ALP – Alkaline Phosphatase (اندازه گیری سطح آنزیم کبدی به نام آلکالین فسفاتاز): عبارت است از هدف از انجام آزمایش ALP اندازه گیری سطح آنزیم کبدی به نام «آلکالین فسفاتاز» است. تست آلکالین فسفاتاز (ALP) برای کمک به تشخیص بیماری کبد یا اختلالات استخوانی استفاده می‌شود. در بیماری‌های مرتبط با کبد سلول‌های آسیب دیده کبدی، مقادیر بیشتری ALP را در خون آزاد می‌کنند. آزمایش ALP  برای کمک به تشخیص بیماری کیسه صفرا نیز ممکن است تجویز شود. ALP (آلکالن فسفاتاز) یکی از انواع آنزیم‌هایی است که در بدن یافت می‌شود. آنزیم‌ها پروتئین‌هایی هستند که به اتفاق افتادن واکنش‌های شیمیایی کمک می‌کنند. به عنوان مثال آن‌ها می‌توانند مولکول‌های بزرگ را به قطعات کوچکتر تقسیم کنند، یا می‌توانند به مولکول‌های کوچکتر کمک کنند تا در ساختارهای بزرگتری به هم متصل شوند. در کل بدن از جمله کبد، دستگاه گوارش، کلیه‌ها و استخوان‌ها آلکالین فسفاتاز وجود دارد. با وجود اینکه برای انجام آزمایشات کبدی نیازی به ناشتا بودن نیست، اما بهتر است حداقل چند ساعت ناشتا باشید. در صورتیکه از داروهای ضد صرع مانند فنوباربیتال و فنی توئین استفاده می‌کنید، به نمونه گیر اطلاع دهید تا در شرح حال شما ثبت گردد.ALP  بالا معمولاً به این معنی است که یا کبد آسیب دیده است یا فرد مبتلا به بیماری است که باعث افزایش فعالیت سلول‌های استخوانی می‌شود. اگر سایر آزمایشات کبدی مانند: بیلی روبین، آزمایشAST یا آزمایش ALT نیز در آزمایش خون بالا باشد، معمولاً افزایش ALP ناشی از آسیب کبدی است.

میزان طبیعی:

• بازه طبیعی ALP برای مردان و زنان بالای ۱۸سال، ۴۴ تا ۱۴۷ واحد بین المللی در لیتر (Iu/L) یا ۰.۷۳ تا ۲.۴۵ میکروکاتال در لیتر (μkat / L) است. مقادیر نرمال ALP ممکن است از آزمایشگاهی به آزمایشگاه دیگر کمی متفاوت باشد. همچنین این بازه می‌تواند با توجه به سن و جنسیت متفاوت باشد. میزان بالای ALP به طور معمول در کودکان در حال رشد به علت رشد استخوان‌ها و در زنان باردار بیشتر است. ALP بالای ۳۵۰ واحد بین المللی در لیتر مقدار بحرانی محسوب می‌شود. به طور کلی اگر آلکانین فسفات بالا باشد و نتیجه سایر آزمایشات کبدی مانند: ALT،AST و Bilirubin نرمال باشند، ممکن است دچار مشکلات کبدی نباشید و دچار یک اختلال استخوانی مانند بیماری استخوان پاژه (Paget’s) باشید. این بیماری موجب می‌شود تا استخوان‌های شما به طور غیرعادی رشد کرده، بزرگتر و ضعیف‌تر از حالت نرمال باشند و شکنندگی آن‌ها افزایش یابد. دقت داشته باشید که اگر ALP در آزمایش خون بالاتر از 130 U/L باشد، این آنزیم در خون بالاست.در این صورت برای پاسخ به سوال “آیا بالا بودن آلکانین فسات خطرناک است؟” می‌توان گفت: توجه به این نکته ضروری است که سطوح بالای این آنزیم در خون از نظر شدت متفاوت است و اگر این فاکتور در آزمایش خون تنها مقداری از حالت نرمال بالاتر باشد، حتما به معنای بیماری کبدی یا اختلال استخوانی نیست و لزوما نیاز به درمان ندارد.

علائم ALP کم:

• پایین بودن غیر طبیعی ALP در آزمایش خون از عوامل زمینه‌ای مثل کمبود ویتامین B12 منشا می‌گیرد. اگر علت زمینه‌ای کاهش ALP خون، کمبود ویتامین B12 باشد علائم زیر بروز می‌کند: سردرد، تنگی نفس، ضعف و خستگی، اگر علت پایین بودن ALP ناشی کم کاری تیروئید باشد علائم زیر بروز می‌کند: افزایش وزن بدن، ضعف عضلانی، خشکی پوست.

علائم ALP بالا:

• علائمی که در اینجا به آن اشاره می‌شود با بالا بودن آلکالین فسفاتاز در ارتباط است،اما برای تشخیص دقیق کافی نیست چراکه چنین علائمی در برخی دیگر از بیماری‌ها نیز بروز می‌کنند. در صورتی که بالا بودن آلکالین فسفاتاز (ALP) ناشی از بیماری‌های کبدی باشد علائم آن شامل موارد زیر است: خارش بدن، تهوع و استفراغ، کمبود وزن، ضعف و خستگی، یرقان، تورم و درد معده، ادرار تیره رنگ، علائمی که به دلیل نقص مغز استخوان بروز می‌کند به صورت زیر است: درد مفاصل یا مغز استخوان، استخوان‌های عیر نرمال و حجیم شده، رخ دادن شکستگی مکرر استخوانی، در مجموع علائم بالا بودن ALP بستگی به علت‌ زمینه‌ای آن، از جمله بیماری‌های کبدی و یا نقایص استخوانی دارد.

علت کمبود (ALP):

• بیماری ویلسون:بیماری ویلسون یک بیماری ارثی بوده که در آن به دلیل نقص ژنتیکی، عنصر مس در اندام‌های داخلی بدن انباشته می‌شود. این بیماری ارثی یکی از علت‌های پایین بودن سطح ALP در آزمایش خون است.
• سوء تغذیه:عدم تامین مواد غذایی لازم برای بدن، منجر به پایین آمدن غیر نرمال ALP در آزمایش خون می‌شود.
• کمبود منیزیوم بدن:این عنصر برای فعالیت آنزیم ALP مورد نیاز است و اگر به مقدار کافی در برنامه غذایی جذب بدن نگردد منجر به کاهش شدید ALP در خون می‌شود.
• کمبود روی در بدن: کمبود روی باعث کاهش غیر نرمال سطح ALP در آزمایش خون می‌شود. مکمل‌های روی قادرند تا حدودی به برطرف شدن چنین مشکلی کمک کنند.
• رژیم غذایی بدون پروتئین:فقدان پروتئین در رژیم غذایی باعث پایین بودن ALP در آزمایش خون می‌شود.

علت بالا بودن (ALP):

• اگرچه بالا بودن مقدار ALP در خون به تنهایی آسیبی به بدن نمی‌زند، اما بیماری زمینه‌ای که باعث بالا رفتن ALP شده است می‌تواند جدی و مخاطره آمیز باشد معمولاً بیماری‌هایی مثلسرطان، اختلالات مغز استخوان و بیماری‌های‌ کلیوی عامل چنین افزایشی هستند. البته به جز موراد بالا نوع سبک زندگی فرد، داروهایی که مصرف می‌کند و برخی مکمل‌ها نیز قادرند سطح ALP را افزایش دهند. در ادامه به مهمترین دلایل بالا رفتن ALP در آزمایش خون اشاره می‌کنیم:
• قرص‌های پیشگیری از بارداری:این قرص‌ها قادرند که سطح ALP را چندین برابر افزایش دهند.
• ورزش سنگین:تمرینات ورزشی به ویژه اگر فشرده و سنگین باشند قادرند سطح ALP را به طور موقت افزایش دهند.
• هورمون‌های تیروئیدی:هورمون‌های تیروئید یکی از عوامل محرک ترشح ALP در بدن هستند. در اختلال پر کاری تیروئید مقدار ALP افزایش می‌یابد.
• مصرف برخی داروها:داروهایی مثل افاویرنز (داروی ضد HIV) باعث بالا رفتن ALP در افراد مبتلا به HIV می‌شود. بالا رفتن ALP با کاهش تراکم استخوانی و کمبود ویتامین D نیز در ارتباط است.
• انسداد مجاری صفراوی و سرطان کبد:بالا بودن ALP کبدی با مسدود شدن مجرای صفراوی و سرطان کبد در ارتباط است. بالا بودن آلکالین فسفاتاز کبدی می‌تواند نشانه ای از وجود تومور در مجرای صفراوی باشد.
• سرطان روده بزرگ و کولون:در بیماران مبتلا به متاستاز سرطان کولون، سطح ALP بیش از حد نرمال است. هر چه مقدار آلکالین فسفاتاز در این بیماری بالاتر باشد، پیشروی سرطان نیز بیشتر است.
• سرطان پستان:زنان مبتلا به سرطان پستان نسبت با سایرین سطح ALP بالاتری در آزمایش خون دارند. اگر مقدار ALP از سطح خاصی عبور کند نشانگر منتشر شدن سلول‌های سرطانی به کبد و اسخوان است.

نکته:

• چگونه می‌توان سطح ALP خون را کاهش داد؟ اگر سطح ALP شما در آزمایش خون بالاتر از حد نرمال است در قدم اول بایستی با ویزیت شدن توسط پزشک عامل زمینه‌ای بالا رفتن ALP شناسایی و درمان شود. در کنار روند درمانی، روش‌های مکمل می‌توانند در بازسازی کبد و عملکرد بهتر آن مفید باشند. مهمترین راهکارها برای افزایش سلامت کبد شامل موارد زیر است: مصرف اسیدهای چرب اومگا ۳:امگا ۳ قادر است میزان ALP روده‌ای را به مقدار زیادی کاهش دهد در حالیکه اسیدهای چرب اومگا ۶ باعث افزایش ALP می‌شوند. ترک سیگار: سیگار یکی از علت‌های افزایش ALP است. مصرف قهوه: مصرف متعادل قهوه تاثیر مطلوبی در کاهش ALP دارد. ورزش منظم: با انجام منظم ورزش‌های سبک روزانه مقدار ALP استخوانی به طور چشمگیری کاهش پیدا می‌کند. تامین ویتامین D بدن: کاهش ویتامین D باعث افزایش ALP در آزمایش خون می‌شود. اگر دچار کمبود ویتامین D هستید با خوردن مکمل‌های ویتامین D و آفتاب گرفتن روزانه نیاز بدن را تامین کنید.