شناخت دارو: عبارت است از پانکرونیوم یک شل کننده عضلانی از دسته مهارکننده عصبی عضلانی غیر دپلاریزان است که برای کمک به بی‌هوشی عمومی و همچنین تسهیل لوله‌گذاری داخل نای در جراحی‌ها استفاده می‌شود.

دسته دارویی:

• داروهای مسدود کننده عصب و عضله

فارماکولوژی و مکانیسم اثر دارو:

• پانکرونیوم در اتصال به رسپتورهای کولینرژیک در صفحه محرکه انتهایی با استیل‌کولین رقابت می‌کند. این اثر مهاری توسط داروهای مهارکننده کولین استراز مانند پیریدوستیگمین، نئوستیگمین و ادرفونیوم قابل برگشت است.پانکرونیوم با کاهش پاسخ دهی به استیل کولین در اتصالات عصبی عضلانی عضلات اسکلتی باعث ریلکس شدن و از بین رفتن تون عضله شده و قدرت انقباضی عضلات اسکلتی را مهار می کند.پانکرونیوم فقط به صورت تزریق داخل وریدی استفاده شده و شروع اثر فلج‌کنندگی آن بستگی به دوز تجویزی دارد. پس از تجویز 0.06 میلی‌گرم بر کیلوگرم، بلاک عصبی عضلانی طی 2 تا 3 دقیقه ایجاد می‌شود و طول مدت پایداری فلج عضلانی به دوز دارو وابسته است. با دوز 0.06 میلی‌گرم بر کیلوگرم، اثرات بلاک عصبی عضلانی حدود 35 تا 45 دقیقه پایداری دارد. دوزهای اضافه برای افزایش قدرت و طول اثر انسداد عصبی عضلانی دارو می‌تواند استفاده شود. دارو به مقدار کم از جفت عبور کرده و حدود 87 درصد اتصال پروتئینی دارد. پانکرونیوم به صورت محدود متابولیزه شده و عمدتاً در ادرار و به صورت تغییر نیافته دفع می‌شود و مقدار کمی از آن نیز در صفرا دفع می‌شود. نیمه ‌عمر پایانی آن حدود 2 ساعت است.

اشکال دارو:

• آمپول

مقدار مصرف صحیح:

• بزرگسالان: بی هوشی: در ابتدا 0.04 تا 0.1 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن تزریق شده و در صورت نیاز به افزایش اثرات دارو دوز افزایشی 0.01 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن نیز تزریق می شود.
• شل کردن عضلات اسکلتی برای لوله گذاری داخل تراشه: یک دوز یک جای 0.06 تا 0.1 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن و بعد از 2 تا 3 دقیقه شرایط مناسب لوله گذاری ایجاد می شود.
• کودکان: زیر یک ماه نباید استفاده شود. برای سایر کودکان ابتدا 0.02 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن جهت ارزیابی پاسخ به دارو تجویز شده و سپس مانند بزرگسالان تنظیم دوز انجام می شود.

عوارض جانبی دارو:

• تاکیکاردی , قرمزی , افت فشار خون , افزایش بزاق , ضعف عضلات اسکلتی , افزایش خفیف ضربان قلب , واکنش های افزایش حساسیت مانند برونکواسپاسم , فلاشینگ , واکنش های ناشی از هیستامین.

تداخلات دارویی:

• آزاتیوپرین , آمیکاسین , اسپیرونولاکتون , جنتامایسین , فنتانیل , وکرونیوم , لینکومایسین , ایزوفلوران , تتراسیکلین , سوکسینیل کولین , کینیدین | کوئینیدین , هالوتان , روکورونیوم , کانامایسین , توبرامایسین , پروکائین , کولیستین , پارومومایسین , بوتورفانول , کاپرئومایسین , دمکلوسیکلین , دوکساپرام , پراملینتاید , نتیل مایسین سولفات , پیلوکارپین خوراکی , هوپرزین آ , بنزهیدروکدون/استامینوفن.

موارد منع مصرف:

• ازدیاد حساسیت به این دارو و ترکیبات آن.

شرایط نگهداری:

• در مکانی خشک و خنک به دور از نور خورشید و دسترسی کودکان نگهداری شود.

نکات مهم:

• به علت اثرات پانکرونیوم احتمال فلج عضلات تنفسی نیز وجود دارد و بیمار باید به‌دقت تحت‌نظر باشد.
• پانکرونیوم باید توسط افراد آموزش‌دیده تزریق شود و برای بیمار راه تنفسی و حمایت تنفسی کامل مهیا باشد.
• پرسنل باید توانایی کافی در لوله‌گذاری تراشه، اکسیژن‌تراپی و کنترل تنفس را داشته باشند.
• مهارکننده‌های کولین استراز وریدی مانند نئوستیگمین و ادروفونیوم باید در دسترس باشند.
• در افراد دچار تضعیف تنفسی یا نارسایی ریوی بااحتیاط مصرف شود.
• در بیماران مبتلا به مشکلات عصبی عضلانی مانند میاستنی گراویس ممکن است اثرات پانکرونیوم تشدید شود.
• دوز ابتدایی باید به‌تدریج و همزمان با مانیتور کردن پاسخ بیمار (توسط یک محرک اعصاب محیطی) کاهش یابد.
• واکنش‌های افزایش حساسیت (تنگی نفس، گرگرفتگی، قرمزی، کاهش فشارخون و تاکی‌کاردی) نیز گزارش شده است.
• مقاومت به درمان با مسددهای عصبی عضلانی در بیماران دچار سوختگی ممکن است وجود داشته باشد خصوصاً در مواردی که سطح سوختگی بیشتر از 25 تا 30 درصد باشد.
• مصرف پانکرونیوم در بیماران مبتلا به تاکی‌کاردی یا بیمارانی که به هر علتی نباید تعداد ضربان قلب بالا داشته باشند توصیه نمی‌شود.
• احتمال تأخیر در شروع اثر در بیماران مبتلا به اختلالات جریان خون (بیماری‌های قلبی عروقی و ادم) وجود دارد و نبایستی مقدار بیش از دوز معمول استفاده شود.
• در بیماران مبتلا به اختلالات الکترولیتی احتمال کاهش یا افزایش پاسخ‌دهی به دارو وجود دارد.
• در موارد نادری احتمال ایجاد هایپرترمی بدخیم با مصرف داروهای مسدودکننده عصبی عضلانی و بی‌هوش کننده‌های قوی استنشاقی وجود دارد.
• به علت احتمال وجود مشکلات راه‌های هوایی در بیماران با چاقی شدید، از این دارو بااحتیاط استفاده شود.در صورت وجود هرکدام از موارد زیر قبل از مصرف دارو با پزشک مشورت شود:
• سابقه آلرژی به دارو یا ترکیبات آن و آلرژی به سایر داروها و مواد غذایی و علائمی که ایجاد شده است (راش پوستی، کهیر، خارش، اشکال در تنفس، سرفه، ادم صورت و زبان) چرا که احتمال ایجاد علائم آلرژی شدید و گاها کشنده وجود دارد.
• در صورت مصرف پانکرونیوم برای مدت طولانی، ضعف عضلات و فلج طولانی ممکن است ایجاد شود.
• پانکرونیوم دارای ماده بنزیل الکل است که ممکن است در نوزادان یا کودکان عوارض جانبی شدیدی ایجاد کند؛ بنابراین مصرف این دارو در کودکان تأیید شده نیست.
• در صورت بارداری یا شیردهی با پزشک مشوت شود.