شناخت دارو: عبارت است از والپروات سدیم یک داروی ضد تشنج است که در درمان تشنج، درمان بیماری صرع و رفع علائم این بیماری و اختلالات رفتاری و همچنین پیشگیری از میگرن کاربرد دارد.

دسته دارویی:

• داروهای ضد تشنج

فارماکولوژی و مکانیسم اثر دارو:

• مکانیسم دقیق عملکرد والپروات سدیم مشخص نیست. به نظر می رسد اثربخشی دارو به علت افزایش غلظت مغزی گاما آمینوبوتریک اسید (گابا) می باشد. از طرفی با تقلید یا افزایش اثربخشی گابا نیز عملکرد دارد.
• احتمالاً والپروات سدیم با انسداد جریان سدیم, از فعالیت نورون ها با فرکانس زیاد جلوگیری می کند و همچنین جریان پتاسیم در غشاء سلول های مغزی را افزایش می دهد. الپروات سدیم باعث افزایش سطح گابا می شود که یک انتقال دهنده عصبی مهاری است و از طرفی باعث افزایش عملکرد آن و تقلید اثرات آن می شود.
• دی والپروئکس نیز ترکیبی از والپروات و والپروئیک اسید می باشد که در معده به فرم فعال والپروات تبدیل می شود. اگرچه میزان جذب والپروات بسته به نوع فرمولاسیون مورد استفاده (محلول و جامد) و روش مصرف (با معده خالی یا با غذا) تغییر می کند اما در مصرف مزمن, در سطح پایدار دارو تاثیر گذار نیست و اهمیت بالینی ندارد. اتصال پروتئینی دارو وابسته به غلظت داروست. به عنوان مثال در غلظت 40 میکروگرم در میلی لیتر، اتصال پروتئینی دارو 90 درصد و در غلظت 130 میکروگرم در میلی لیتر، 81.5 درصد است. حجم توزیع دارو در فرم والپروات آزاد 92 لیتر در 1.73 متر مربع سطح بدن و در کل والپروات 11 لیتر در 1.73 متر مربع سطح بدن است. والپروات سدیم تقریبا به طور کامل در کبد متابولیزه می شود. نیمه عمر دارو پس از تجویز خوراکی 250 تا 1000 میلی گرم، 9 تا 16 ساعت بود. در بیماران بزرگسال در درمان تک دارویی, 30 تا 50 درصد دوز مصرفی در ادرار و به فرم کونژوگه گلوکورونیده دفع می شود. تقریباً 3 درصد دارو به صورت تغییر نیافته در ادرار دفع می شود.

اشکال دارو:

• قرص، کپسول، آمپول، شربت

مقدار مصرف صحیح:

• در ابتدا 600 میلی گرم که در صورت نیاز افزایش می یابد و به 2500 میلی گرم در روز می رسد.
• بزرگسالان: اپی لپسی: (با قرص های رهش تأخیری و پیوسته رهش): صرع پارشیال پیچیده: ابتدا10 تا 20 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن خوراکی یا وریدی روزانه. بسته به پاسخ بیمار هر هفته 5 تا 10 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن افزایش می یابد و دوز نگهدارنده روزانه 10 تا 60 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن می باشد. حداکثر دوز مجاز روزانه 60 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن می باشد.
• صرع غایب ساده و پیچیده: ابتدا 15 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن خوراکی یا وریدی روزانه، بسته به پاسخ بیمار هر هفته 5 تا 10 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن افزایش می یابد و دوز نگهدارنده روزانه 10 تا 60 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن می باشد. حداکثر دوز مجاز روزانه 60 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن می باشد. فرآورده های پیوسته رهش جهت مصرف یک بار در روز می باشند. در تجویز وریدی، دارو را باید حداقل طی 60 دقیقه انفوزیون کرد. حداکثر سرعت تجویز 20 میلی گرم بر دقیقه است. حداکثر زمان تجویز وریدی دارو 14 روز است.
• فاز مانیا در اختلا دو قطبی: با قرص های رهش تأخیری: شروع با 750 میلی گرم روزانه خوراکی به صورت منقسم و سپس افزایش دوز بر اساس پاسخ مطلوب، حداکثر دوز مجاز روزانه 60 میلی گرم بر کیلوگرم است. با قرص های پیوسته رهش: شروع با 25 میلی گرم بر کیلوگرم روزانه خوراکی به صورت یک بار در روز و سپس افزایش دوز بر اساس پاسخ مطلوب. حداکثر دوز مجاز روزانه 60 میلی گرم بر کیلوگرم است.
• پیشگیری از میگرن: با قرص های رهش تأخیری: شروع با 250 میلی گرم خوراکی دو بار در روز. بعضی بیماران تا 1000 میلی گرم در روز برای پاسخ دهی مناسب نیاز دارند. با قرص های پیوسته رهش: شروع با 500 میلی گرم یک بار در روز خوراکی تا 1 هفته و سپس در صورت لزوم افزایش تا 1000 میلی گرم یک بار در روز.
• کودکان 10 سال به بالا: صرع پارشیال پیچیده: ابتدا10 تا 15 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن خوراکی یا وریدی روزانه. بسته به پاسخ بیمار هر هفته 5 تا 10 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن افزایش می یابد و دوز نگهدارنده روزانه 10 تا 60 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن می باشد. حداکثر دوز مجاز روزانه 60 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن می باشد.
• صرع غایب ساده و پیچیده: ابتدا 15 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن خوراکی یا وریدی روزانه. بسته به پاسخ بیمار هر هفته 5 تا 10 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن افزایش می یابد و دوز نگهدارنده روزانه 10 تا 60 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن می باشد. حداکثر دوز مجاز روزانه 60 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن می باشد.

اثر دارو:

• ظرف مدت یک ساعت ظاهر می شود.

قبل از مصرف دارو:

• افرادی که از ناراحتی های طولانی مدت کبدی و کلیوی رنج می برند، باید در مصرف این دارو احتیاط کنند.

عوارض جانبی دارو:

• اضطراب , عفونت , درد , بی خوابی , اسهال , سردرد , تهوع , تاری دید , سرگیجه , علائم شبه آنفولانزا , بی اشتهایی , لرزش , دوبینی , ضعف , خواب آلودگی , استفراغ , درد شکمی , ترومبوسایتوپنی , آلوپسی , اختلالات بینایی.

تداخلات دارویی:

• اتوسوکسیمید , ایمی پنم , پروپوفول , توپیرامات , ریفامپین , فنوباربیتال , فنی توئین , لاموتریژین , مروپنم , کلستیرامین , آسپرین , ویگاباترین , بوتالبیتال و استامینوفن , سکوباربیتال , کوسینتروپین.

موارد منع مصرف:

• ازدیاد حساسیت به این دارو و ترکیبات آن، اختلالات شدید کبدی، در بیماران مبتلا به اختلالات میتوکندریال و کودکان زیر 2 سال مشکوک به این اختلالات.

شرایط نگهداری:

• در مکانی خشک و خنک به دور از نور خورشید و دسترسی کودکان نگهداری شود.

نکات مهم:

• بهتر است این دارو پس از غذا مصرف شود و قرص آن نیز جویده شود.
• نارسایی کبدی منجر به مرگ, در بیمارانی که والپروات را مصرف کرده اند گزارش شده است. معمولا این عارضه در 6 ماه اول درمان اتفاق افتاده است. هپاتوتوکسیسیتی کشنده معمولا علائم غیر اختصاصی شامل خستگی, ضعف, بی حالی, ادم , بی اشتهایی و تهوع دارد. در بیماران مبتلا به صرع ، کاهش کنترل تشنج نیز ممکن است اتفاق بیفتد بنابراین بیماران باید به دقت در خصوص این علائم تحت نظر باشند.
• والپروات در صورت مصرف در زنان باردار ممکن است باعث ایجاد اختلالات جنینی شود (نقص کانال عصبی و سایر اختلالات مادرزادی). این احتمال در زنان بارداری که درمان تک دارویی والپروات را دریافت کرده اند 4 برابر افرادی است که از سایر درمان های تک دارویی ضد تشنج استفاده کرده اند. شواهد حاکی از این است که مصرف مکمل فولیک اسید در سه ماهه اول بارداری احتمال نقائص کانال عصبی را در جمعیت عمومی کاهش می دهد.
• به جهت احتمال کاهش IQ و اختلالات مادرزادی شدید (مانند نقائص کانال عصبی) که ممکن است خیلی سریع ایجاد شوند, دارو نباید در زنانی که قصد باردار شدن دارند استفاده شود. خصوصاً در مواردی که داروهای جایگزین وجود دارند.
• در صورت بارداری به عنوان داروی پیشگیری از میگرن استفاده نشود.
• در زمان مصرف والپروات سدیم در زنان, بایستی روش های مطمئن جلوگیری از بارداری استفاده شود و در صورت قصد باردار شدن منافع و مضرات دارو برای جنین سنجیده شود و در صورت لزوم دارو تغییر کند.
• مصرف والپروات نباید به یک باره قطع شود چراکه احتمال ایجاد تشنج وجود دارد و تشنج های شدید ممکن است باعث هایپوکسی و علائم تهدید کننده حیات شوند.
• مواردی از پانکراتیت تهدید کننده حیات در بزرگسالان و کودکان مصرف کننده این دارو مشاهده شده است.
• امکان ایجاد آنسفالوپاتی هایپرآمونمیک که گهگاه می تواند کشنده باشد در افرادی که نقص ژنتیکی در سیکل اوره دارند و از والپروات استفاده می کنند وجود دارد.
• والپروات ممکن است ترومبوسایتوپنی وابسته به دوز ایجاد کند.
• مصرف همزمان والپروات با توپیرامات احتمال ایجاد هایپرآمونمی با یا بدون آنسفالوپاتی را افزایش می دهد. (شروع علائم با آغاز توپیرامات یا افزایش دوز آن می باشد). هایپوترمی یکی از علائم این مشکل می باشد. هایپوترمی (دمای بدن زیر 35 درجه سانتیگراد) ممکن است به تنهایی یا همزمان با هایپرآمونمی ایجاد شود.
• در صورت وجود آلرژی به والپروات یا هرکدام از موارد زیر قبل از مصرف دارو با پزشک مشورت شود: بیماری های کبدی, اختلالات سیکل اوره و اختلال ژنتیک میتوکندریال خصوصا در کودکان زیر 2 سال.
• برای اطمینان از بی خطر بودن دارو, موارد زیر با پزشک مطرح شود: سابقه افسردگی, اختلالات روانی یا خودکشی, سابقه خانوادگی اختلالات سیکل اوره, ابتلا به ایدز یا سایتومگالوویروس.
• در صورتی که والپروات برای درمان تشنج یا اپیزودهای مانیا استفاده می شود نباید ناگهان قطع شود.
• در صورت بروز علائمی از اختلالات کبدی مانند کاهش اشتها, درد قسمت های بالایی معده (ممکن است به پشت نیز تیر بکشد) تهوع, استفراغ, ادرار تیره, مدفوع کم رنگ، تورم صورت یا زردی پوست با پزشک مشورت شود.
• در طی درمان با والپروات باید آب کافی نوشیده شود.
• دارو در صورت تحریک معده همراه غذا مصرف شود.
• برای مصرف فرم محلول دارو, بایستی اندازه گیری دقیق با پیمانه مخصوص دارو انجام شود تا دوز صحیح مصرف شود.
• از شکستن یا خرد کردن فرمولاسیون های انتریک کوت خودداری شود.
• آزمایش های خون باید به طور مرتب انجام شود.
• در صورت فراموش کردن یک دوز دارو, بلافاصله به محض یادآوری مصرف شود و در صورتی که تا دوز بعدی فاصله زیادی باقی نمانده است از آن صرف نظر شود و دارو دو برابر مصرف نشود.