شناخت دارو: عبارت است از دانوروبیسین در درمان اریترولوسمی، لوسمی حاد لنفوبلاستیک، لوسمی حاد میلوسیتیک و لوسمی حاد منوسیتیک به کار می رود. همچنین مصرف آن در درمان نوروبلاستوما، لنفوم های غیر هوچکینی، سارکوم اوینگ، تومور ویلمز و لوسمی مزمن میلوسیتیک توصیه شده است.
دسته دارویی:
- آنتی نئوپلاستیک
فارماکولوژی و مکانیسم اثر دارو:
- دانوروبیسینفعالیت ضد میتوزی و سمیت سلولی دارد. برای مکانیسم اثر آن چندین مکانیسم مطرح شده است: داروی دانوروبیسین بین جفت بازها در DNA قرار می گیرد، ایجاد کمپلکس با توپوایزومراز 2 و مهار فعالیت آن، مهار کاتالیز توپوایزومراز 2 در واکنش های باز و بست.
- دانوروبیسینیک داروی ضد سرطان از دسته آنتراسیکلین ها است. ویژگی عمومی داروهای این دسته واکنش های گوناگون با ( DNAقرار گرفتن بین جفت بازها)، شکستن رشتهDNA و مهار آنزیم توپوایزومراز 2 است. بیشتر این داروها منشأ طبیعی و آنتی بیوتیکی دارند. اگرچه عدم اختصاصیت آنتی بیوتیک های ضد میکروبی موجب سمیت می شود. آنتراسیکلین ها از داروهای ضد سرطان مهم است. دانوربیسین فعالیت پلیمراز را هم مهار می کند، بر بیان ژنی اثر می گذارد و رادیکال های آزاد آسیب زننده به DNA تولید می کند. دانوربیسین فعالیت ضد توموری در برابر بسیاری از انواع تومورهای پیوندی و خودبخودی دارد. آنتراسیکلین ها اثر اختصاصی بر چرخه سلولی ندارند.
اشکال دارو:
- ویال تزریقی
مقدار مصرف صحیح:
- بزرگسالان: لوسمی غیرلنفوسیتیک حاد: روزانه 100 میلی گرم به ازای هر مترمربع بدن همراه با سیتارابین برای دوره اول هفت روزه و دوره های بعدی پنج روزه. سن کمتر از 60 سال: روزانه 45 میلی گرم به ازای هر مترمربع سطح بدن وریدی در روزهای 1و2 و 3 دوره اول و روزهای 1و2 دوره های بعدی، سن کمتر از 60 سال: روزانه 30 میلی گرم به ازای هر مترمربع سطح بدن وریدی در روزهای 1و2و3 دوره اول و روزهای 1و2 دوره های بعدی، عملکرد قلبی، کبدی و کلیوی تحت نظر باشد. لوسمی لنفوسیتیک حاد: روزانه 45 میلی گرم به ازای هر مترمربع سطح بدن وریدی در روزهای 1و2و3، عملکرد قلبی، کبدی و کلیوی تحت نظر باشد، لوسمی غیرلنفوسیتیک حاد و لوسمی لنفوسیتیک حاد، زیر دو سال یا مساحت سطح بدن کمتر از5 متر مربع: 1 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن وریدی هفتگی، بالای دو سال یا مساحت سطح بدن بیشتر از 0.5 متر مربع: 25 میلی گرم به ازای هر مترمربع سطح بدن وریدی هفتگی، عملکرد قلبی، کبدی و کلیوی تحت نظر باشد.
عوارض جانبی دارو:
- اسهال، تهوع، استفراغ، آریتمی، زخم گوارشی، هایپراورسمی، ریزش مو، بی رنگ شدن ادرار، تحریک پوست محل تزریق.
تداخلات دارویی:
- پیموزاید، آمیودارون، اریترومایسین، ایتراکونازول، بواسیزوماب، تاکرولیموس، ترازودون، رگورافنیب، آپالوتامید، بلاتاسپت، بوسوتینیب، کریزوتینیب، فوستاماتینیب، پوناتینیب، لومیتاپید، ومورافنیب، الیگلوستات، نیکاردیپین، اولاپاریب، آکالابروتینیب، اسیمرتینیب، سافینامید، الوکسادولین، توفاسیتینیب، واکسن سه ظرفیتی آنفولانزا، آلترتامین، نفازودون، ایواکافتور، کینیدین/ کوئینیدین، ریتوناویر، دنوزوماب، پالیفرمین، وراپامیل، کتوکونازول، کلاریترومایسین، گل راعی، داکلاتاسویر، رانولازین، ریفامپین، سیکلوسپورین، فینگولیمود، لاپاتینیب، نیلوتینیب، هیدروکسی اوره (هیدروکسی کربامید)، دوکسوروبیسین، آناگریلید، وندتانیب، دولاسترون، زیپراسیدون، دروندارون، دوفتیلید، بپیریدیل، پرپافلوکساسین، هالوفانترین، بداکیلین، واکسن مننگوکوک کنژوگه، آدنوویروس نوع 4 و 7 زنده خوراکی، سارسایکلین، سیروکوماب، فم تراستوزومب.
موارد منع مصرف:
- واکنش های حساسیتی، عفونت فعال، تجویز زیر پوستی یا عضلانی، بیمارانی که حداکثر دوز تجمعی دانوربیسین یا دوکسوربیسین را دریافت کرده اند، بیماران با سرکوب مغز استخوان ناشی از داروهای دیگر.
شرایط نگهداری:
- در مکان های خشک و خنک به دور از نور خورشید و دسترسی کودکان نگهداری شود.
نکات مهم:
- پیش از شروع درمان، ارزیابی جامعی از وضعیت قلبی عروقی بیمار انجام گیرد؛ از جمله بررسی سابقه بیمار، بررسی فیزیکی و ارزیابی ریسک فاکتورهای بیماری های قلبی عروقی (مانند پرفشاری خون، دیابت، دیس لیپیدمی، چاقی و مصرف سیگار).
- پیش از شروع درمان اکوکاردیوگرام بیمار بررسی شود.
- عملکرد کبد، الکتروکاردیوگرام و کسر تخلیه بطن چپ (از طریق اکوکاردیوگرافی یا آنژیوگرافی رادیونوکلید چند دریچه ای) پیش از هر دوره درمان ارزیابی شود.
- شمارش افتراقی سلول های خونی (CBC with diff) و سطح پلاکت به صورت دوره ای پایش شود.
- عملکرد کلیوی و سطح اوریک اسید پایش گردد.
- بیومارکرهای قلبی در سرم پایش شود.
- در صورت مشاهده علائم اختلال قلبی در طول دوره درمان، بررسی اکوکاردیوگرام توصیه می شود. در صورتی که امکان اکوکاردیوگرافی وجود نداشته باشد، ام آر آی قلبی (انتخاب ارجح) و یا اسکن موگا توصیه می شود.
- بیمار از لحاظ بروز پرفشاری خون، تاکی کاردی، افزایش حجم و فشار مایعات بدن، سرفه، تنگی نفس و ناراحتی گوارشی، پیش از هر انفوزیون و در طول درمان پایش گردد.
- برای جلوگیری از نشت دارو به بافت، محل انفوزیون به دقت پایش شود. نشت دارو به بافت ممکن است به سلولیت شدید یا نکروز بافتی منجر شود. در صورت نشت دارو، توصیه می شود که یخ در محل قرار داده شود، اندام بالاتر از سطح بدن قرار گیرد و سریعا به پزشک اطلاع داده شود.
- در اختلال عملکرد کبدی یا کلیوی، سرکوب مغز استخوان، بیماری های قلبی با احتیاط تجویز شود.
- به بیمار گوشزد شود که استفاده از یک روش مناسب جلوگیری از بارداری الزامی است.
- به بیمار هشدار داده شود که طی 2 الی 1 روز پس از درمان، امکان قرمز شدن رنگ ادرار وجود دارد.
- به دلیل نکروز بافتی فقط به صورت تزریق وریدی به کار می رود (به دلیل بروز ترومبوفلبیت و تحریک ورید از انفوزیون وریدی نیز خودداری شود).
- فاصله دوره های درمانی آن نباید کمتر از 21 روز باشد تا فعالیت مغز استخوان به حالت عادی برگردد.