شناخت دارو: عبارت است از کانامایسین یک آنتی بیوتیک باکتریسیدال آمینوگلیکوزیدی با اشکال خوراکی، وریدی و عضلانی است و برای درمان عفونت های متنوع زیادی استفاده می شود.کانامایسین از از باکتری استرپتومایسس کانامایستیکوس جداسازی می شود و شکل رایج مصرفی آن کانامایسین سولفات است.
دسته دارویی:
- آنتی بیوتیک
فارموکولوژی و مکانیسم اثر دارو:
- آمینوگلیکوزید ها نظیرکانامایسین به صورت برگشت ناپذیر به زیر واحد 30S پروتئین و 16S از rRNA متصل می شوند. به طور اختصاصی کانامایسین به چهار نوکلئوتید از 16S rRNA و یک آمینو اسید از پروتئین S12 متصل می شود. این اتصال با ناحیه decoding در جایگاه نوکلئوتید 1400 در 16S rRNA در زیر واحد 30S تداخل می کند.
- این ناحیه با جایگاه جابجا شونده در آنتی کدون tRNA برهمکنش می دهد که موجب تداخل با کمپلکس آغازگر، اشتباه خواندن mRNA و وارد شدن آمینواسید اشتباه به پلی پپتید و در نتیجه ایجاد پروتئین بدون عملکرد یا سمی و تجزیه پلی زوم به مونوزوم های غیر عملکردی می شود.
- کانامایسینیک آنتی بیوتیک آمینوگلیکوزیدی است. آمینوگلیکوزیدها با اتصال به زیرواحد 30S ریبوزومی موجب اشتباه خواندن t-RNA و مهار سنتز پروتئین های ضروری برای رشد باکتری می شوند. آمینوگلیکوزیدها عمدتاً در عفونت های هوازی، باکتری های گرم منفی نظیر پسودومونا، آسینتوباکتر و انتروباکتر موثرند. علاوه بر این برخی مایکوباکتری ها نظیر عامل سل به آمینوگلیکوزیدها حساسند. باکتری های گرم مثبت هم می توانند با آمینوگلیکوزیدها درمان شود، اما سایر آنتی بیوتیک ها موثر تر و کم ضرر تر هستند. آمینوگلیکوزیدها در برابر باکتری های بی هوازی ها، قارچ و ویروس بی اثرند.
- جذب:داروی کانامایسین پس از تزریق عضلانی سریعاً جذب می شود و حدوداً در عرض یک ساعت به حداکثر غلظت پلاسمایی می رسد. جذب خوراکی و موضعی ضعیفی به جز در موارد آسیب پوستی شدید دارد. دفع: ادراری، نیمه عمر: 2.5 ساعت.
اشکال دارو:
- آمپول
مقدار مصرف صحیح:
- کودکان و بزرگسالان: تجویز وریدی: روزانه 5 الی 7.5 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن منقسم در 2 الی 3 دوز، بیش از 15 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز منقسم در 2 الی 4 دوز تجویز نشود. آهسته تجویز شود. تجویز عضلانی: 5 الی 7.5 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم در هر روز منقسم در 2 الی 3 دوز، بیش از روزانه 15 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن منقسم در 2 دوز تجویز نشود. چون غلظت خونی بالای مداوم مطلوب است دوز 15 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در 3 الی 4 دوز تقسیم شود.
عوارض جانبی دارو:
- اسهال، سردرد، ادمف تهوع، سرگیجه، ضعف، بی اشتهایی، لرزش، خارش، آگرانولوسیتوز، سمیت گوش، کرامپ عضلانی، افزایش BUN، ترومبوسایتوپنی، سختی تنفس، ضعف عضلانی، سمیت کلیوی، راش پوستی، صدای زنگ در گوش، انتروکولیت حاد، افزایش ترشح بزاق، سمیت عصبی شدید.
تداخلات دارویی:
- سوکسینیل کولین، کولومایسین، باسیتراسین، آتراکوریوم، آمفوتریسین بی، آیوپامیدول، آیوپروماید، ادفوویر، ایمونوگلوبولین وریدی، گالیم نیترات، اینکوبوتولینوم توکسین آ، میواکوریوم، دوکساکوریوم، کاپرئومایسین، ایمونوگلوبین، بوتولیسم، کولیستیمتات، دیاتریزوات (آمیدوتریزوئیک اسید)، توکسین ریمابوتولینوم، روکورونیوم، توبوکورارین، واکسن زنده وبا، سیدوفوویر، آیوهگزول (امنی پک)، اتاکرینیک اسید، توراسماید، توکسین انابوتولینوم، پانکرونیوم، کینیدین/ کوئینیدین، راپاکورونیوم، منیزیم سولفات، وکرونیوم، متریزامید، نئومایسین، واکسن زنده ب ث ژ، بومتانید، پلی میکسین بی سولفات، تاکرولیموس، دفراسیروکس، سیرولیموس، سیس آتراکوریوم، فوروزماید، سوکسامتونیوم، مگلومین کامپاند، سفاماندول، یوتالامات، پرابوتولینوم توکسین آ، آیوکساگلات.
موارد منع مصرف:
- ازدیاد حساسیت به این دارو و ترکیبات آن.
شرایط نگهداری:
- در مکانی خشک و خنک به دور از نور خورشید و دسترسی کودکان نگهداری شود.
نکات مهم:
- فاصله بین دفعات مصرف دارو در بیماران مبتلا به عیب کار کلیه باید افزایش داده شود.
- مصرف این دارو در بیماران سالخورده مبتلا به پارکینسون و نوزادان باید با احتیاط فراوان صورت گیرد.
- از مصرف طولانی مدت این دارو باید خوداری کرد.
- از آنجا که دفع آمینوگلیکوزیدها عمدتاً کلیوی است و غلظت این داروها در ادرار زیاد خواهد بود، بیمار باید به اندازه کافی آب یا مایعات مصرف کند تا غلظت زیاد دارو موجب آسیب به مجاری ادراری نشود.
- مقدار مصرف کانامایسین به ویژه در بیمارانی که دچار سوختگی شده اند یا عمل جراحی در پیش دارند و در زنان باردار یا مبتلا به بیماری های زنان ممکن است کمتر یا بیشتر از مقدار توصیه شده باشد که این به دلیل تفاوت زیاد بین نیاز این گروه بیماران به دارو است.
- از آنجا که احتمال تشکیل کمپلکس بین کانامایسین و سایر داروها وجود دارد، مخلوط کردن این دارو با سایر داروها در یک محلول توصیه نمی شود.