شناخت دارو: عبارت است از کلسیم گلوکونات ملح گلوکونات از کلسیم است. این دارو به منظور پیشگیری و درمان کمبود کلسیم خون در افرادی به کار می‌رود که به اندازه کافی کلسیم از رژیم غذایی خود دریافت نمی‌کنند. این دارو هم چنین جهت درمان بیماری‌های ناشی از کمبود کلسیم بدن پوکی استخوان و نرمی استخوان و نیز کاهش فعالیت غده پاراتیروئید (هایپوپاراتیروئیدیسم) و برخی بیماری‌های عضلات (مانند کزاز نهفته) تجویز می‌شود.
دسته دارویی:
- مکمل های غذایی
فارماکولوژی و مکانیسم اثر دارو:
- کلسیمنقش مهمی در عملکرد طبیعی قلب، کلیه، تنفس، انعقاد خون، غشای سلولی و نفوذپذیری مویرگی ایفا می‌کند.
- از آنجایی که عملکردهای متابولیک کلسیم برای حیات ضروری است هرگونه عدم تعادل در میزان کلسیم خون که ناشی از دریافت ناکافی رژِیم غذایی یا هر علت دیگر باشد باعث کاهش ذخایر استخوانی کلسیم و صرف آن در احتیاجات مهم‌تر بدن می‌شود. در نتیجه معدنی شدن نرمال استخوان‌ها بستگی به میزان کافی کلسیم کل بدن دارد. کلسیمپنجمین عنصر فراوان در بدن بوده و به عنوان یک فعال‌کننده مهم در بسیاری از واکنش‌های آنزیمی شناخته می‌شود و نقش تنظیمی در موارد زیر در بدن دارد: رهایش و ذخیره‌سازی انتقال دهنده‌های عصبی و هورمون‌ها، بازجذب و اتصالات آمینواسیدها، جذب سیانوکوبالامین ویتامین ب 12، ترشح گاسترین.
- جذب: حدود یک پنجم تا یک سوم کلسیم خوراکی از روده جذب می شود. میزان جذب بستگی به اسیدیته روده, حضور متابولیت های ویتامین دی و فاکتورهای موجود در غذا نظیر اتصال کلسیم به فیبر یا فیتات دارد. هنگامی که فرد دچار کمبود کلسیم است یا رژیم غذایی کم کلسیم دریافت می‌کند جذب کلسیم از روده افزایش می‌یابد.
- توزیع: حدود 45 درصد به پروتئین‌های پلاسما متصل می‌شود. 99 درصد کلسیم بدن، در ساختار استخوان‌ها به کار رفته است که عمدتاً به صورت هیدروکسی آپاتیت است.
- متابولیسم: کلسیم گلوکونات برای آزادسازی عنصر کلسیم به متابولیسم کبدی نیازی ندارد و به اندازه کلسیم کلراید در درمان کمبود کلسیم با وجود عدم عملکرد کبد مؤثر است.
- دفع: دفع کلیوی 20 درصد است. این میزان دفع بستگی به میزان کلسیم جذب شده دارد. دفع از طریق مدفوع 80 درصد است. این میزان دفع بستگی به میزان کلسیم جذب نشده دارد.
اشکال دارو:
- آمپول
مقدار مصرف صحیح:
- 1 گرم ملحکلسیم گلوکونات حاوی 93 میلی‌گرم کلسیم عنصری است. قبل از تزریق کلسیم گلوکونات باید آن را در سرم دکستروز 5 درصد یا نرمال سالین رقیق کرد. غلظت محلول نهایی در تجویز بلوس داخل وریدی 10 تا 50 میلی‌گرم در میلی‌لیتر و در تجویز انفوزیون داخل وریدی8 تا 10 میلی‌گرم در میلی‌لیتر باشد.
- هایپوکلسمی خفیف(کمبود کلسیم بدن در حد 1 تا 1.2 میلی مول در لیتر): 5 تا 2 گرم طی 2 ساعت به صورت انفوزیون داخل وریدی.
- هایپوکلسمی شدید (کمبود کلسیم بدن در حد کمتر از 1 میلی مول در لیتر): بدون تشنجیا تتانی: 0.5 میلی‌گرم بر کیلوگرم در ساعت به صورت تزریق داخل وریدی. امکان افزایش دوز تا 2 میلی‌گرم بر کیلوگرم در ساعت وجود دارد. حداکثر دوز طی 4 ساعت 3 تا 4 گرم است.
- تتانی ناشی از هایپوکلسمی: 100 تا 300 میلی‌گرم کلسیم عنصری (معادل تقریباً 1 تا 3 گرم کلسیم گلوکونات) داخل رگ طی 10 الی 5 دقیقه و سپس انفوزیون مداوم با سرعت 0.5 میلی‌گرم بر کیلوگرم بر ساعت که ممکن است تا 2 میلی‌گرم بر کیلوگرم ساعت افزایش یابد.
- ایست قلبی: بدون تأیید FDA 5تا 3 گرم داخل رگ طی 2 تا 5 دقیقه.
- مصرف بیش از حد مسدودکننده‌های کانال کلسیم: بدون تأیید FDA 60 تا 120 میلی‌گرم بر کیلوگرم بر ساعت داخل رگ یا 60 میلی‌گرم بر کیلوگرم داخل رگ طی حداقل 5 دقیقه. در صورت لزوم هر 10 الی 20 دقیقه تکرار شود تا حداکثر 3 تا 4 دوز.
- افزایش پتاسیم خون: بدون تأیید FDA 5 تا 3 گرم داخل وریدی طی 2 تا 5 دقیقه.
- افزایش منیزیم خون: بدون تأیید FDA 1 تا 2 گرم داخل وریدی طی 2 تا 5 دقیقه.
عوارض جانبی دارو:
- سردرد , تهوع , استفراغ , ضعف , تشنگی , تکرر ادرار , خستگی غیر عادی , از دست رفتن اشتها , تغییرات خلقی , کاهش وزن غیر معمول , درد استخوانی و عضلانی.
تداخلات دارویی:
- دروسپیرنون , سفتریاکسون , سدیم فسفات (وریدی) , سدیم پلی استایرن سولفونات , دمکلوسیکلین , الترومبوپگ , کلسی تریول موضعی , تیلودرونات.
موارد منع مصرف:
- ازدیاد حساسیت به این دارو و ترکیبات آن، فیبریلاسیون بطنی، هیپرکلسمی، مصرف همزمان با سفتریاکسون.
شرایط نگهداری:
- در مکانی خشک و خنک به دور از نور خورشید و دسترسی کودکان نگهداری شود.
نکات مهم:
- به منظور پیشگیری از عوارض ناخواسته‌ای که ممکن است به دنبال تزریق سریع داخل وریدیکلسیم گلوکونات پیش آید این دارو باید به آهستگی و با سرعت حدود5 میلی‌لیتر در طی حداقل یک دقیقه تزریق شود.
- جهت پیشگیری از افزایش سریع و ناگهانی کلسیم خون و جلوگیری از نشت کلسیم به بافت‌های اطراف و نکروز آن، تزریقکلسیم گلوکونات باید توسط سرسوزن کوچک در یک رگ بزرگ انجام شود.
- مصرف همزمان سفتریاکسون و فرآورده‌های تزریقی حاوی کلسیم مانند کلسیم گلوکونات و سرم رینگر (حتی از طریق رگ‌های متفاوت) می‌تواند منجر به تشکیل کریستال‌های سفتریاکسون، کلسیم و رسوب آن در ریه و کلیه و آسیب‌های جدی و حتی مرگ شود. بین مصرف این دو فرآورده باید حداقل 48 ساعت فاصله وجود داشته باشد.
- با توجه به خطری که در مصرف همزمان نمک‌های کلسیم با داروهای گروه دیژیتال ها (مانند دیگوکسین) است، بیماری که داروهای دیژیتال را مصرف می‌کند نباید از فرآورده‌های تزریقی داخل وریدی کلسیم همزمان استفاده نماید مگر در صورتی که مورد مصرف کاملاً مشخص شده باشد.
- در بیماران مبتلا به هایپرفسفاتمی شدید مصرف این دارو با احتیاط صورت گیرد.
- این فرآورده حاوی آلومینیوم می باشد که در صورت نارسایی کلیه و تجویز طولانی مدت این دارو ممکن است باعث افزایش سطوح سمی آلومینیوم شود.
- این دارو فقط برای تجویز داخل رگ است. تجویز زیرجلدی و عضلانی این دارو ممکن است باعث نکروز بافت شود.
- قبل از مصرف این فرآورده هرگونه حساسیتی به دارو یا مواد غذایی را به پزشک یا داروساز خود بگوئید. این دارو دارای مواد غیر فعالی است که ممکن است باعث بروز واکنش‌های حساسیتی یا سایر مشکلات شود.
- اگر شرایط پزشکی خاص دارید این دارو را مصرف نکنید. قبل از مصرف این دارو در صورت داشتن کلسیم بالای خون (هایپرکلسمی) با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید.