یرقان: عبارت است از یرقان اصطلاحی است که برای توصیف رنگ پوست و سفیدی چشم مایل به زرد به کار می‌رود. مایعات بدن نیز ممکن است زرد باشند. رنگ پوست و سفیدی چشم بسته به میزان بیلی روبین متفاوت خواهد بود. بیلی روبین ماده ای است که در خون یافت می‌شود. سطح متوسط ​​منجر به رنگ زرد می‌شود، در حالی که در سطح بسیار بالا قهوه ای ظاهر می‌شود.

انواع یرقان:

1. یرقان کبدی: در نتیجه بیماری یا آسیب دیدگی کبد رخ می‌دهد.
2. یرقان انسدادی: در نتیجه انسداد مجرای صفراوی رخ می‌دهد. مانع خروج بیلی روبین از کبد می‌شود.
3. یرقان همولیتیک: در نتیجه همولیز یا شکسته شدن سریع گلبول‌های قرمز ایجاد شده و منجر به افزایش تولید بیلی روبین می‌شود.

علائم:

1. خارش
2. ادرار تیره
3. مدفوع کم رنگ
4. زرد شدن پوست و سفیدی چشم‌ها که به طور معمول از سر شروع و در بدن پخش می‌شود.
5. علائم همراه یرقان ناشی از بیلی روبین کم است: خستگی، درد شکم، کاهش وزن، استفراغ، تب، مدفوع کم رنگ، ادرار تیره.
6. سه نوع زردی نوزاد داریم، خفیف، متوسط و شدید که در زردی خفیف سر و صورت زرد می شود، در زردی متوسط تا نیم تنه بالا و در زردی شدید کل بدن و تخم چشم نوزاد زرد می شود که در این حالت بسیار خطرناک است.

علت:

• سندرم گیلبرت: این یک بیماری ارثی است که توانایی آنزیم ها در دفع صفرا را مختل می‌کند.
• کم خونی همولیتیک: با شکسته شدن مقادیر زیادی گلبول‌های قرمز، تولید بیلی روبین افزایش می‌یابد.
• کلستاز: جریان صفرا از کبد مختل می‌شود. صفرا حاوی بیلی روبین کونژوگه شده به جای دفع، در کبد باقی می‌ماند.
• سندرم کریگلر نجار: یک بیماری ارثی است که باعث اختلال در آنزیم خاص مسئول پردازش بیلی روبین می‌شود.
• داروهای شیمیایی: زردی پوست ممکن است با مصرف داروهایی که موجب صدمه به کبد    می شوند ایجاد شود.
• سندرم دوبین جانسون: نوعی یرقان مزمن ارثی است که از ترشح بیلی روبین کونژوگه از سلول‌های کبد جلوگیری می‌کند.
• فعالیت زیاد کبد هنگام غلبه صفرا: باعث افزایش تولید بیلی روبین شده که تجمع و عدم تخلیه آن باعث ایجاد رنگ دانه های زرد روی پوست می گردد.
• جراحی: جراحی قسمت فوقانی شکم، شانت های جراحی یا میانبرهای عروقی که برای کاهش فشار خون پورت، استفاده می شود ممکن است زردی ایجاد کنند.
• غلبه صفرا: هموگلوبین موجود در گلبول های قرمز، در نهایت تبدیل به رنگ دانه زردرنگی به نام بیلی روبین می شوند که کبد مسئول دفع این ماده به خارج بدن، از طریق صفرا است؛ زمانی که صفرا بیش از اندازه ترشح شود تخلیه بیلی روبین با تأخیر صورت گرفته، لذا باعث تجمع در پوست و زردی آن خواهد شد. بیلی روبین ماده ای سمی است که وقتی عمر گلبول های قرمز تمام می شود یا عضلات صدمه می بینند، هموگلوبین تجزیه شده و به بیلی روبین تبدیل می شود.
• یرقان، زرد شدن پوست و سفیدی چشم است که وقتی بدن به طور صحیح بیلی روبین را پردازش نکند اتفاق می‌افتد. ممکن است به دلیل مشکلی در کبد باشد. همچنین به نام ایکتروس شناخته می‌شود. بیلی روبین ماده زائد زرد رنگی است که پس از خارج شدن آهن از خون، در جریان خون باقی می‌ماند. با رسیدن بیلی روبین به کبد، مواد شیمیایی دیگری به آن متصل می‌شوند. ماده ای به نام بیلی روبین کونژوگه تولید می‌شود. کبد صفرا را که یک مایع گوارشی است تولید می‌کند. بیلی روبین کونژوگه وارد صفرا شده، سپس بدن را ترک می‌کند. این نوع بیلی روبین است که به مدفوع رنگ قهوه ای می‌دهد. اگر بیلی روبین زیاد باشد، می تواند به بافت‌های اطراف نشت کند. این اختلال به هایپربیلی روبینمی معروف است و باعث ایجاد رنگ زرد در پوست و چشم می‌شود.
• علت یرقان وجود مقدار زیاد بیلیروبین در مایعات خارج سلولی است که به شکل بیلیروبین آزاد یا به شکل بیلیروبین مزدوج است. غلظت طبیعی بیلیروبین پلاسما شامل بیلروبین آزاد و مزدوج به طور متوسط 5/0 میلی گرم در هر 100 میلی لیتر پلاسما است. در بعضی حالات غیر طبیعی این مقدار می تواند تا 40 میلی گرم در 100 میلی لیتر پلاسما افزایش یابد و قسمت زیادی از آن از نوع مزدوج باشد. هنگامی که غلظت از حدود سه برابر طبیعی بالاتر رود، پوست معمولاً شروع به زرد شدن می کند. عواملی که موجب بروز بیماری یرقان در شخص می شود عبارتند اند از: 1) افزایش انهدام گویچه های سرخ با آزاد شدن سریع بیلیروبین به خون. 2) انسداد مجاری صفراوی یا آسیب سلول های کبدی به طوری که حتی مقادیر طبیعی بیلیروبین نتواند به داخل لوله گوارش دفع گردد. مورد اول را یرقان همولیتیک و مورد دوم را یرقان انسدادی گویند، با مراجعه به آزمایشگاه های تشخیص طبی مشخص می شود که در یرقان همولیتیک تقریباً بیلیروبین از نوع آزاد است، اما در یرقان انسدادی نوع بیلیروبین از جنس مزدوج است. دیگر اختلاف مهم بین بیلیروبین آزاد و مزدوجه آن است که کلیه ها می توانند مقادیر کمی بیلیروبین مزدوج را دفع کنند، اما قادر نیستند بیلیروبین آزاد چسبیده به آلبومین را دفع کنند.
• اگر صفرا بیش از حد طبیعی با خون آمیخته شود و در اندام ها روان شود شخص دچار زردی یا یرقان می گردد و از حالت اعتدال بیرون می رود، این نوع افراد معمولاً دهانشان تلخ می باشد، اگر مقدار صفرا در خون زیادتر شود و همینطور ادامه یابد شخص هلاک می شود، به طور عادی مقداری صفرا وارد روده ها می شود و از آنجا دفع می گردد.
• ژنتیکی و مادرزادی: گاهی زردی پوست بدن به دلیل طبع و مزاج سرشتی است که طب جدید آن را با نام ژنتیک می شناسد که حتی نتایج آزمایش خون نیز بیماری خاصی را نشان نمی دهد؛ برای تغییر رنگ پوست این نوع افراد نمی توان کار خاصی انجام داد، اما چون مستعد زردی پوست هستند برای این که تشدید پیدا نکند باید غذاهای مناسب با طبع و مزاج سرشتی خود را استفاده نمایند.
• سندرم ژیلبرت: در این عارضه فرد هنگامی که دچار سرماخوردگی، گرسنگی، تشنگی، اضطراب و عصبانیت می شود بیلی روبین خونش افزایش یافته و چشم ها و پوست بدن او زرد می گردند؛ این عارضه مادرزادی است و هیچ گونه خطری ندارد و در صورت برطرف شدن علت های گفته شده (مثلاً رفع گرسنگی) رنگ پوست و چشم به حالت طبیعی باز می گردد و به عبارتی جزء بیماری خطرناک محسوب نمی شود.
• هپاتیت: گاهی بالا بودن بیلی روبین خون عامل زردی پوست است و می تواند ناشی از بیماری هایی مانند هپاتیت باشد که انواع مختلفی دارد مانند: (هپاتیت ویروسی، غیر ویروسی و هپاتیت های الکلی). هپاتیت ویروسی عبارت است از التهاب کبد در اثر یک ویروس؛ هپاتیت ویروسی انواع مختلفی دارد که شایع ترین آن هپاتیت A و B و E هستند؛ گاهی هپاتیت ممکن است به دنبال مصرف داروی بیهوشی پس از عمل جراحی بروز کند. در کل هر مشکلی که در سلول های کبدی وجود داشته باشد و سلول ها نتوانند به درستی کارشان را انجام دهند و بیلی روبین را دفع کنند، موجب زردی پوست می شود.
• سنگ کیسه صفراء: علائم این بیماری علاوه بر زردی پوست شامل: (درد شدید و پایدار در ربع فوقانی راست شکم به سمت کتف با شانه راست، تهوع، استفراغ، افزایش تعداد ضربان قلب و بی قراری) نیز می باشد.
• سیروز کبدی: از علائم سیروز، زردی خفیف تا متوسط و خارش است؛ علائم دیگر شامل: (آب آوردن شکم ضعف، ورم پا، تهوع، استفراغ، اسهال یا یبوست، بی اشتهایی، استفراغ خونی با حجم زیاد، کاهش وزن و درد در ربع فوقانی راست شکم) می باشد.
• نارسایی قلبی: یکی دیگر از دلایل زردی چهره، نارسایی قلب است که با نشانه های دیگری مانند: (ورم دست و پا، افزایش وزن، ضعف، سرگیجه، تهوع، بی اشتهایی) همراه می باشد.
• التهاب حاد لوزالمعده: در این عارضه، زردی پوست ممکن است رخ دهد و نشانه آن درد شکمی منتشر به پشت است که با دراز کشیدن همراه با زانوهای خم شده بر روی قفسه سینه یا قرار گرفتن در وضعیت نشسته و خم شدن به جلو تسکین می یابد.
• سرطان: یکی دیگر از دلایل زردی پوست، سرطان کبد و سرطان لوزالمعده است که عوارض دیگری چون تهوع، کاهش اشتها، تب و … را ایجاد می کند.
• فاویسم: افرادی که مشکلات خونی دارند و یک آنزیم در خونشان کم است، با خوردن بعضی مواد غذایی مثل باقلا یا برخی داروهای شیمیایی، دچار تحریب ناگهانی گلبول های قرمز خون شده و بیلی روبین فراوانی وارد جریان خون آنها می گردد و در نتیجه فرد دچار زردی می شود؛ از علائم دیگر این بیماری شامل: (زردی چشم ها، بی حالی، کاهش فشارخون و تغییر رنگ ادرار به صورت پر رنگ شبیه رنگ چای است)؛ این بیماری محدوده سنی خاصی ندارد و ممکن است از یک نوزاد چند روزه تا یک فرد بزرگسال را درگیر کند؛ در این حالت، فرد با از دست دادن گلبول های قرمز دچار کاهش فشارخون نیز می شود.
• دو نوع یرقان یا زردی وجود دارد. یکی مربوط به گرفتاری کیسه صفرا و انسداد مجرای آن است و دیگری در اثر ویروس ها پدید می آید که آن را یرقان ویروسی می نامند. اگر عفونت کیسه صفرا با خون مخلوط شود زرده یرقان ایجاد می شود. در یرقان ویروسی باید با ویروس و عفونت مبارزه کرد. در یرقان انسدادی که آن هم بیشتر مربوط به کیسه صفرا می باشد باید علت آن را برطرف کرد تا یرقان یا زردی برطرف شود. ضمناً یرقان های دیگری مثل يرقان همولیتیک و مسمومیت ها نیز وجود دارند.
• التهاب حاد کبد: ممکن است توانایی کبد در ترکیب و ترشح بیلی روبین، اختلال ایجاد شده و در نتیجه تجمع بیلی روبین می‌شود و در این بیماری، زردی پوست خیلی دیر خود را بروز می دهد.
• التهاب کیسه صفرا: این عارضه جدا از زردی پوست، دارای علائمی مانند: (تهوع، استفراغ، تب، تعریق زیاد، لرز، حساسیت به لمس) نیز می باشد.
• انسداد مجرای صفراوی: وقتی مجرای صفراوی بسته باشد صفرا نمی تواند از روده دفع شود، لذا به داخل بدن باز می گردد که باعث زردی یا یرقان می شود؛ علائم این عارضه زردی پوست به مدت طولانی همراه با خارش است که در کنار آن شخص دچار (خستگی، تهوع، کاهش وزن، بی اشتهایی، مدفوع خاکستری رنگ و درد در ربع فوقانی راست شکم) نیز می شود. مجاری داخل کبدی ممکن است به علت مصرف برخی داروها یا بعضی بیماری های نادر انگلی در مجاری صفراوی داخل کبدی ایجاد انسداد کنند؛ سنگ، تومور و اختلال در لوزالمعده هم می تواند باعث انسداد صفراوی گردد.
• یرقان کاذب: افرادی که در مصرف هویج، کدوحلوایی، اسفناج، سیب زمینی، انبه، طالبی، خرمالو و سایر مواد غذایی حاوی بتاکاروتن زیاده روی کنند دچار زردی پوست می شوند که البته این عارضه موقتی و گذراست؛ در این بیماری، بتاکاروتن در بافت ها جمع شده، لذا رنگ پوست (خصوصاً کف دست و کف پا) را به رنگی مابین زرد و نارنجی تبدیل می کند.
• علت یرقان نوزادان: یرقان یک مسئله بهداشتی شایع در نوزادان تازه متولد شده است. حدود ۶۰ درصد از نوزادان دچار زردی می‌شوند و این میزان در نوزادان نارس متولد شده قبل از ۳۷ هفته بارداری، تا ۸۰ درصد افزایش می‌یابد. علائم معمولاً ظرف ۷۲ ساعت بعد تولد ظاهر می‌شود. گلبول‌های قرمز خون در بدن یک نوزاد معمولاً شکسته و جایگزین می‌شود. این امر باعث تولید بیلی روبین بیشتر می‌شود. همچنین مراحل تکامل کبد نوزادان هنوز کامل نشده و بنابراین در فیلتر کردن بیلی روبین از بدن خیلی کارآمد نیست. علائم معمولاً طی ۲ هفته بدون درمان برطرف می‌شوند. با این حال، نوزادان با سطح بیلی روبین بسیار بالا به درمان با انتقال خون یا فتوتراپی احتیاج دارند. در این موارد، درمان بسیار حیاتی است زیرا یرقان در نوزادان می‌تواند منجر به کرنیکتروس (یرقان مغزی)، یک نوع بسیار نادر از آسیب دائمی مغز شود.
• علت زردی، خوردن زیاد غذاهای گرم و خشک توسط مادر در هنگام بارداری است. شما نباید از کمی خون بچه بترسید، چون بچه پر خون است.
• اگر زن حامله بیش از اندازه گرمی بخورد بچه یرقان (زردی) می گیرد و اگر بیش از اندازه سردی بخورد بچه، چاق به دنیا می آید.
• اگر صفرا بیش از حد طبیعی با خون آمیخته شود و در اندام ها روان شود شخص دچار زردی یا یرقان می گردد و از حالت اعتدال بیرون می رود، این نوع افراد معمولاً دهانشان تلخ می باشد، اگر مقدار صفرا در خون زیادتر شود و همینطور ادامه یابد شخص هلاک می شود، به طور عادی مقداری صفرا وارد روده ها می شود و از آنجا دفع می گردد.

پیشگیری:

• یرقان مربوط به عملکرد کبد است. ضروری است که افراد با یک رژیم غذایی متعادل، ورزش منظم و عدم زیاده روی در مصرف الکل، سلامتی این ارگان حیاتی را حفظ کنند.

عوارض احتمالی:

• خارش‌هایی که همراه با یرقان است، گاهی اوقات می‌تواند به حدی شدید باشد که دیده شده بیماران پوست خود را خراشیده، بی‌خوابی را تجربه می‌کنند یا در موارد شدید حتی افکار خودکشی نیز دارند. هنگامی که عوارض رخ می‌دهد، معمولاً به دلیل مشکلات زمینه ای است و نه خود یرقان. به عنوان مثال، اگر انسداد مجاری صفراوی منجر به یرقان شود، ممکن است خونریزی کنترل نشده ایجاد شود. زیرا انسداد باعث کاهش ویتامین‌های مورد نیاز برای لخته شدن خون می‌شود.

تشخیص:

1. پزشک متخصص گوارش و کبدبه احتمال زیاد از سابقه بیمار و معاینه فیزیکی برای تشخیص یرقان و تأیید میزان بیلی روبین استفاده می‌کنند. آن‌ها توجه زیادی به شکم خواهند کرد، به دنبال لمس تومور هستند و سفتی کبد را بررسی می‌کنند. کبد سفت نشان دهنده سیروز یا زخم است. کبد بسیار سفت نشان دهنده سرطان است. چندین آزمایش می‌تواند زردی را تأیید کند. اولین آزمایش برای تشخیص، تست عملکردی کبد است. اگر پزشک متخصص کبد نتواند علت را پیدا کند، ممکن است آزمایش خون را برای بررسی میزان بیلی‌روبین و ترکیب خون درخواست کند. شامل:
2. آزمایش‌های بیلی‌روبین: سطح بالای بیلی روبین غیر کونژوگه در مقایسه با مقادیر بیلی روبین کونژوگه نشان دهنده یرقان همولیتیک است.
3. شمارش کامل خون (FBC):در این آزمایش میزان گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها اندازه گیری می‌شود.
4. آزمایش هپاتیت A  B و C: این آزمایش برای طیف وسیعی از عفونت‌های کبدی انجام می‌شود.
5. سی تی اسکن و ام آر آی: در صورت شک به انسداد، پزشک ساختار کبد را بررسی خواهد کرد. در این موارد، از تست های تصویربرداری از جمله MRI ، CT اسکن و سونوگرافی استفاده می‌کنند. همچنین ممکن است کولانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد آندوسکوپیک (ERCP) را انجام دهند. این روشی است که با استفاده از آندوسکوپی و تصویربرداری با اشعه X انجام می‌شود.
6. بیوپسی: با بیوپسی کبد می توان التهاب، سیروز، سرطان و کبد چرب را بررسی کرد. این آزمایش شامل وارد کردن سوزن به کبد برای گرفتن نمونه بافت است. سپس نمونه زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود.

درمان طب نوین:

• درمان به علت اصلی بستگی دارد. درمان یرقان به جای علائم زردی، علت را هدف قرار می‌دهد. از درمان‌های زیر استفاده می شود:
• درمان یرقان ناشی از دارو، جایگزین کردن یک داروی جدید است.
• یرقان ناشی از هپاتیت نیاز به داروهای ضد ویروسی یا استروئیدی دارد.
• پزشکان یرقان ناشی از انسداد را می‌توانند با جراحی برداشت انسداد درمان کنند.
• یرقان ناشی ازکم خونی ممکن است با افزایش مقدار آهن خون با مصرف مکمل‌های آهن یا خوردن غذاهای غنی از آهن درمان شود.

درمان طب سنتی:

• مرکب 4 استفاده کنید.
• درمان به علت اصلی بستگی دارد.
• هر دو هفته یک حجامت عام کنید. (2 بار)
• بیمار سعی کند که دچار یبوست مزاج نشود.
• از مصرف غذاهای مضر جداً خودداری نماید.
• از مصرف غذاهای گرمی بخش خودداری نماید.
• روزانه 2 تا 3 لیوان نکتار سیب و یخ را میل کنند.
• هم از بادکش کبد و هم از حجامت کبد استفاده می کنیم.
• روزی یک لیوان سرکنگبین کاسنی یا زرشکی استفاده نماید.
• بعد از بهبودی، تا 2 هفته از فرآورده های حیوانی استفاده نشود.
• روزانه 250 گرم شاه توت با 1 قاشق غذاخوری عسل میل کند.
• هر شب یک لیوان عرق کاسنی با کمی عسل بخورید. (40 شب)
• درمان یرقان ناشی از دارو، جایگزین کردن یک داروی جدید است.
• بیمار نباید به مدت 2 هفته از کلیه فرآورده های حیوانی استفاده کند.
• یرقان ناشی از هپاتیت نیاز به داروهای ضد ویروسی یا استروئیدی دارد.
• به مدت 24 ساعت تا 48 ساعت از نکتار هلو با عسل و یخ استفاده نماید.
• روزانه 5 تا 6 لیوان شربت عسل با لیموترش و یخ را به مرور میل نمایید.
• کاهش فعالیت های شدید و پرمشقت (خصوصاً در مکان های خیلی گرم).
• پزشکان یرقان ناشی از انسداد را می‌توانند با جراحی برداشت انسداد درمان کنند.
• 21 عدد کشمش انگور سیاه را در سرکه انگور طبیعی از شب تا صبح بخیسانید و صبح ناشتا میل کنید.
• مصرف پیاز پخته شده در سرکه یکی از بهترین درمان ها برای یرقان و برطرف کردن عروق ماساریقا کبد هست.
• افزایش مصرف مایعات: مایعات فراوان می توانند به تخلیه هر چه سریع تر بیلی روبین از بدن کمک شایانی داشته باشند.
• درمان شاخص یرقان، مرکب ۱ است. کسی که از این دارو استفاده می کند، باید از خوردن خرما، سرکه و سبزیجات پرهیز کند.
• هر روز مقداری گل بنفشه، گل شب بو و گل نیلوفر را بجوشانید. آب آن را با آب کدو در آب وان بریزید و در آن استراحت کنید.
• یرقان ناشی از کم خونی ممکن است با افزایش مقدار آهن خون با مصرف مکمل‌های آهن یا خوردن غذاهای غنی از آهن درمان شود.
• غذاهای مصرفی بیمار بهتر است که سوپ جو هویج و سبزیجات و آلو بخارا و اسفناج و گشنیز باشد و با لیموترش تازه و روغن زیتون میل شود.
• ماهی های ریزی که در آب شیرین زندگی می کنند و سفید رنگ هستند را از داخل جوی ها یا کنار رودخانه ها بگیرید و زنده در دهان گذاشته، بلع کنید.
• 40 الی 50 عدد ماهی کوچک رودخانه را زنده بگیرید و در آبی به مدت 24 ساعت نگهداری کنید تا کامل پاک شوند سپس آب را عوض کنید و به صورت زنده ببلعید.
• برگ و گل بنفشه، مغز ناخنک، گل بومادران و گل بابونه را بجوشانید. آب آن را به آب وان حمام اضافه کرده و در آن استراحت کنید. پس از بیرون آمدن از وان با آب سبوس گندم و سبوس نخود بدن را بشویید.
• دمنوش (شاهتره + تخم گشنیز + تاجریزی): تمام مواد را به میزان مساوی مخلوط کرده، یک قاشق غذاخوری با ۲ لیوان آب جوش، دم کنید ولرم که شد صاف کرده با ترنجبین شیرین نموده و نیم ساعت قبل از وعده های غذایی، یک لیوان میل نمایید.
• دمنوش (زرشک + گل گاوزبان + برگ کاسنی) تمام مواد را به میزان مساوی مخلوط کرده، یک قاشق غذاخوری با ۲ لیوان آب جوش، دم کنید ولرم که شد صاف کرده با عناب نیم کوب شده شیرین نموده و نیم ساعت قبل از وعده های غذایی، یک لیوان میل نمایید.
• هر صبح و عصر ۱۰ گرم ریشه کاسنی و ۱۰ گرم ریشه ترشک را بجوشانید و آب صاف کرده آن را بنوشید. هر روز صبح و عصر، هر بار ۵ گرم پوست خیار و ۵ گرم پوست ریشه کاسنی را بجوشانید. آب آن را صاف کرده و کمی شکر سرخ در آن حل کنید و بنوشید.
• دمنوش (تخم خیار سبز + تخم کاسنی + تخم کاهو): تمام مواد را به میزان مساوی مخلوط کرده، یک قاشق غذاخوری با ۲ لیوان آب جوش، دم کنید ولرم که شد صاف کرده با عناب نیم کوب شده شیرین نموده و نیم ساعت قبل از وعده های غذایی، یک لیوان میل نمایید.
• در مورد افرادی که غلبه صفرا باعث زرد شدن پوست آنها می شود باید گفت که با اصلاح مزاج و متعادل کردن آن با سوق دادن آن به سمت «سردی و تری» با مصرف مواد غذایی و داروهای گیاهی خاص و اعمال بداوی می توان رنگ پوست را به سمت سرخ و سفید بازگرداند.
• دوش آب ولرم: لایه بیرونی پوست (اپیدرم) دارای بافت اپی تلیوم سنگ فرشی مطبق است که از سلول هایی با نام کراتینوسیت ها تشکیل شده و این سلول ها خاصیت جذب آب نیز دارند؛ بنابراین با برخورد آب به پوست، بیلی روبین تجمع یافته، رقیق شده و بهتر از بدن دفع می گردد توصیه داریم تا بهبودی کامل، چند مرتبه در روز، استحمام کنید).
• بادیان و پودر شیرین بیان از هر کدام ۵ گرم، گل قافت، تخم خطمی، سنبل الطیب و گل گاوزبان از هر کدام ۱۰ گرم، مغز تخم خربزه، مغز تخم کافشه و گل بنفشه از هر کدام ۱۵ گرم و ریشه کاسنی ۲۵ گرم همه را نیم کوب کرده با ۲۰۰ گرم مویز قطعه قطعه شده مخلوط و آب آن را صاف و شیرین ساخته، بنوشید. تفاله آن را مجدداً در آب جوش خیسانده و شب باز در همان آب بجوشانید و آب آن را مصرف کنید.
• برای درمان یرقان یا زردی از هر نوع که باشد، باید طباشیر هندی و ریوند چینی از هر کدام ۱۰ گرم، گل محمدی و تخم کاسنی از هر کدام ۲۰ گرم، تخم خرفه ۳۰ گرم و زرشک هسته دار ۵۰ گرم همه را مخلوط و نیم کوب کنید. آن را به ۱۰ قسمت مساوی تقسیم و هر قسمت را یک روز بجوشانید و آب صاف کرده آن را صبح و عصر بنوشید. قبل از نوشیدن آن، مقداری تخم خیار و تخم خربزه کوبیده شده را شیره کش کنید و با آب جوشانده مخلوط و مورد استفاده قرار دهید.

درمان یرقان نوزادان:

• خوابانیدن نوزاد روی برگ بید.
• مادر سرکه انگبین کاسنی بخورد.
• دود عنبر نسارا به بدن کودک بدهید.
• خوردن و مالیدن عصاره خرفه روی زردی
• یک هفته هر روز آب مرغ پخته شده را بنوشید.
• برگ کلم پیچ را در آب لیمو مخلوط کنید و بخورید.
• هر روز با برگ کلم و آبلیمو سالاد درست کنید و میل فرمایید.
• هر روز بیست گرم آب برگ و ساقه تازه ترب را با نمک بخورید.
• مالیدن شیر تازه گاو به سر و صورت بچه (و استهمام بچه با شیر تازه گاو)
• تمرهندی را هر روز در آب شاه تره یا عرق شاه تره مخلوط کنید و بخورید.
• یک هفته هر روز آب ترب و بعد از آن ۳ روز هم جوشانده پوست خیار بخورید.
• لاله هر دو گوش بچه را حجامت می کنیم و 5 تا 7 قطره خون بیاید کافی است.
• هر روز آب لیموشیرین را با سکنجبین، ترنجبین و شیرخشت مخلوط کنید و بخورید.
• برگ کاسنی تازه را بکوبید و آبش را بگیرید و بخورید، تا ۴۰ روز این کار را ادامه دهید.
• مرزه پخته را بکوبید و در حمام به بدن بمالید و پس از مدتی صبر کردن دوش بگیرید.
• به مدت ۴۰ روز صبح و عصر، هر بار یک فنجان آب کاسنی تازه یا عرق کاسنی را بنوشید.
• هم زمان خوردن سردی های لطیف مثل : عرق کاسنی، آب زرشک، شیر خشت توسط مادر.
• اگر زردی بچه زیاد بود ممکن است 24 ساعت بعد، حجامت لاله گوش ها دوباره انجام شود.
• 100 گرم گیاه تاج خروس را در 4 لیتر آب بجوشانید و روزی یک مرتبه نوزاد را در آن بشویید.
• هر روز ۲۰ گرم گل گندم را در یک لیتر آب بجوشانید و آب آن را در طول روز به مرور بنوشید.
• هر روز ۲۰ تا ۲۵ گرم برگ کاسنی وحشی را در یک لیتر آب جوش دم کنید و آب آن را بنوشید.
• هر روز ۱۰ گرم گل گاوزبان را در یک لیتر آب بجوشانید و آب صاف کرده آن را به مرور بنوشید.
• اگر برطرف نشد بعد از سه روز جامت عام نیز می کنیم اما یکی دو سی سی خون بیشتر نمی گیریم.
• سی تا پنجاه گرم شاه تره را در یک لیتر آب جوش دم کنید و روزی دو فنجان از آب آن را بنوشید.
• هر روز آب هویج را با آب لیمو مخلوط کنید، بعد کمی آب پیاز و عسل به آن اضافه کرده و بخورید.
• هر روز ۳۰ گرم برگ خشک مو را در یک لیتر آب بجوشانید و آب صاف کرده آن را به مرور بنوشید.
• هر روز ۳۰ گرم دم گیلاس را در یک لیتر آب ۱۰ دقیقه بجوشانید، بعد صاف کنید و آب آن را بنوشید.
• 100 گرم شکر شفا (گاومیش) را در یک لیتر آب بجوشانید تا نصف شود سپس با پنبه به بدن کودک بمالید.
• یک مشت برگ های جوان بوته توت فرنگی را در نیم لیتر آب بجوشانید سپس آب آن را صاف کنید و بنوشید.
• مالیدن گل ختمی به کل بدن بچه (ته گل ختمی را می گیریم و از آن به همراه آب جوش خمیر درست می کنیم.)
• بابونه شیرازی، مغز ناخنک، گل بنفشه و برگ درخت بید همه را جوشانده و آب آن را در وان ریخته و در آن بنشینید.
• چهل تا پنجاه گرم برگ های آرتیشو را دو هفته در یک لیتر سرکه بخیسانید و روزی سه فنجان از آن را به نوبت بنوشید.
• هر روز ۱۵ تا ۲۰ عدد لیمو شیرین بخورید. یا ۱۰۰ تا ۱۲۰ گرم تخم جعفری را در یک لیتر آب بجوشانید و آب آن را بنوشید.
• ریشه های دوساله جعفری که در حرارت کوره به سرعت خشک شده باشد، ۴۰ گرم از آن را در یک لیتر آب بجوشانید و بنوشید.
• پانزده تا چهل گرم برگ تازه آرتیشو را در یک لیتر آب جوش دم کنید و قبل از هر وعده غذای روزانه سه فنجان از آب آن را بنوشید.
• دم کرده (شیر خشت + مغز فلوس + ترنجبین + تخم گشنیز) زردی نوزاد را به راحتی درمان می کند، روزی سه مرتبه و هر بار یک قاشق چایخوری به نوزاد بدهید.
• سی گرم ریشه های زرشک را در نیم لیتر آب سرد به مدت ۱۵ دقیقه بخیسانید، بعد در همان آب بجوشانید، آب آن را صاف و با شکر شیرین و بعد از هر غذا یک فنجان بنوشید.
• هر روز گل بنفشه و عناب را به وزن مساوی بجوشانید، بعد مقداری ترنجین و شیر خشک را در آب صاف کرده آن شیره بکشید. به اندازه آب آن، آب هندوانه مخلوط کنید و بنوشید.
• انواع آبزن ها: (نشستن در وانها) درمان کننده هستند، متناسب با بیماری که هست جوشانده اش را به وان بریزید و نیم ساعت در آن بنشینید، این کار معادل سه ماه دارو خوردن جواب می دهد.
• عرق بید، عرق کاسنی، عرق شاه تره و عرق تمشک را به مقدار مساوی مخلوط کنید. هر بار به یک لیوان بزرگ آن ۱ مثقال تخم خرفه اضافه کرده و بخورید و روزی سه بار این کار را انجام دهید.
• هر روز آلوچه خشک، آلوی بخارا، تمرهندی، مویز، بارهنگ، شاه تره، تاج ریزی و ریوند چینی را بجوشانید، بعد مغز فلوس ساییده را به آب صاف کرده آن بیفزایید، سپس با آب کاسنی و سکنجبین مخلوط و بخورید.
• هر روز مقداری عناب نیم کوب شده و گل بنفشه را به نسبت مساوی بجوشانید و آب آن را صاف کرده، بعد مقداری ترنجبین و شیرخشت در آن حل کنید. سپس با آب هندوانه به نسبت مساوی مخلوط و روزی سه بار بنوشید.
• فسفات دوسود ۲۵ سانتی گرم، بی کربنات دوسود ۵ سانتیگرم، بنزوات دوسود ۲۵ سانتی گرم، سولفات دوسود ۵ سانتیگرم همه را مخلوط کنید و بدین ترتیب ۱۲ بسته درست کرده و روزی سه بسته از آن را در سه نوبت مصرف کنید.
• تخم خیار، تخم کاهو، تخم کاسنی و تخم خرفه را به نسبت مساوی نرم بسایید و با شکر ساییده شده مخلوط کنید، بعد هموزن همه آنها تخم گشنیز ساییده شده اضافه کرده، صبح، ظهر و شب، هر بار یک قاشق غذاخوری از آن را کفلمه کنید.
• زردی خفیف: مادر به مدت 3 هفته از خوردن روغن های با ترانس بالا به شدت پرهیز کند و در عوض از روغن زیتون و روزی دو لیوان آب سیب طبیعی شیرین استفاده کند و به نوزاد روزی یک قاشق چایخوری آب پوست کدو مسما یا کدو خورشتی بدهید.
• گل سرخ و تباشیر هندی از هر کدام ۵ مثقال، تخم خرفه و تخم کاسنی از هر کدام ۳ مثقال، ریوند چینی و تخم کرفس از هر کدام ۲ مثقال همه را جوشانده و صاف کنید، بعد چهار تخمه را شیره بکشید و به آب آن اضافه کنید و ۵ روز صبح ناشتا به تدریج میل فرمایید.
• روز اول ۵ عدد ماهی ریز چشمه یا رودخانه را بگیرید و به طور زنده بلع نمایید، یا روی خشکی انداخته و پس از مردن بشویید و به طور سالم بلع کنید. روز دوم ۶ عدد و هر روز یکی اضافه کنید تا روز دهم، از روز یازدهم هر روز یکی کمتر بخورید تا به ۵ عدد برسد. بیماری برطرف می شود.
• يرقان شدید و غیر طبیعی ممکن است منجر به اختلال شنوایی یا صدمه مغزی شود. اگر به علت آترزی صفراوی، مجاری صفراوی تشکیل نشده و بیمار درمان نشود خطر آسیب کبدی کشنده وجود دارد. به عنوان درمان، مادر باید از دستورات زیر پیروی کند تا یرقان نوزادش درمان شود.
• یک چادر مسافرتی تهیه کنید و درون چادر بالای سر نوزاد و پایین پا و بالای سر نوزاد مهتابی با نور سفید قرار دهید و کودک را تنها مای بی بی کنید و هیچ گونه لباسی به او نپوشانید این مهتابی ها باید 24 ساعت روشن باشد حتی مادر برای تعویض پوشک نوزاد و شیر دادن به او باید به داخل چادر برود.
• سرهای مارچوبه را در هاون بکوبید و شیره بکشید تا مدتی بماند، پس از آنکه ته نشین شد، آن را صاف کنید و در مقابل هر ۱۰۰ گرم آن ۱۸۰ گرم شکر اضافه و در بنماری بجوشانید و مرتب هم بزنید تا قوام آید. در بطری سربسته بریزید و در جای خنک نگه دارید و صبح، ظهر و شب، هر مرتبه یک قاشق سوپ خوری از آن را بخورید.
• زردی شدید: باید سریعاً زیر نظر متخصص کودکان باشد و برای درمان مادر به مدت سه هفته از روغن های با ترانس بالا پرهیز کند و در عوض از روغن زیتون چه به صورت خوراکی و چه برای طبخ غذا و روزی دو لیوان آب سیب طبیعی استفاده کند و به نوزاد به مدت سه هفته روزی یک سه قاشق آب پوست کدو مسما ارگانیک تازه بدهید.
• زردی متوسط: مادر به مدت 3 هفته از خوردن روغن های با ترانس بالا به شدت پرهیز کند و در عوض از روغن زیتون روزی دو قاشق غذاخوری به صورت خوراکی و برای پخت غذا و روزی دو لیوان آب سیب شیرین و طبیعی استفاده کند و به نوزاد به مدت سه هفته روزی یک الی دو قاشق چایخوری آب پوست کدو مسما یا کدو خورشتی بدهید.
• استفاده از ترنجبین برای زردی نوزاد، استفاده از ترنجبین بهترین راه درمان زردی نوزادان با داروهای گیاهی می باشد و به دو روش قابل استفاده است. اول اینکه ترنجبین را با آب ترکیب کرده و پارچه ای را بدان آغشته کرده و با آن پیشانی و پشت گوش نوزاد را ماشاژ دهید و روش دوم اینکه یک گرم ترنجبین را در یک استکان آب داغ حل کرده و در مدت زمان ۳ روز با قاشق چایخوری به نوزاد بخورانید.
• پیشگیری از زردی نوزادی: پرهیز از مصرف گرمی جات در ماه های آخر بارداری، مصرف مایعات بیشتر توسط مادر از جمله ماءالشعیر طبی و دمنوش بابونه، نوشیدن شربت سکنجبین همراه عرق کاسنی و شاتره، در ماه آخر بارداری و دو هفته اول بعد از زایمان روزی ۲ تا ۳ فنجان، مصرف آب انار طبیعی روزی یک لیوان قبل از غذا (برحسب فصل)، شیردهی مکرر به نوزاد، عدم یبوست مادر شیرده و همچنین نوزاد، مصرف ترنجبین و شیرخشت تمیز و پاک شده توسط مادر شیرده قبل از شیردهی.
• بیماری های نادری که ممکن است یرقان ایجاد کنند، شامل: عفونت های مادرزادی و عدم تشكيل مجاری صفراوی (آترزی صفراوی) می باشند که در آن بیماری در نوزاد متولد شده مجاری صفراوی (لوله هایی که صفرا را از کبد خارج می کنند) تشکیل نشده است. در اکثر نوزادانی که پس از طی دوران کامل حاملگی متولد شده اند و یرقان نوازدی دارند، پوست و سفیدی های چشم زرد می شود، اما هیچ علامت دیگری وجود ندارد. با وجود این اگر سطوح بیلی روبین بالا رود علایم احتمالی عبارتند از: بی حالی و عدم تمایل به شیر خوردن.
• ضمناً باید پرهیز کنید از غذاهای سرخ کرده، نوشیدنی های الکلی، گوشت قرمز، چربی، پسته، تخم مرغ، بادنجان، نمک، زیره، فندق و از خوردنی های مفیدی که یرقان را برطرف می سازد بیشتر استفاده کنید، مانند: آب انگور، آب خیار، آب هویج صبح: ناشتا، آب انار، آب هندوانه با سکنجبين، ماءالشعیر، آب زردک، آب تمرهندی، به لیمو، کدو، سنجد، سیب سرخ، شیره اسفناج با شکر، شیره کاسنی، تربچه (صبح ناشتا)، کلم، کاهو، آب اسفناج، نعناع، پیاز پخته با سرکه، پیاز ترشی، شربت آلو، جوشانده برگ کرفس، شربت انار، گشنیز، کرفس، ریواس، نخود سیاه، تخم مرو، ماش، تخم کاسنی، زردچوبه، تخم مرزه، تخم ترب با سکنجبین، دمکرده گل قاصد، عرق کاسنی، رازیانه، جوشانده اکلیل کوهی، ماهی ریز زنده، سکنجبین ساده ترش، آب ترب خام، آب تاجریزی، آب برگ بید، آب برگ کبر، آب خربزه، لعاب اسفرزه و لعاب به دانه.
• در بیش از نیمی از تمام نوزادان اندکی زردی پوست در هفته اول زندگی ایجاد می شود که به آنها یک ظاهر برنزه می دهد، این بیماری یرقان نوزادی نام دارد. در اکثر موارد یرقان نوزادی طبیعی و پس از چند روز از بین می رود و نشان دهنده بیماری زمینه ای وخیم نیست. یرقان نوزادی به واسطه سطوح بالای رنگدانه زرد مایل به سبز خون که بیلی روبین نامیده می شود و از تجزیه گلبول های قرمز خون تولید می شود به وجود می آید، کبد که بیلی روبین را از خون تصفیه می کند ممکن است قادر به فرآوری بیلی روبین آزاد شده از تجزیه مقادیر بالای گلبول های قرمز بعد از تولد نباشد، در نتیجه سطح بیلی روبین در خون بالا می رود. تغذیه نوزاد با شیر مادر ممکن است یرقان نوزادی را بدتر کند، اما شیر دادن می تواند بدون آسیب به نوزاد ادامه یابد. اگر یرقان نوزادی به علت بیماری زمینه ای باشد مثلاً اگر بین مادر و نوزاد ناسازگاری گروه خون به علت ناسازگاری Rh وجود داشته باشد، ممکن است یرقان شدیدتر باشد. همچنین ناسازگاری گروه خونی A،B،O یک علت شایع یرقان هستند.

درمان یرقان همراه با تب:

• ماءالشعیر برای این بیماری داروی مؤثری است.

خارج کردن ماده بیماری زای یرقان:

• جهت خارج کردن ماده بیماری زای یرقان باید گل بنفشه، تمرهندی، ریشه کاسنی و آلو را جوشانده، بعد آب آن را با آب غوره یا آب انار یا آب لیمو ترش مخلوط کنید و بنوشید.

درمان زردی پوست صورت:

• خوراکی هایی که زردی پوست، به خصوص زردی پوست صورت را برطرف می کنند عبارتند از: سیب درختی، گلابی، انگور، توت فرنگی، پرتقال، انجیر، انار، موز، بادام، بلوط، عدس، لوبیا، گندم، هویج، اسفناج و برگ چغندر.
• همچنین برای رفع زردی پوست صورت می توانید یک پیاز را خرد کرده و در یک لیوان آب بجوشانید تا آب آن به حد یک استکان برسد، بعد صاف کنید و آب آن را قبل از صبحانه بنوشید و شب ها آرد نخود خام را با آب گرم خمیر کرده و بر پوست صورت ضماد کنید.

داروها:

• کلوفیبرات

فعالیت:

• تا زمان بهبودی کامل از انجام هرگونه فعالیت شدید بدنی پرهیز کنید.

رژیم غذایی:

• از مصرف فرآورده های کارخانه ای و همچنین غذاهای گرم بدون مصلح غذایی پرهیز کنید.
• خوردنی های مفید: خوراک نخود فرنگی با کدو، خوراک کدو خورشتی با قارچ، خوراک قارچ و فلفل دلمه ای، خوراک قارچ و سیب زمینی، خوراک قارچ طعم دار، خوراک گل کلم، عدس پلو ساده، نخود فرنگی پلو ۱، خورش بامیه با قارچ، سوپ قارچ ۱، سوپ گل کلم، سوپ کدو قلیانی، کماچ مخلوط، سس معطر، سمنو با گندم و جو، سمنو با رب انار.
• خوردنی های مضر: خوراک نخود فرنگی با شوید، خوراک کلم قمری، خوراک بادمجان و عدس، بورانی بادمجان و ماست سویا، خوراک نخود با سویا، خوراک مطبل، آش باقلا، آش شوید باقلی، آش کلم قمری با عدس، آش حبوبات ۱، حلیم عدسی با سویا ۱، حلیم عدسی با سویا ۲، هویج پلو، خورش فسنجان با سویا، خورش قورمه سبزی با سویا، خورش قیمه بادمجان، خورش بادمجان، خورش شوید باقالی، خورش لوبیا سبز، خورش قیمه بادمجان، کتلت ذرت، کتلت سویا با گندم جوانه زده، فلافل ساده، فلافل تنوری، فلافل با جعفری، شیر سویا، پنیر سویا، کشک سویا، خامه سویا، سس مایونز گیاهی، سس زیتون، سس جعفری.

نکته:

• اگر بیمار، همراه با زردی، درد هم داشته باشد، دچار انسداد مجرای صفراوی خارج کبد شده است؛ در بیماری همولیز که به علت تخریب گلبول های قرمز ایجاد می شود، معمولاً بیمار درد ندارد، اما در زردی های ناشی از سنگ یا انسداد، بیمار احساس درد دارد اگر دل درد دائمی دارید، شاید به بیماری هایی مانند تومور یا تنگی مجاری صفراوی دچار شده اید). تنگی مجاری صفرا ممکن است ناشی از عمل های جراحی قبلی کیسه صفرا یا بیماری های دیگر باشد که باعث تنگی مجرای صفرا شده و شما را گرفتار این درد دائمی کرده باشد.
• یک قاشق (آب غوره یا سرکه محلی) را به هر لیوان آب اضافه نمایید.
• از میوه جات آبدار با طبع سرد، بیشتر استفاده کنید.
• ده دقیقه قبل از وعده های غذایی، حتماً مقداری آب به صورتی که گفته شد بنوشید.
• رعایت کامل توصیه های غذایی هنگام غلبه صفرا را انجام دهید.
• از زیاده روی در مصرف (هویج، کدو حلوایی زرد، گوجه، اسفناج، کلم، نخود سبز و سیب زمینی) تا زمان بهبودی خودداری کنید (مصرف متعادل این مواد باعث خوش رنگی پوست می شود، اما زیاده روی در مصرف آنها می تواند رنگ زرد مایل به نارنجی در پوست ایجاد کند).
• سطح بیلی روبین: سطح بیلی روبین در یک آزمایش خون به نام تست بیلی‌روبین تعریف می‌شود. این میزان بیلی روبین غیر کونژوگه یا غیر مستقیم است که مسئول بروز یرقان می‌باشد. میزان بیلی‌ روبین در میلی گرم در دسی لیتر (mg/dl) اندازه گیری می‌شود. در بزرگسالان و کودکان بزرگتر سطح بیلی ‌روبین باید بین ۰.۳ تا ۶/۰ میلی گرم در دسی لیتر باشد. حدود ۹۷ درصد از نوزادانی که پس از ۹ ماه بارداری متولد شده اند، سطح پایین تر از ۱۳ میلی گرم در دسی لیتر دارند. اگر سطح بالاتری از این نشان دهند، معمولاً برای بررسی‌های بیشتر ارجاع می‌شوند. حدود ۹۷ درصد از نوزادانی که پس از ۹ ماه بارداری متولد شده اند، سطح پایین تر از ۱۳ میلی گرم در دسی لیتر دارند. اگر سطح بالاتری از این نشان دهند، معمولاً برای بررسی‌های بیشتر ارجاع می‌شوند. این محدوده ممکن است بین آزمایشگاه‌ها متفاوت باشد. اینکه سطح بیلی‌ روبین چقدر از میزان نرمال فاصله دارد، دوره درمانی را تعیین می‌کند.