شناخت دارو: عبارت است از وین کریستین یک ترکیب آلکالوئید وینکا با خاصیت ضد نئوپلاسم است که در درمان انواع خاصی از سرطان به کار می رود.

دسته دارویی:

• داروهای ضد سرطان تزریقی

فارماکولوژی و مکانیسم اثر دارو:

• مکانیسم دقیق داروی وین کریستین هنوز مشخص نشده است. احتمالاً عملکرد این دارو مهار شکل گیری میکروتوبول ها در دوک میتوز است که در نتیجه، تقسیم سلولی در مرحله متافاز مهار می شود. وین کریستین برای فازهای M و S میتوز اختصاصی است. وین کریستین همچنین با مهار عملکرد گلوتامیک اسید از سنتز نوکلئیک اسید و پروتئین جلوگیری می کند.
• وین کریستین به توبولین متصل می شود و از ایجاد میکروتوبول ها جلوگیری می کند. بنابراین تقسیم سلول در مرحله متافاز به وسیله مختل کردن دوک میتوز مهار می شود.
• وین کریستین طی 15 تا 30 دقیقه بعد از مصرف وریدی از جریان خون برداشته شده و به صورت محکم ولی قابل برگشت، به بافت ها متصل می شود. حجم توزیع آن 8.4 لیتر بر کیلوگرم است. اتصال پروتئینی آن حدود 75 درصد است و نفوذ اندکی به سد خونی مغزی دارد. متابولیسم وین کریستین عمدتا کبدی است و توسط سیتوکروم 3A4 انجام می شود.
• پاک سازی دارو از بدن 146 میلی لیتر بر دقیقه است. دارو عمدتاً دفع مدفوعی دارد (80 درصد) و حدود 10 تا 20 درصد در ادرار دفع می شود. نیمه عمر حذف وین کریستین نیز 85 ساعت (19 تا 155 ساعت) می باشد.

اشکال دارو:

• ویال تزریقی، آمپول

مقدار مصرف صحیح:

• بزرگسالان: نوروبلاستوما: دوز استاندارد وین کریستین: 1.4 میلی گرم به ازای متر مربع سطح بدن به صورت وریدی طی حداقل 1 دقیقه تزریق شود. معمولاً یک بار در هفته تزریق می شود (دوز از 0.4 تا 1.4 میلی گرم به ازای هر متر مربع سطح بدن متغیر است که بسته به شرایط بیمار, پیشرفت بیماری و داروهایی است که همزمان استفاده می شود). حد اکثر دوز مجاز 2 میلی گرم به ازای هر متر مربع سطح بدن است.
• لنفوما غیر هوجکینی: دوز استاندارد: 1.4 میلی گرم به ازای متر مربع سطح بدن به صورت وریدی طی حداقل 1 دقیقه تزریق شود. معمولاً یک بار در هفته تزریق می شود (دوز از 0.4 تا 1.4 میلی گرم به ازای هر متر مربع سطح بدن متغیر است که بسته به شرایط بیمار, پیشرفت بیماری و داروهایی است که همزمان استفاده می شود). حد اکثر دوز مجاز 2 میلی گرم به ازای هر متر مربع سطح بدن است.
• بیماری هوجکین: دوز استاندارد: 1.4 میلی گرم به ازای متر مربع سطح بدن به صورت وریدی طی حداقل 1 دقیقه تزریق شود. معمولاً یک بار در هفته تزریق می شود (دوز از 0.4 تا 1.4 میلی گرم به ازای هر متر مربع سطح بدن متغیر است که بسته به شرایط بیمار, پیشرفت بیماری و داروهایی است که همزمان استفاده می شود). حد اکثر دوز مجاز 2 میلی گرم به ازای هر متر مربع سطح بدن است.
• لوکمی میلوئیدی حاد: دوز استاندارد: 1.4 میلی گرم به ازای متر مربع سطح بدن به صورت وریدی طی حداقل 1 دقیقه تزریق شود. معمولاً یک بار در هفته تزریق می شود (دوز از 0.4 تا 1.4 میلی گرم به ازای هر متر مربع سطح بدن متغیر است که بسته به شرایط بیمار, پیشرفت بیماری و داروهایی است که همزمان استفاده می شود). حد اکثر دوز مجاز 2 میلی گرم به ازای هر متر مربع سطح بدن است.
• لوکمی لنفوسیتیک حاد: دوز استاندارد: 1.4 میلی گرم به ازای متر مربع سطح بدن به صورت وریدی طی حداقل 1 دقیقه تزریق شود. معمولاً یک بار در هفته تزریق می شود (دوز از 0.4 تا 1.4 میلی گرم به ازای هر متر مربع سطح بدن متغیر است که بسته به شرایط بیمار, پیشرفت بیماری و داروهایی است که همزمان استفاده می شود). حد اکثر دوز مجاز 2 میلی گرم به ازای هر متر مربع سطح بدن است.
• تومور ویلمز: دوز استاندارد: 1.4 میلی گرم به ازای متر مربع سطح بدن به صورت وریدی طی حداقل 1 دقیقه تزریق شود. معمولاً یک بار در هفته تزریق می شود (دوز از 0.4 تا 1.4 میلی گرم به ازای هر متر مربع سطح بدن متغیر است که بسته به شرایط بیمار, پیشرفت بیماری و داروهایی است که همزمان استفاده می شود). حد اکثر دوز مجاز 2 میلی گرم به ازای هر متر مربع سطح بدن است.
• رابدومیوسارکوما: دوز استاندارد: 1.4 میلی گرم به ازای متر مربع سطح بدن به صورت وریدی طی حداقل 1 دقیقه تزریق شود. معمولاً یک بار در هفته تزریق می شود (دوز از 0.4 تا 1.4 میلی گرم به ازای هر متر مربع سطح بدن متغیر است که بسته به شرایط بیمار, پیشرفت بیماری و داروهایی است که همزمان استفاده می شود). حداکثر دوز مجاز 2 میلی گرم به ازای هر متر مربع سطح بدن است.
• مالتیپل میلوما: همراه با سایر داروهای شیمی درمانی در رژیم VAD : 0.4 میلی گرم روزانه انفوزیون وریدی تا 4 روز. پروتکل M2: 0.03 میلی گرم روزانه وریدی برای روز اول.
• کودکان: بیماری های بدخیم: زیر 18 سال با وزن کمتر از 10 کیلوگرم یا سطح بدن کمتر از 1 متر مربع: 0.05 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن یک بار در هفته. زیر 18 سال با وزن بیشتر از 10 کیلوگرم یا سطح بدن بالای 1 متر مربع: 1 تا 2 میلی گرم به ازای هر متر مربع از سطح بدن یک بار در هفته. حداکثر دوز مجاز روزانه 2 میلی گرم می باشد.
• نوروبلاستوما: 1 میلی گرم به ازای هر متر مربع سطح بدن در روز به صورت انفوزیون وریدی برای 72 ساعت همراه با دوکسوروبیسین.

عوارض جانبی دارو:

• نابینایی , تب , اسهال , یبوست , سردرد , ادم , کاهش وزن , نکروز , تهوع , تشنج , استخوان درد , التهاب معده , درد و کرامپ شکمی , فلبیت , اختلالات هضم غذا , استفراغ , پاراستزی , آنمی , لکوپنی , افزایش اوره خون , پورپورا , ترومبوسایتوپنی , آلوپسی , موکوزیت , راش , دیس پنه , درد پشت , تغییرات فشار خون , نوتروپنی , کما , نیستاگموس , فلج عصبی , نورالژی , پلی اوری , انفارکتوس میوکارد , سرگیجه , احتباس ادرار , تضعیف مغز استخوان , عدم تعادل و هماهنگی , زخم , نروپاتی محیطی , سوراخ شدن روده , بیماری های ایسکمیک قلبی , التهاب موضعی , اختلالات عصبی سر ( شنیداری, دیداری و …) , کاهش رفلکسها , نروتوکسیسیتی , درد پاروتید , فروپاتی , اختلالات مثانه , سندرم همولیتیک اورسمیک , درد عضلات , آتروپی چشمی , نکروز بافتی.

تداخلات دارویی:

• اپرپیتانت , ویتامین آ , ویتامین ای , ایتراکونازول , بوسنتان , تاکرولیموس , فنی توئین , وریکونازول , واکسن ب ث ژ داخل مثانه ای , اکیناسه | سرخارگل , کاربامازپین , ترئوسولفان , مفلوکین , کوبیسیستات , دلاویردین , ترولیندومایسین , واکسن مننگوکوک کنژوگه , آدنوویروس نوع 4 و 7 زنده خوراکی , توکاتینیب.

موارد منع مصرف:

• ازدیاد حساسیت به این دارو و ترکیبات آن، بیماران مبتلا به فرم دمیلینه کننده سندرم شارکوت ماری تو.

شرایط نگهداری:

• در مکانی خشک و خنک به دور از نور خورشید و دسترسی کودکان نگهداری شود.

نکات مهم:

• بیماران تحت درمان با وین کریستین ممکن است مبتلا به تضعیف مغز استخوان شوند. در صورت شدید بودن این عارضه دارو نباید ادامه یابد.
• نوروپاتی اوریک اسیدی حاد ممکن است بعد از مصرف وین کریستین ایجاد شود.
• اگر لوکمی در سیستم اعصاب مرکزی تشخیص داده شود ممکن است به داروی دیگری نیز نیاز باشد چراکه عبور وین کریستین از سد خونی مغزی به اندازه کافی نیست.
• در بیمارانی که داروهای نوروتوکسیک مصرف می کنند یا مبتلا به بیماری های نوروماسکولار هستند بایستی دوز دارو و اثرات نورولوژیک آن به دقت تحت نظر باشد.
• کوتاهی حاد تنفس و برونکو اسپاسم شدید در طی مصرف آلکالوئیدهای وینکا گزارش شده است. در صورت مصرف آلکالوییدهای وینکا با میتومایسین احتمال ایجاد این عوارض بیشتر است و نیاز به مداخله سریع و جدی دارد.( خصوصا در بیمارانی که اختلالات تنفسی زمینه ای دارند). شروع این واکنش ها ممکن است چند دقیقه تا چند ساعت بعد از مصرف آلکالوئیدهای وینکا باشد و ممکن است حتی تا دو هفته بعد از مصرف میتومایسین بروز کند. ممکن است دیس پنه پیشرونده که نیاز به درمان طولانی مدت دارد نیز اتفاق بیفتد. در این مواقع لازم است وین کریستین قطع شده و مجددا شروع نشود.
• بایستی دقت کافی برای جلوگیری از آغشتگی پوست و خصوصا چشم با وین کریستین به عمل آید و در صورت آلوده شدن چشم ها با آب فراوان شسته شود.
• در صورت وجود هرکدام از موارد زیر قبل از مصرف دارو با پزشک مشورت شود: سابقه آلرژی به داروی وین کریستین یا ترکیبات آن و آلرژی به سایر داروها، ابتلا به سندرم شارکوت-ماری-توث و شیردهی.
• با مصرف وین کریستین احتمال خون ریزی افزایش می یابد بنابراین مراقبت لازم صورت گیرد و از مسواک نرم و ریش تراش برقی استفاده شود.
• قبل از تزریق واکسن با پزشک مشورت شود چراکه ممکن است اثربخشی واکسن ها کامل نباشد.
• دارو ممکن است در مردان روی اسپرم ها تاثیر منفی بگذارد بنابراین در طی درمان, حتما باید یک روش مطمئن جلوگیری از بارداری در همسرشان استفاده شود چراکه احتمال ایجاد اختلالات جنینی وجود دارد.
• در زنان مصرف کننده دارو بایستی یک روش مطمئن پیشگیری از بارداری استفاده شود. قبل از شروع درمان نیز یک تست بارداری منفی برای اطمینان از عدم بارداری انجام شود.
• برخی از عوارض جانبی وین کریستین ممکن است بعد از 2 هفته از شروع درمان بروز کنند در این خصوص با پزشک مشورت شود.
• در صورت بروز اختلالات معده , اسهال, تهوع, یبوست و احساس سیری با پزشک مشورت شود. ممکن است راهی برای کاهش این عوارض وجود داشته باشد.
• تعداد گلبول های خون به صورت دوره ای شمارش شود.
• وین کریستین در کودکان با احتیاط فراوان مصرف شود.
• دارو روی قدرت باروری اثرات منفی دارد اما معمولا قابل برگشت است.