آب آوردن (ادم): عبارت است از تجمع آب در بدن زمانی اتفاق می افتد که مشکل یا مشکلاتی در مکانیزم بدن وجود داشته باشد که نمی تواند نگه داشتن آب را در بدن تنظیم کند. علائم اصلی این مشکل، ورم و ناراحتی است. سیستم گردش خون، کلیه ها، سیستم لنفاوی، عوامل هورمونی و دیگر سیستم های بدنی، همگی به سالم نگه داشتن میزان آب در بدن کمک می کنند. اگر یکی یا دو مورد از این موارد مشکل داشته باشند، تورم و تجمع آب در بدن اتفاق خواهد افتاد. ادما یا تجمع آب در هر ناحیه از بدن به دلایل مختلفی رخ می دهد.

انواع آب آوردن بدن (ادم):

1. ادم محیطی: ورم بدن، پاها، مچ پا، ساق پا، دست‌ها و بازوها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. علائم آن عبارت‌اند از: تورم، پف‌کردگی و مشکل در حرکت دادن بخش‌های خاصی از بدن.
2. ادم ریوی: ادم ریوی زمانی اتفاق می‌افتد که مایع اضافی در ریه‌ها تجمع پیدا کند و باعث مشکل در تنفس شود. این مسئله می‌تواند از نارسایی احتقانی قلب یا آسیب حاد ریه ناشی شود. ادم ریوی یک مشکل جدی و نشان‌دهنده نیاز به دریافت مراقبت پزشکی اورژانسی است، زیرا می‌تواند منجر به نارسایی تنفسی و مرگ شود.
3. ادم مغزی: این نوع ادم در مغز ایجاد می‌شود. ادم مغزی ممکن است به علل مختلفی اتفاق بیافتد که بسیاری از این علل می‌توانند به ‌صورت بالقوه، جان افراد را به خطر بیندازند. علائم ادم مغزی عبارت‌اند از: سردرد،درد یا سفتی گردن، از دست دادن جزئی یا کامل بینایی، تغییرات در هوشیاری یا وضعیت ذهنی، حالت تهوع، استفراغ، سرگیجه.
4. ادم ماکولا: ادم ماکولا یکی از عوارض جدی رتینوپاتی دیابتی است. در این نوع از ورم بدن، تورم در لکه زرد ایجاد می‌شود که لکه زرد، قسمتی از چشم است که امکان دید دقیق و مرکزی را برای شما فراهم می‌کند. در شرایط ابتلا به ادم ماکولا متوجه تغییراتی در دید مرکزی خود و نحوه دیدن رنگ‌ها شوید.
5. ادم گوده‌گذار: در این نوع ادم که می‌تواند در ادم محیطی ایجاد شود، فشار وارد شده به پوست می‌تواند باعث ایجاد فرورفتگی یا گودال در پوست شود.
6. ادم دور چشم: ادم دور چشم به معنی التهاب و ورم دور چشم است. پف ‌کردگی در این نوع ادم ناشی از تجمع پیدا کردن مایع است و معمولاً به‌صورت موقتی اتفاق می‌افتد.

علائم:

علائم تجمع آب در بدن به ناحیه ای که روی آن اثر گذاشته است، بستگی دارد. قسمت های مختلف بدن مثل قسمت پایین پا، دست ها، شکم و قفسه سینه جزء این موارد هستند. علائم تورم آب در بدن در دست، پا و اندام های دیگر شامل موارد زیر است:

1. ورم
2. اضافه وزن
3. درد و سوزش
4. سفتی مفصل ها
5. پف کردن پوست
6. براق شدن پوست
7. تغییر در رنگ پوست
8. تجمع آب در مغز به هیدروسفالوس معروف است که باعث ایجاد علائمی مثل استفراغ، تاری دید،سردرد و بهم خوردن تعادل می شود. در نتیجه زندگی و جان فرد را تهدید می کند.
9. آب اضافی در ریه یک مشکل جدی برای قلب و سیستم تنفسی محسوب می شود. علائم آن شاملتنگی نفس، سرفه، درد قفسه سینه و ضعف می باشد زیرا ریه نمی تواند اکسیژن کافی را به بدن برساند.

علت:

• مشکلات تیروئید
• مصرف بالای سدیم:نمک و غذاهای فرآوری شده نیز همگی در ورم بدن دخیل هستند.
• پرواز با هواپیما: تغییر فشار کابین در هواپیما و نشستن در یک مدت زمان خاص عاملی برای تجمع آب در بدن می باشد.
• سندروم کوشینگ: این وضعیت روی غده های آدرنال تأثیر می گذارد و باعث می شود که هورمون استروئید بسیار زیاید را تولید کنند که عاملی برای ورم پا می باشد.
• بارداری: بدن دردوران بارداری بیش از حالت طبیعی آب را در خود نگه می دارد و همین امر می تواند عاملی برای ورم باشد. مخصوصاً اگر دوران بارداری شما در هوای گرم باشد یا اینکه مدت زمان طولانی را سر پا ایستاده باشید.
• اختلالات حرکتی و سکون بیش از حد: افرادی که مشکلات حرکتی دارند، یا سبک زندگی آن ها به گونه ای است که بی تحرک هستند، بیشتر با تورم و تجمع آب در بدن روبرو می شوند. عضلات آن ها نیز به دلیل جریان نداشتن مناسب خون ضعیف می گردد.
• بدن انسان از سیستم پیچیده ای برای تنظیم سطح آب برخوردار است. عوامل هورمونی، سیستم قلبی و عروقی، سیستم مربوط به ادرار، کبد، کلیه همگی نقش مهم و حیاتی ایفا می کنند. اگر هر کدام از این ها یک مشکل بسیار کوچک هم داشته باشد، به مشکلات بزرگ تری ختم می گردد.
• اختلال در مویرگ های خونی: مویرگ ها رگ های خونی ریزی هستند که نقش کلیدی در مدیریت تعادل مایعات بدنی دارند. بعضی از داروها مثل داروهایفشارخون، قابلیت آسیب به مویرگ ها را دارند. مویرگ ها خون را به بافت های اطراف می رسانند و سلول ها را تغذیه می کنند و در نتیجه اگر این پروسه با مشکل مواجه شود، جذب مایعات نیز مختل شده و در بدن تجمع می کنند.
• بیماری های قلبی و عروقی: فعالیت پمپاژ قلب به تنظیمفشار خون رگ ها کمک می کند. اگر قلب فرد نتواند به طور موثر و صحیح کار کند، فشار خونش تغییر می کند و در نتیجه احتمال تجمع آب در بدن افزایش می یابد. در چنین حالتی ورم در ساق پا، قوزک پا افزایش می یابد و تنفس را نیز سخت خواهد کرد.
• اختلال در سیستم لنفاوی: لنف ها را در طول بدن حمل می کند. لنف، مایعی است که حاوی سلول های سفید خونی می باشد و در نیتجه به سیستم ایمنی کمک می کند تا از بدن در برابر عفونت دفاع کند. همزمان که دستگاه لنفاوی مایع لنفاوی را تحویل داده و دوباره جذب می کند، به تعادل مایعات بدنی نیز کمک می کند. اگر مشکلی بر سر راه عملکرد سیستم لنفاوی وجود داشته باشد، این مایع اضافی در بافت ها می ماند و در نتیجه در شکم، ساق پا، قوزک پا ورم ایجاد می شود. سرطان، عفونت و مسدود شدن رگ ها همگی عاملی برای این مشکلات لنفاوی می باشند.
• بیماری های کلیوی: کلیه خون را پاکسازی می کند و میزان آب در بدن را متعادل می سازد. مواد باقی مانده، مایعات و دیگر مواد عبوری از کلیه باید فیلتر شده و پاکسازی شوند. جریان خون نیز این مواد را دوباره جذب کرده و از آن ها استفاده می کنند. حال اگر کلیه ها به درستی کار نکنند، مواد پسماند در بدن باقی می ماند که شامل مایعات و سدیم هستند و در نتیجه تورم و تجمع آب رخ می دهد.
• کمبود آلبومین: آلبومینیک پروتئین مهم در بدن است که به مدیریت مایعات بدن کمک می کند. زمانی که شخص با کمبود شدید پروتیئن روبرو باشد، نمی تواند به خوبی مایعات درون مویرگ ها را مدیریت کند. علائم آن نیز کاهش توده عضلانی و بزرگ شدن شکم می باشد و همچنین ممکن است که آب زیادی در بافت بدنی تجمع کند.

عوامل افزایش دهنده خطر:

بعضی از داروها هستند که باعث تورم و تجمع آب در بدن می شوند و شامل موارد زیر می باشند:

1. گاباپنتین
2. مسکن ها
3. داروهایشیمی درمانی
4. داروهای ضدافسردگی
5. بعضی از داروهایدیابت
6. مسدودکننده های کانال کلسیم
7. داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی
8. پردنیزون که کورتیکواسترویید هستند
9. بعضی از هورمون درمانی ها مثل داروهای جلوگیری از بارداری

 پیشگیری:

1. انجام ورزش منظم
2. پوشیدن جوراب ساق بلند
3. کاهش وزن (در صورت لزوم)
4. عدم ثابت نشستن یا ثابت ایستادن برای مدت طولانی
5. بالا بردن پاها در صورت امکان برای بهبود گردش خون
6. کاهش مصرف نمک خصوصاً نمک های بازاری و تصویه شده

تشخیص:

1. آزمایش ادرار
2. آزمایش خون
3. معاینه فیزیکی
4. اکوکاردیوگرافی، که یک اسکن سونوگرافی از قلب است.
5. آزمایشات تصویربرداری مانند اشعه X که می تواند احتباس مایعات و مشکلات در ریه ها را نشان دهد.
6. ادم با فرورفتگی پس از فشار مداوم روی پوست مشخص می شود؛ این حالتادم گوده گذار (pitting edema)  نامیده می شود. در اشکال نامحسوس تر، ممكن است پس از برداشتن گوشی از روی قفسه سینه، محل لبه گوشی برای چند دقیقه منجر به ایجاد فرورفتگی روی پوست قفسه سینه شود. هنگامی که حلقه برای انگشت تنگ تر شود و یا بیمار از مشکل در پوشیدن کفش، به خصوص در هنگام عصر شکایت داشته باشد، ممكن است آدم وجود داشته باشد. ادم همچنین با پف آلود بودن صورت مشخص می شود که بیش از همه در نواحی دور چشم مشخص است.
7. ورم گوده گذار اغلب با معاینه فیزیکی تشخیص داده می شود. پزشک ممکن است برای مدت ۱۵ ثانیه به پوست متورم فشار وارد کند تا ماندگاری تورفتگی را بررسی کند.
   از آنجا که برخی از شرایط می تواند خطرناک تر از دیگری باشد، مهم است که علت اصلی بروز ادم را پیدا کنیم که ممکن است به آزمایش دقیق نیاز داشته باشد. معمولاً پس از درمان، ورم برطرف خواهد شد. برای شناسایی صحیح علت اصلی، پزشک ممکن است سابقه پزشکی بیمار را دقیق بررسی کند و در مورد داروها سؤال کند. سپس آنها ممکن است این فرد را به پزشک متخصص در زمینه های مربوط به رگ ها یا سیستم گردش خون ارجاع دهند.

درمان طب نوین:

• درمان به علت زمینه ای بیماری بستگی دارد و لازم به ذکر این نکته است که درمان علائم ورم یا ادم بدن به مدیریت طولانی مدت صبر زیاد نیاز دارد. چنانچه اگر ادم، در نتیجه استفاده از دارو بروز کرده باشد، ممکن است دکتر نسخه را تغییر دهد. موارد زیر ممکن است به کاهش ادم کمک کرده و از بازگشت آن جلوگیری کند:
• حفاظت ناحیه درگیر:ناحیه آسیب دیده را همیشه مرطوب نگه دارید.
• بارداری می تواند باعث بروز ادم گوده گذار شود و معمولاً با پایان یافتن بارداری برطرف می شود.
• حرکت دادن عضلات: حرکت دادن و عضلاتی که درگیر ادم هستند، ممکن است به پمپاژ مایعات اضافی به سمت قلب کمک کند.
• درمان ادم ناشی از نارسایی قلبی: پزشک ممکن است داروهای ادرارآور را همراه با سایر داروهایی که عملکرد قلب را بهبود می‌بخشند تجویز کند.
• درمان ادم ناشی از سیروز کبدی: کنار گذاشتن مصرف الکل، کاهش مصرف نمک و مصرف داروهای ادرارآور می‌تواند باعث بهبود بخشیدن علائم شود.
• درمان ادم ناشی از ترشح لنف: داروهای ادرارآور در شروع اولیه تورم بدن می‌توانند مفید باشند. استفاده از جوراب‌های واریس نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد.
• استفاده از باند: بستن ناحیه آسیب دیده به سمت قلب با استفاده از باند محکم، اما نه دردناک، ممکن است به انتقال مایعات اضافی به خارج از آن منطقه کمک کند.
• فشرده سازی اندام درگیر ورم: اگر یکی از اندام‌های تحتانی شما تحت تأثیر ادم قرار گرفته باشد، دکتر می‌تواند استفاده از جوراب‌های واریس را برای جلوگیری از التهاب بیشتر توصیه کند.
• بلند کردن از سطح قلب: قسمت ملتهب بدن خود را چندین بار در روز بالای سطح قلب خود نگه دارید. در بعضی موارد، بالا بردن قسمت بدن آسیب دیده هنگام خواب ممکن است مفید باشد.
• کاهش مصرف نمک: به توصیه‌های پزشک در مورد محدود کردن میزان نمک مصرفی خود عمل کنید. نمک می‌تواند احتباس مایعات را افزایش داده و ادم را بدتر کند.، ادم در ریه‌ها و پاها می‌تواند به طور بالقوه خطرنام باشد. ادم در ریه‌ها ناشی از آمبولی ریوی، نارسایی احتقانی قلب یا بیماری کلیوی می‌تواند خطر مرگ را به همراه داشته باشد. با این حال، ادم در پاها ناشی از نارسایی وریدی به طور معمول جدی نیست، اما می‌تواند منجر به درد، خونریزی، عفونت‌های پوستی و … گردد.

درمان طب سنتی:

• در ورم هایی که به علت خون ریزی زیر پوستی ایجاد شده باشند داروهای رادع مثل: صندل سرخ و سفید، فوفل، گل ارمنی، گل مامیثا، اقاقیا، گل سرخ و غیره به کار می روند. بعضی ها معتقدند که رادع و مرخی با هم داده شوند (یعنی داروی پخش کننده و شل کننده را با هم به کار برند). رعایت دستورات زیر برای ورم ها به طور کلی لازم است:
• تقویت کلیه و مثانه.
• بالا نگه داشتن پاها
• پوشیدن جوراب های تنگ
• حنا به پاها و موضع بگذارید.
• ماساژ دادن آرام ماهیچه های دست و پا.
• در انتهای بیماری محلل مرخی استفاده شود.
• راه رفتن با پای برهنه روی شن و ماسه خشک.
• رعایت کلیه توصیه های غذایی هنگام غلبه بلغم.
• وقتی به مرحله انحطاط رسید محلل تنها به کار برند.
• ترک سردی ها مخصوصاً شبانگاه و مصرف گرمی ها.
• برگ کلم را بکوبید و با آرد جو مخلوط و بر آن ضماد کنید.
• جوشانده سیاهدانه یا جوشانده تخم خطمی را بر آن ضماد کنید.
• قورت دادن یک قاشق مرباخوری اسپند با یک لیوان آب هر شب
• مصرف دوسین، هر 12 ساعت یک قاشق مرباخوری میل کنید. (صبح و شام)
• کلیه را با روغن سیاهدانه چرب کنید و با شال پشمی ببندید تا کلیه ها گرم شود.
• انجام تمرین های ورزشی مثل بلند کردن یا پایین آوردن پاها یا چرخش قوزک پا
• در استقرار ماده از داروهای رادع و مرخی (پخش کننده و شل کننده) استفاده شود.
• اگر از رطوبت باشد خوردن یک قاشق اسفند به همراه یک لیوان آب ولرم شبانگاه.
• در ورم هایی با علت خون مردگی، خرفه را کوبیده، بعد در سرکه حل و ضماد کنید.
• پوشیدن جوراب های کشی فشرده (جوراب واریس) در صورتی که کارتان ایستاده است.
• در ابتدای بیماری هنگام پیدایش و شروع باید از داروهای رادع (پخش کننده) استفاده شود.
• رفع چاقی و اضافه وزن، افراد چاق به دلیل حمل وزن بالا بیش از بقیه با ورم روبرو می شوند.
• اگر می دانید که فعالیتی باعث ورم پاهایتان می شود، بهتر است تا زمان بهبودی از انجام آن خودداری کنید.
• در برنامه غذایی حتماً پیاز مصرف شود و در صورت وخامت اوضاع شخص می بایست هر 2 ساعت یک تکه پیاز مصرف کند.
• چاقی همچنین عاملی برایفشار خون بالا، دیابت نوع دو، سندروم متابولیک، بیماری های کلیوی، بیماری قلبی و … می باشد.
• صبر زرد، زعفران، گل مامیثا، کوکنار، بسد، اقاقیا، مرمکی و مازو را به نسبت مساوی بسایید، بعد با آب خمیر و بر محل ورم ضماد کنید.
• تا حد امکان از غذاهای بسته بندی و فرآوری شده دوری کنید، چرا که این مواد غذایی مملو از سدیم هستند و تورم پاها را تشدید می کنند.
• اگر در این حال تورم که مسلماً با عفونت زیادی توأم است با داروهای منفجر کننده عفونت هایش خارج نشد، تنها چاره آن شکافتن است.
• در ورم هایی که بیمار بر اثر زمین خوردگی یا … ایجاد می شود از حجامت موضعی یا زالو استفاده می کنیم؛ سریع ورم تسکین پیدا می کند.
• ریختن آب خنک روی دست و پا: البته آب باید خنک باشد نه تگری، زیرا دمای خیلی پایین نیز می تواند به خودی خود باعث بروز پف کردگی شود.
• اگر انگشت شما ورم کرده است، باید لایه های سفید رنگ لابه لای پره های پیاز را روی ورم پهن کنید و آن را ببندید و تکرار کنید تا ورم تحلیل برود.
• هرگاه دچار این عارضه شدید مقدار ۱۵ تا ۶۰ گرم کوبیده برگ «زنبق» و عصاره آن را با قدری «عسل» مخلوط کنید و روزی ۲ قاشق سوپخوری از آن میل کنید.
• جاذبه زمین خون را به سمت پایین بدن شما می کشد و جریان خون طبیعی را بهم می ریزد و در نتیجه در یک حالت یکسان نمانید و همیشه تحرک داشته باشید.
• کاهش مصرف نمک: توصیه می شود ادویه جات، لیمو عمانی زرد، سیر، زنجبیل، سبزیجات تازه، فلفل سیاه. فلفل سفید، پیاز و گشنیز را جایگزین نمک اضافی کنید.
• اگر ماده به تحلیل نرود و ورم تمام نشود از داروهای منضج یا پزنده مثل ( تخم کتان، انجیر و غیره) به شکل مالیدنی استفاده کنید تا ماده پخته شده و سر باز کند.
• داروهای رادع که شرح داده شد را ضماد کنید و اگر خون مردگی همراه با درد شدید و التهاب باشد؛ آب گل خطمی یا آب برگ خرفه یا کاهو یا ترشک و یا خشخاش به کار برید.
• برای مبارزه با احتباس آب در بدن مواد غذایی نظیر پیاز، سیر، لوبیا، نخود، برگ های سبز سبزیجات تازه، جعفری، کلم بروکلی، میوه ها و کدو حلوایی را همواره در رژیم غذایی خود داشته باشید.
• تمرینات ورزشی دست متورم: باز و بسته کردن و حرکات کششی باعث تحریک جریان خون شده، لذا مایعات اضافی از بافت ها به سمت عروق بازگشت می کنند و حالت پف کردگی را کاهش می دهند.
• خارخاسک + خارشتر + دم گیلاس + کاکل ذرت به نسبت مساوی مخلوط کنید و یک مشت از این ترکیب را در دو لیوان آب بجوشانید تا یک لیوان باقی بماند با عسل شیرین کرده و روزی دو تا سه لیوان مصرف کنید.
• شیر بادام و زنجبیل و دارچین را با هم می‌‌جوشانیم ۲ دقیقه، سپس کمی که سرد شد با عسل مخلوط کرده نیم ساعت قبل از ناشتا به مدت یک ماه روزانه یک بار در روز میل کنید، از ماه بعد هفته ای سه بار استفاده کنند.
• ماساژ پا با روغن نمک، شب ها قبل از خواب (طرز تهیه روغن نمک: ترکیب 5 واحد آب + 2 واحد نمک + 5 واحد روغن زیتون یا کنجد را ملایم می جوشانیم تا آب تبخیر شود، روغن باقیماندهرا روغن نمک می نامند).
• در صورت شدت بیماری گذاشتن خمیر نیم نمک از زانو تا ساق پا (نصف آرد + نصف نمک، این دو را با آب مخلوط و خمیر درست کنید و به قطر انگشت دست روی موضع ورم و درد پهن کنید و یک مشمی روی آن بپیچید و ببندید).
• دمنوش (مرزنجوش + برگ زیتون + تخم جعفری + رازیانه + تخم شوید) با عسل روزانه چند لیوان، تمام ترکیبات را به میزان مساوی با هم مخلوط کرده سپس ۱ قاشق مرباخوری از ترکیب را با ۱ لیوان آب جوش دم کرده ولرم که شد با عسل میل نمایید.
• از منابع غنی ویتامین E و D استفاده کنید: گندم جوانه زده، خرما، کشمش، گردو، بادام، هسته انگور و روغن زیتون منابع غنی ویتامین E بوده و همان طور که ویتامین D محافظ استخوان ها است می تواند محافظ عروق خونی بوده و از تورم بافت ها جلوگیری نماید.
• ورم پا به علت پیاده روی زیاد: وقتی که زیاد پیاده روی می کنیم بلغم بدن در پا رسوب می کند و موجب ورم می شود و اگر این پیاده روی در زمستان باشد این ورم شدیدتر می شود. این نوع ورم با تکرار حجامت موضعی یا انداختن زالو به تدریج لاغر شده و از بین می رود.
• زنیان و مغز گردو به نبست مساوی پودر کنید (ابتدا زنیان را پودر کرده و سپس مغز گردو را پودر کنید) در مایتابه به مدت 30 ثانیه تفت دهید و بعد از هر وعده غذایی (صبح یک قاشق چایخوری، ظهر یک قاشق مرباخوری، شب یک قاشق چایخوری) از این ترکیب را با آب کفلمه کنید.
• روغن بادام و روغن بومادران را به نسبت مساوی با هم مخلوط کنید، بعد آرد باقلا و کمی سرکه اضافه کرده و بپزید تا به شکل خمیر درآید و بر موضع ورم ضماد کنید. در همان روزهای اول آثار بهبودی و کم شدن تورم مشهود خواهد شد. این دستور برای ورم بیضه (اورکیت) نیز به کار می رود.
• افزایش مصرف پروتئین: زمانی آب درون پاها و عروق محبوس می شود که خون به اندازه کافی پروتئین نداشته باشد، بنابراین از پروتئین های حیوانی مانند گوشت (مرغ محلی، کبوتر، بلدرچین و بوقلمون غیر پرورشی) و پروتئین های گیاهی مانند انواع حبوبات خصوصاً (نخود، لوبیا سویا، ماش، لوبیا چشم بلبلی، قارچ، بادام زمینی و…) بیشتر استفاده کنید.
• اگر ورم در یک پا باشد: داروی «استخوانساز» استفاده کنید. این دارو از هسته سنجد، برگ چغندر و باقلا ترکیب یافته است. 2. یک مشت شنبلیله و یک مشت انجیر خشک را داخل دو لیوان آب بجوشانید، سپس صاف کنید و تا سه روز، روزی یک لیوان یا تا ۶ روز، یک لیوان یک روز در میان میل کنید. 3. مرکب ۴ استفاده کنید. 4. روی موضع را نوره بمالید.
• غلات سبوس دار و آجیل ها: این خوراکی های خوشمزه دارای ویتامین B6 می باشند که یک ماده مغذی بوده و در دفع تورم بافت های بدن مؤثر هستند؛ غلات و آجیل ها یک میان وعده های مناسب برای زمان هایی هستند که احساس نفخ کرده اید، اما این اطمینان را داشته باشید که آجیل مصرفی شما شور نباشد و حاوی فیبر و چربی های مناسب باشد.
• اگر ورم در هر دو پا باشد: 1. فقط پوست و گوشت سنجد را مصرف کنید در اینجا هسته سنجد را نباید بخورید. 2. آب زردک یا زردک بخورید. 3. یک مشت شنبلیله و یک مشت انجیر خشک را داخل دو لیوان آب بجوشانید، سپس صاف کنید و تا سه روز، روزی یک لیوان میل کنید. مرکب ۴ استفاده کنید. 5. ۱۰۰ گرم گردو + ۱۰۰ گرم زنیان را جداگانه آسیاب و سپس مخلوط کنید و هر روز صبح ناشتا، یک قاشق غذاخوری میل نمایید.
• مصرف ماهی های چرب: ماهی ها از جمله ماهی قزل آلا سرشار از امگا ۳ بوده که علاوه بر تأثیرات مثبت بر روی (قلب، مغز و مفاصل) می توانند باعث دفع مایعات اضافه از بافت های بدن نیز گردند. از دیگر منابع غنی امگا ۳ می توان به ماهی آزاد، ماهی هوور، شاه ماهی و دیگر ماهی های چرب اشاره کرد که بهتر است یک الی دو بار در هفته آنها را مورد استفاده قرار دهید (البته جای گزین گوشت قرمز باشد و با ادویه جات گرم مصرف شود).
• گیاهان موثر برای درمان ادم: بومادران، جعفری، چای، ذرت، قره قاط، علف چای، کدو تنبل، کرفس، گزنه، گل رنگف گل گاوزبان، لیموترش، مرزه، همیشه بهار، هویج، آنغوزه، پای خر، پنیر باد، پونه، ریش بز، زرشک، سورنجان، سیاهدانه، سیب زمینی، کاکائو، کاسنی، کندر، قهوه، مارچوبه، نعنای گربه ای، یونجه، آناناس، آلبالو، انار، انجیر، بادمجان، باقالا، برگ بو، برنج، به، به لیمو، پسته، توت سفید، توت سیاه، خاکشیر، خرفه، خیار سبز، درمنه، دم اسب، شلغم، شوید، علف چشمه، عناب، کنجد، گل آفتاب گردان، گوجه فرنگی، گیلاس، لوبیا، مریم نخودی، مصطکی، بنفشه.
• در صورت وجود ورم ضمن پرهیز از خوردن گوشت و چربی جات؛ باید از پیاز و سیر زیاد استفاده کنید. به طور کلی داروهای گیاهی به کم کردن ورم و گاهی در از بین بردن آنها کمک شایانی می کند از جمله: جوشانده حب القار، گل بومادران، افسنطین، زیره، ریشه ایرسا، کرویا، پودینه و مرزنجوش، این داروها در ورم های بلغمی (به علت جمع شدن لنف) بسیار نافع هستند، همچنین ضمادهای بومادران، گوگرد و انیسون نیز برای این نوع تورم ها بسیار مؤثر می باشند. (توجه: باید دانست که گل بومادران در هنگام احتراق یا موقعی که آن را پودر کرده و موضعاً به کار برند حرارت بسیار زیادی از خود خارج می کند زیرا ثابت شده است که این گیاه دارای خاصیت اشعه مادون قرمز می باشد).
• ضمنا دارویی که مانع عفونت و قاطع رطوبت یا ترشحات و گندیدگی است بدین گونه می باشد: آرد گرسنه (آرد گاودانه)، گل ارمنی و زاج از هر کدام ۱ مثقال، نرم بکوبید، بعد با دو قاشق عسل و کمی سکنجبین خمیر و ضماد کنید و بدین مطلب توجه داشته باشید که اگر ورم آبی رنگ باشد مرتباً آن را با آب گرم شستشو دهید و آرد عدس که با عسل خمير کرده اید را بر آن ضماد کنید، اگر ورم رو به سفتی گذاشته باشد گاهی با داروی ملین و گاهی با داروی محلل بر آن ضماد گذارید تا سفت تر نشود زیرا سفت شدن ورم باعث نرسیدن خون و شروع کانگرن خواهد شد و در صورتی که کاملاً تبدیل به کانگرن شود باید هرچه زودتر آن عضو را قطع کنند تا سبب آسيب به سایر اعضاء نشود. اما ورم اگر به علت صفرا بوده باشد؛ شکل آن شبیه باد سرخ است و درمان آن خوردن شربت بنفشه، عناب، شربت لیمو و نارنج به مدت ۳ روز و بعداً کدوی رنده شده را با کاهو، بارهنگ، تاج ریزی، گشنیز، صندل، فوفل، آب برگ خرفه، لعاب اسپرزه و قدری سرکه مخلوط و ضماد کنید.
• علت این بیماری زیاد و متعدد بوده و شناسایی علت آن لازم است زیرا برای معالجه و درمان، با شناخت علت آن می توان نتیجه مطلوب را به دست آورد. مثلا ورم های موضعی با ورم عمومی بدن یا ورم های داخلی و خارجی بدن با هم فرق دارند، لذا محل استقرار ورم مهم است. ضربه خوردگی ها، تصادفات و تصادمات، همه باعث ورم موضع آسيب دیده می شوند، شکستگی های استخوانی توأم با ورم و خون مردگی های زیر پوستی و همراه با برآمدگی، آبسه ها، عفونت ها و پیدایش مایه در انساج همه توأم با ازدیاد حجم خواهند بود، گستردگی و وسعت دامنه ورم ها و متفاوت بودن درمان آنها توجه خاصی را به خود جلب می کند، اگر ورم سطحی باشد با چشم دیده می شود و اگر عمقی باشد از روی علایم و آثار آن می توان پی به وجودش برد، ورم هایی که دارای مبدأ بلغمی بوده و در رسوبات و ترکیبات آنها بلغم به کار رفته است که در حقیقت از جمع شدن مواد لنفى می باشد معمولاً بدون درد بوده ولی بیمار سنگینی خاصی را احساس می کند، اگر عامل بیماری زا و رسوبات حاصله در محل تورم از مواد سوداوی باشد با صلابت و سفتی همراه است و آثار دیگر سودا نیز در بیمار مشهود می باشد.

درمان ورم پا:

• تخم ریحان را نرم بسایید و با آب برگ ریحان تازه مخلوط کرده و به پاها بمالید.
• برای درمان ورم ساق پا ضمن پرهیز از خوردن سیر و پیاز باید گزنه تازه سفید را بکوبید و روی پا ضماد کنید.
• خارخاسک + خارشتر + دم گیلاس + کاکل ذرت به نسبت مساوی مخلوط کنید و یک مشت از این ترکیب را در دو لیوان آب بجوشانید تا یک لیوان باقی بماند با عسل شیرین کرده و روزی دو تا سه لیوان مصرف کنید.

درمان ورم پشت پا:

• برای رفع ورم پشت پا باید برگ چغندر تازه را بکوبید، بعد مقداری اسیدبوریک را با آن مخلوط کرده و بر موضع ضماد کنید.

درمان ورم قدکش:

• روزی سه مرتبه روی آن روغن اکتیول بگذارید و آن را ببندید.
• هر روز نیم لیتر آب انار را با نیم لیتر آب زرشک مخلوط کنید و بنوشید.
• هر روز شیرخشت را با آب عناب و آب گشنیز تازه مخلوط کنید و بخورید.
• گل ارمنی را در آب غوره خمیر کرده و روی ورم بگذارید و روزی دو تا سه مرتبه عوض کنید.
• مقداری اسیدبوریک را در آب جوش بریزید و مرتب پنبه یا دستمالی را بر آن آغشته کرده و روی ورم بگذارید.
• گل خطمی را بجوشانید و مرتب پارچه یا پنبه ای را به آب آن آغشته کرده و گرم گرم روی موضع بگذارید.
• یک قاشق چوبی یا یک قطعه تخته چوب صافی را روی آتش گرم کنید و دایم گرم گرم روی ورم بمالید تا فروکش کند.
• برای درمان ورم قدکش یا خیارک باید هر روز آرد عدس را با برگ چغندر و گشنیز تازه کوبیده شده و آبغوره مخلوط کنید و بخورید.

درمان بادآوردگی بدن:

• برای درمان بادآوردگی بدن (آماس)؛ باید هر روز صبح، ظهر و شب، هر مرتبه مقداری کاکل ذرت و تخم جعفری را بجوشانید و آب صاف کرده آن را بنوشید.

درمان بادآوردگی سر:

• اگر سر آب کشیده و باد آورده است؛ باید پودر چینی سفید، آرد نخود سفید و آرد گندم بهاره را به نسبت مساوی با هم مخلوط کنید و هر شب مقداری از آن را با آب جوش خمیر کرده و بر سر ضماد کنید و بخوابید.

درمان باد مفاصل:

• به منظور درمان باد مفاصل ضمن پرهیز از خوردن: شکر، قند، چای، آب غوره، شیرخشت، خیار، ماهی و تخم مرغ؛ باید رژیم انگور بگیرید و هر روز نیز آب لیمو بنوشید تا بهبود یابید.

درمان باد مایوسین:

• در این مورد باید مقداری کندر نرم کرده را با روغن سیاهدانه و روغن زیتون مخلوط و میل کنید.

درمان باد یامان:

• برای درمان باد یامان هر روز مقداری پیاز و هویج را بجوشانید، بعد آب آن را صاف کرده و مقداری آب لیمو با آن مخلوط کنید و بنوشید و از خوراکی هایی مانند: آب لیمو، آب انگور زرد و رسیده، آب هویج، آب زردک و آب جوشانده کاكل ذرت زیاد استفاده کنید.

درمان باد فالج القوه از رطوبت:

• برای درمان باد فالج القوه که از اثر سردی و رطوبات باشد؛ باید هر روز مقداری زنجبیل ساییده را با مقداری آب غوره مخلوط و میل کنید.
• ۴ روز متوالی گل قند بخورید و روز پنجم آب دوغ با گل سرخ میل کنید و هر روز بعد از غذای روزانه، مخلوط ساییده شده زنجبیل و زیره سیاه را میل فرمایید.
• زنجبیل، دارفلفل، دارچین، جوزهندی و میخک از هر کدام ۱۰ گرم، مصطکی ۲۰ گرم و صبر زرد ۵ گرم، همه را نرم بسایید، بعد با ۱۵۰ گرم پودر عصاره شیرین بیان مخلوط کرده، سپس همه را با ۵۰۰ گرم عسل ترکیب کنید و صبح، ظهر و شب، هر مرتبه یک قاشق شربت خوری از آن را میل فرمایید.

آماس یا ورم گرم:

• برای درمان آماس گرم باید مقداری اسیدبوریک را با آب خیار و عسل مخلوط و ضماد کنید.

نرم کردن ورم ها:

• برای نرم کردن ورم ها پنجه تازه را بکوبید و با کمی عسل مخلوط و بر محل ورم ضماد کنید.

داروها:

• مانیتول
• بومتانید
• آمیلوراید
• اینداپامید
• فوروزماید
• متولازون
• توراسماید
• استازولامید
• تریامترون اچ
• اسپیرونولاکتون
• هیدروکلروتیازید
• اتاکرینیک اسید
• داروهای دیورتیک (ادرارآورها) مانند فوروزماید برای خارج کردن مایعات اضافی

فعالیت:

• روزی نیم ساعت فعالیت مناسب بدنی داشته باشید.
• تمرینات ورزشی: روی یک صندلی بنشینید و یک توپ تنیس را زیر کف پا گذاشته و بدون آنکه به آن فشار بیاورید آن را حرکت دهید و بچرخانید؛ این حرکت را برای هر پا به مدت یک دقیقه چند مرتبه در روز انجام دهید. 2. در هوای آزاد، دست ها را به عقب برده تا قفسه سینه باز شود و برای یک دقیقه نفس عمیق بکشید (این تمرین را در اوقات فراغت انجام دهید). ۳. بالا و پایین رفتن با سر پنجه پا؛ این کار را برای هر کدام از پاها به صورت جداگانه انجام دهید (۳ تا ۵ بار و هر بار بین ۱۰ تا ۳۰ مرتبه این کار را انجام دهید). ۴. در حالت ایستاده یکی از زانوها را تا جایی که می توانید بالا آورده و به سینه نزدیک کنید و یک دقیقه در این حالت بمانید؛ برای پای دیگر هم همین کار را تکرار کنید این تمرین را چند بار در روز انجام دهید). ۵. در حالت نشسته پاها را دراز کرده و سر انگشتان پا را تا جایی که امکان دارد به طرف خود کشیده با هدایت کنید؛ این تمرین را چند بار در روز انجام دهید و هر بار بین ۳ تا ۵ دقیقه طول بکشد.

رژیم غذایی:

• از مصرف فرآورده های کارخانه ای، لبنیات پاستوریزه، غذاهای گرم و سرد بدون مصلح غذایی و همچنین مصرف زیاد نمک خصوصاً نمک تصویه شده پرهیز کنید.
• خوردنی های مفید: خوراک باقلا، خوراک کدو خورشتی با قارچ، خوراک کدو خورشتی با کرفس، خوراک قارچ و لوبیا سبز، خوراک قارچ و فلفل دلمه ای، لقمه قارچ و سویا، خوراک قارچ طعم دار، خوراک قارچ و بامیه، خوراک گل کلم، خورش قیمه بادمجان، خورش بامیه با قارچ، سوپ کدو خورشتی، سوپ جو ۲، سوپ قارچ ۲، سوپ کلم قمری، سوپ کلم بروکلی ۱، سوپ کلم بروکلی ۲، سوپ گل کلم، سوپ گشنیز، سوپ بلغور و کرفس، سوپ جو با شیر سویا، سوپ زرشک با جعفری، سوپ کاهو سبز.
• خوردنی های مضر: عدس پلو ساده، نخود فرنگی پلو ۱، خورش شوید باقالی.

نکته:

• ادم شکم نشانه چیست: تورم در شکم تحت عنوان آسیت خوانده شده و معمولاً در بیماری‌های کبدی، قلبی و کلیوی دیده می‌شود. برای تشخیص علت ورم شکم نیز باید از مایع آسیت نمونه‌ برداری شود و در آزمایشگاه آنالیز صورت گیرد. ادم شکم می‌تواند بر اثر بیماری‌های موضعی در شکم مثل سل صفاقی (شکمی)، سرطان صفاقی یا بیماری‌های سیستمیک مثل نارسایی و سیروز کبدی، سرطان کبدی، سرطان پخش شده در شکم یا حتی نارسایی سمت راست قلب ایجاد شود.
• ادم صورت نشانه چیست: در رابطه با ادم صورت، بیشتر تورم، پشت پلک‌ها و بیماری‌های سیستمیک مطرح است؛ برای مثال بیماری کم‌کاری تیروئید و سندرم نفروتیک ناشی از دفع پروتئین در کلیه معمولاً با تورم صورت ظاهر می‌شود. افراد مبتلا به سندرم نفروتیک معمولاً صبح‌ها که از خواب بیدار می‌شوند صورت‌شان ورم کرده است و شب‌ها نیز این ورم به مچ پا تغییر مکان می‌دهد. خیلی از بیماری‌های التهابی نیز می‌توانند باعث تورم در صورت شوند که این حالت معمولاً همراه با تغییر رنگ و قرمز شدن پوست است. تورم یک‌طرفه پلک نیز معمولاً علتی موضعی دارد.
• ادم دست نشانه چیست: علت ورم دست بستگی به این دارد که چه میزان از دست دچار ورم شده باشد؛ برای مثال اگر ورم فقط تا ناحیه مچ دست‌ها باشد احتمال وجود یک بیماری شایع مثل اسکلرودرمی ‌(نوعی بیماری روماتیسمی) پررنگ می‌شود. از دیگر بیماری‌هایی که باعث تورم و التهاب پشت دست‌ها می‌شود می‌توان به بیماری آرتریت روماتوئید، تنوسینوویت (ورم غلاف تاندون) و بیماری‌های روماتولوژیک اشاره کرد. اگر هم ورم در کل دست و یک‌طرفه باشد اختلالات دیگری مطرح می‌شود؛ علاوه بر این، همان لخته‌ای که در پا ممکن است ایجاد شود در دست هم می‌تواند تشکیل شود و تورم ایجاد کند. اگر هم هر دو دست با هم ورم کنند احتمال بیماری‌های سیستمیک وجود دارد. گاهی نیز متأسفانه علل سرطانی (مثل سرطان پستان و غدد لنفاوی) باعث ورم یک‌طرفه و غیر گوده‌گذار در دست‌ها می‌شوند.
• ادم همراه با درد نشانه چیست: همان‌طور که مطلع هستید، بعضی ورم‌ها همراه با درد هستند؛ از جمله ورمی‌ که به صورت موضعی و به دنبال بیماری‌هایی چون روماتیسم، نقرس و … روی مفاصل دست و پا ایجاد می‌شود. برای مثال افرادی که گوشت قرمز زیاد می‌خورند، اسید اوریک در مفاصل‌شان رسوب می‌کند و قاعده شست‌شان متورم و بسیار دردناک می‌شود. یکی دیگر از انواع ورم‌های دردناک، ورمی‌است که به دنبال سلولیت‌ها یا عفونت‌های موضعی ایجاد می‌شود. برای مثال می‌توان از افراد مبتلا به دیابت نام برد که ممکن است گوشه پای‌شان زخم شود و دور آن ادم کند که این ورم همراه با درد است و نشانه‌ای از عفونت موضعی است.
• مصرف گوشت قرمز به تنهایی دلیل ورم کردن دست‌ها نیست مگر اینکه زیاده‌روی در مصرف گوشت باعث افزایش دریافت پورین شده و بیماری نقرس ایجاد شود.
• داروهای مسکن نیز می‌توانند باعث ایجاد ورم شوند البته به شرطی که مصرف‌شان طولانی و بیش از حد باشد و منجر به نارسایی کلیوی شود بنابراین مصرف محدود و کم آنها باعث ادم نخواهد شد. به ‌طور کلی تمامی‌ داروهایی که باعث عوارض کلیوی و کبدی می‌شوند می‌توانند ورم ایجاد کنند. کورتون نیز یکی دیگر از داروهایی است که زیاده ‌روی در مصرف آن باعث ورم می‌شود.
• در صورت وقوع ورم توصیه می‌شود از سنگینی وزن‌تان روی آن اندام خودداری کرده و ترجیحاً آن را تکان ندهید. در اولین فرصت نیز به پزشک مراجعه کنید.
• اگر علت ورم به موقع تشخیص داده شود قابل درمان است، اما اگر برای درمان آن دیر اقدام شود احتمال دارد فرد دچار عوارض بالقوه خطرناکی شود.
• اگر فردی سابقه واریس پا داشته باشد یا به هر دلیلی دچار اختلال عروقی شده باشد و متوجه شود پایش دچار تورم ناگهانی شده است باید بلافاصله به پزشک مراجعه کند. چرا که ممکن است لخته خون در عروق ایجاد شده باشد و احتمال بروز آمبولی ریه در این فرد بسیار جدی است و سلامتش را به شدت تهدید می کند. اگر علت ورم به موقع تشخیص داده شود قابل درمان است، اما اگر برای درمان آن دیر اقدام شود احتمال دارد فرد دچار عوارض بالقوه خطرناکی شود.
• حنا گرم است و رطوبت، عمق بدن را می گیرد از این جهت به اندام انتهایی مثل دست و پا حنا می گذارند، چون ایرانی ها بیشتر صفرا بلغمی هستند یعنی گرمی بدنشان در سر و سردی بدنشان در پاهاست و برای ایجاد تعادل در بدن باید رطوبت اندام انتهایی را بگیرند و برای این کار حنا را به پاها می گذارند و لذا گفتند با حنا از بروز پا درد جلوگیری کنید چون عمدتاً پا دردها از سردی بوجود می آید.
• با پای بدون پوشش بر روی زمین راه رفتن، باعث تخلیه انرژی زائد بدن می شود، شخص سبک می شود، اما پلاستیک مانع می شود مثل فرش های پلاستیک و موکت که باعث تولید انواع بیماری های سرد مثل انواع پا دردها و دردهای استخوانی می شود خصوصاً هنگام شستن ظروف که باید خانم ها به زیر پا خیلی توجه کنند و از گرمی ها استفاده کنند مانند پوست گوسفند، نمد، پشم و غیره؛ پس، از ایستادن در روی کاشی ها باید خودداری نمود.
• چیزهایی که بلغم را زیاد می کند عبارت انداز: محیط سرد، غذای سرد، فضای شرم ناک، ترس، غم، کینه، حسد، حرص، بوی تعفن، تنهایی، بی تحرکی، دوست منفی و …
• هرجا سردی زیاد شد ایمنی کاهش پیدا می کند.
• اگر سه خلط صفرا، دم و بلغم پدید بیاد اول صفرا را درمان می کنیم بعد دم و بعد بلغم را، تا زمانی که صفرا و دم را درمان می کنیم بلغم رو به افزایش است، مثلاً خارش تن دارد و پا درد هم دارد، اگر خارش را از بین ببریم پادرد زیاد می شود؛ در اینجا برای پا درد درمان موضعی میدهیم (روغن بادام تلخ) و برای خارش، سرکنگبین توصیه می کنیم. درمان متضاد هم می توانیم بدهیم (سرکنگبین با اسفند)، سرکنگبین صفرا، سودا و دم را حل می کند، اما بلغم را زیاد می کند چون سرکه دارد؛ از آنطرف اسفند ضد بلغم و ضد سوداست (آب اسفند سرکنگبین باشد) از طرف دیگر حجامت بکنند که حجامت سه خلط صفرا، دم و سودا را حل می کند؛ بلغم را با اسفند درمان کنید.
• این درد یعنی جریان بلغم در سراسر بدن. جابه جایی بلغم همراه خودش درد می آورد، اما در بعضی از جاها رسوب می کند و می ماند و از مفاصل است، مثل مفاصل پا، دست و ستون فقرات، آنجایی که نفوذ کرد و تبلور پیدا کرد تبدیل به آرتروز می شود، قبل از آرتروز، روماتیسم است، بنابراین روماتیسم یک نوع خلط سوداست که از طریق بلغم خشک شده بوجود می آید در ابتدا مفاصل نرم است و چون نرم است تغییر شکل پیدا می کند و بعد بلور می شود این یعنی تبدیل بلغم به سودا و این مراتب دارد. در درمان باید بیمار آفتاب گیری بکند و گرمی ها و اسفند (شب یک قاشق غذاخوری با آب) استفاده کند. اوج این بیماری آرتریت و روماتوئید است که همراه با ورم بوده و پایین تر از آن آرتروز و رماتیسم و پاین تر از آن درد منتشر در سراسر بدن است.