HGB (هموگلوبین): عبارت است از هموگلوبین  (Hgb)، نشان دهنده میزان هموگلوبین موجود در گلبول های قرمز خون است. هموگلوبین پروتئینی است که توسط مغز استخوان تولید و در گلبول های قرمز خون ذخیره می شود. هموگلوبین به گلبول های قرمز خون کمک می کند تا اکسیژن را از ریه ها و از طریق سرخرگ ها به سرتاسر بدن انتقال بدهند. وظیفه دیگر هموگلوبین، برگشت دادن دی اکسید کربن از اقصی نقاط بدن به ریه ها، از طریق سیاهرگ است. هموگلوبین همچنین عامل قرمز بودن گلبول‌های قرمز خون است. در برگه های آزمایش مختلف ممکن است به صورت های مختلف HGB،Hg، یاHgb  نوشته شود. همه اینها مخفف کلمه هموگلوبین، یکی از عناصر اصلی تشکیل دهنده گلبول قرمز است. این ماده که در آن آهن به کار رفته خود از اسید آمینه تشکیل شده و جایگاه های مختلفی برای ترکیب با اکسیژن دارد. هموگلوبین در جایی که اکسیژن زیاد وجود دارد با آن ترکیب می شود و در محیط کم اکسیژن آن را آزاد می کند. اندازه گیری مقدار کلی هموگلوبین در واقع نوعی نشان دهنده تعداد گلبول های قرمز است. مقادیر اصلی: مقدار طبیعی برای آقایان بین ۱۴ تا ۱۸ گرم در هر دسیلیتر است و برای خانم ها مقادیر بین ۱۲ تا ۱۶گرم در هر دسیلیتر طبیعی محسوب می شود.

میزان طبیعی:

• نوزادان 11 الی 18
• کودکان کم سن و سال 5/11 الی 5/16
• افراد بالغ مذکر 13 الی 5/16
• افراد بالغ مونث (غیر باردار) 12 الی 16
• افراد بالغ مونث (باردار) 11 الی 16
• محدوده خطر: هموگلوبین زیر ۵ و بالای ۲۰ مقادیر بحرانی به حساب می آیند و حتماً نیازمند رسیدگی فوری هستند.

علائم HGB (هموگلوبین) کم:

1. از کمبود هموگلوبین، با عنوان کم خونی نیز یاد می شود. این بدین معنی است که فرد فاقد گلبول های قرمز کافی در خون خود است. آزمایش خون فرد مبتلا به کم خونی، نشان می دهد که تعداد گلبول های قرمز خون وی پایین هستند. در این افراد شاخص هماتوکریت نیز در حد پایینی قرار دارد. هماتوکریت به عنوان نسبت تعداد گلبول های قرمز خون، به سایر ترکیبات تشکیل دهنده خون تعریف می شود.
2. هرچند خستگی یکی از دلایل پایین بودن هموگلوبین تلقی نمی شود، اما قطعاً در زمره علائم کمبود هموگلوبین قرار می گیرد. هموگلوبین کمتر از حد عادی منجر به کاهش اکسیژن رسانی به اندام ها و عضلات حیاتی می شود. بدین ترتیب فرد دچار خستگی یا کمبود انرژی می شود.
3. خستگی
4. رنگ پریدگی (رنگ پریده بودن پوست)
5. تنگی نفس
6. تپش قلب غیر عادی یا خیلی تند
7. درد در قفسه سینه
8. دست ها یا پاهای سرد و ورم کرده
9. سردرد
10. مشکل در انجام فعالیت های بدنی

علائم HGB (هموگلوبین) بالا:

1. از بالا بودن هموگلوبین با عنوان پلی سیتمی هم یاد می شود. این بدان معناست که گلبول های قرمز خون شما بیشتر از حد عادی هستند. پلی سیتمی یک نوع سرطان خون است که طی آن مغز استخوان، بیش از حد مورد نیاز گلبول قرمز خون تولید می کند. آزمایش خون فرد مبتلا به پلی سیتمیا نشان داده که تعداد گلبول­های قرمز خون و هماتوکریت وی در حد بالایی قرار دارد.
2. احساس خارش شدید
3. سردرد
4. سرگیجه
5. خونریز یا کوفتگی آسان
6. تعریق بیش از حد عادی
7. التهاب دردناک مفصل
8. کاهش وزن غیر عادی
9. لکه های زرد داخل چشم ها، یا روی پوست (یرقان)
10. احساس خستگی
11. لک های قرمز یا بنفش روی پوست

علت کمبود هموگلوبین (HGB):

• پایین بودن هموگلوبین تحت تأثیر هرگونه بیماری است که به ناتوانی بدن برای تولید گلبول های قرمز خون، یا ناهنجاری های منجر به کاهش گلبول های قرمز موجود در جریان خون مرتبط است.
• عدم وجود آهن در رژیم غذایی که در این شرایط تولید هموگلوبین در مغز استخوان به سختی صورت می گیرد.
• کمبود فولات یا ویتامین B12 که در این شرایط تعداد گلبول های قرمز خون تولید شده در بدن کمتر از حد مورد نیاز هستند.
• از دست دادن حجم قابل توجهی از خون پس از جراحی یا یک مصدومیت جدی.
• خونریزی داخلی به دلیل زخم معده، سرطان معده یا روده و سایر جراحت های داخلی.
• کم خونی داسی شکل یک بیماری ژنتیکی که به موجب آن گلبول های قرمز خون شکل داسی غیر عادی به خود می گیرند. بنابراین هموگلوبین کمتری را حمل می کنند.
• کم کاری غده تیروئید یعنی غده تیروئید، هورمون های تیروئیدی کافی را تولید نمی کند.
• اسپلنومگالی که با اسم دوم ورم طحال نیز شناخته می شود. این عارضه بدلیل عفونت، آسیب کبدی یا سرطان پدید می آید.
• بیماری های مغز استخوان همچون لوکمیا که جلوی مغز استخوان برای تولید گلبول های قرمز کافی را می گیرند.
• بیماری مزمن کلیوی در این بیماری، کلیه عملکرد مطلوبی ندارد. در نتیجه این بیماری، هورمون اریتروپویتین به اندازه ناکافی تولید می شود، این هورمون محرک تولید گلبول های قرمز در مغز استخوان است.
• خون دادن به میزان بیش از حد عادی
• خونریزی شدید در طول عادت ماهیانه
• سوء مصرف الکل
• بیماری های مزمن از جمله بیماری خود ایمنی یا سرطان

علت بالا بودن هموگلوبین (HGB):

• هموگلوبین بالا به این دلیل ایجاد می‌شود که بدن به ذخیره سازی هموگلوبین بیشتری در گلبول های قرمز خون نیاز دارد. این عارضه به دلیل واکنش به شرایط محیطی پدید می آید. این عارضه روی عملکرد قلب و ریه یا سبک های زندگی قابل انتخاب تأثیرگذار است.
• زندگی کردن در ارتفاعات در این محیط ها، از جمله نواحی کوهستانی، اکسیژن موجود در هوا در حد پایینی قرار دارد.
• مصرف کردن فرآورده های حاوی تنباکو شامل سیگارهای معمولی و بزرگ.
• بیماری مزمن انسداد تنفسی (COPD) این بیماری منجر به التهاب ریه ها می شود، بنابراین از ورود هوا به ریه ها جلوگیری می شود.
• بیماری های قلبی یا ریه که روی توانایی تنفس، توانایی ریه ها برای انتقال اکسیژن به جریان خون یا توانایی قلب برای پمپاژ عادی خون تأثیر گذار هستند.
• دریافت مقدار اضافی و غیر ضروری از هورمون اریتروپویتین این ماده برای ارتقای عملکرد فیزیکی مصرف می شود.
• از دست دادن بخش زیادی از آب بدن (دی هیدراته شدن)
• مشکل قلبی (ایست قلبی)
• سرطان کبد یا کلیه

نکته:

• مقدارHgb در بارداری کاهش می یابد چون با اینکه خونسازی کمی بیشتر شده است، اما حجم مایع بدن و خون بالا رفته و مقدار کلی هموگلوبین در هر دسیلیتر آن کاهش می یابد.
• زندگی در ارتفاع هم به خاطر نیاز بیشتر بدن به اکسیژن و کمبود اکسیژن محیط باعث تولید بیشتر هموگلوبین می شود.
• در طحال اغلب سلول های پیرخون تخریب می شوند. بزرگ شدن طحال یعنی تخریب بیشتر سلول ها و به همین دلیل به دنبال آن کاهشRBC وHgb  رخ می دهد.