شناخت دارو: عبارت است از کلونیدین یک داروی کاهنده فشارخون است، این دارو برای درمان فشار خون بالا و میگرن مورد استفاده قرار می گیرد.

دسته دارویی:

• داروهای قلبی و عروقی

فارماکولوژی و مکانیسم اثر دارو:

• کلونیدینبا اثر آگونیستی بر گیرنده های پیش سیناپسی آلفا 2 در مرکز وازوموتور ساقه مغز سبب کاهش غلظت کلسیم پیش سیناپسی و در نتیجه مهار رهش نور اپی نفرین می شود. همچنین تصور می شود اثر ضد فشارخونی کلونیدین مربوط به آگونیزه کردن گیرنده ( I1گیرنده ایمیدازولین) باشد که اثرات ضد سمپاتیکی ایمیدازولین را برای کاهش فشارخون واسطه گری می کند. مکانیسم اثر آن در درمان ADHD افزایش تون نورآدرنرژیک در کورتکس پیشانی است چه به صورت مستقیم توسط اتصال به گیرنده های آدرنرژیک alpha 2 a پس سیناپسی و چه به صورت غیر مستقیم توسط افزایش ورود نور اپی نفرین از locus coeruleus .
• کلونیدینبا اثر آگونیستی بر گیرنده های آلفا 2 سبب کاهش تون سمپاتیک و در نتیجه کاهش مقاومت عروق محیطی، مقاومت عروق کلیوی، ضربان قلب و فشارخون می شود.
• کلونیدینپس از مصرف خوراکی به خوبی جذب می شود و فراهمی زیستی آن پس از مصرف خوراکی 70 تا 80 درصد است و حداکثر غلظت پلاسمایی آن پس از 1 تا 3 ساعت ایجاد می شود و فراهمی زیستی آن در مصرف مزمن حدود 65 درصد است. پس از تجویز داخل وریدی نیمه عمر توزیع آن حدود 20 دقیقه و نیمه عمر حذف آن بین 12 تا 16 ساعت است. در بیماران با نارسایی عملکرد کلیوی نیمه عمر دارو تا 41 ساعت نیز افزایش می یابد. کلونیدین از جفت عبور می کند. اتصال به پروتئین آن بین 20 تا 40 درصد و عمدتاً به آلبومین است. حدود 50 درصد از داروی جذب شده توسط کبد متابولیزه می شود. متابولیت اصلی آن پارا هیدروکسی کلونیدین است که با غلظتی کمتر از 10 درصد داروی اصلی در ادرار دیده می شود. 40 تا 60 درصد دارو به صورت دست نخورده در ادرار دفع می شود و 20 درصد هم در مدفوع یافت می شود.

اشکال دارو:

• قرص، آمپول، کپسول

مقدار مصرف صحیح:

• شکل خوراکی آن 0.2 میلی گرم و در صورت نیاز افزایش می یابد و طی 1 الی 3 مرحله در روز باید مورد استفاده قرار بگیرد.
• پرفشاری خون: دوز اولیه: 1 میلی گرم دو بار در روز برای یک روز. دوز تیتراسیون: افزایش روزانه 0.1 میلی گرم. دوز نگه دارنده: 0.2 تا 0.6 میلی گرم در روز به صورت منقسم. دوز حداکثر: 2.4 میلی گرم در روز به صورت منقسم.
• درد:انفوزیون اپی دورال: دوز اولیه: 30 میکروگرم بر ساعت به صورت انفوزیون پیوسته، دوز تیتراسیون: می تواند بر اساس میزان درد یا بروز عوارض جانبی تنظیم دوز شود. حداکثر دوز: 40 میکروگرم بر ساعت به صورت انفوزیون پیوسته.
• بیش فعالی همراه با نقص توجه در کودکان: نوع پیوسته رهش: 6 سال و بالاتر: دوز اولیه: 0.1 میلی گرم هنگام خواب. دوز تیتراسیون: دوز حداکثر: 0.4 میلی گرم در روز در 2 دوز منقسم.

اثر دارو:

• بستگی به نوع مصرف دارو دارد.

قبل از مصرف دارو:

• بیماران با مشکلات روانی، بیماران قلبی و افرادی که دچار اختلال در گردش خون هستند باید هنگام مصرف این دارو احتیاط کنند.

عوارض جانبی دارو:

• خشکی دهان، یبوست، گیجی، خواب آلودگی.

تداخلات دارویی:

• آمی تریپتیلین , اپی نفرین , ایپراتروپیوم بروماید , بتاکسولول , پروپوفول , دوکسپین , دیلتیازم , فنیل افرین , گلیمپراید , وراپامیل , ایمی پرامین , فنوباربیتال , لورازپام , کلرپرومازین , کلومیپرامین , مورفین , سدیم اکسی بات , پروتریپتیلین , لووبونولول , پیندولول , دوکسازوسین , ساریلوماب , بوتورفانول , نالبوفین , آمی سولپراید , ماسیمورلین , بریگاتینیب , اورفنادرین , ترپروستینیل , بتریکسابان , نبیوولول , گلیسرول فنیل بوتیرات , لوماکافتور / ایواکافتور , کلرمتیازول , پیریبدیل , سیکلوپنتیازید , سکوکینوماب.

موارد منع مصرف:

• ازدیاد حساسیت به این دارو و ترکیبات آن، نارسایی قلبی، بلوک قلبی، ضربان قلب پایین، فشار خون پایین، مشکلات گردش خون.

شرایط نگهداری:

• در مکانی خشک و خنک به دور از نور خورشید و دسترسی کودکان نگهداری شود.

نکات مهم:

• مصرف داروی مورد نظر نباید به طور ناگهانی قطع شود، چون ممکن است موجب افزایش سریع فشارخون شود.
• اثر سمپاتولیتیکی کلونیدینممکن است نارسایی گره سینوسی و بلاک دهلیزی بطنی را بدتر کند مخصوصاً در بیمارانی که داروهای سمپاتولیتیک دیگری نیز استفاده می کنند.
• کلونیدینممکن است سبب خشکی چشم شود که این موضوع می تواند گذاشتن لنز چشمی را دچار مشکل کند.
• کلونیدین مقداری حالت سداتیو (آرام بخش) دارد که این عارضه در مرور زمان کاهش خواهد یافت.
• این دارو به دلیلکاهش فشارخون و ضربان قلب باید در افرادی که از قبل دچار این حالت هستند با احتیاط بیشتری مصرف شود.
• افراد سالمند باید به دلیل افزایش ریسک گیجی و سقوط در مصرف این دارو احتیاط کنند.
• مصرف همزمان الکل با کلونیدین سبب افزایش اثرات تضعیف کننده سیستم عصبی می شود.
• به بیمار آموزش دهید دارو را بدون اطلاع کادر پزشکی قطع نکند. قطع ناگهانی دارو در بعضی موارد می تواند سبب عصبی شدن، برانگیختگی، سر درد و لرزش همراه با افزایش سریع فشار خون و افزایش غلظت کاتکول آمین در پلاسما شود.
• به بیمار آموزش دهید زمانی که قصد بلند شدن از حالت نشسته یا خوابیده دارد این کار را با آهستگی انجام دهد تا از افت ناگهانی فشارخون جلوگیری شود.
• کلونیدین ممکن است سبب خشکی دهان شود. برای کاهش موقتی این عارضه می توان از آدامس ها یا آب نبات های بدون قند، مکیدن یخ یا فرآورده های بزاق مصنوعی استفاده کرد.
• مصرف دارو در زمان خواب می تواند اثرات خشکی دهان و خواب آلودگی در طی روز را کاهش دهد.