انسداد یا چسبندگی روده یا قولنج شکم و روده: عبارت است از  انسداد یا چسبندگی روده یا قولنج شکم و روده حالتی است که در آن غذا یا مایعات نمی‌توانند از روده کوچک یا روده بزرگ (کولون) عبور کنند. انسداد روده ممکن است در اثر عواملی مانند: فیبروز شدن بافت (چسبندگی) در شکم بعد از یک عمل جراحی، ملتهب شدن روده‌ها (بیماری کرون)، وجود کیست‌های عفونی (دیورتیکولیت)، فتق و سرطان روده بزرگ ایجاد شود. بدون درمان، بخش‌های مسدود شده روده خواهند مرد، که در پی آن بیمار می‌تواند درگیر مشکلات جدی شود. با این‌ حال، اگر درمان‌های پزشکی اورژانسی برای بیمار صورت بپذیرد، اغلب قولنج روده را می‌توان با موفقیت درمان نمود. به عبارت دیگر در چسبندگی یا پیچ ‌خوردگی روده (انسداد روده)، به ‌واسطه بوجود آمدن یک مانع بر سر حرکت محتویات غذایی روده، مواد غذایی نمی‌توانند به ‌راحتی از دستگاه گوارش عبور کنند. منشأ مشکل انسداد می‌تواند در داخل یا خارج از روده باشد. در داخل روده، تومورها و یا تورم روده می‌تواند مسیر روده را مسدود کرده و مانع عبور محتویات روده‌ای شود. در خارج از روده نیز، ممکن است برخی از ارگان‌های مجاور بر روده‌ها فشار وارد کرده و یا باعث پیچ‌خوردگی بخشی از آن شوند. قولنج شکم و روده می‌تواند در روده کوچک و یا روده بزرگ (کولون) رخ دهد. همچنین، بسته به اینکه عبور محتویات روده به‌طور کلی مسدود می‌شوند یا نه، قولنج روده می‌تواند به ‌صورت کلی و یا جزئی باشد.

علائم انسداد روده کوچک می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

1. تهوع و استفراغ
2. عدم عبور گاز از راست‌ روده
3. نبض سریع و تنفس سریع در هنگام گرفتگی شکم
4. پف کردن شکم، گاهی اوقات وجود حساسیت به لمس در ناحیه شکم
5. گرفتگی و درد شکم، که به‌طور کلی به‌ صورت امواج شدید و در فواصل زمانی 5 تا 15 دقیقه به بیمار حمله می‌کند. گاهی اوقات این درد در مرکز یا در ناحیه ناف روی می‌دهد گاهی اوقات نیز در بین ناف و دنده‌های قفسه سینه رخ می‌دهد. (وجود درد ثابت می‌تواند نشانه‌ای از اختناق روده باشد).

علائم انسداد روده بزرگ عبارت‌اند از:

1. پف کردن شکم
2. اسهال ناشی از نشت مدفوع مایع در اطراف یک انسداد جزئی
3. اگر یک تومور در روده بزرگ (سرطان روده) علت این مشکل باشد، سابقه خونریزی رکتال (مانند رگه‌های خون در مدفوع) احتمال دارد.
4. درد شکمی (دل‌درد) که می‌تواند بسته به علت قولنج شکم، مبهم و خفیف و یا تیز و شدید باشد.
5. یبوست در زمان انسداد و یا احتمالاً یبوست متناوب در چند ماه گذشته

علت:

• فتق
• تنگی روده
• بیماری کرون
• سنگ‌های صفراوی
• رشد غیرطبیعی بافت
• خوردن یک جسم خارجی
• دیورتیکولوز (کیست‌های روده‌ای)
• بافت‌های اسکار و یا چسبندگی بافت‌ها
• یک تومور خوش‌خیم یا بدخیم (سرطانی)
• پیچ‌ و تاب خوردن روده و یا پیچ‌خوردگی (ولولوس)
• گاهی اوقات، انسداد می‌تواند در اثر فرورفتگی بخشی از روده در بخشی دیگر به وجود آید، شبیه حالتی که در جمع شدن تلسکوپ‌های متحدالمرکز اتفاق می‌افتد. این نوع از انسداد (درهم روی روده) نام دارد.
• شایع‌ترین علل انسداد روده کوچک: چسبندگی، فتق و تومورها هستند. شایع‌ترین علل انسداد کولون و یا بزرگ روده: ولولوس (پیچ‌خوردگی روده)، دیورتیکولوز (کیست‌های روده‌ای) و سرطان روده بزرگ می‌باشد.

عوامل افزایش دهنده خطر:

1. سن
2. یبوست
3. بی تحرکی
4. مصرف فرآورده های لبنی بدون مصلح
5. مصرف فرآورده های کارخانه ای نظیر سوسیس و کالباس

پیشگیری:

1. از طریق تغییر رژیم غذایی و اصلاح سبک زندگی خود شما قادر هستید تا خطر ابتلای به انواع انسدادهای روده‌ای را کاهش دهید، مانند:
2. برای کمک به جلوگیری از مبتلا شدن به سرطان روده بزرگ، رژیم غذایی شما باید متعادل باشد، مصرف چربی‌ها را کاهش داده و از سبزیجات و میوه‌جات فراوان استفاده نماید، سیگار نکشید و برای غربالگری سرطان کولورکتال، سالی یک بار بعد از 50 سالگی به پزشک متخصص گوارش خود مراجعه نمایید.
3. برای کمک به جلوگیری از ایجاد فتق، از بلند کردن اجسام سنگین، که باعث افزایش فشار داخل شکم می‌شود، اجتناب ورزید. در اثر نیروی وارده ممکن است بخش از روده در ناحیه ضعیف دیواره شکمی، بیرون بزند. اگر با توده‌های غیرطبیعی در زیر پوست شکم خود مواجه شدید، به‌ خصوص در نزدیکی کشاله ران و یا در نزدیکی جای زخم جراحی، با متخصص گوارش خود تماس بگیرید.
4. هیچ راه اثبات ‌شده‌ای برای جلوگیری از انسداد ناشی از بیماری دیورتیکولی (کیست‌های رود ای) وجود ندارد، اما برخی از پزشکان بر این باورند که افراد مبتلا به بیماری دیورتیکولی باید از یک رژیم غذایی با فیبر بالا پیروی کنند و از مصرف غذاهایی که ممکن است در کیست‌ها لانه گزینی کنند (مانند دانه‌ها و ذرت بوداده شده)، اجتناب ورزند.

تشخیص:

1. انجام معاینات بالینی و گرفتن شرح حال از بیمار: برای تشخیص انسداد روده، نیاز است متخصص گوارش به صداهای شکم گوش کرده و شکم و داخل راست‌ روده را معاینه نماید.
2. تصویربرداری با اشعه ایکس: انسداد در روده‌ها توسط تصویربرداری اشعه ایکس از شکم نمایان خواهد شد. در این تصاویر بالای ناحیه انسداد، گاز و محتویات روده تجمع می‌یابد، اما در زیر انسداد، گاز یا محتویات روده‌ای وجود نخواهد داشت.
3. آزمایش خون: اگر علائم بیمار شامل استفراغ نیز باشد، ممکن است برای مشخص شدن میزان کاهش آب و الکترولیت‌های بدن (مانند سدیم و پتاسیم) آزمایش خون انجام شود.
4. کولونوسکوپی: اگر پزشک شما مشکوک به انسداد در روده بزرگ باشد، ممکن است با استفاده از یک “کولونوسکوپ” (یک لوله باریک که از طریق مقعد وارد روده می‌شود) داخل روده بزرگ شما را مورد ارزیابی دقیق قرار دهد. اگر قولنج روده در اثر پیچ‌خوردگی روده ایجاد شده باشد، عبور این ابزار از روده نه ‌تنها به تشخیص کمک می‌کند، بلکه باعث برطرف شدن پیچ‌خوردگی روده و رفع انسداد نیز می‌شود. ممکن است تشخیص علت انسداد روده تنها از راه جراحی برای پزشک میسر باشد. جراحی به پزشک اجازه می‌دهد تا بافت اسکار و یا چسبندگی داخل روده را از نزدیک به ‌دقت مشاهده نماید.

درمان طب نوین:

• درمان در هم رفتگی روده: تنقیه باریم یا هوا، فرآیندی است که به دو منظور تشخیص و درمان برای کودکان مبتلا به درهم‌رفتگی روده استفاده می‌شود. اگر تنقیه باعث رفع مشکل شود، معمولاً به درمان اضافی دیگری احتیاج نمی‌شود.
• درمان انسداد جزئی: اگر شما دچار انسدادی شده باشید که در آن هنوز قسمتی از مواد غذایی و مایعات توانایی عبور از روده‌ها را داشته باشند (انسداد جزئی) ممکن است پس از تثبیت شرایط شما، درمان دیگری نیاز نباشد. ممکن است پزشک یک رژیم غذایی ویژه کم فیبری را برای شما تجویز نماید تا مواد غذایی بتوانند آسان‌تر از ناحیه انسدادی عبور کنند. اگر انسداد به‌ خودی‌ خود برطرف نگردید، ممکن است برای رفع انسداد به عمل روده نیاز باشد.
• درمان انسداد کامل: اگر انسداد کامل باشد و مواد غذایی نتواند به‌طور کامل از روده عبور نماید، برای رفع انسداد معمولاً به عمل جراحی نیاز است. بسته به علت انسداد روده و همچنین موقعیت انسداد، نوع روش جراحی مورد نیاز برای شما متفاوت است. در جراحی معمولاً پس از رفع انسداد، بخش‌های مرده و یا آسیب‌ دیده روده نیز برداشته می‌شوند. ممکن است پزشک برای رفع انسداد، استفاده از “استنت های فلزی” را توصیه نماید. یک لوله فلزی مشبک به کمک لوله اندوسکوپ از طریق دهان و یا روده بزرگ وارد روده‌ها می‌شود. پس از باز شدن این فنر یا لوله، نیروی ایجاد شده باعث می‌شود انسداد برطرف گردد.
• درمان انسداد کاذب: اگر پزشک تشخیص دهد که علائم و نشانه‌های شما در اثر انسداد کاذب (ایلئوس پارالیتیک) ایجاد شده است، ممکن است شرایط شما را برای یک یا دو روز در بیمارستان تحت نظر قرار دهد تا در صورت امکان علت شناسایی شده و درمان گردد. ایلئوس پارالیتیک خود به ‌خود می‌تواند برطرف گردد. در این مدت، به ‌احتمال‌ زیاد مواد غذایی از طریق لوله بینی یا داخل وریدی وارد بدن شما می‌شود تا از سوءتغذیه جلوگیری به عمل آید. اگر ایلئوس پارالیتیک به‌ خودی ‌خود بهبود نیافت، ممکن است پزشک داروهای انقباض کننده عضلات را تجویز نماید. این داروها می‌توانند به حرکت مواد غذایی و مایعات درون روده کمک نمایند. اگر انسداد کاذب توسط یک بیماری یا تجویز دارو ایجاد شده باشد، پزشک سعی خواهد کرد تا علت زمینه‌ای را درمان و یا داروی تجویزی را متوقف نماید. به‌ ندرت ممکن است جراحی لازم باشد تا بخشی از روده حذف گردد. در مواردی که روده بزرگ متسع یا گشاد شده باشد، به کمک یک روش درمانی به نام”رفع فشار” بیمار تحت درمان قرار می‌گیرد. درمان رفع فشار را می‌توان از طریق کولونوسکوپی انجام داد، روشی که در آن یک لوله نازک به داخل مقعد وارد شده و در روده تا موقعیت مورد نظر هدایت می‌شود. همچنین روش درمانی رفع فشار می‌تواند از طریق عمل جراحی نیز انجام شود.

درمان طب سنتی:

• تنقیه با آب و نمک
• هویج (زردک) بخورید.
• کدو و آب کدو بخورید.
• در روز ۷ دانه انجیر بخورید.
• ۷ دانه خرما در آخر شب بخورید.
• غذا را با نمک شروع و ختم کنید.
• مرکب ۲ و مرکب ۴ استفاده کنید.
• ۷ برگ کاسنی، به ویژه در شب بخورید.
• با آب نمک یا آب عسل یا جامع عسل تنقیه کنید.
• خوردن تخم شربتی (تخم باروج) قبل و بعد از غذا.
• اندازه یک حبه دوای جامع امام رضا (ع) را با آب زیره یا آب عسل میل کنید.
• از خوردن ماهی با تخم مرغ؛ حمام رفتن و همبستر شدن در حال سیری؛ خوردن خربزه ناشتا؛ خوردن خربزه با انبه، مویز، تخم مرغ یا ماهی و از خوردن شیر برنج با سویق بپرهیزید.

داروها:

• متناسب با شرایط و علائم بیمار دارو تجویز می شود.

فعالیت:

• تا زمان بهبودی کامل از انجام فعالیت های شدید بدنی پرهیز کنید.

رژیم غذایی:

• از مصرف فرآورده های لبنی بدون مصلح و همچنین فرآورده های کارخانه ای پرهیز کنید.