افسردگی بعد از زایمان: عبارت است از برخی از مادران بعد از تولد نوزاد، نوع شدید و طولانی مدتی از افسردگی به نام افسردگی بعد از زایمان را تجربه می‌کنند. علائم افسردگی پس زایمانی، مشابه به علائم افسردگی در زمان های دیگر است. که شامل خلق و خوی پایین، نداشتن انرژی و علاقه برای انجام کارهای روازنه و سایر علایم دیگری است که به مدت حداقل دو هفته طول می کشد. بسته به شدت افسردگی بعد از زایمان، شما ممکن است برای مراقبت از خود و نوزاد خود با مشکل مواجه شوید. ممکن است کارهای ساده و آسان برای شما سخت و دشوار به نظر آیند. افسردگی بعد از زایمان رایج تر از تصور افراد است. مطالعه ای که در آن ۱۰۰۰۰ مادر با نوزاد تازه متولد شده، وجود داشتند نشان داد که حدود ۱نفر از هر ۷ مادر دچار افسردگی بعد از زایمان شده اند. همچنین مطالعه ای دیگر بیان می‌کند که افسردگی بعد از زایمان در جوامع شهری نسبت به جوامع روستایی شایع تر است. در مورد فردی که دچار افسردگی بعد از زایمان است درمان به موقع می‌توان به مدیریت علائم و پیوند مادر و کودک کمک کند. افسردگی پس از زایمان درمان نشده ممکن است برای ماه‌ها یا بیشتر باقی بماند.
علائم:
- ممکن است در ابتدا با اندوه ناشی از نوزاد اشتباه شود، اما علائم شدیدتر و طولانی تر است و در نهایت ممکن است با توانایی مادر برای مراقبت از نوزاد و انجام سایر وظایف روزانه تداخل پیدا کند. علائم معمولاً طی۴ تا ۶ هفته اول بعد از زایمان شروع می‌شوند، اما ممکن است زودتر، طی حاملگی، یا دیرتر، تا یک سال بعد از زایمان، نیز شروع شوند. علائم و نشانه‌های آن شامل:
- سردرد
- خجالت
- یادگیری
- بی قراری
- تمرکز کردن
- گناه یا ناتوانی
- یاس و ناامیدی
- احساس بی ارزشی
- دل درد یا تاری دید
- حافظه یا تصمیم گیری
- ترس از اینکه مادر خوبی نباشد
- خلق پایین یا نوسان خلق شدید
- کاهش توانایی خوب فکر کردن
- حملات شدید اضطراب یا پانیک
- خستگی بسیار شدید یا فقدان انرژی
- گریه شدید و گاهی بدون علت مشخص
- ناتوانی در خواب یا خوابیدن بیش از اندازه
- عصبانیت یا تحریک پذیری بیش از اندازه
- دوری از خانواده و دوستان یا احساس طرد شدن
- از بین رفتن اشتها یا غذا خوردن بیش از حد معمول
- دشواری در برقراری پیوند با نوزاد (احساس نزدیکی با نوزاد)
- تفکرات آسیب به خود یا نوزاد و تفکرات تکرار شونده مرگ یا خودکشی
- کاهش شوق یا لذت در فعالیت‌هایی مانند تفریحات معمول، غذا، مراقبت از خود و رابطه جنسی
علت:
- مشکلات مالی داشته باشد.
- دچار اختلال دو قطبی باشد.
- مشکلات مربوط به شیردهی
- سیستم حمایتی ضعیفی داشته باشد.
- زدن آمپول های بی حسی در زایمان
- مشکلات سلامتی یا نیازهای خاص نوزاد
- بارداری بدون برنامه ریزی یا ناخواسته باشد.
- مادر دارای دوقلو، سه قلو یا سایر چنرقلویی‌ها باشد.
- در بارداری قبلی دچار افسردگی پس از زایمان شده باشد.
- مشکلاتی در روابط با همسر یا افراد مهم دیگر داشته باشد.
- بیماری یا از دست دادن کار در سال گذشته را تجربه کرده باشد.
- سابقه افسردگی، چه در دوران بارداری چه زمان‌های دیگر، داشته باشد.
- درمیان اعضا خانواده کسی دچار افسردگی یا سایر بیماری‌های خلقی باشد.
- حوادث پراسترس، مانند عوارض بارداری و زایمان (ازجمله بی اختیاری ادرار، کم خونی، تغییرات فشار خون و تغییرات متابولیسم)
- تغییرات جسمانی: بعد از تولد فرزند کاهش چشمگیر هورمون‌ها (استروژن و پروژسترون) در بدن می‌تواند منجر به این بیماری شود. سایر هورمون‌های ساخته شده توسط غده تیروئید نیز ممکن است سریعاً افت پیدا کنند که می‌تواند باعث احساس خستگی، تنبلی و افسردگی شود.
- درجاتی از افسردگی در طی هفته های اول پس از زایمان در مادران شایع است. بارداری و زایمان با تغییرات هورمونی ناگهانی همراهند که بر حالات روحی روانی فرد تأثیر گذارند، پذیرفتن مسئولیت 24 ساعته مراقبت از یک نوزاد شیرخوار تطابق عمده ای را از نظر روانی و شیوه زندگی در اکثر مادران می طلبد، حتی اگر نوزاد فرزند اول نباشد، این استرس های فیزیکی و روانی معمولاً با استراحت ناکافی تا هنگام ثبات یافتن نیازهای معمول کودک همراه است، بنابراین خستگی و افسردگی در مادران غیر معمول نیست.
- علل روحی: هنگامی که مادر دچارمحرومیت از خواب می‌شود ممکن است برای مدیریت حتی مشکلات کوچک دچار مشکل شود؛ بنابراین ممکن است در مورد توانایی خود برای مراقبت از کودک اضطراب داشته باشد. ممکن است شوق کمتری داشته باشد و با احساس هویت خود درگیر باشد یا احساس کند کنترل زندگی خود را از دست داده است. ممکن است از تغییرات جسمی بعد از زایمان احساس بدی داشته باشد هرکدام از این موارد می‌تواند منجر به افسردگی بعد از زایمان شود.
عوامل افزایش دهنده خطر:
- استرس
- کمبود خواب
- تغذیه نامطلوب
- سابقه اختلالات روانی قبلی در مادر
- فقدان حمایت مادر از سوی همسر، خانواده یا دوستان
پیشگیری:
- این عارضه قابل پیشگری نیست ولی می توان آن را با استراحت کافی، رژیم غذایی مطلوب و حمایت های روحی کافی به حداقل رساند.
عواقب مورد انتظار:
- افسردگی خفیف پس از زایمان با حمایت خانواده و دوستان معمولاً به سرعت برطرف می شود. اگر افسردگی شدید شود ممکن است مادر دیگر قادر به مراقبت از خود و کودک نباشد و بستری در بیمارستان ممکن است ضرورت یابد (به ندرت)، حتی موارد شدید افسردگی با داروها، مشاوره با متخصص مربوطه و حمایت اطرافیان معمولاً قابل علاج است.
عوارض احتمالی:
- فقدان پیوند عاطفی بین مادر و کودک، که برای هر دو زیان آور است.
- افسردگی شدید که ممکن است با احساسات تهاجمی نسبت به کودک، از دست دادن احساس غزت در ظاهر و منزل، بی اشتهایی یا غذا خوردن اجباری، دوری کردن از دیگران یا تمایلات خودکشی همراه باشد.
تشخیص:
- روانشناس و یا پزشک معمولاً با بیمار در مورد احساسات، تفکرات و سلامت روحی صحبت می‌کند تا بتواند بین موارد کوتاه مدت اندوه ناشی از نوزاد پس از زایمان و موارد شدیدتر که دچار افسردگی هستند افتراق دهد. فرد نباید خجالت زده شود زیرا افسردگی بعد از زایمان شایع است. لازم است علائم را با پزشک درمیان بگذارد تا پزشک بتواند برنامه درمانی مفیدی برای وی طراحی کند. برای بررسی، پزشک احتمالاً تست افسردگی انجام می‌دهد که شامل پاسخ به پرسشنامه است، برای تشخیص کم کاری تیروئید یا کم خونی که می‌توانند در علائم و نشانه‌های بیمار دخیل باشند، تست‌های خونی می‌گیرد و تست‌های دیگری برای رد کردن سایر علل علائم بیمار انجام می‌دهد.
درمان طب نوین:
- مدت زمان درمان و بهبود متفاوت است و به شدت افسردگی و نیازهای فرد بستگی دارد. اگر بیمار دچار کم کاری تیروئید یا هر بیماری زمینه ای باشد، پزشک آن بیماری را درمان می‌کند و یا بیمار را به متخصص مربوطه ارجاع می‌دهد. افسردگی پس از زایمان اغلب با روان درمانی (که به آن گفتگو درمانی یا مشاوره سلامت روانی نیز می‌گویند)، دارو درمانی یا هر دو درمان می‌شود، صحبت درمورد نگرانی‌ها با یک روان درمانگر می‌تواند کمک کننده باشد. از طریق درمان فرد می‌تواند راه‌های بهتری برای رو به رو شدن با احساساتش، حل مشکلاتش، قرار دادن اهداف حقیقی و پاسخ مثبت به شرایطی که اتفاق می‌افتد، پیدا کند. گاهی خانواده درمانی یا رابطه درمانی نیز کمک کننده است.
- روانپزشک ممکن است داروی ضد افسردگی پیشنهاد کند. اگر مادر شیردهی دارد، هر دارویی مصرف کند وارد شیر می‌شود. با این حال اغلب ضد افسردگی‌ها می‌تواند طی شیردهی با خطر کم عارضه برای نوزاد، استفاده شوند. لازم است بیمار در مورد تعیین میزان خطرات بالقوه در مقایسه با فواید داروی پیشنهادی با پزشک همکاری کند. طبق مطالعات در بین ضدافسردگی‌ها سه حلقه‌ای‌ها (TCA) مانند ایمی پرامین و نورتریپتیلین کم خطرترین داروها برای نوزاد هستند، البته اگر فردی دچار مشکلات قلبی، صرع یا افسردگی شدید با تفکرات خودکشی باشد نمی تواند از این دسته دارویی استفاده کند و برای این افراد معمولاً مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI) مانند پاروکستین و سرترالین تجویز می‌شود. مقادیر پاروکستین و سرترالین که در نهایت وارد شیر می‌شود بسیار کم است. با درمان مناسب علائم افسردگی بعد از زایمان معمولاً بهبود می‌یابد. در برخی موارد، افسردگی پس از زایمان می‌تواند ادامه یابد و مزمن شود. مهم است که درمان را حتی پس از اینکه احساس بهبود داشتید ادامه دهید زیرا قطع زودتر از موعد می‌تواند منجر به عود شود.
درمان طب سنتی:
- تا چند روزکاچی بخورید.
- روزی یک قاشق دوسین (سیاهدانه و عسل) میل کنید.
- روان درمانی یا مشاوره با متخصص مربوطه در صورت تداوم افسردگی توصیه می شود.
- مادران باید کودک خود را در اتاق جداگانهای بخوابانند، در این صورت مادران راحت تر استراحت خواهند کرد.
- مادران می توانند برای کارهای روزانه نظیر خرید کردن و مراقبت از کودک در هنگام استراحت خود از خانواده یا دوستان کمک بگیرند.
- مادران نباید از این که احساسات پیچیده ای در مورد مادر بودن خود دارند احساس گناه کنند، ایجاد تطابق و ایجاد پیوندی عاطفی طبیعی نیاز به درمان دارد.
- اگر افسردگی شدید شده و بستری در بیمارستان را ایجاد نماید، توصیه می شود که مادر در یک مرکز نزدیک منزل بستری شود تا رابطه نزدیک وی با کودک حفظ شود.
- در نظر گرفتن برنامه های مکرر خارج از منزل نظیر قدم زدن و دیدارهای کوتاه با دوستان، اقوام برای مادران مفید است. این برنامه ها به مادران کمک می کند تا دچار احساس انزوا از دیگران نشوند.
- استفاده از عطر عنبر اشهب؛ و فلسفه آن این است که این عطر مغز را گرم می کند. و کسانی که بعد از بی هوشی ها افسرده می شوند با این عطرها باید مغزشان را گرم بکنند تا اثر سردی برطرف شود.
- مادر در صورت احساس افسردگی بهتر است احساسات خود را با همسر با یک دوست که شنونده خوبی برای حرف ها اوست در میان بگذارد، صحبت کردن با سایر مادران امکان استفاده از همفکری و تجربه آنان را فراهم می کند.
- اسطوخودوس + بادرنجبویه + گل گاوزبان + آفتیمون + بابونه از هر کدام 10 گرم، دم کنید و به جای چای روزی سه فنجان استفاده نمایید، این معجون دم کردنی تأثیر بسیار موثری در افسردگی، تنظیم خواب، طپش قلب، وسواس فکری، لرزش بدن و تنگی نفس دارد.
- مقدار مساوی از رازیانه + گل گاوزبان + سنبل الطیب + گل ساعتی + بابونه + اسطوخودوس را جوشانده و روزی سه بار و هر بار یک لیوان بخورید؛ به همراه این نسخه روزانه دو عدد قرص مخمر آبلیمو که در عطاری ها موجود است، تهیه نموده و بعد از هر وعده غذایی مصرف کنید.
داروها:
- داروهای ضد افسردگی، این داروها اغلب هنگامی موثرند که 4 الی 3 هفته مصرف شوند، اگر مادر به کودک خود شیر می دهد هرگونه داروی تجویزی از این بابت باید به دقت در نظر گرفته شود.
فعالیت:
- محدودیتی وجود ندارد، فعالیت های طبیعی خود را هرچه سریعتر از سر بگیرید.
رژیم غذایی:
- از مصرف فرآورده های کارخانه ای و همچنین لبنیات و غذاهای سودازا بدون مصلح پرهیز کنید.
- خوردنی های مفید: فلافل با جعفری، کتلت هویج و سیب زمینی، پنیر سویا، ساطری پلو، سوپ کلم بروکلی ۲، خوراک کدو حلوایی، کماچ سویا، کتلت سویا با گندم جوانه زده، حلیم گندم با مغزیجات، خوراک صیفی جات، سوپ شلغم، حلیم گندم با شیر سویا، سمنو با گندم و جو، کماچ ساده، کماچ گندم و جو، خامه سویا، شیر سویا، سمنو با رب انار، خوراک لوبیا قرمز، سبزی پلو، آش کلم بروکلی ۱، سس گل کلم، خورش کرفس ۱، سوپ کدو حلوایی، خورشت فسنجان با کدو حلوایی، مرصع پلو، آش حبوبات ۱، سس مایونز گیاهی، خورش به، سوپ جو با شیر سویا، کلم پلو با سویا، خوراک کشمشی، سس زیتون، سس گندم جوانه زده، خورشت شهد فسنجان، انار پلو، خورش بامیه با قارچ، خوراک نخود فرنگی با رب انار، آش غلات، خوراک نخود با سیب زمینی، نخود فرنگی پلو ۲، شوید پلو با لوبیا چشم بلبلی، کلم قمری پلو، آش کدو حلوایی، آش گندم با تره، هویج پلو، دلمه سیب زمینی، آش خرفه ۱، آش کلم برگ، کلم پلو، آش کلم بروکلی ۲، فرنی سویا، خورش کدو حلوایی، آش گندم با کرفس، ماش پلو، نخود فرنگی پلو ۱، عدس پلو ساده، خورش شوید باقالی، خوراک گل کلم، شیر بادام.
- خوردنی های مضر: خوراک بادمجان و عدس، خوراک بادمجان و غوره، بورانی گوجه بادمجان، خوراک عدس و اسفناج، یتیمچه، خوراک قارچ طعم دار، خورش بادمجان، خورش قیمه بادمجان، خوراک قارچ و فلفل دلمه ای، آش گوجه فرنگی ۱، خوراک قارچ و لوبیا سبز، خورش قیمه بادمجان، خوراک عدسی با صیفی جات، خوراک کلم بروکلی، خوراک باقلا.
نکته:
- زنانی که آمپول های بی حسی می زنند افسردگی می گیرند چون اندامشان مخصوصاً سر را سرد می کنند؛ همین زن را می بینی تناسب اندام دارد اما بعد از سزارین شکمش بالا آمده است چون به کمر بی حسی زدند و سرد شده است و همین بی حسی ممکن است اندام جنسی را نیز سرد بکند. برای اینکه تأثیر سوء بی حسی را برطرف بکنیم آن محیط را با روغن و غذاهای گرم، گرم می کنیم، اما در زایمان طبیعی این اتفاق نمی افتد.
- زایمان سزارین، بلغم تولید می کند و حنا هم بلغم را از قسمت های پایین بدن جابجا می کند.
- در عطرهای کارخانه ای چون از الکل استفاده می کنند، لذا خاصیت گرم کنندگی ندارد چون الکل، سردی است.
- عطسه آورها منافذ را برای جذب عطریات باز می کنند، صدای عطسه اگر زیاد باشد یعنی مغز گرم است و اگر بیصدا باشد یعنی مغز سرد است.
- انسان هایی که گرمی ها را می خورند مغزشان گرم و مثبت اندیش می شوند و برعکس، انسانهایی که سردی ها را می خورند مغزشان سرد می شود و منفی می اندیشند.