نام های دیگر: کامفر، کاپورا، اکل، سیس، قفوری، کپور

نوع گیاه: درخت

مزاج: سرد و خشک

نام خانواده: برگ بو

قسمت مورد استفاده: ماده روغنی و اسانس آن می باشد که به صورت کریستال است.

مقدار و دستور مصرف: موضعی: محلول و یا پمادهای ۳ تا ۱۱ درصد کامفر حداکثر تا چهار نوبت در روز می توانند استفاده شوند برای کودکان از محصولات کمتر از ۶ درصد باید استفاده کرد. خوراکی: روزانه بین ۳۰ تا ۳۰۰ میلی گرم کامفر می توان مصرف نمود. تنفسی (استنشاقی): از عصاره های بخار شونده ۱ تا ۱۰ درصد کامفر و روزانه حداکثر تا ۳۰ میلی گرم کامفر را می توان استفاده کرد.

ترکیب شیمایی: مهم ترین ترکیبات چوب درخت کافور (سافه و شاخه اسانس آن می باشد که حاوی کامفر” و سافرول است. این مواد در تهیه ی عطرهای گران قیمت به کار می روند. در مراحل مختلف استخراج چندین نوع اسانس به دست می آید. اسانس سفید از تقطیر در درجه حرارت کمتر از کامفر به دست می آید و حاوی ترکیبات سینئول لیمونن و بیان است. اسانس قهوه ای در تقطیر با درجه حرارت بیشتر از کامفر به دست می آید که عمدتاً حاوی سافرول می باشد. اسانس آبی که با تقطیر مستقیم حرارت از باقیمانده به دست می آید و حاوی الک های سس کوئی ترپنی است تفاله های حال از تقطیر اسانس مخلوط با موادی از جمله سولفات آمونیوم به صورت کود (مصنوعی شیمیائی) مصرف می شود. حدود ۶۵ درصد از محصول کافور جهان جهت تولید سلولوئید، مواد منفجره مواد ضد عفونی کننده و دیگر مواد شیمیایی به کار می رود بیشتر کافور جهان امروزه به طریقه نیمه مصنوعی از ترکیب پینن به دست می آید. پی نن يك منوترین هیدروکربنی است که از تربانتین کاجها و یا از تقطیر چوب کاج به دست می آید. سافرول ماده ای که پس از استخراج کامفر از باقیمانده اسانس به دست می آید، جهت تولید انواع صابون و عطر مورد استفاده قرار می گیرد.

مشخصات: درختی است با تنه‌ای استوانه‌ای و قائم، دارای تاجی بزرگ و به ارتفاع حدود 50 متر که قطر تنه‌ی درخت در مواردی به 2 متر نیز رسیده است. شاخه‌های درخت متعدد، برگ‌های آن سبز براق، متناوب، بیضوی، نوک تیز، کناره برگ‌ها موجدار، چرمی شکل و دارای بوی خاصی می‌باشند. گل‌های آن به صورت دسته‌های مرکب، میوه‌اش به صورت سته و ارغوانی رنگ مایل به سیاه و محتوای میوه دانه‌ای گوشتدار و سرشار از روغن است. کافور جسمی است سفید، شفاف، متبلور، دارای بوی تند و نافذ و طعم آن تیز و معطر است که از جوشاندن و تبخیر قطعات ریز شده ساقه، شاخه و ریشه‌ی درخت به دست می‌آید و چنانچه در مجاورت هوای آزاد قرار گیرد فرّار است. در منابع قدیمی از کافوری به نام کامفر بورنئو نام برده شده است. این نوع کافور از درختی به نام دریو بالانویس آروماتیکا به دست می آید که در قرن ششم میلادی به ایران و در قرن دوازدهم میلادی به اروپا راه یافت کافوری که به نام کامفر لورل مشهور است و امروزه در اکثر نقاط جهان از آن استفاده می شود. از درختی زیبا همیشه سبز و معطر به دست می آید که به نام علمی سیناموموم کامفورا” نامیده می شود. تاریخچه تهیه و مصرف این نوع کافور در رفرانس ها معلوم نیست. مرغوبترین نوع کامفر از درختان مسن به دست می آید. برگ درخت کافور دارای مقدار کمی کامفر است که می توان آن را استخراج نمود. برای تهیه کامفر چوب های درخت را خرد نموده و آنها را با بخار آب تقطیر می کنند. کامفر به صورت جسم جامد جدا شده و مقداری هم اسانس مایع به دست می آید که از آن ترکیبات دیگری به دست می آورند. مهم ترین ماده موجود در قسمت روغن فرار (مایع) سافرول می باشد. کافور و دارچین دو گونه درخت مشهور از یک جنس می باشند که در بعضی اثرات بر عکس هم می باشند. کافور دارای طبیعت سرد و دارچین دارای طبیعت گرم است همچنین کافور باعث کاهش میل جنسی و دارچین باعث افزایش میل جنسی می شود. برگ درخت کافور هندی دارای ۲۲ درصد کامفر و برگ درخت کافور فورموزان دارای ۴۴ درصد کامفر می باشد. روغن فراری که همراه با کامفر از برگ و یا چوب درخت کافور به دست می آید دارای ترکیبات اسانسی از جمله سینئول، پی نن، دی پنتن، تربی نئول، لیمونن، کامفن، فلاندرن، ژرانیول، کومین الکله، الفا ویتا بی سابولول و ده ها جسم دیگر است. در صورتی که کافور را در دهان قرار دهیم ابتدا سوزاننده و معطر بوده و پس از مدتی باعث احساس سردی بر روی زبان می شود. کافور در حرارت معمولی تصعید می شود، به همین دلیل باید آن را در ظرفی فلزی یا شیشه ای با درب کاملاً بسته قرار داد. ظروف پلاستیکی برای این منظور مناسب نیستند. درخت کافور که در قرآن کریم از آن یاد شده از درختان بهشتی است این درخت زیبا معطر و دارای برگ های سبز براق و شاداب است در کشورهای اسلامی از گذشته های دور مردگان با سندر و کافور شست و شو داده می شدند و این رسم همچنان پابرجاست. این کار به چند منظور انجام می شود. اولاً کافور رایحه درخت بهشتی است؛ ثانیاً دارای خاصیت ضد عفونی کننده است. ثالثاً بوی قوی و نافذی دارد و می تواند بوهای دیگر را بپوشاند. البته این امر ممکن است دلایل دیگری نیز داشته باشد که باید در این مورد تحقیقات بیشتری صورت گیرد. سه نوع کافور دیگر وجود دارد که از نظر جنس و خواص مشابه کافور معمولی است و از گیاهان دیگری به دست می آید. کافور بورنئو از خانواده دبیتروکاری است که شرح آن داده شد و در حال حاضر شواهدی از وجود آن در ایران نیست. کامفر نگای که از گیاهی به نام بلومنا بالسامی فرا از خانواده گل مینا ۱۰ به دست می آید و در چین و ژاپن مورد استفاده قرار می گیرد گیاه مذکور در ایران نمی روید. نوعی کافور چپ گرد در کالیفرنیا از گونه آرتمیزیا به دست می آید که از خانواده گل میناست. کافور در بعضی خواص اثرات دوگانه (متضاد) دارد که این اثرات متفاوت در افراد متفاوت است.

خواص:

1. مسکن
2. ضد نفخ
3. ضد قارچ
4. آرامبخش
5. شادی آور
6. رفع عطش
7. درمان اسهال
8. موثر در لاغری
9. درمان عرق زیاد
10. درمان التهاب کبد
11. درمان زخم ریوی
12. تقویت کننده قلب
13. درمان سوزش ادرار
14. کاهش دهنده بزاق
15. خواب آور (با آب کافی)
16. درمان سوختگی (مالش)
17. درمان سردرد (استنشاق)
18. افزایش دهنده میل جنسی
19. درمان مسمومیت با تریاک
20. درمان امراض دهان (مالش)
21. کاهش دهنده ترشح برونش ها
22. کاهش دهنده اسپاسم برونش ها
23. درمان‌ روماتیسم (با الکل مالش دادن)
24. درمان دندان درد (دود آن را بر دندان بمالید)
25. درمان امراض چشم (دود آن را به صورت سرمه بمالید)
26. درمان تبخال (روی لب ها با لانولین و اکسید دو موکور)
27. درمان خون دماغ (پاشیدن در بینی یا همراه با آب گشنیز چکاندن)
28. ترکیب سافرول که در قسمت روغن فرار حاصل از تقطیر چوب و یا ریشه ی درخت کافور به دست می آید دارای اثرات سرطان زاست. این ماده در ریشه ی گیاه بیشتر از قسمت های دیگر است. مصرف خوراکی خارج از حد دارویی کامفر باعث مسمومیت می شود که علائم آن شامل تشنج، گیجی خواب آلودگی کرامپ، حالت توهم زایی سوزش معده و استفراغ می باشد. این علائم می توانند با مصرف بیشتر از حدود يك گرم ظاهر شوند. در صورتی که مسمومیت با کامفر ایجاد شده باشد میتوان ۱۵ تا ۲۰ گرم سولفات سدیم با سولفات منیزیم را با نیم لیتر آب مخلوط نموده و به بیمار خوراند. بیمار باید گرم نگه داشته شود و جهت کنترل کرامپها می توان از باربیتوراتها استفاده کرد. بعضی از مراجع فقط مصرف موضعی کافور را توصیه می کنند و خوردن آن را حتی با مقادیر دارویی صحیح نمی دانند. همچنین مصرف موضعی و تنفسی آن را برای کودکان منع می کنند. این مراجع مصرف موضعی طولانی کافور را توصیه نمی کنند و معتقدند که مصرف طولانی موضعی باعث آسیب های پوستی و گاه اگزما می شود.
29. در گذشته کامفر را در شراب حل می کردند و به صورت موضعی (لینمان) برای درمان تومورها به کار می بردند. کامفر به مقدار زیاد به صورت محلول های موضعی برای درد ماهیچه ها خارش پوست التهابات روماتیسم و به عنوان ضد درد موضعی به عنوان قرمز کننده (پوست مصرف می شود. همچنین خاصیت ضد عفونی ضعیفی دارد. مقدار کم آن به صورت تنفسی استنشاق کامفر) باعث تحريك تنفس به خصوص در دپرسیون های تنفسی ایجاد شده به وسیله اتر، مرفین و داروهای دیگر می شود کامفر در احتقان شش ها، آسم، رینیت و برونشیت جهت تحريك تنفس استفاده می شود. در يك منبع علمی به کاهش تحریکات جنسی توسط کامفر اشاره شده است و اینکه عرب ها برای کاهش امیال جنسی از کامفر استفاده می کنند در همین منبع به قدرت افزایش دهنده میل جنسی اسانس دارچین که گونه دیگر درخت کافور می باشد در جنس (مؤنث خانم ها) اشاره شده است.

مضرات:

1. سمی
2. اعصاب
3. استنشاق
4. بی خوابی
5. طول عمر
6. سفیدی مو
7. زنان حامله
8. سنگ مثانه
9. نیروی جنسی

نکته:

• اگر کافور خالص باشد باید هنگامی که روی یخ بگذارید و آتش بزنید مشتعل شود.