Sodium (سدیم خون): عبارت است از آزمایش خون سدیم میزان سدیم را در خون اندازه گیری می‌کند. سدیم نوعی الکترولیت است. الکترولیت‌ها مواد معدنی با بار الکتریکی هستند که به حفظ سطح مایعات و تعادل مواد شیمیایی در بدن موسوم به اسید و باز کمک می کنند. سدیم همچنین به اعصاب و ماهیچه های شما کمک می کند تا به درستی کار کنند. سدیم در واقع یک ماده معدنی حیاتی به شمار می‌رود که نقش مهمی در بدن انسان ایفا می‌کند. برای اندازه‌گیری مقدار آن انجام آزمایش سدیم پیشنهاد می‌شود. در کنار آن عناصر دیگری مانند پتاسیم به حفظ سطح الکترولیت‌ها در بدن کمک می‌کند. در واقع می‌توان گفت میزان نرمال سدیم و پتاسیم خون باعث بهبود عملکرد اعصاب و ماهیچه‌ها می‌شود. سدیم (Na) در تمامی مایعات بدن وجود دارد، اما غلظت بیشتر آن در خون باعث شده است تا برای اندازه‌گیری و بررسی آن نیاز به خون باشد. این ماده معدنی از طریق مواد غذایی وارد بدن شده و میزان اضافه آن از طریق عرق کردن، ادرار و مدفوع دفع خواهد شد. بالا بودن سدیم و پتاسیم در خون منجر به فشار خون بالا می‌شود و زمینه را برای بروز ناراحتی‌های کلیوی و قلبی فراهم خواهند کرد.
میزان طبیعی:
- میزان نرمال و بحرانی سدیم در آزمایش خون چقدر است؟مقادیر نرمال سدیم در آزمایش خون بین ۱۳۵ تا ۱۴۵ قرار دارد. زمانی که مقادیر تست سدیم یا آزمایش Na چیزی کمتر از ۱۲۱ و بیشتر از ۱۵۸ را نشان دهد، فرد وارد وضعیت بحرانی خواهد شد. البته این مقادیر در نوزادان، اطفال، کودکان و بزرگسالان به اندازه ناچیزی تفاوت دارد که تغییری در موضوع اصلی بحث ایجاد نمی‌کند.
علائم Sodium کم:
- اسهال و استفراغ
- سردردهای متعدد
- نارسایی مزمن کلیه
- اسپاسم و گرفتگی عضلات
- تحریک‌پذیری و احساس بیقراری
- کاهش انرژی واحساس خستگی و ضعف مداوم
- تشنج وکما (در بدترین حالت ممکن این اتفاق‌ها خواهد افتاد)
- بیماری آدیسون که علائم آن عبارت است از کاهش وزن، کاهش اشتها، میل به مصرف نمک، افسردگی، ریزش مو، کاهش فشار خون و غیره.
علائم Sodium بالا:
- فرد مدام خسته است و احساس گیجی و خواب‌آلودگی دارد.
- اسپاسم و گرفتگی عضلات فرد به مراتب بیشتر از گذشته می‌شود.
- فرد احساس تشنگی بیش از اندازه می‌کند و عطش او تمام نمی‌شود.
- خطر ابتلا به سنگ کلیه با افزایش مصرف روزانه سدیم افزایش می یابد.
- البته تحقیقات نشان داده است که در بیشتر مواقع، افزایش سطح غلظت سدیم در خون انسان، علائم چندان زیادی از خود نشان نمی‌دهد و فرد نمی‌تواند متوجه این موضوع شود.
علت کمبود (Sodium):
- عوامل متعددی می‌توانند باعثکاهش غلظت سدیم خون شما شوند. اگر بدن میزان آب و الکترولیت زیادی را دفع کند این امکان وجود دارد که میزان سدیم خون شما خیلی پایین بیاید. کاهش غلظت سدیم همچنین می‌تواند نشانه وجود بعضی بیماری‌ها نیز باشد. مهمترین علل کاهش سدیم خون شامل موارد زیر است: اسهال یا استفراغ شدید، تاثیر بعضی داروها مثل داروهای افسردگی و مسکن‌ها، مصرف داروی دیورتیک (Diuretics)، مصرف بیش از اندازه آب هنگام ورزش (به صورت نادر اتفاق می‌افتد.)، کاهش آب بدن، نارسایی کلیه یا سایر مشکلات کلیه، اختلالات کبد، بیماری‌های قلبی مثل نارسایی احتقانی قلب، مشکلات غده آدرنال (Adernal Gland) مثل بیماری آدیسون که باعث می‌شود غده فوق کلیوی شما نتواند به خوبی بین میزان آب، سدیم و پتاسیم تعادل برقرار کند، کم کاری تیروئید، دیابت بی مزه (در اثر این بیماری بدن هورمون ضد ادرار نمی‌سازد).
علت بالا بودن (Sodium):
- سدیم تاثیر زیادی بر فعالیت سلول‌ها و عملکرد کلی بدن دارد و تنظیم آب بدن از جمله وظایف آن است. علت سدیم بالا در خون می تواند مربوط به بیماری‌های زیر باشد: هیپر آلدسترونیسم که از علائم آن می‌توان به خستگی و ضعف، مورمور شدن دست و پا، گرفتگی عضلات، اختلال بینایی و افزایش فشار خون اشاره کرد، سندرم کوشینگ که علائمی مانند خستگی و ضعف عضلات، افزایش وزن و چاقی، تکرر ادرار، افزایش فشار خون، پوکی استخوان و غیره دارد، مشکلات کلیوی که علائمی از قبیل تورم، احساس درد، خستگی، عفونت، نفس‌تنگی و غیره دارد.
نکته:
- چرا آزمایش سدیم تجویز می‌شود؟ سدیم نوعی الکترولیت است و با تغییرات غلظت آن در داخل و بیرون غشای سلول جهت جریان حرکت مایعات در سلول مشخص می‌شود. تغذیه سلولهای بدن با همین ورود و خروج مایعات انجام می‌شود و در صورتی که غلظت سدیم غیرطبیعی باشد سلول‌ها به خوبی تغذیه نمی‌شوند. در اثر به هم خوردنتعادل سدیم ماهیچه‌ها، سلولهای عصبی، سلولهای مغزی و سایر سلول‌ها دچار اختلال عملکرد می‌شوند. به همین دلیل کنترل کردن سطح سدیم خون اهمیت دارد. در صورتی که پزشک علائمی مرتبط با کاهش یا افزایش غیرطبیعی سدیم خون شما را مشاهده کند انجام آزمایش سدیم را تجویز خواهد کرد. همچنین ممکن است پزشک این آزمایش را تحت یک آزمایش کلی‌تر به نام آزمایش پانل متابولیک پایه پیش از عمل جراحی تجویز کند.
- چگونه باید برای انجام آزمایش سدیم آماده شویم؟ آزمایش سدیم به ناشتایی نیاز ندارد اما اگر در کنار آزمایشات دیگر انجام شود، توصیه می‌شود به مدت۸تا ۱۲ ساعت ناشتا باشید. اگر دارویی مصرف می‌کنید حتما راجع به آن با پزشک و تکنسین آزمایشگاه مشورت کنید. مصرف برخی داروها قبل از آزمایش خون می‌تواند محدود یا قطع شود.
- تفسیر آزمایش سدیم چگونه است؟تفسیر تخصصی آزمایش Na باید توسط پزشک انجام شود. اما گاهی شرایط ایجاب می‌کند که فرد با تفسیر جزئی آزمایش، بتواند بخش کوچکی از نگرانی و استرس خود را کاهش دهد. زمانی که میزان سدیم در اطلاعات آزمایش بین اعداد ۱۴۵-۱۳۵ قرار داشته باشد، هیچ جای نگرانی نیست. چون این محدوده عددی، نرمال بودن مقدار سدیم خون را نشان می‌دهد. زمانی سطح غلظت سدیم خون کاهش پیدا می‌کند و می‌گویند اصطلاحا هیپوناترمی اتفاق افتاده است که اعداد آزمایش سدیم رقمی کمتر از ۱۲۱ را نشان دهند. در مقابل که افزایش سطح غلظت سدیم خون و هیپرناترمی اتفاق می‌افتد، ارقام آزمایش عددی بیشتر از ۱۵۸ را نشان خواهند داد.