شناخت دارو: عبارت است از کلرپرومازین یک داروی روانگردان است که در درمان اختلالات روانی، رفع تهوع و در درمان سکسکه به کار گرفته می شود.

دسته دارویی:

• خواب آورهای آرامبخش و ضد جنون ها

فارماکولوژی و مکانیسم اثر دارو:

• کلرپرومازینیک عامل سایکوتروپیک است که برای درمان اسکیزوفرنی تجویز می شود. این دارو همچنین دارای اثر آرامش بخشی و ضداستفراغی می باشد.
• کلرپرومازینبر تمام سطوح سیستم عصبی مرکزی (عمدتاً در سطح زیرقشری) و همچنین بر روی سیستم های ارگان های مختلف تأثیر می گذارد. کلرپرومازین دارای اثر قوی آنتی آدرنرژیک و اثر ضعیف تر آنتی کولینرژیک محیطی است. این دارو همچنین دارای فعالیت ضعیف آنتی هیستامینی و آنتی سروتونینی می باشد. اثر بلاک کردن گانگلیونی در این دارو نسبتاً ضعیف است.

اشکال دارو:

• قرص، آمپول، شربت، شیاف

مقدار مصرف صحیح:

• در ابتدا 75 میلی گرم در روز است که در صورت نیاز افزایش می یابد.
• بزرگسالان: اسکیزوفرنی، اختلالات روانی: خوراکی: در شروع 30 تا 75 میلی گرم در روز در دوزهای منقسم هر 6 الی 12 ساعت. دوز نگهدارنده 200 میلی گرم در روز (تا 800 میلی گرم در روز در بعضی بیماران، بعضی بیماران نیز ممکن است به 1 الی 2 گرم در روز نیاز داشته باشند). وریدی/ عضلانی: در شروع 25 میلی گرم، بعد از آن در صورت نیاز بعد از 1 الی 4 ساعت 25 الی 50 میلی گرم،  سپس تا حداکثر 400 میلی گرم در دوزهای 4 تا 6 ساعته تا زمانی که بیمار کنترل گردد. دوز معمول 300 تا 800 میلی گرم در روز است. حالت تهوع/ استفراغ: خوراکی: 10 الی 25 میلی گرم هر 4 تا 6 ساعت در صورت نیاز، وریدی/ عضلانی: 25 الی 50 میلی گرم هر 4 تا 6 ساعت در صورت نیاز. اضطراب قبل از جراحی: خوراکی: 25 الی 50 میلی گرم 2 تا 3 ساعت قبل از عمل، عضلانی: 5/12 الی 25 میلی گرم 1 تا 2 ساعت قبل از عمل، آرام بخش طول عمل: 5 میلی گرم عضلانی هر نیم ساعت یا 2 میلی گرم وریدی هر 2 دقیقه. دوز کل از 25 میلی گرم بیشتر نشود. سکسکه های غیرقابل کنترل: 25 تا 50 میلی گرم هر 6 تا 8 ساعت در صورت نیاز. در صورت تداوم سکسکه ها تا بعد از 2 الی 3 روز از تجویز خوراکی، 25 تا 50 میلی گرم عضلانی هر 3 تا 4 ساعت تجویز شود. اگر علائم تداوم یافت، 25 تا 50 میلی گرم تجویز وریدی آهسته در حالی که بیمار دراز کشیده است. فشارخون نیز چک شود. پورفیری متناوب حاد: 25 تا 50 میلی گرم خوراکی هر 4 تا 6 ساعت. سردردهای میگرنی (فاقد تاییده FDA ): 5 تا 50 میلی گرم وریدی به صورت تک دوز.
• کودکان: اختلالات رفتاری، بیش فعالی: زیر 6 ماه: ایمنی و کارایی این دارو ثابت نشده است. بالای 6 ماه: 50 الی 100 میلی گرم در روز خوراکی/ عضلانی؛ ممکن است 200 میلی گرم در روز یا بیشتر برای بیماران بستری مورد نیاز باشد. برای بیماران سرپایی ممکن است 0.55 میلی گرم بر کیلوگرم هر 4 تا 6 ساعت در صورت نیاز تجویز شود. حالت تهوع و استفراغ: زیر 6 ماه: ایمنی و کارایی این دارو ثابت نشده است. بالای 6 ماه: 0.5 تا 1 میلی گرم بر کیلوگرم خوراکی و عضلانی هر دوزهای 6 تا 8 ساعت در صورت نیاز. اضطراب پیش از عمل جراحی: زیر 6 ماه: ایمنی و کارایی این دارو ثابت نشده است. بالای 6 ماه: 0.55 میلی گرم بر کیلوگرم خوراکی و عضلانی 1 تا 2 ساعت قبل از عمل.

اثر دارو:

• ظاهر شدن اثر دارو، بستگی به نوع مصرف دارو دارد.

قبل از مصرف دارو:

• در بیماران تیروئیدی، بیماران قلبی، افرادی که در معرض حملات تشنجی قرار دارند و بیماران مبتلا به آب سیاه، مصرف این دارو باید با احتیاط باشد.

عوارض جانبی دارو:

• یبوست , گرمازدگی , خشکی دهان , افزایش تعداد ضربان قلب , تشنج , سرگیجه , آگرانولوسیتوز , خواب آلودگی , کاهش گلبول های سفید خون , کم خونی آپلاستیک , دیستونی , التهاب پوست , افزایش فاصله QT در نوار قلب , یرقان , سندرم نورولپتیک بدخیم , تهوع , افت فشار خون وضعیتی , اختلال در تنظیم دمای بدن , افت شدید دمای بدن , بی قراری حرکتی , رعشه , اختلال حرکتی تاخیری , یبوست شدید , واکنش شبه آنافیلاکسی , لوپوس اریتماتوس سیستمیک , نعوظ طولانی و دردناک (پراپیسم).

تداخلات دارویی:

• استیل کولین , پروپرانولول , پیموزاید , ترتینوئین , آمیودارون , اریترومایسین , پرازوسین , دی سیکلومین , روپینیرول , سوتالول , آتروپین , پروکائین آمید , دوفتیلید , فنوباربیتال , فنی توئین , وارفارین , لوودوپا , لیتیوم , اسکوپولامین , کلونیدین , آناگریلید , فنتانیل , پگ اینترفرون آلفا 2بی , پتاسیم سیترات , سدیم اکسی بات , اسپارفلوکساسین , دروپریدول , دولاسترون , پیندولول , تاپنتادول , زیپراسیدون , آپومورفین , اینوتوزوماب , اینداپامید , بپریدیل , آرسنیک تری اکساید , ومورافنیب , جمتوزومب , گرپافلوکساسین , هالوفانترین , آمینولوولینیک اسید خوراکی , بداکیلین , گلیکوپیرونیوم توسیلات , اکسی مورفون , آمینولوولینیک اسید موضعی , دیفنوکسین , بنزهیدروکدون/ استامینوفن , انترکتینیب , لاسمیدیتان , سیکلوپنتیازید , هالاون.

موارد منع مصرف:

• ازدیاد حساسیت به این دارو و ترکیبات آن، اين دارو در صورت بيماري قلبي، (كمي يا زيادي فشار خون) ضعف شديد CNS ، كوما، سندرم مادرزادي QT طولاني، سابقه آريتمي قلبي و نقايص ژنتيكي كه سبب كاهش فعاليت ايزوآنزيم P450شود، نبايد مصرف شود.

شرایط نگهداری:

• در مکانی خشک و خنک به دور از نور خورشید و دسترسی کودکان نگهداری شود.

نکات مهم:

• تا نیم ساعت پس از تزریق عضلانی، بهتر است بیمار در حالت درازکش قرار بگیرد.
• وضعیت ذهنی و علایم حیاتی بیمار در صورت نیاز بالینی پایش گردد.
• بیمار از لحاظ بروز افسردگی، افکار خودکشی، خواب آلودگی شدید، عوارض خارج هرمی و تغییرات سیستم اعصاب مرکزی در ابتدای درمان و سپس به صورت دوره ای پایش شود.
• وزن، قد، شاخص توده بدنی و اندازه دور کمر بیمار در ابتدای درمان، در هر ویزیت طی 6 ماه ابتدایی درمان و سپس هر 3 ماه به همراه دوز ثابت ضدجنون ارزیابی گردد.
• سطح گلوکز ناشتای پلاسما و HbA1C در ابتدای درمان و سپس به صورت سالیانه پایش شود. (در صورت افزایش وزن یا در بیماران دارای ریسک فاکتور دیابت، در ابتدای درمان، 4 ماه پس از شروع درمان و سپس به صورت سالیانه ارزیابی گردد).
• وضعیت چربی خون بیمار در ابتدای درمان و سپس در صورت طبیعی بودن سطح LDL، هر 2 سال پایش شود (در صورت سطح LDL > 130 میلی گرم/ دسی لیتر، هر 6 ماه پایش گردد).
• فعالیت های غیرارادی و غیرطبیعی یا علایم پارکینسون در بیمار، در ابتدای درمان و سپس به صورت هفتگی تا زمان تثبیت دوز (به مدت حداقل 2 هفته) و به مدت 2 هفته پس از هرگونه افزایش چشمگیر دوز پایش شود.
• لازم است که در بیماران مبتلا به بیماری های افزایش دهنده خطر به زمین افتادن یا مصرف کننده داروهایی با این عارضه، خطر به زمین افتادن بیمار در ابتدای درمان و سپس به صورت دوره ای در طول درمان ارزیابی شود.
• شمارش افتراقی سلول های خونی (CBC with diff) بیمار در صورت نیاز بالینی پایش شود (در بیمارانی با سطح کم گلبول سفید یا سابقه بروز لکوپنی/ نوتروپنی ناشی از مصرف دارو، طی چند ماه ابتدایی درمان به صورت متناوب ارزیابی گردد).
• بیمار از لحاظ بروز گالاکتوره، تغییر در قاعدگی، میل جنسی، انزال و نعوظ، در هر ویزیت طی 12 هفته ابتدایی شروع درمان یا تثبیت دوز و سپس به صورت سالیانه پایش گردد.
• بیمار از لحاظ بروز دیس کینزی تاردیو هر 6 ماه ارزیابی شود (در افرادی با خطر بالای بروز، هر 3 ماه بررسی گردد).
• معاینات چشمی بیمار به صورت سالیانه در افراد بالای 40 سال به صورت سالیانه و در افراد جوان تر هر 2 سال انجام گیرد و تغییرات بینایی بیمار به صورت سالانه بررسی شود.
• احتمال وقوع افت فشارخون وضعیتی در تزریق عضلانی یا وریدی دارو وجود دارد. پایش فشارخون در طول انفوزیون دارو یا تزریق عضلانی ضروری می باشد.
• لازم است که مصرف دارو با دوز کم آغاز شود و هنگام قطع، کاهش تدریجی دوز صورت گیرد.
• لازم است که خلق و خو، خشم و احساسات بیمار ارزیابی شود.
• دوره درمان با اين دارو بايد كامل شود. اين دارو نبايد بيش از مقدار تجويز شده مصرف شود.
• براي حصول اثرات درماني، مطلوب ممكن است چند هفته زمان مورد نياز باشد.
• در صورتي كه يك نوبت مصرف دارو فراموش شود، اگر رژيم درمانی بصورت يك نوبت مصرف در روز باشد، به محض به ياد آوردن در همان روز، نوبت فراموش شده بايد مصرف شود. در غير اين صورت، از مصرف نوبت فراموش شده بايد خودداري شود. اگر رژيم درماني بصورت چند نوبت در روز باشد،‌به محض به يادآوردن طي يك ساعت، آن نوبت بايد مصرف شود. در غير اين صورت از مصرف نوبت فراموش شده يا دو برابر كردن مقدار مصرف بعدي بايد خودداري گردد.
• قبل از قطع مصرف دارو، بايد به پزشك مراجعه شود. قطع تدريجي مصرف دارو ممكن است ضروري باشد.
• از مصرف فرآورده‌هاي حاوي الكل و ساير داروهاي مضعف CNS با اين دارو بايد خودداري گردد.
• در صورت نياز به هرگونه عمل جراحي يا درمان اورژانس، پزشك بايد از مصرف اين دارو آگاه گردد.
• هنگام رانندگي يا كار با ماشين ‌آلاتي كه نياز به هوشياري دارند، بايد احتياط نمود.
• هنگام برخاستن ناگهاني از حالت خوابيده يا نشسته، بايد احتياط نمود.
• هنگام ورزش، در هواي گرم يا هنگام حمام آب گرم، به علت احتمال بروز شوك حرارتي بايد احتياط نمود.
• اين دارو ممكن است سبب بروز خشكي دهان شود. در صورت تداوم خشكي به مدت بيش از دو هفته، بايد به پزشك مراجعه نمود.
• احتمال بروز حساسيت به نور با مصرف اين دارو وجود دارد. استفاده از عينك و لباس محافظت كننده ممكن است ضروري باشد.
• بيماران سالخورده و ناتوان ممكن است به مقادير كمتري از دارو نياز داشته باشند.