شناخت دارو: عبارت است از کابرگولین یک آگونیست گیرنده دوپامینی با ساختار ارگوت است که پرولاکتین را مهار می کند. این دارو با کاهش میزان پرولاکتینی که از غده هیپوفیز ترشح می شود عمل می کند. کابرگولین برای درمان هایپرپرولاکتینمی (افزایش بیش از حد غلظت هورمون پرولاکتین در خون) استفاده می شود.
دسته دارویی:
- داروهای ضد پارکینسون
فارماکولوژی و مکانیسم اثر دارو:
- کابرگولین یک آگونیست طولانی اثر گیرنده های دوپامینی است که تمایل زیادی برای اتصال به گیرنده های دوپامینی D2 و تمایل کمتری جهت اتصال به گیرنده های دوپامینی D1 ، آلفا آدرنرژیک و سروتونین دارد.
- اتصال این دارو به گیرنده های دوپامینی موجود در سلول های لاکتوتروپیک غده هیپوفیز پیشین، موجب کاهش ترشح پرولاکتین از این سلول ها می شود.
- کابرگولین باعث کاهش غلظت پرولاکتین سرم توسط مهار آزادسازی آن از هیپوفیز می شود. از طرفی با تقلید عملکرد دوپامین و تحریک گیرنده های آن, علائم کاهش دوپامین را تا حدودی تصحیح می کند.
- حداکثر غلظت پلاسمایی دارو بعد از مصرف خوراکی تک دوز دارو 0.5 تا 1.5 میلی گرمی، 30 تا 70 پیکوگرم در میلی لیتر است که معمولا طی 2 تا 3 ساعت ایجاد می شود.
- فراهمی زیستی دارو دقیقا مشخص نیست. بعد از مصرف خوراکی یک تک دوز 0.6 میلی گرم از کابرگولین, زمان لازم برای حداکثر اثر کاهش ترشح پرولاکتین 48 ساعت است و برای حدود 14 روز سطح پرولاکتین پائین باقی می ماند.
- غذا روی جذب و زمان پیک پلاسمایی دارو تاثیری ندارد.
- در اختلالات متوسط تا خفیف کبدی غلظت دارو تغییری نمی کند اما در اختلالات شدید کبدی نیاز به تنظیم دوز وجود دارد.
- دارو به خوبی در بافت های بدن و همچنین سیستم اعصاب مرکزی توزیع می شود. اتصال پروتئینی دارو حدود 40 تا 42 درصد است.
- کابرگولین در کبد عمدتا توسط هیدرولیز و به مقدار کمی توسط آنزیم های سیتوکروم متابولیزه می شود و متابولیت اصلی دارو که در ادرار یافت می شود 6-آلیل-8بی-کربوکسی-ارگولین است که 4 تا 6 درصد دوز را تشکیل می دهد.
- نیمه عمر کابرگولین 63 تا 69 ساعت می باشد و 60 درصد آن در مدفوع و 22 درصد در ادرار دفع می شود.
اشکال دارو:
- قرص
مقدار مصرف صحیح:
- هایپرپرولاکتینمیا: ابتدا با دوز 0.25 میلی گرم به صورت خوراکی دو بار در هفته شروع شده و بسته به پاسخ بیمار هر 4 هفته میتوان 0.25 میلی گرم به هر دوز اضافه کرد. حداکثر دوز مجاز 1 میلی گرم دو بار در هفته می باشد. بیمار باید در کمترین دوز موثر درمانی دارو دریافت کند. بعد از کاهش سطح پرولاکتین, در صورت طبیعی ماندن آن برای مدت 6 ماه, امکان قطع دارو وجود دارد.
- سندرم پارکینسون: شروع درمان با 1 میلی گرم روزانه می باشد و سپس 0.5 تا 1 میلی گرم هر یک تا دو هفته افزایش می یابد تا علائم کنترل شود. دوز معمول روزانه 2 تا 6 میلی گرم می باشد.
- سندروم پای بی قرار: ابتدا5 میلی گرم روزانه هنگام خواب و سپس افزایش تدریجی تا هنگام رفع علائم. دوز متوسط موثر 2 میلی گرم بر روز است اما در مطالعات بین 1 تا 4 میلی گرم هم استفاده شده است.
- مهار ترشح شیر پس از زایمان: 1 میلی گرم به صورت تک دوز در روز اول زایمان.
- قطع شیردهی (در هر زمانی پس از شروع شیردهی): 25 میلی گرم هر 12 ساعت برای 2 روز.
عوارض جانبی دارو:
- بی خوابی , سردرد , تهوع , یبوست , گیجی , سرگیجه , ادم محیطی , سستی و رخوت , توهم , خستگی , درد شکمی , دیسکینزی.
تداخلات دارویی:
- اکسپکتورانت , اریترومایسین , متوکلوپرامید , کلاریترومایسین , لوودوپا , سدیم اکسی بات , افاویرنز , ریتوناویر , دروپریدول , التریپتان , نلفیناویر , دی اتیل پروپیون , آلموتریپتان , لیز دگزامفتامین | لیس دکس آمفتامین , پالیپریدون , تیپراناویر , بنزفتامین , پروپیل هگزدرین , زایلومتازولین , آکریواستین + پسودوافدرین , آمیل نیتریت , کاریپرازین , ترولیندومایسین , بروموپراید , اولیندومایسین.
موارد منع مصرف:
- ازدیاد حساسیت به این دارو و ترکیبات آن، فشار خون بالا، فشارخون بالا با علت ناشناخته، حساسیت بیش از حد به ارگوت ها، سابقه بیماری های دریچه ای قلب، سابقه بیماری های فیبروتیک ریوی، محیطی یا رتروپریتوان.
شرایط نگهداری:
- در مکانی خشک و خنک به دور از نور خورشید و دسترسی کودکان نگهداری شود.
نکات مهم:
- در بیمارانی که طی بارداری دچار افزایش فشار خون شده اند (اکلامپسی, پره اکلامپسی) نباید از این دارو استفاده شود مگر با سنجیدن فواید دارو در برابر مضرات آن.
- اثرات فیبروتیک: افیوژن پلور, فیبروز ریوی و اختلالات دریچه قلبی گزارش شده است البته علائم این اختلالات بعد از قطع دارو برطرف شده است. در بیماران با سابقه یا دارای علائم تنفسی یا قلبی مرتبط به بافت فیبروتیک با احتیاط مصرف شود. در صورت مصرف کابرگولین در درمان پارکینسون بیمار باید کاملا تحت نظر باشد چرا که معمولا دوز مورد نیاز در این بیماری بالاتر از دوز استفاده شده در هایپرپرولاکتینمی است.
- افت فشارخون وضعیتی و علامتی گزارش شده است خصوصا در دوزهای اولیه بیش از 1 میلی گرم. بیمار تا زمان مشخص شدن تاثیرات دارو بر بدن, باید از انجام کارهای دقیق و رانندگی اجتناب کند.
- ریسک پذیری بیش از حد، افزایش میل جنسی و افزایش فعالیت جنسی در بیماران مصرف کننده آگونیست های دوپامین از جمله کابرگولین دیده شده است که معمولا با کاهش دوز یا قطع دارو برطرف می شود.
- در صورت وجود هرکدام از موارد زیر قبل از مصرف دارو با پزشک مشورت شود: سابقه آلرژی به دارو یا ترکیبات آن و آلرژی به سایر داروها، فشار خون بالا و کنترل نشده, فشارخون ایجاد شده در دوران بارداری, سابقه مشکلات قلبی یا تنفسی , اختلالات دریچه قلب, سابقه آلرژی به هر کدام از ارگوت ها مانند ارگوتامین, دهیدروارگوتامین, ارگونوین یا متیل ارگونوین و سابقه بیماری های کبدی.
- داروی کابرگولین به نظر نمی رسد در دوران بارداری آسیبی برای جنین به همراه داشته باشد ولی در صورت بارداری به پزشک اطلاع داده شود.
- در خصوص ترشح دارو در شیر و مضرات آن اطلاعات کافی در دسترس نیست. از آن جایی که مصرف این دارو با کاهش پرولاکتین سبب کاهش یا قطع شیر می شود، در صورت مصرف کابرگولین شیردهی باید قطع شود.
- در صورت فراموش کردن یک دوز دارو باید بلافاصله استفاده شود ولی اگر تا دوز بعدی زمان زیادی باقی نیست از دوز فراموش شده صرف نظر شده و برنامه عادی مصرف دارو ادامه یابد و دوز دارو 2 برابر نشود.