شناخت دارو: عبارت است از اين دارو عمدتاً به منظور جلوگيري از بارداري به كار مي رود، ولي براي پيشگيري از بروز سرطان تخمدان يا آندومتر، كاهش كيست هاي تخمداني، بيماري خوش خيم فيبروكيستيك پستان، منظم ساختن دوره قاعدگي، كاهش فشارهاي روحي قبل از قاعدگي و كاهش تعداد دفعات قاعدگي دردناك نيز مفيد مي باشد.

دسته دارویی:

• هورمون های جنسی

فارماکولوژی و مکانیسم اثر دارو:

• تركيبات استروژني (اتينيل استراديول) و پروژستيني (لوونورژسترل) موجود در اين فرآورده با مهار ترشحLH و FSH و حذف پيكLH  در ميانه سيكل، سطوح استروئيدهاي آندروژن را كاهش داده و مانع رها شدن تخمك مي گردند. در ضمن مانع لانه گزيني تخمك و انتقال تخمك بارور شده در لوله هاي رحمي مي گردند. در عين حال با تغيير ضخامت مخاط گردن رحم، عبور اسپرم را ناممكن مي سازند. اين تركيب بخوبي از راه خوراكي جذب شده، تركيبات استروژني و پروژستيني موجود در آن عمدتاً در كبد متابوليزه و از طريق ادرار دفع مي گردند. نيمه عمر لوونورژستر حدود 16 ساعت و اتينيل استراديول 27 الی 13 ساعت مي باشد.
• استروژن و پروژسترون موجود در قرص اچ دی، مانع از تخمک گذاری‌‌ می‌شوند و در نتیجه زمانی که تخمکی رها نشود بارداری امکان پذیر نیست. ناگفته نماند که پزشک متخصص زنان و زایمان به تناسب وضعیت بدنی و نیاز شما، نوع قرص ترکیبی را برایتان تعیین می کند. ترکیب متفاوتی از قرص های فعال و غیرفعال از این نوع قرص وجود دارد که شامل موارد زیر می شود:
• ورق معمولی: پرمصرف ترین نوع ترکیبی، ورق 21 عددی قرص فعال است با هفت قرص غیرفعال، البته فرمول حاوی 24 قرص فعال و 4 قرص غیرفعال معروف به کوتاه شدن فاصله بدون قرص هم در دسترس است. این نوع را باید هر روز مصرف کنید و ورق جدید پس از پایان ورق قدیمی (بعد از 28 روز) شروع می شود. توجه داشته باشید که خونریزی پریود شما هر ماه طی یک هفته ای که 4 یا 7 قرص غیرفعال را مصرف می کنید، اتفاق می افتد.
• دز طولانی یا چرخه بلند مدت: این نوع معمولاً حاوی 84 قرص فعال و هفت قرص غیرفعال می شود. خونریزی پریود عموماً فقط چهار بار در سال و طی هفت روز مصرف قرص غیرفعال اتفاق می افتد.
• ورق سالانه (365 روز): می توانید این نوع را هر روز در ساعت مشخصی بخورید. برخی زنان تجربه قطع خونریزی پریود را دارند و عده دیگری هم خونریزی بسیار سبکی را تجربه می کنند.

اشکال دارو:

• قرص

مقدار مصرف صحیح:

• اگر رابطه محافظت نشده داشته اید و اصلا قصد بارداری ندارید، باید به فکر مصرف قرص اورژانسی باشید. (به شرطی که 72 ساعت بیشتر از زمان رابطه نگذشته باشد). توجه کنید نحوه مصرف این قرص ها با توجه به دوزی که مصرف می کنید و همچنین مدت زمان فاصله از رابطه متفاوت است. اگر با مصرف قرص اچ دی دچار حالت تهوع شدید، می توانید مصرف آن را به ساعات پایانی شب موکول کنید. برای مصرف قرص اچ دی، 3 روش وجود دارد که‌‌ می‌توانید یکی از آنها را انتخاب کنید:
• حفظ چرخه قاعدگی ماهانه: در این روش 21 قرص هورمونی و سپس 7 قرص غیر هورمونی مصرف‌‌ می‌کنید. در این شرایط چرخه قاعدگی برقرار خواهد بود، اما خونریزی‌‌ها سبک‌تر است و انقباضات شکمی خفیفی خواهید داشت. در این روش اگر بیش از یک قرص را در هفته فراموش کنید دیگر مصرف قرص از بارداری پیشگیری نخواهد کرد.
• حفظ چرخه قاعدگی هر چند ماه یکبار: تنها از قرص‌های هورمونی به طور پیوسته استفاده کنید و زمانی که مایلید قاعدگی رخ دهد از قرص‌های غیر هورمونی استفاده کنید.
• حذف چرخه قاعدگی: قرص‌های هورمونی را به طور مداوم مصرف کنید. یعنی به محض اتمام 21 قرص هورمونی بسته جدید را باز کنید و بدون وقفه مصرف آن را آغاز کنید. به این ترتیب چرخه قاعدگی به طور کل حذف خواهد شد. در این روش از بارداری پیشگیری‌‌ می‌شود مگر آنکه مصرف 8 قرص را پشت سر هم فراموش کنید.‌‌ می‌توانید تا زمانی که مایلید چرخه قاعدگی رخ ندهد اینکار را تکرار کنید و هر بار خسته شدید 7 قرص غیر هورمونی مصرف کنید تا چرخه از سر گرفته شود. در ابتدای شروع مصرف قرص ممکن است با لکه بینی مواجه شوید، اما به مرور این موضوع رفع خواهد شد. اگر به تازگی مصرف قرص را آغاز کرده‌اید، احساس تهوع، درد پستان یا خونریزی غیر منتظره از واژن طبیعی است. این علایم با گذشت زمان رفع‌‌ می‌شود اما اگر نگران این وضعیت هستید‌‌ می‌توانید با پزشک در مورد تغییر مصرف قرص صحبت کنید. در خانم‌هایی که برای پیشگیری از بارداری قرص مصرف‌‌ می‌کنند خونریزی‌های ماهانه سبک‌تر از حد معمول است، اما اگر با وجود مصرف داروهای غیر هورمونی با قطع دوره (آمنوره) مواجه شدید با متخصص مشورت کنید.

اثر دارو:

• قرص اچ دی مانند سایر قرص‌های ترکیبی پیشگیری از بارداری، تا 92 درصد‌‌ می‌تواند از بارداری پیشگیری کند. این بدان معنی است که از هر 100 نفر که از این روش استفاده‌‌ می‌کنند سالانه 8 نفر باردار‌‌ می‌شوند. این موضوع معمولاً به دلیل خطاهای انسانی رخ‌‌ می‌دهد و اگر در شرایط ایده‌ال و بدون خطای انسانی‌‌ میزان تأثیرگذاری قرص های جلوگیری از بارداری را بررسی کنیم تا 99 درصد‌‌ می‌توانند موثر باشند. شرایط ایده‌ال زمانی رخ‌‌ می‌دهد که خانم به طور مداوم از قرص‌های 21 روزه استفاده‌‌ و پس از اتمام، بسته جدید را بدون وقفه آغاز‌‌ ‌کند. این به معنی پرش از دوره و عدم مصرف قرص‌های غیر هورمونی است. این روش موثرترین روش پیشگیری از بارداری است.

عوارض جانبی دارو:

• این قرص‌‌ها باید به طور مرتب و مداوم حتی اگر رابطه جنسی ندارید مصرف شوند. در ابتدای امر ممکن است قاعدگی‌‌ها نامنظم باشد اگر مدت زمان خونریزی طولانی شد مصرف قرص را قطع نکرده و با متخصص در رابطه با آن مشورت کنید. در برخی خانم‌‌ها مصرف قرص پیشگیری از بارداری ترکیبی سبب بروز لک صورت‌‌ می‌شود. با مصرف قرص عوارض جانبی جدی معمولاً به ندرت رخ‌‌ می‌دهد. در خانم‌هایی که سیگار‌‌ می‌کشند مصرف قرص پیشگیری از بارداری‌‌ می‌تواند سبب سکته مغزی یا قلبی شود. برخی انواع نیز خطر لخته شدن خون در پاها را که آمار آن 2 در 10 هراز نفر در سال است‌‌ می‌توانند تا 6 برابر افزایش دهند. در صورتی که از قرص‌های ترکیبی استفاده‌‌ می‌کنید بهتر است با مشاهده سرفه‌های خونی، تنگی نفس، پا درد و سردرد با متخصص مشورت کنید. در صورتی که قرص مصرف‌‌ می‌کنید در پرواز با هواپیما، رفتن به ارتفاعات، انجام عمل جراحی و عدم تحرک موقتی ممکن است دچار عوارض کوتاه مدت شوید. برخی از مهمترین عوارض قرص اچ دی برای بدن به این شرح است:
• سرطان پستان
• ترومبوآمبولیسم وریدی
• زیادی فشار خون
• بروز لکه‌های قهوه‌ای یا بی‌رنگ بر پوست بدن،
• ورم و افزایش حساسیت پستان ها
• افزایش بیماری های صفراوی و تشکیل سنگ کیسه صفرا
• تهوع و استفراغ
• سردرد ملایم یا سردردهای میگرنی شدید
• افزایش وزن
• خون‌ریزی‌های نامنظم در دوره قاعدگی
• آکنه
• پرمویی

تداخلات دارویی:

• برخي از تركيبات ضد باكتري مثل ريفامپين و آنتي بيوتيك هاي وسيع الطيف مانند آمپي سيلين و تتراسيكلين ها، تركيبات ضد صرع مانند كاربامازپين، فنوباربيتال، فني توئين و پريميدون تركيبات ضد قارچ مانند گريزئوفولين موجب افزايش متابولبيسم قرص هاي خوراكي ضدبارداري مي گردند، ولي اثربخشي اين فرآورده چندان تغيير نمي يابد. اين دارو با اثر ضدانعقاد داروهاي ضدانعقاد خوراكي مثل وارفارين، مقابله مي كند. غلظت پلاسمايي سيكلوسپورين نيز در تجويز همزمان با اين دارو، افزايش مي يابد.

موارد منع مصرف:

1. مصرف این دارو در حاملگی اکیداً ممنوع است و جزء داروهای گروه X است. ممکن است منجر به مرگ یا نقص عضو جنین شود. اين دارو در صورت وجود يا سابقه بيماري هاي ترومبوآمبليك، بيماري هاي عروقي مغز، سكته قلبي، بيماري شريان كرونر، بالا بودن مادرزادي چربي هاي خون، سرطان پستان شناخته شده يا قابل پيش بيني، سرطان دستگاه تناسلي زنانه و يا ساير سرطان هاي وابسته به هورمون، خونريزي مهبلي تشخيص داده نشده يا غير عادي، تومورهاي كبدي و نارسايي عملكرد كبد نبايد مصرف شود.
2. بیماری های ترومبوآمبولیک
3. بیماری های عروقی مغز
4. سکته قلبی
5. احتمال بارداری
6. بیماری شریان کرونر
7. صرع
8. افسردگی شدید
9. خانم های بالای 35 سال(بهتر است با پزشک مشورت نمایند).
10. خانم های سیگاری (بهتر است با پزشک مشورت نمایند).
11. بالا بودن مادرزادی چربی خون
12. سرطان سینه شناخته شده یا قابل پیش‌بینی
13. سرطان دستگاه تناسلی زنانه یا سایر سرطان‌های وابسته به هورمون
14. خون‌ریزی مهبلی تشخیص داده نشده یاغیرعادی
15. تومورهای کبدی
16. نارسایی عملکرد کبد

شرایط نگهداری:

1. دارو را از دسترس کودکان دور نگه دارید.
2. دارو را در جایی خشک و خنک و به دور از گرما و تابش نور مستقیم نگه‌ دارید.

نکات مهم:

• قرص اچ دی طولانی مدت یا دز طولانی ممکن است مزایایی مربوط به قاعدگی شما داشته باشد که به شرح زیر است: پیشگیری یا درمان خونریزی شدید مرتبط با فیبروم رحمی، پیشگیری از سردرد میگرنی مربوط به چرخه قاعدگی، کاهش شدت مشکلات مرتبط با چرخه قاعدگی مثل تشنج، کاهش دردهای مرتبط با اندومتریوز.
• درصورتی که روزهای آغازین مصرف قرص را می گذرانید ممکن است علائم زیر را تجربه کنید: بدحالی (مخصوصاً اگر با معده خالی قرص را بخورید)، سینه های حساس، خونریزی بی موقع واژن، توجه داشته باشید که این علائم به مرور زمان کمتر می شوند ولی اگر تغییرات نگران کننده ای را مشاهده کردید توصیه می کنیم فوری با پزشک متخصص زنان و زایمان تماس بگیرید. همچنین ناگفته نماند که خونریزی پریود شما ممکن است کمتر از حالت عادی شود ولی درصورت توقف چرخه قاعدگی، با پزشک تماس بگیرید.
• چه کسانی‌‌ می‌توانند از قرص‌ اچ دی برای پیشگیری از بارداری استفاده کنند: درصورتی که وضعیت بدنی سالمی دارید و اهل سیگار نیستید می توانید بدون نگرانی این قرص را مصرف کنید. اما در صورت دارا بودن یکی از شرایط زیر نباید این قرص را مصرف کنید: سابقه حمله قلبی داشته اید، دچار سکته قلبی بودید یا لخته خونی در پاها و ریه هایتان مشاهده شده بود. در پروند پزشکی خانوادگی شما افرادی هستند که سابقه ابتلا به موارد بالا را داشتند. بالای 35 سال سن دارید و سیگار می کشید. مبتلا به اضافه وزن هستید. مبتلا به سردرد میگرنی هستید ( نوع شدیدی از سردرد)، از انواع دیگر دارو یا داروهای گیاهی مصرف می کنید. در این مورد لازم است راهنمایی های لازم را از پزشک خود دریافت کنید. اگر یکی از پاها را گچ گرفته اید یا از صندلی چرخدار استفاده می کنید.
• آیا با قطع مصرف قرص اچی دی می توان باردار شد: بله. به محض قطع مصرف قرص امکان بارداری وجود دارد. در ضمن اگر با وجود مصرف قرص باردار شدید‌‌ می‌توانید بارداری خود را حفظ کنید و مطمئن باشید مصرف قرص هیچ خطری برای جنین‌تان نداشته است.
• آیا مصرف قرص اچ دی احتمال ابتلا به سرطان را بالا‌‌ می‌برد: طبق تحقیقات احتمال ابتلا بهسرطان پستان وجود دارد، اما بسیار اندک است. اگر سابقه خانودگی ابتلا به سرطان پستان را دارید بهتر است از روش پیشگیری دیگری استفاده کنید. اگر برای بیش از 5 سال از قرص جلوگیری ترکیبی استفاده کرده باشید و آلوده به ویروس زگیل هم باشید در مقایسه با سایر خانم‌‌ها بیشتر در معرض ابتلا به سرطان دهانه رحم قرار دارید. بهتر است در این شرایط هر 3 سال یکبار آزمایش پاپ اسمیر انجام دهید. در صورت مصرف قرص، خطر ابتلا به سرطان تخمدان 50% کاهش‌‌ می‌یابد. حتی 30 سال پس از قطع مصرف قرص ایمنی در برابر ابتلا به این سرطان وجود خواهد داشت. در رابطه با سرطان آندومتر باید گفت مصرف قرص ترکیبی تا 50 درصد احتمال ابتلا به این سرطان را کاهش‌‌ می‌دهد و این ایمنی تا 15 سال پس از قطع مصرف قرص ادامه خواهد داشت.
• آیا مصرف قرص اچ دی از بیماری‌های عفونی مقاربتی پیشگیری‌‌ می‌کند: خیر برای پیشگیری از بیماری‌های جنسی عفونی باید از کاندوم استفاده کنید. اگر گمان‌‌ می‌کنید در معرض ابتلا به این دست بیماری‌ها بوده‌اید نیز بهتر است با متخصص مشورت کنید.