سویا، خوراک نخود با کدو بادمجان، خوراک دال عدس، آش گندم با کرفس، آش گندم با سویا، آش غلات، آش حبوبات و غله ۲، آش جو با لوبیا سبز، آش جو با حبوبات ۲، حلیم گندم با سویا، حلیم گندم با مغزیجات، حلیم دال عدس، نخود فرنگی پلو ۱، خورش فسنجان با کدو حلوایی، خورش فسنجان با سویا، خورش شهد فسنجان، خورش فسنجان با اسفناج، خورش قیمه بادمجان، خورش کدو بادمجان، خورش بامیه با سویا ۱، خورش بامیه با سویا ۲، خورش بامیه با دال عدس، خورش بامیه با قارچ، خورش دال عدس با قارچ، خورش دال عدس با تمر هندی، خورش لوبیا سبز، خورش گوجه سبز، سوپ کدو خورشتی، سوپ جو ۱، سوپ کلم برگ، سوپ گشنیز، سوپ زرشک با جعفری، برگر کدو خورشتی، فلافل ساده، فلافل تنوری، فلافل با جعفری، سوسیس فانتزی، کماچ ساده، کماچ گندم و جو، کماچ قارچ، پنیر سویا، کشک سویا، سس مایونز گیاهی، سس گندم جوانه زده، سس نخود جوانه زده، سس گوجه فرنگی ۱، سس گوجه فرنگی ۲، سس معطر، سس مخصوص ۱، سس مخصوص ۲، سس زیتون، سس جعفری، سمنو با گندم و جو، سمنو با رب انار.
- خوردنی های مضر: خوراک عدسی ساده، خوراک لوبیا سفید با جعفری، عدس پلو ساده، خورش شوید باقالی.
نکته:
- مضرات سزارین: کم خونی، دیسک کمر، ریزش مو، یبوست، کاهش میل جنسی، نفخ شدید و ورم معده، عفونت و ترشح زنانگی، افسردگی بعد از سزارین، درد مفاصل و روماتیسم، کسالت، ضعف جسمانی.