HCT (درصد گلبول قرمز خون در کل حجم خون): عبارت است از هموتوکریت یا HCT   هم یکی از مقادیر اندازه گیری گلبول قرمز است. به طور کلی (هم) به معنی آهن است و هرجا در هر کلمه ای آمد حتماً آن کلمه ارتباطی با گلبول قرمز دارد. هماتوکریت درصدی از حجم کلی خون است که از گلبول قرمز ساخته شده و با اندازه گیری قسمت قرمز رسوب خون در لوله آزمایش نسبت به کل ارتفاع خون اندازه گیری می شود. به خاطر بیماری ها و شرایط مختلفی که می توانند اندازه گیریRBC  وHgb  را با اشکال مواجه کنند،HCT  هم اندازه گیری می شود تا به طور مستقیم نشان دهنده اندازه هموگلوبین و گلبول قرمز در خون باشد.

میزان طبیعی:

• با اینکه آزمایشگاه ارزیابی کننده نمونه خون ممکن است محدوده‌های خاص خود را داشته باشد، اما محدوده قابل قبول هماتوکریت به جنسیت و سن شما بستگی دارد. این عدد معمولاً با درصد نشان داده می شود.
• برای آقایان: ۳۹ تا ۵۲ درصد.
• برای خانم‌ها: ۳۷ تا ۴۷ درصد.
• برای خانم‌های باردار مقادیر بالاتر از ۳۳ درصد طبیعی است.
• برای کودکان: ۴۰ تا ۵۷ درصد.
• محدوده خطر HCT بالاتر از ۶۰ درصد و پایین تر از ۱۵درصد باید باعث نگرانی پزشک شود.
• کودکان ۱۵ ساله و کمتر مجموعه محدوده‌های مجزایی دارند، زیرا سطح هماتوکریت آن‌ها با افزایش سن به سرعت تغییر می‌کند. آزمایشگاه خاصی که آنالیز نتایج را انجام می‌دهد، محدوده طبیعی هماتوکریت کودک در یک سن مشخص را تعیین می‌کند.

بالا بودن سطح هماتوکریت HCT به چه معنا است:

1. کم آبی، شایع ترین علت بالا رفتن سطح هماتوکریت است. خوردن مایعات بیشتر معمولاً سطح این ماده را به حالت طبیعی بر می گرداند.
2. بیماری قلبی مادرزادی
3. کمبود آب بدن
4. تومور کلیه
5. بیماری های ریوی
6. بیماری پلی سیتمی ورا
7. سوختگی
8. اسهال شدید
9. تولید بیش از حد گلبول قرمز از عوامل افزایش دهنده HCT هستند.

پایین بودن سطح هماتوکریت HCT به چه معنا است:

1. بیماری های مغز استخوان
2. بیماری التهابی مزمن
3. کمبود عناصر غذایی مانند آهن، فولات یا ویتامین B12
4. خونریزی داخلی
5. کم خونی همولیتیک
6. نارسایی کلیه
7. لوسمی
8. لنفوم
9. کم خونی سلول داسی شکل

علائم HCT (هماتوکریت) کم:

1. طبیعی بودن سطح هماتوکریت (Hct) نشان می دهد که خون شما دارای گلبول های قرمز کافی برای حمل اکسیژن به سلول های بدن است. سطح Hct پایین می تواند نشان دهنده این باشد که شما کم خونی، کمبود ویتامین یا خونریزی دارید.
2. احساس خستگی
3. خواب آلودگی
4. مشکل تنفسی مانند تنگی نفس
5. احساس سرگیجه
6. سردردهای مکرر
7. درد قفسه سینه
8. رنگ پریدگی پوست

علائم HCT (هماتوکریت) بالا:

1. افزایش سطح آزمایش خون هماتوکریت بدین معنی است که خون شما غلیظ تر از آن است که باید باشد. این عارضه به مرور زمان می تواند علایم و عوارض مختلفی را که همراه با پلی سیتمی ورا (سرطان خون با رشد آهسته) است ایجاد کند. هماتوکریت بالا می تواند به این معنی باشد که فرد به اندازه کافی اکسیژن دریافت نمی کند، از کمبود آب رنج می برد یا در معرض خطر ابتلا به بیماری های قلبی است.
2. احساس ضعف عمومی و سرگیجه
3. سردرد
4. بزرگ شدن طحال که موجب نفخ در قسمت فوقانی شکم می شود
5. خارش در سراسر بدن پس از استفاده از دوش آب گرم
6. خونریزی از لثه ها
7. آرتریت نقرسی
8. کاهش وزن نامعلوم
9. تعرق مفرط

علت کاهش درصد آزمایش خون هماتوکریت (HCT):

• کم خونی: کم خونی انواع مختلفی دارد. با این حال، کاهش سطح Hct معمولاً نشان می دهد که فرد مبتلا به کم خونی است و اکسیژن کافی را در یافت نمی کند. سایر علائم کم خونی می تواند شامل خستگی و کمبود انرژی، افزایش یا نامنظم شدن ضربان قلب، رنگ پریدگی صورت، تنگی نفس باشد.
• کمبودهای تغذیه ای: هماتوکریت پایین می تواند بدین معنی باشد که شما دارای کمبود های خاصی در تغذیه خود هستید که با کم خونی مرتبط هستند. کاهش سطح Hct می تواند کمبود اسید فولیک و ویتامین B12 را نشان دهد. این کمبودها اغلب همراه با کمبود آهن ایجاد شده و نشان دهنده علائم کلاسیک کم خونی هستند. بسیاری از افراد کمبود ویتامین B دارند. این کمبود شامل اسید فولیک (ویتامینB9)، ویتامین B6 و ویتامین B12 می باشد. همچنین نشانه هایی از کمبود B12 می تواند شامل نوسانات خلقی، سردرد، مشکلات تمرکزی، مشکلات گوارشی، تغییر در الگوهای خواب.
• آرتروز (آرتریت): اگر از آرتریت روماتوئید رنج می برید، ممکن است هماتوکریت در بدنتان کم بود و کمبود سلول های غنی از اکسیژن داشته باشید. کاهش میزان هماتوکریت در خون معمولاً با شدت بیماری ارتباط دارد. کاهش سطح هماتوکریت در بیماران مبتلا به آرتریت می تواند منجر به بیماری های دیگر شود.
• افسردگی: عدم وجود هماتوکریت کافی در خون می تواند نشانه ای از افسردگی، افزایش اضطراب و اختلال هراس باشد. افسردگی می تواند پاسخ های التهابی را در بدن افزایش دهد. این پاسخ ها باعث می شوند که هماتوکریت پایین تر از محدوده طبیعی باشد. محققان همچنین نتایج آزمایش خون را در افراد افسرده بررسی کردند که نشان دهنده افزایش نوتروفیل ها و لکوسیت ها بودند.
• فیبرومیالژیا: اگر از درد مزمن مرتبط با فیبرومیالژیا رنج می برید، نتایج آزمایش ها ممکن است نشان دهد که هماتوکریت در خونتان کمتر از حد نرمال است. التهاب در بدن بر روی تولید گلبول های قرمز و گلبول های سفید تأثیر می گذارد. فیبرومیالژیا می تواند بر روی سلامت بسیاری از زنان تاثیر بگذارد. به عنوان مثال، افسردگی و اختلال در عملکرد جنسی برخی از بیماری های مرتبط با فیبرومیالژیا هستند. اغلب مبتلایان به فیبرومیالژیا سطح هموگلوبین و هماتوکریت در خونشان کمتر از حد طبیعی است.
• بیماری کلیوی: بیماری کلیوی نیز می تواند باعث کاهش تولید گلبول های قرمز شود و هماتوکریت را به طور قابل توجهی کاهش دهد. تولید گلبول قرمز توسط هورمون هایی که توسط کلیه ها ترشح می شوند کنترل می شود. افراد مبتلا به بیماری های مزمن کلیوی معمولاً کمتر از حد طبیعی هماتوکریت و هموگلوبین دارند.
• مشکلات گوارشی: کاهش سطح هماتوکریت می تواند به معنای این باشد که در دستگاه گوارش شما التهابی ایجاد شده که بر میزان گلبول های قرمز خون تأثیر گذاشته است. کولیت اولسراتیو (یک نوع بیماری التهابی روده است) می تواند سطح هماتوکریت را تحت تأثیر قرار دهد. افراد مبتلا به اختلالات گوارشی و بیماری های خودایمنیاغلب علائم و نشانه های کم خونی را نشان می دهند. این نشانه ها به علت خونریزی داخلی در سیستم گوارشی رخ می دهند. بیماری کرون و کولیت اولسراتیو فقط دو دلیل برای این موضوع است که سیستم گوارش شما به درست کار نمی کند. علائم دیگر بیماری های التهابی گوارشی عبارتند از اسهال پس از غذا خوردن، دفع مدفوع چرب، درد زیر دنده ها، سوزش سر دل.
• بیماری های خود ایمنی: بیماری خاص خود ایمنی اغلب منجر به کاش سطح HCT و کم خونی می شوند.

علت افزایش درصد آزمایش خون هماتوکریت (HCT):

• بیماری قلبی: افراد مبتلا به بیماری های قلبی ارثی اغلب سطح Hct در بدنشان بالاتر از حد نرمال است. اندازه گیری هماتوکریت و اوره و در نظر گرفتن جنسیت فرد می تواند در تشخیص خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی در برخی از بیماران کمک کند. افراد مبتلا به بیماری های قلبی مادرزادی معمولاً دارای هماتوکریت بالا هستند.
• فشار خون بالا: اگر از فشار خون بالا رنج می برید، احتمال دارد که در نتایج CBC؛ هماتوکریت خونتان بالا باشد. بیماران مبتلا به فشار خون بالا اغلب مقدار  Hct، هموگلوبین و شمارش گلبول قرمز خونشان بالا است. همچنین در این بیماران شاخص های دیگر RBC مانند گستره توزیع گلوبول های قرمز (RDW) نیز تحت تأثیر قرار می گیرد. افزایش هماتوکریت می تواند خطر ابتلا به فشارخون بالا را نشان دهد.
• مقاومت به انسولین و دیابت نوع 2: تحقیقات نشان داده اند که Hct بالا می تواند با افزایش مقاومت به انسولین همراه باشد و خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را افزایش دهد.Hct بالا می تواند یکی از علائم اولیه دیابت باشد.
• سندرم متابولیک: سندرم متابولیک مجموعه ای از بیماری هایی مانند فشارخون بالا، چربی بیش از حد شکمی و کلسترول بالا را توصیف می کند. اغلب افراد دارای اضافه وزن یا چاق هماتوکریت غیر طبیعی دارند. افزایش هماتوکریت و سایر شاخص های گلبول قرمزدر افرادی که علائم سندرم متابولیک دارند، رایج است.

درمان:

• روش های افزایش هماتوکریت (HCT) خون: اگر نشانه های کمبود هماتوکریت را دارید، راه هایی وجود دارد که می توانید به طور طبیعی برای افزایش این شاخص در بدن استفاده کنید. مانند ورزش اروبیک، ورزش های شدید با شدت بالا، مصرف غذاهای غنی از آهن، مصرف روغن کتان، مهم این است که بدانید این روش ها راه هایی برای درمان هماتوکریت پایین نیست، بلکه راه هایی برای بهبود سلامت قلب و عروق و رفع کمبودهای تغذیه ای است.
• روش های کاهش هماتوکریت (HCT)خون: در اغلب موارد رعایت توصیه های حرفه ای و درمان مناسب برای کاهش سطح هماتوکریت ضروری است. این درمان ها معمولاً شامل کاهش رقت خون با کاهش سطح هموگلوبینو تعداد گلبول های قرمز می شود. ورزش های استقامتی مانند ماراتن می توانند هماتوکریت را کاهش دهند و نتایج آزمایش سلول های قرمز خون که حجم RBC را اندازه گیری می کنند را بهبود بخشند.

نکته:

• بیماری هایی که باعث به وجود آمدن شکل های غیرطبیعی گلبول قرمز می شوند (مثل بیماری گلبول قرمز داسی شکل) مقدارHCT را تغییر می دهند.
• وقتی مقدار گلبول سفید به شدت بالا باشد بر مقدارHCT موثر است.
• در صورت طبیعی بودن اندازه های گلبول قرمز، مقدار هماتوکریت ۳ برابر هموگلوبین است.
• هماتوکریت را نباید بلافاصله بعد از خونریزی شدید اندازه گیری کرد.
• اگر اخیراً انتقال خون داده اید یا باردار هستید، پیش از انجام تست هماتوکریت پزشک را از این موضوع مطلع سازید. بارداری با افزایش مایعات بدن می تواند سطح نیتروژن اوره خون (BUN) را کاهش دهد. خون دادن نیز می تواند نتایج را تحت تأثیر قرار دهد. اگر در ارتفاعات زندگی می کنید، به دلیل کاهش مقدار اکسیژن هوا، سطح هماتوکریت شما بیشتر خواهد بود.
• پزشکان اغلب آزمایش خون هماتوکریت را برای افرادی که از علائم کمبود این ماده در بدن رنج می برند تجویز می کنند. دلایل کاهش سطح Hct به این موضوع باز می گردد که گلبول های قرمز سریع تر از بین می روند و به شکل طبیعی جایگزین نمی شوند.