کاربر

درمان استرس و اضطراب

بیماری ها ، داروها ، تشخیص ، درمان و ...

استرس: عبارت است از واکنش های فیزیکی، ذهنی و عاطفی ک در نتیجه تغییرات و نیازهای زندگی فرد، تجربه می شوند. تغییرات می توانند بزرگ یا کوچک باشند، پاسخ افراد به تغییرات زندگی متفاوت است. استرس مثبت می تواند یک انگیزش دهنده باشد در حالی که استرس منفی می تواند در زمانی که این تغییرات و نیازها، فرد را شکست می دهند، ایجاد شود.

اضطراب: عبارت است از یک احساس ناراحت کنند و مبهم ترس، وحشت یا خطر با منشای ناشناخته که بر فرد مستولی می گردد. برای بعضی از افراد این حالت ممکن است ناگهانی روی دهد و برطرف شود، اما برای بعضی دیگر این حالت به صورت مزمن در می آید اضطراب از نظر علمی چندین نوع دارد: اضطراب حاد ناشی از موقعیتی خاص، اختلال در تطابق یافتن با شریط تازه، اختلال اضطرابی عمومی شده، اختلال هراس، اختلال تنش زای پس از حادثه، اضطراب ناشی از ترس و هراس از آینده، ترس مرض گونه و اختلال وسواسی جبری.

علائم:

  1. فیزیکی: گرفتگی عضلانی، سردرد، کمردرد، درد قفسه سینه، ناراحتی معده، اسهال یا یبوست، افزایش ضربان قلب، دست های سرد و مرطوب، خستگی مفرد، کابوس، تعریق شدید سرد، بثورات، تنفس سریع، حالت لرزش یا پرش عضلات، تیک، تحریک پذیری، کم اشتهایی یا بی اشتهایی، ضعف، سبکی سر یا گیجی، خشک شدن دهان، مشکل در بلع، یا خشونت صدا، مشکل در تمرکز، منگی یا غش، تهوع، کاهش وزن، مشکلات خواب و خواب آلودگی، ناتوانی جنسی.
  2. عاطفی: عصبانیت، اعتماد به نفس پایین، افسردگی، بی تفاوتی، تحریک پذیری، ترس و پاسخ های هراسی، اشکال در تمرکز، احساس گناهکاری، نگرانی، بی قراری، اضطراب و وحشت. احساس اینکه یک اتفاق نامطلوب یا زیانبار به زودی رخ خواهد داد.
  3. رفتاری: مانند سوء مصرف الکل یا مواد مخدر، افزایش مصرف سیگار، اختلالات خواب، پرخوری، کاهش حافظه و منگی.
  4. به هنگام بیرون آوردن زبان، لرزش زبان مشهود است.
  5. در قسمت کف دست در ناحیه زیر شصت هرچه خطوط افقی زیاد باشد نشان از استرس بالا و هرچه خطوط عمودی زیاد باشد درگیری فکری بالا و میزان عصبانیت شما را نشان می دهد.

علت:

  • ضعف قلب.
  • رنج بردن از یبوست مزاج.
  • حساس، عصبی و زودرنج بودن.
  • درست کار نکردن دستگاه گوارش.
  • عدم تعادل الکترولیتی در سلول ها.
  • استفاده از غذاهایی که طبع سرد دارند.
  • افراط در مصرف بعضی از غذاها، مانند پیتزا، بستنی، شکلات و …
  • استفاده از فست فودها و غذاهای آماده که تعادل بیوشیمیایی بدن را بر هم می زند.
  • نداشتن برنامه منظم و مدون برای خواب و خوراک و فعالیت های روزانه و نداشتن فعالیت های فیزیکی در روز.
  • بدن در یک موقعیت پر استرس با افزایش تولید هورمون های خاصی جواب می دهد که باعث تغییراتی در ضربان قلب، فشارخون، متابولیسم و فعالیت فیزیکی می گردد.
  • غلبه سردی: این بیماری از سردی به وجود می آید و در صفراوی مزاج ها کمتر اتفاق می افتد و اگر اتفاق بیافتد همراه با زیاد شدن اشتهاست که برای درمان این بیماری که منشاء سردی دارد باید گرمی جات استفاده کنند.
  • زمینه و دلیل استرس عبارت است از ترس بی مورد درباره بسیاری از مسائل روزمره زندگی، از ترس و نگرانی درباره آینده اقتصادی خانواده و وضعیت فرزندان (اختلاق و رفتار، آینده تحصیلی و شغلی، ازدواج و …) گرفته، تا مهمانی رفتن و مهمان دعوت کردن و …
  • غلبه دم: ناشی از افزایش گرمی و رطوبت یکی از مهم ترین دلایل آشفتگی انسان ها به شمار می رود؛ در این بیماری ضربان قلب افزایش یافته، گردش خون در عروق زیاد شده و چهره برافروخته می گردد و به همان نسبت تعادل روحی انسان فرو می پاشد و موجب به وجود آمدن آشفتگی می گردد.
  • علت اضطراب هنگام غلبه صفرا: افت قند و فشار و دفع زیاد و ناگهانی املاح معدنی هنگام غلبه صفرا عاملی برای فعال شدن مکانیسم های دفاعی برای حفظ اندام های حیاتی بدن است که در این موقعیت، ترشح آدرنالین از غدد فوق کلیوی افزایش یافته و این موضوع می تواند عاملی باشد برای ایجاد اضطراب.
  • فعال شدن مکانیسم های دفاعی بدن برای مبارزه با فرار، ترشح آدرنالین از غدد فوق کلیوی افزایش می یابد و موادی که از تجزیه آدرنالین در بدن جمع می شوند (کاتکول آمین ها) نهایتاً بخش های مختلف بدن را تحت تأثیر قرار می دهند، تلاش برای پرهیز از اضطراب خود موجب اضطراب بیشتر می شود.

عوامل افزایش دهنده خطر:

تغییر در شیوه زندگی و اختلال در امور روزمره طبیعی شخص که می تواند استرس ایجاد کند، برخی از علل شایع استرس عبارند از:

  1. اخراج شدن یا تغییر شغل
  2. آسیب ها یا بیماری های شدید
  3. نقل مکان کردن به یک شهر یا استان جدید
  4. مشکلات جنسی بین فرد و شریک جنسی او
  5. مرگ اخیر فرد مورد علاقه (همسر، کودک، دوست)
  6. از دست دادن هر چیزی که برای فرد ارزشمند باشد.
  7. خستگی دائمی ناشی از استراحت، خواب یا تفریح ناکافی
  8. تعارض مداوم بین فرد و یکی از اعضای خانواده، دوست نزدیک یا همکار
  9. ورشکستگی مالی یا مقروض شدن شدید مثلاً به خاطر خرید یک خانه جدید

پیشگیری:

  1. زیاد بخندید.
  2. به تأتر بروید.
  3. آب زیاد بخورید.
  4. با ترشیجات قهر کنید.
  5. به اندازه کافی بخوابید.
  6. فعالیت بدنی داشته باشید.
  7. مصرف کافئین را کم کنید.
  8. فیلم های کمدی تماشا کنید.
  9. رژیم غذایی سالم داشته باشید.
  10. تمرین های تنفسی انجام دهید.
  11. هر روز ورزش و پیاده روی کنید.
  12. همیشه قسمت پر لیوان را ببینید.
  13. هر چند وقت یک بار ماساژ بروید.
  14. یوگا و مدیتیشن بسیار عالی است.
  15. گاهی به مسافرت و گردش بروید.
  16. نیکوتین و مواد مخدر را ترک کنید.
  17. با انسان های مثبت اندیش دوست شوید.
  18. از روش های کسب آرامش یا مراقبه برای کاهش استرس بهره بگیرید، به فکر تغییر شیوه زندگی خود باشید تا استرس کاهش یابد.
  19. برای کمک به پیشگری از استرس منفی، به آن دسته از امور زندگی بپردازید که می توانید از عهده آن برآیید، از آنجا که همیشه نمی توان جلوی استرس را گرفت، روش هایی را یاد بگیرید که برای حفاظت از سلامت ذهنی و فیزیکی خود، سازگار شوید، با مطالعه مقالات و کتب، در مورد استرس به خود آموزش دهید.

عواقب مورد انتظار:

  • معمولاً با درمان توسط خود یا درمان تخصصی بهبود می یابد.

عوارض احتمالی:

  1. وابستگی به داروها
  2. نامنظمی ضربان قلب
  3. بروز اختلالات در روابط اجتماعی و شغلی
  4. افزایش ناگهانی میزان اضطراب ممکن است موجب بروز حمله هراس و فرار از موقعیت شود.
  5. استرس مزمن می تواند در بسیاری از مشکلات مربوط به سلامت شامل حوادث، آرتریت، آسم، سرطان، سرماخوردگی، کولیت، دیابت، اختلالات غدد درون ریز، خستگی، سردرد، کمردرد، مشکلات گوراشی، اختلالات پوستی، بیماری قلبی، فشار خون بالا، بی خوابی، دردهای عضلانی، اختلال کارکردن جنسی و زخم ها نقش بازی کند.

تشخیص:

  • آزمون های تشخیص ممکن است شامل مشاهده علائم توسط خود شما، شرح حال طبی و معاینه فیزیکی به وسیله یک پزشک در صورت لزوم.

درمان طب نوین:

  • دارو درمانی: متخصص مراقبت های بهداشتی ممکن است داروهای ضدافسردگی یا ضدتشنج را برای کمک به درمان علائم فردی تجویز کند.
  • ذهن آگاهی یا حضور ذهن: مداخلات مبتنی بر ذهن آگاهی، روش های مدیریت استرس و اضطراب را آموزش می دهند. این می تواند شامل تمرین های مدیتیشن و تنفس نیز باشد.
  • رفتار درمانی شناختی (CBT) : پزشکان معمولاً CBT را به عنوان درمان اولیه برای افراد مبتلا به ASD توصیه می کنند. درمان CBT شامل معاینه توسط متخصص بهداشت روانی آموزش دیده برای ایجاد راهکارهای موثر مقابله می باشد.
  • درمان CBT برای بیماران مبتلا به ASD معمولاً باید توسط متخصص آموزش دیده در طی 6 جلسه هفتگی به مدت 60 تا 90 دقیقه ارائه شود؛ جلسات اضافی را می توان در صورت لزوم به آن اضافه کرد. معمولاً درمان استرس و اضطراب شدید، حداقل دو هفته پس از قرارگیری در معرض تروما انجام می شود. این کار به فرد اجازه کاهش زمان اضافی برای علائم گذرا و سهولت برای محرک های استرس زای پس از تروما را می دهد. شروع درمان باید نسبت به سایر رویدادهای استرس زای ناشی از تروما تنظیم شود. اگر حواس بیمار با رویدادها و یا تجربیات مربوط به تروما مانند درد، جراحی، اقدامات قانونی، جابجاسازی یا سایر محرک های استرس زا پرت شود، آنگاه متمرکز شدن بر درمان برای بیمار سخت خواهد شد.
  • قراردادن فرد در معرض یادآوری مجدد حادثه به منظور شناخت آن و کاهش اثرات منفی بیماری، بخشی از درمان استرس و اضطراب شدید است و زمانی اثربخش است که به عنوان تک درمان از نوع درمان‌های شناختی برای درمان استرس و اضطراب شدید در بیماران مبتلا به ASD ارائه شود. البته، برای برخی بیماران مبتلا به  ASD، ممکن است درمان استرس و اضطراب شدید با این روش به چند ماه تأخیر نیاز داشته باشد که این بیماران دارای علائم زیر هستند: اجتناب و یا پاسخ های گسیختگی شدید، چون این عوارض ممکن است پاسخ های استرسی شدیدی که ممکن است با درمان شناختی پیچیده شوند را نشان دهد. واکنش اولیه به خشم، چون خشم اغلب به تمرینات مواجهه یا در معرض قرارگیری پاسخ بهینه نمی دهد و ممکن است به درمان شناختی پاسخ بهتری بدهد. واکنش شدید به غم و اندوه، چون درمان‌هایی که فرد را در معرض یادآوری مجدد بیماری قرار می‌دهند، ممکن است سوگواری عادی را پیچیده تر کند. ریسک قابل توجه به خودکشی، چون این بیماران به مدیریت خودکشی نیاز دارند. برای بیماران مبتلا به اضطراب و تشویش شدید یا اختلال خواب، درمان کمکی با بنزودیازپین بجای سایر داروها پیشنهاد می‌شود.

درمان طب سنتی:

  • 21 عدد مویز صبح ناشتا میل شود.
  • خرما روزی 7 عدد دانه دانه جویده شود.
  • هفته ای دو مرتبه فسنجان بادام بخورند.
  • هفته ای دو بار مغز تخمه کدو میل کنید.
  • دمنوش گل سیب در طول روز میل کنید.
  • دوسین روزی 1 قاشق چایخوری میل شود.
  • روغن نارگیل در برنامه غذایی استفاده کنید.
  • هنگام خواب از عطرهای گرم استفاده کنید.
  • روغن بنفشه پایه کنجد در بینی استفاده شود.
  • روغن مالی ملاج سر با روغن کنجد یا سیاهدانه.
  • دمکرده کاکوتی + پونه کوهی + عسل میل کنید.
  • مصرف سرکنگبین گرم، یک لیوان قبل از خواب.
  • شربت زعفران + شیره انگور در طول روز میل کنید.
  • استشمام عطر گرم شبانگاهی موقع خواب انجام شود.
  • صبحانه 5 وعده ارده شیره و 2 وعده عسل میل شود.
  • ترک سردی جات و اصلاح تغذیه و مواد کارخانه ای انجام شود.
  • اسفند + کندر + گلپر: در طول روز دود داده شود و استشمام شود.
  • هر شب یک قاشق مرباخوری اسفند با یک لیوان آب قورت دهید.
  • استفاده از آهن در طبخ غذا یا انداخن یک تکه آهن در ظرف پخت غذا.
  • سیاهدانه + عسل: دوسین (سیاهدانه و عسل) هر 4 ساعت مصرف شود.
  • محیط و جو حاکم بر بیمار را اصلاح کنیم و اجازه ندهیم که اعصاب بیمار تحریک شود.
  • خوردن دم کرده اسطوخدوس + سنبل الطیب شب هنگام خواب یک لیوان مصرف شود.
  • از مصرف غذاهای سردی بخش جداً خودداری شود تا بدن بیمار از حالت اسیدوز خارج شود.
  • حجامت: حجامت عام 2 مرحله و دو هفته بعد از حجامت عام دوم، حجامت سر یک مرحله انجام شود.
  • هفته ای یک مرتبه در حمام به مدت 5 دقیقه نوره یا واجبی زرنیخ دار طلایی را به کف پا ضماد کنید.
  • عرق بيدمشک + بهارنارنج + گلاب: بصورت شربت روزي يک تا دو ليوان بصورت مرتب بخورید.
  • بهتر است که خواب و خوراک بیماران منظم و با برنامه باشد، در غیر این صورت، موفقیت اندک خواهد بود.
  • اشتغال به کار و فعالیت های فکری و فیزیکی نیز از برنامه های مفید برای بیماران اعصاب و روان است.
  • دم نوش آرامبخش (سنبل الطیب + اسطوخودوس یا بهارنارنج یا گل گاوزبان و …) شب ها استفاده شود.
  • سیر + شربت عسل: روزانه 3 حبه سیر را خرد کرده و 5/2 ساعت بعد از غذا با یک لیوان شربت عسل قورت دهید.
  • سنیل الطیب + اسطوخدوس: یک ساعت قبل از خواب جوشانده سنبل الطیب + اسطوخدوس یک لیوان میل کند.
  • شیر بادام: روزانه 1 تا 4 لیوان شیر بادام به مرور میل شود، این نوشیدنی سیستم الکترولیتی سلولی را تنظیم می کند.
  • به این بیماران توصیه می شود که سیستم گوارش خود را طوری عادت دهند که هر روز صبح و شب اجابت مزاج داشته باشند.
  • در موارد حاد بیماری، بهتر است که یک نفر به عنوان پرستار از این بیماران مراقبت نماید، تا هرچه سریع تر به نتیجه مطلوب برسند.
  • شرکت دادن این افراد در تصمیم گیری ها و تفویض اختیارات، موجب می شود که این بیماران از حال و هوای قبلی خود نجات پیدا کنند.
  • این بیماران بهتر است که از آداب غذا خوردن درست استفاده کنند، هر لقمه 64 بار بجوند و دو لقمه قبل از سیر شدن، دست از غذا بکشند.
  • بازدید از اماکن تاریخی و علمی و ایجاد تنوع برای این بیماران موجب می شود که از فشارهای عصبی و عادت های فکری غلط جدا شوند.
  • دمنوش ۱ قاشق مرباخوری از ترکیب (سنبل الطیب + گل گاوزبان + لیموعمانی زرد) با یک لیوان آب جوش و کمی عسل روزانه ۱ تا ۲ لیوان.
  • سرگرمی های مختلفی را برای بیمار آماده کنیم، برنامه های شاد و سرگرم کننده موجب فراموشی بیماری و دوری از افکار مخرب می شود.
  • نصف قاشق چایخوری پودر لیموعمانی + یک قاشق غذاخوری گل گاوزبان را دم کنید، با عسل شیرین کرده و یک ساعت قبل از خواب میل کنید.
  • گل گاوزبان + سنبل الطیب + عسل: دمکرده گل گاوزبان دو قاشق غذاخوري + يک قاشق عرق سنبل الطيب + مقداري عسل هر شب ميل شود.
  • اسطوخودوس + بادرنجبویه + گل گاوزبان + افتیمون + بابونه: از هر کدام 10 گرم، دم کنید و به جای چای روزی سه فنجان با عسل شیرین کرده و استفاده کنید.
  • کاهش یا حذف مصرف کافئین ها: کافئین محرک اعصاب بوده و باعث آشفتگی می گردد منابع کافئین: (قهوه، چای، نسکافه شکلات و نوشابه های کولادار) هستند.
  • برنامه روزانه ای برای این بیماران طراحی کنیم و همراه آنان به ورزش و نرمش و فعالیت های فیزیکی مانند یوگا یا اروبیک بپردازیم تا از حالت کسالت و یکنواختی خارج شوند.
  • روزانه 6 لیوان آب جوشیده شده گرم میل شود (نیم ساعت قبل و دو نیم ساعت بعد از غذا). این روش موجب می شود که سیستم گوارش تنظیم شود و جذب و دفع تنظیم گردد.
  • تخم بالنگو + تخم فرنجمشک + تخم شربتی + تخم ریحان + تخم قدومه به یک نسبت ترکیب کنید و یک قاشق چایخوری با یک لیوان آب گرم ترکیب کرده و میل کنید.
  • استفاده از ادویه جات گرم و خوش عطر و طعم در غذاهای مصرفی، مانند هل، دارچین، زعفران، زنجبیل، زردچوبه، میخک و جوز هندی که محرک خوبی برای افراد کسل و تنبل است.
  • به این بیماران توصیه می شود که روزانه 3 تا 5 لیوان شربت عسل و لیموترش تازه را به آرامی بنوشند و یا از عرقیجات آرام بخش مانند عرق نسترن، گلاب، عرق هل، عرق دارچین و … استفاده کنند.
  • پرهیز از استعمال دخانیات: نیکوتین موجود در دخانیات باعث اختلال در تنفس و مشکلات قلبی عروقی می گردد؛ با این آسیب دیدگی میزان انتقال اکسیژن و گلوکز به مغز کاهش یافته و عاملی جهت آشفتگی می گردد.
  • ماساژ کف پا و سر (هر شب نیم ساعت) با ماساژ دادن انتهایی ترین قسمت شست پا «نزدیک به کف پا» می توان فشار و استرس وارد شده به بدن را کاهش داد، این کار همچنین عملکرد غده تیروئید را بهبود می بخشد.
  • بهترین غذا برای این بیماران غذاهای پر انرژی است، قندهای طبیعی مانند عسل، خرما، توت خشک، مویز، انجیر، شیره خرما و انگور برای این بیماران بسیار مفید است؛ چون غذای سلول های مغزی گلوکز خالص است.
  • گل آویشن + گل اسطوخدوس + گل راعی + برگ ریحان سبز + برگ ریحان بنفش + برگ کاسنی را به یک نسبت پودر کنید و یک قاشق چایخوری از این ترکیب را دم کنید و دو ساعت بعد از هر وعده غذایی یک لیوان میل کنید.
  • بابونه شیرازی + چای کوهی + افتیمون + سنبل الطیب + بادرنجبویه همه را به یک نسبت ترکیب و آسیاب کنید و یک قاشق غذاخوری از این ترکیب را با یک لیوان آب دم کنید و با عسل شیرین کرده و روزی یک تا سه لیوان میل کنید.
  • بابونه شیرازی + چای کوهی + افتیمون + سنبل الطیب + بادرنجبویه همه را به یک نسبت ترکیب و آسیاب کنید و یک قاشق غذاخوری از این ترکیب را با یک لیوان آب دم کنید و با عسل شیرین کرده و روزی یک تا سه لیوان میل کنید.
  • دمنوش (چای کوهی + زرشک کوهی + گل ختمی) با کمی عسل (۱ قاشق غذاخوری با ۱ لیوان آب جوش). (نکته: با این که این گیاهان خاصیت آرام بخش دارند اما، تحقیقات نشان داده است مصرف بیش از حد آن باعث افزیش اضطراب می شود).
  • افزایش مصرف مواد غذایی حاوی آهن: این نوع مواد عاملی هستند جهت انتقال مواد غذایی و اکسیژن به سلول های بدن على الخصوص سلول های مغز که برای حفظ آرامش بسیار حائز اهمیت می باشند؛ غذاهای حاوی آهن مفید هنگام غلبه دم عبارت اند از: (زرشک، غوره، آلبالو، آلوبخارا، تمشک، توت فرنگی، زردآلو، هلو، آلو، اسفناج).
  • افزایش مصرف ویتامین ها و املاح معدنی: ویتامین های گروه B، ویتامین C، کلسیم و منیزیوم در کاهش آشفتگی نقش مهمی ایفا می کنند؛ این نوع مواد بیشتر در جو (آش جو، سوپ جو، نان جو، جو جوانه زده)، ماش، مرکبات (لیموترش، نارنج، گریپ فروت، نارنگی، پرتقال، لیموشیرین، کیوی)، سبزی جات (کاهو، گشنیز، پرپین) یافت می شوند.
  • پنیرک + برگ به + به لیمو + آویشن + سنبل الطیب + اسطوخدوس هندی + بهارنارنج + گل گاوزبان + گل همیشه بهار + لیموعمانی + پونه + افتیمون همه را به یک نسبت ترکیب کرده یک قاشق غذاخوری از این ترکیب را با دو لیوان آب بجوشانید تا یک لیوان باقی بماند سپس با عسل شیرین کرده و روزی یک تا سه لیوان میل کنید (افرادی که دچار غلبه صفرا هستند مقدار افتیمون را کم استفاده کنند).
  • برای تقویت اعصاب و آرامش و بیماری های روانی این نسخه بسیار مجرب و موثر است: 8 استکان آب را با 10 گرم لیموعمانی و 5 گرم گل گاوزبان و 5 گرم سنبل الطیب را در یک قوری چینی ریخته و آن را بجوشانید طوری که شش استکان از هشت استکان آب باقی بماند. با نبات صبح سه استکان و شب سه استکان میل نمایید و یک هفته یا بیشتر بر حسب نیاز مداومت کنید تا آخر معجزه آسای آن را ببینید.
  • ورزش: فشارخون بالا، چاقی، چربی خون، دیابت و … از عمده دلایل آشفتگی هستند که با ورزش، تمام این مسائل برطرف می گردد؛ هیچ چیز مثل ورزش کردن فشارهای روحی روانی را تخلیه نمی کند؛ ورزش باعث می شود احساس قاطعیت و تمرکز بیشتری داشته باشید و بر مشکلات بهتر فائق آیید؛ روزانه ۱۰ الی ۱۵ دقیقه ورزش سبک که باعث به شماره درآمدن تنفس و کمی تعریق گردد راه حل مناسبی است.
  • بابونه شیرازی، آویشن شیرازی، مرزنجوش، بادرنجبویه و رازیانه از هر کدام ۲۰ گرم، بیدمشک و خلال نارنج از هر کدام ۱۰ گرم. خار مقدس، برگ نعناع خشک و سنبل الطیب از هر کدام ۲۰ گرم. استوخدوس هندی ۳۰ گرم، گل گاوزبان ۵۰ گرم همه را مخلوط کرده بعد به ۱۲ قسمت مساوی تقسیم کنید و هر قسمت را هر روز صبح در یک و نیم لیوان آب جوش بخیسانید و شب در همان آب بجوشانید. آب آن را صاف و با عسل شیرین کرده، بنوشید و تفاله آن را مجدداً بخیسانید و صبح باز هم در همان آب جوشانده و آب آن را صاف و با عسل شیرین کرده و میل کنید.
  • گلاب + اسطوخدوس + افتیمون + بادرنجبویه + گل گاوزبان + شکر سرخ + بسفایج + هلیله سیاه + گل بنفشه، دستور ساخت شربت: بجز افتیمون، سایر اجزاء را یک شبانه روز در گلاب و آب خیسانده بعد بجوشانند تا مایع نصف شود. سپس آن را صاف کرده شکر بدان اضافه کنند و با حرارت ملایم بجوشاند تا قوام آید، آنگاه، افتیمون را در کیسه ای ریخته و داخل ظرف بگذارند تا همراه سایر ادویه دو تا سه جوش بخورد. بعد آن را خارج کنند دارو را تا گرم است در ظرف شیشه ای ریخته در آن را ببندند تا به آرامی سرد شود. (بسیار مجرب)
  • برخی از روش هایی که به کاهش اضطراب و استرس کمک می کنند به شرح زیر هستند: یک روش را یاد بگیرید و به طور منظم و در صورت امکان هر روز آن را تمرین کنید، روش های بسیاری وجود دارند، به مدت کوتاهی از هر وضعیت پر استرسی که در طول روز به آن بر می خورید، دور شوید، یک روش سفت و شل کننده عضلات را یاد بگیرید و آن را تمرین کنید، از آوردن مشکلات خود به خانه یا بستر خودداری کنید. در پایان روز دقایقی را به مرور تک تک تجارب کل روز اختصاص دهید به طوری که انگار یک نوار را مجدداً گوش می دهید، تمام عواطف منفی را که متحمل شده اید (عصبانیت، احساس عدم امنیت یا اضطراب) از خود برهانید. از کلیه انرژی ها یا عواطف خوب (افکار عاشقانه، ستایش، احساسات خوب در مورد کار یا خودتان) لذت ببرید، در مورد کارهای ناتمام تصمیم اتخاذ کنید و تنش ذهنی یا عضلانی را رها کنید، هم اکنون برای یک خواب آرامش بخش و بهبود دهنده عواطف آماده هستید.
  • حذف تمام موارد ممنوعه: چای (سیاه و سبز) – قهوه – نسکافه – سوسیس – کالباس – پیتزا – تمام غذاهای ساندویجی – غداهای سرخ شده – انواع کنسروی جات – انواع کمپوتها – مرغ و تخم مرغ بازاری – گوشت تمام حیوانات پرورشی – برنج خارجی – انواع سس های بازاری – سایر نوشیدنیهای گازدار – غذای رستوران ها – شیرینی جات بازاری – هله هولههای بازاری – چیپس – پفک – شکلات (على الخصوص شکلاتهای نرم) – کیک – بیسکوئیت – آدامس – یخمک – ماکارونی – لازانیا – لبنیات پاستوریزه – غذاهای زودپز شده – هر روز گوشت(قرمز یا سفید) خوردن – ترشی جات سرکه (لیته) – ریزه خواری(مدام چیزی خوردن) – با استرس غذا خوردن – عداهای مانده و بیات – غذاهای نمک سود(مانند: خیارشور – ماهی دودی – ماهی شور و…) – نمک زیاد – فلفل زیاد – آب تگری و یخ – تمام فست فودها و غذاهای آمادهی بازاری- غذاهای فریز شده(بیش از ده روز) – غذاهای پخته شده در ماکروفر (MICRO WAVE) – کلیهی مواد غذایی بسته بندی شدهی بازاری که دارای نگه دارنده هستند – میوه جات کال و نارس – شیر گاو به مقدار زیاد – کشک و پنیر کهنه – قره قوروت – ماءالجبن(آب پنیر) – استفادهی چند نوع غذا با هم – قند و شکر به مقدار زیاد – مصرف ماست به مقدار زیاد و هر روز خصوصاً همراه غذاهای دیگر – رنگ های مجاز اضافه شده به مواد غذایی – جوش شیرین – استفاده از سموم حشره کش(اسپری، بودر و..) – استفادهی زیاد از موبایل – پرخوری – پرخوابی – کم خوابی – نداشتن نظم در خواب و خوراک – عدم رعایت بهداشت فردی – گرم و سرد شدن – استفاده از رنگ مو – زیاده روی در مصرف مواد آرایشی – استعمال دخانیات(سیگار، قلیان، تریاک و…) – زیاده روی در مصرف داروهای شیمیایی – مصرف میوه جات بعد از غذاهای گوشتی – مصرف غذاهای با هم ناسازگار(مثل شیرموز، فرآوردههای کنجدی با لبنیات و…) – مصرف همزمان لبنیات و غذاهای گیاهی سرشار از آهن مانند:(زرشک، آلو، عدس، پسته، اسفناج، آلوبخارا، آلبالو و…) – دیروقت غذا خوردن(خصوصاً غذاهای پخته، چرب و پرحجم) – دیروقت خوابیدن – زندگی در مکانهای با آلودگی صوتی زیاد – زندگی در شهرهای شلوغ با هوای آلوده – هر روز برنج خوردن(حتی ایرانی) – نان بدون سبوس – نان فتیر و ور نیامده – خوردن یک نوع غذا در دو وعده ی متوالی مثلاً خوردن غذای مانده از ظهر در شب.

درمان استرس و اضطراب ناشی از غلبه صفرا:

  • مهارت کنترل و مدیریت احساسات: این کار، اصل بسیار مهمی در مواجهه با عوامل استرس زا است که در فرآیند غلبه بر بی قراری، نقش مهمی ایفا می کند.
  • تلقین مثبت: کلماتی مانند: من انسان توانمندی هستم و هیچگونه ضعفی ندارم باعث افزایش توانمندی می شود (انسان های قدرتمند کمتر در گرداب استرس و بی قراری گرفتار می شوند).
  • توکل: معمولاً یکی از ثمرات توکل برخداوند «آرامش» و ثمره بی اعتمادی به خدا «دل شوره و بی قراری» است؛ پس تا می توانید به او نزدیک شوید که مایه آرامش است.
  • کاهش یا حذف مصرف کافئین ها: کافئین محرک اعصاب بوده و باعث دل شوره و بی قراری می گردد؛ منابع کافئین: (قهوه، چای، نسکافه، شکلات و بعضی نوشابه ها) هستند.
  • افزایش مصرف مایعات: مایعات کمک بزرگی به دفع هر چه سریع تر صفرا از بدن می کند؛ لذا توصیه می شود همیشه مایعات را اندازه ای استفاده کنید که رنگ ادرارتان زرد روشن باشد.
  • مصرف متعادل دم نوش هایی مانند: (گل گاوزبان، میوه نسترن، کیالک، عناب، نیلوفر): با این که این گیاهان خاصیت آرام بخش دارند، اما نباید در مصرف آنها زیاده روی کرد زیرا می تواند نتیجه معکوس داشته باشد.
  • پرهیز از آینده نگری های طولانی مدت: غرق شدن در آینده به مدت طولانی، باعث خطور اتفاقات بد در ذهن می گردد؛ بنابراین برای رهایی از این نوع تفکرات باید بیشتر وقت و تمرکز را در زمان حال صرف کرد.
  • پرهیز از استعمال دخانیات: نیکوتین موجود در دخانیات باعث اختلال در تنفس و مشکلات قلبی عروقی می گردد؛ با این آسیب دیدگی میزان انتقال اکسیژن و گلوکز به مغز کاهش یافته و عاملی است برای ایجاد دل شوره و اضطراب است.
  • افزایش مصرف ویتامین ها و املاح و مواد معدنی: ویتامین های گروه B، ویتامین C، کلسیم و منیزیم در کاهش بیقراری نقش مهمی ایفا می کنند؛ این نوع مواد بیشتر در (غلات سبوس دار، حبوبات، میوه جات، صیفی جات، سبزیجات و مغزهای گیاهی) یافت می شوند.
  • افزایش مصرف مواد غذایی حاوی آهن: سلول های بدن این نوع مواد، عاملی هستند جهت انتقال مواد غذایی و اکسیژن به على الخصوص سلول های مغز که برای حفظ آرامش بسیار حائز اهمیت می باشند؛ غذاهای حاوی آهن که هنگام غلبه صفرا برای بیقراری مفید می باشند عبارت اند از: (زرشک، تمشک، آلبالو زردآلو، هلو، شلیل، آلو، گیلاس، عدس، اسفناج و …).
  • ورزش: هیچ چیز مثل ورزش کردن فشارهای روانی را تخلیه نمی کند؛ ورزش باعث می شود احساس قاطعیت و تمرکز بیشتری هم داشته باشید و بر مشکلات بهتر فائق آیید؛ اسیدوز بالای خون، چاقی، چربی خون، دیابت و … از عمده دلایل بی قراری هستند که با ورزش و فعالیت بدنی مناسب، تمام این مسائل برطرف می گردد؛ توصیه می شود روزانه ۱۰ الی ۱۵ دقیقه ورزش سبکی انجام دهید که باعث افزایش تنفس و تعریق گردد.
  • پرهیز از سوءظن و تفکرات مبهم: وقتی که ذهن، مدام نگران مسائل مبهم آینده است، خیلی راحت در آن نگرانی های افراطی و داستان های فاجعه آمیز غرق می شود؛ برای رهایی از این نوع تفکرات از خودتان سؤال کنید: بدترین چیزی که ممکن است اتفاق بیافتد چیست؟ تجربه ثابت کرده است که بدترین چیزی که ممکن است اتفاق بیافتد آنقدرها که فکر می کنید ترسناک نیست؛ پس با تمرین، تفکرات خود را مثبت کنید.

تمرین رهایی از استرس:

  • بهترین موقع برای این تمرین، صبح زود به محض بیدار شدن و ترک رختخواب است. راست بنشینید، چشم هایتان را آهسته ببندید، یک نفس عمیق بکشید، آن را تا پنج شماره در سینه حبس کنید، بعد هوا را آهسته بیرون بدهید. سپس چند نفس عادی در همان حال بکشید. خوب است بدانید کـه وقتی در محلی ساکت چشم هایتان را ببندید، امواج مغزی شما از بتا به آلفا تغییر می کند (امواج آلفا آرامش دهنده اند). تمام توجه خود را به نقاطی از بدن معطوف سازید که در آنجاها و فشردگی یا تنش احساس می کنید. بعد متوجه نقاطی باشید که در آن جاها احساس آرامش می کنید.
  • دست هایتان را روی زانوها قرار دهید یا آویزان کنید، بعد مشت ها را محکم ببندید و به مدت ۵ ثانیه در همان حال نگه دارید، به احساس تنشی که از مشت کردن دست به شما عارض می شود توجه کنید بعد مشت ها را آهسته باز کنید و به چگونگی رفع تنش توجه نمایید. مسئله مهم، احساس تفاوت دو حالت و تغییر تدریجی آن است؛ احساس تنش و احساس رهایی از تنش.
  • چشم ها را محکم ببندید و به مدت پنج ثانیه در همان حالت نگه دارید سپس آهسته باز کنید و به تفاوت دو حالت توجه نمایید.
  • چشم ها را محکم ببندید و پنج ثانیه نگه دارید اما پیش از باز کردن کره چشم را در دایره وسیعی در دو جهت مخالف بچرخانید و متوجه تفاوت دوحالت باشید.
  • عضله پیشانی را به مدت پنج ثانیه سخت منقبض و سپس رها کنید، به تفاوت دو حالت توجه کنید.
  • آرواره پایین را سخت به آرواره بالا به مدت پنج ثانیه فشار دهید و سپس رها سازید، به تفاوت دو حالت توجه کنید.
  • سر را به عقب خم کنید پنج ثانیه در همان حال نگه دارید و رها کنید همین کار را با کج کردن سر به راست و سپس به چپ و بعداً به جلو انجام دهید و همواره متوجه تفاوت دو حالت باشید. این کار را با همه مفصل ها انجام دهید. تمامی این حرکات بیش از ده دقیقه طول نخواهد کشید. پس از اتمام کار، یک نفس عمیق بکشید به مدت پنج شماره آن را حبس کنید، سپس آهسته هوا را بیرون بدهید.
  • بار دیگر به نقاطی توجه کنید که تنش احساس می نمایید، سپس به نقاطی که آرامش احساس می کنید. تکرار این اعمال در دراز مدت راه رهایی از تنش را به شما می آموزد.
  • تمرین اتوژنیک، این تمرین در واقع همان تلقین به خود است. چشم ها را آهسته ببندید، یک نفس عمیق بکشید و پنج شماره آن را حبس کنید و بعد بیرون بدهید. سپس با صدایی که به طور واضح می شنوید چند بار بگویید: من احساس آرامش کامل می کنم؛ دست ها و پاهایم را گرم و سنگین احساس می کنم؛ نفس هایم آرام و منظمند؛ شکمم گرم است؛ پیشانیم سرد است. اینها احساس حالت آرامشند و با تلقین می توان آنها را ایجاد و احساس کرد. مردم غالباً بر اثر تلقین باور ندارند ولی باید دانست که اثر تلقین در افراد مثل اثر داروهای گوناگون متفاوت است. بدین معنی که در هر دو مورد، معدودی از افراد بسیار تلقین پذیرند، معدودی اساساً تلقین نمی پذیرند و اکثریت می توانند با تمرین به نتیجه آن دست یابند. داروها هم همین طورند. معدودی به یک دارو بسیار حساسند، در معدودی همان دارو تقریباً بی اثر است و اکثریت بدان کما بیش پاسخ می دهند. این مسئله ای است که به ساختار ارثی افراد بستگی دارد. تمرین احساس رهایی تدریجی از تنش مقدمه تمرین تلقین است، اما نباید انتظار داشت که با یکی دو بار تمرین مؤثر شود. دارو نیست که در کوتاه مدت اثر کند بلکه مثل زبان آموزی، لازم به تکرار است تا در ذهن خوب جا بگیرد. مسئله دیگر باور است. دست کم باید با این فکر کار را آغاز کرد که امکان دارد سودمند باشد. باور داشتن و پذیرفتن، امکان تأثیر دستگاه های بدن را برای اجرای یک امر بیشتر می کند. زیرا کنش های بدن همواره تحت تأثیر ذهن قرار دارند.

داروها:

  1. نوراگل
  2. لورازپام
  3. اگزازپام
  4. پرفوران
  5. سرترالین
  6. آلپرازولام
  7. پرومازین
  8. فلوفنازین
  9. میدازولام
  10. بوسپیرون
  11. پاروکستین
  12. پروپرانولول
  13. ترانکی وال
  14. آموباربیتال
  15. مپروبامات
  16. ونلافاکسین
  17. کلرپرومازین
  18. کلرپرومازین
  19. پروکلرپرازین
  20. اس سیتالوپراام
  21. تری فلوپرازین
  22. کلردیازپوکساید
  23. هیدروکسی زین
  24. پزشک شما ممکن است به مدت کوتاهی برای شما داروی آرامبخش یا ضد افسردگی تجویز کند.
  25. پروپرانولول: در خصوص درمان درمان استرس و اضطراب شدید به صورت فوری پس از یک حادثه آزمایش شده است و در اغلب موارد یک روش درمانی موفق بوده است.
  26. مورفین: چندین مطالعه در زمینه استفاده از مورفین برای درمان استرس و اضطراب شدید انجام شده‌اند که نشان می‌دهند این ماده با کاهش نوراپی نفرین سبب کنترل درد و ناراحتی در 48 ساعت اول پس از حادثه می‌شود.
  27. خانواده داروهای بنزودیازپین: آزمایشات غیرتصادفی درمان با بنزودیازپین و تجربیات بالینی نشان می دهد که بنزودیازپین‌ها ممکن است برای درمان استرس و اضطراب شدید یا اختلال خواب بلافاصله پس از یک رویداد آسیب زا مفید باشند. استفاده طولانی مدت ممکن است زیان آور باشد.

فعالیت:

  • یک برنامه ورزشی اتخاذ کنید، افرادی که در وضعیت فیزیکی خوبی به سر می برند، به احتمال کمتری به عوارض منفی استرس مبتلا می شوند.

رژیم غذایی:

  1. یک رژیم غذایی طبیعی و کاملاً متعادل اتخاذ کنید، مکمل های ویتامینی ممکن است توصیه شوند.
  2. خوردنی های مفید: لوبیا، پسته، سالمون، مارچوبه، لیمو ترش، جو دوسر، تخمه کدو، شکلات تلخ، خامه سویا، شیر سویا، سمنو با رب انار، کماچ ساده، مرصع پلو، سوپ شلغم، حلیم گندم با شیر سویا، پنیر سویا، سوپ کلم بروکلی ۲، خورش شهد فسنجان، عدس پلو با کدو حلوایی، کماچ گندم و جو، حلیم گندم با مغزیجات، خورش فسنجان با کدو حلوایی، انار پلو، کلم پلو با سویا، کتلت سویا با گندم جوانه زده، فرنی سویا، سوپ کدو حلوایی، کماچ سویا، خوراک کدو حلوایی، آش کدو حلوایی، ساطری پلو، ماست سویا، خوراک صیفی جات، خورش به، هویج پلو، سوپ شهد نما، آش کلم برگ، سس مایونز گیاهی، خورش کرفس ۱، سس گل کلم، سس گندم جوانه زده، آش خرفه ۱، آش حبوبات ۱، سبزی پلو، خوراک لوبیا قرمز، آش کلم بروکلی ۲، گشنیز پلو با سویا، آش کلم بروکلی ۱، خورش فسنجان با سویا، ماش پلو، نخود فرنگی پلو ۲، رب پلو، قیمه پلو، آش گندم با تره، کلم پلو، شوید پلو با لوبیا چشم بلبلی، آش انار، نخود فرنگی پلو ۱، خوراک گل کلم، عدس پلو ساده، خورش شوید باقالی، خورش بامیه با قارچ، خوراک باقلا، شیر بادام.

نکته:

  • سودا در حقیقت همان اریتروسیت ها (گلبول قرمز خون) می باشد که وظیفه آنها اکسیژن رسانی به همه اندام ها می باشد. اریتروسیت ها (گلبول قرمز خون) از طحال عبور کرده و تصفیه می شوند و اگر دچار اشکالی شوند در طحال به دام می افتند و در آنجا از بین می روند. طحال اندام بسیار با ارزشی است که اگر از بدن خارج شود، شخص ممکن است دچار عفونت های مکرر شود. طحال اندامی است که در سیستم ایمنی نقش با ارزش داشته، گلبول های سفید را کنترل کرده، آنان را که معیوب می شوند از خون حذف می کند. غذاهی سرد و خشک مانند ترشیجات و سرکه، تعادل این اندام را مختل کرده، شخص را دچار بیماری های اتوایمیون خواهد کرد. با اختلالات این اندام در شخص افسردگی و بیماری های روحی و روانی ایجاد خواهد شد مانند (مالیخولیا). اگر اشکالی در ترکیب خون ایجاد شود (بر اثر بیماری یا نوع غذا) مقدار رسوب اریتروسیت ها بیشتر یا کمتر خواهند شد.
  • انسان هایی که گرمی ها را می خورند مغزشان گرم و مثبت اندیش می شوند و برعکس، انسانهایی که سردی ها را می خورند مغزشان سرد می شود و منفی می اندیشند.
  • مجموع واکنش های جسمی و ذهنی (عاطفی) آدمی در برابر محرک های ناخواسته خارجی و داخلی که برهم زننده ثبات داخلی بدن باشد، استرس نام دارد. اگر این واکنش ها ناکافی یا نامناسب باشند ممکن است به بیماری منجر شوند. استرس عموماً پس از ادراک وضعی ناخواسته یا زیان بار آغاز می شود. این احساس تنش نام دارد. تنش احساس به هم خوردن تعادل فیزیولوژیکی است و استرس واکنش بدن برای رفع اثر عامل تنش زا.
  • زندگی هرچه ساده تر باشد استرس کمتر است. روستاییان کمتر از شهرنشینان و شهرنشینان کمتر از ساکنان شهرهای بزرگ و پر جمیعت با عوامل استرس زا روبه رو هستند. استرس بر دو نوع است: استرس های بزرگ و استرس های کوچک (مینی استرس ها). استرس های بزرگ در زندگی هر شخص به ندرت اتفاق می افتند، مثل از دست دادن یک عزیز، از دست دادن شغل و بیکار شدن، ورشکستگی، طلاق و مانند آنها. بدن در برابر استرس های بزرگ در سه مرحله عمل می کند که از موضوع بحث ما خارج است. آنچه بیشتر مورد بحث ماست مینی استرس ها هستند که در هر شبانه روز بارها آدمی با آن ها روبه رو می شود. مینی استرس ها مانند قطره های آبی که اگر مدام از ارتفاعی روی سنگی بچکند آن را سرانجام سـوراخ می کنند، بر اثر تکرار آدمی را از پا درمی آورند. مینی استرس ها به قرار زیرند:
  • استرس انتظار در صف (نان، آنچه با کوپن توزیع می شود، پمپ بنزین، پشت چراغ قرمز راهنمایی، اتاق انتظار پزشک، بانک ها، اداره پست، اتوبوس و…). استرس ناشی از خاموشی ناگهانی برق، استرس ناشی از قطع آب لوله کشی، استرس حاصل از دعوای زن و شوهر در خانه (که متأسفانه در اکثر فرهنگ ها شایع است)، استرس داشتن ماشین (و دردسرهای مربوط به آن) یا نداشتن ماشین (و دردسرهای مربوط به آن)، استرس دانش آموزان در کلاس درس، ناشی از معلمی که درس می پرسد، استرس امتحان یا آزمایشات مختلف استرس داشتن بیمار صعب العلاج یا علاج ناپذیر در خانه، استرس ناشی از وجود همسایگان عاری از فرهنگ آپارتمان نشینی، استرس ناشی از بی اعتنایی مأموران ادارات در انجام وظایف خود، استرس ناشی از بلندگوها و صدای دلخراش آن ها در معابر، استرس ناشی از رانندگان بی توجه به مقررات راهنمایی، برای عابران و دیگر رانندگان و …
  • عکس العمل بدن در برابر عوامل استرس زا: بدن برای مقابله با عوامل استرس زا به طرق مختلف عمل می کند: 1. ضربان قلب سریع تر می شود تا خون کافی به اعضا برسد تا بتوانند با استرس مقابله کنند. ۲. بر اثر تنگ شدن رگ های سطحی بدن، خون از پوست متوجه مغز و عضلات می شود تا با عوامل استرس زا بهتر مقابله شود. ۳. آدرنالین (هورمون هیجان) به مقدار بیشتر از بخش مرکزی غده فوق کلیه ترشح می شود. ۴. بر تعداد گلبول های قرمز خون افزوده می شود تا اکسیژن کافی به مغز (که بزرگترین مصرف کننده اکسیژن است) برسد. ۵. عوامل انعقاد خون در بدن بیشتر ترشح می شوند تا در صورت زخمی شدن خون زودتر بند بیاید. ۶. گوارش تقریباً تعطیل می شود. خشک شدن دهان نیز یکی از آثار آن است.
  • بیماری های ناشی از استرس: نکته مهم درباره استرس ها این است که بسیاری از مینی استرس ها، استرس نیستند بلکه ما آنها را، استرس به حساب می آوریم. معمولاً هنگامی پاسخ به استرس داده می شود که خطری واقعی وجودمان را تهدید کند، ولی اموری در ما از طریق انعکاس شرطی، استرس را شده اند که به هیچ وجه تهدیدمان نمی کنند، یعنی پاسخ نابجا می دهیم، مثلاً کارمندی که در اتاق کارش مشغول کار است، معمولاً از ورود ناگهانی رئیس خود دچار استرس می شود، یا شاگردی که معلم او را برای دادن پاسخ به سؤالات درس پای تخته سیاه می خواند دچار مینی استرس می شود! وقتی در صف به انتظار رسیدن اتوبوس یا کنار خیابان به انتظار رسیدن تاکسی هستیم دچار استرس می شویم، حال آن که این موقعیت ها به هیچ وجه تهدیدمان نمی کند. حاصل کلام اینکه ماییم که به غلط آموخته ايم رویدادهایی را استرس بدانیم که اساساً تهدیدی برای موجودیت ما نیستند. ما با این نوع اندیشه ها دستگاه های بدنمان را به واکنش نابجا وا می داریم.
  • استرس سه نوع تغییر عمده در انسان بـه وجود می آورد: ۱. تغییرات رفتاری، ۲. تغییرات دستگاه عصبی خود مختار (سمپاتیک و پاراسمپاتیک)، ۳. تغییرات دستگاه ایمنی. ۱. تغییرات رفتاری عبارتند از: سیگار کشیدن، پناه بردن به مشروب های الکلی و داروهای غیرمجاز، عدم توجه به تغذیه درست، کسب رفتار پرخاش جویانه. ۲. تغییرات دستگاه عصبی خودمختار عبارتند از: افزایش فشارخون، افزایش قند خون، افزایش چربی خون، افزایش سرعت ضربان قلب، نگرانی بی دلیل و افسردگی. ۳. تغییرات دستگاه ایمنی عبارتند از: جلوگیری از فعالیت دو نوع سلول دفاعی بدن (گلبول های سفید B و T)، کاهش ساخته شدن ماده ضد ویروس اینترفرون، کاهش فعالیت سلول های دفاعی موسوم به ماکروفاژ، افزایش زمینه ابتلاء بـه بیماری های عفونی.
error: محتوا محافظت شده می باشد.