شناخت دارو: عبارت است از هپارین در پیشگیری و درمان ترومبوز وریدهای عمقی و ترومبوآمبولی ریوی، جلوگیری از انعقاد خون در گردش خون خارج بدن طی جراحی قلب و روش های دیالیز، بعنوان داروی کمکی در درمان آنژین ناپایدار، آمبولی شریان محیطی و کاهش خطر بروز ترومبوز مغزی و مرگ در بیمارانی که دچار حمله پیشرونده شدید و ناگهانی می شوند، مصرف می شود. هپارین همچنین بعنوان پیشگیری در اعمال جراحی ارتوپدی و جراحی عمومی به کار می رود.
دسته دارویی:
- ضد انعقادها
فارماکولوژی و مکانیسم اثر دارو:
- هپارین، به صورت غیر مستقیم در جایگاه های متعدد در هر دو راه داخلی و خارجی انعقاد خون اثر کرده و عمل مهار کننده آنتی ترومبین III (کوفاکتور هپارین) را بر چندین فاکتور انعقادی فعال شده، از جمله ترومبین (فاکتور IIA IXa، Xa، XIa، XIIa) تشدید می‌کند. مهار فاکتور فعال شده Xa با تولید ترومبین تداخل کرده و در نتیجه اعمال مختلف ترومبین را در انعقاد خون مهار می‌کند. هپارین همچنین تشکیل کمپلکس آنتی‌ترومبین III ترومبین را تسریع می‌نماید و با این عمل، ترومبین را غیر فعال کرده مانع تبدیل فیبرینوژن به فیبرین می‌گردد. هپارین از طریق مهار فعال شدن فاکتورهای تثبیت کننده فیبرین توسط ترومبین، از تشکیل لخته فیبرینی پایدار جلوگیری می‌کند. یوند هپارین به پروتئین بسیار زیاد است. متابولیسم دارو کبدی است. نیمه عمر هپارین بطور متوسط 5/1 ساعت است. در صورت تزریق مستقیم وریدی، شروع اثر دارو فوری است. در تزریق زیر جلدی، شروع اثر معمولاً به صورت متابولیت و از طریق کلیه دفع می‌شود.
- این دارو در بیماران مبتلا به هموفیلی و سایر اختلالات خونی، کمی پلاکت خون، اولسرپیتیک، خونریزی اخیر مغزی، زیادی شدید فشار خون، بیماری شدید کبد، آنوریسم، نارسایی کلیه، پس از صدمات شدید یا جراحی اخیر، و حساسیت به هپارین، موارد تهدید به سقط و خونریزی عروق مغزی نباید مصرف شود.
اشکال دارو:
- آمپول
مقدار مصرف صحیح:
- در ابتدا 5000 واحد و سپس افزایش یافته و به 40000 واحد در روز می رسد.
اثر دارو:
- کمتر از نیم ساعت ظاهر می شود.
قبل از مصرف دارو:
- مبتلایان به زخم های گوارشی، کبدی، کلیوی و افرادی که مستعد خونریزی هستند، باید هنگام مصرف دارو احتیاط کنند.
عوارض جانبی دارو:
- احتمال بروز ترومبوسیتوپنی ایمونولوژیک ناشی از هپارین (HIT) در 2-1% بیماران وجود دارد که با افت پیشرونده تعداد پلاکت ها و در برخی موارد عوارض ترومبوآمبولیک (نکروز پوستی، آمبولی ریه، قانقاریای اندام های انتهایی، حوادث عروق مغزی یا سکته قلبی) مشخص می شود.
- عوارض شایع (%10<): هماتولوژی و انکولوژی: ترومبوسیتوپنی.
- عوارض نسبتا شایع (%10-1): هماتولوژی و انکولوژی: ترومبوسیتوپنی ناشی از هپارین.
- سایر عوارض (درصد نامشخص): متفرقه: تحمل دارویی.
تداخلات دارویی:
- آلتپلاس , آلیوم اس , اپتیفیباتاید , اسپیرونولاکتون , بومادران , پروتامین سولفات , واکسن پنوموکوک (پنوموواکس) , تاناستوم , ساوپالمتو , ساوپالمتو کمپلکس , سفتریاکسون , سیتالوپرام , فیتوآرتریت , مدروکسی پروژسترون , میلرینون , ناپروکسن , نوراگل , رتپلاز , ویتامین ای , کتورولاک , دابیگاتران , جینکوبیلوبا , نتونال , ریواروکسابان , کورکوما , پتاسیم فسفات وریدی , ابسیکسی مب , تیروفیبان , کینین , پالیفرمین , دسیرودین , آرگاتروبان , فنین دیون | فنیندیون , آپیکسابان , کنتراسپتیو تری فازیک , داساتینیب , تلاوانسین , بازدوکسیفن + , بوتاباربیتال , سفاماندول , دالتپارین , تینزاپارین , آسکلوفناک , کیتوسان , ایبریتومومب تیوکستان , توسیتومومب , ایپیلی موماب , ادوکسابان , بتریکسابان , پروترومبین انسانی , رامیپریل , فنوپروفن , فوزینوپریل , استروپیپات , سفپودوکسیم , سفدیتورن پیوکسیل , سفدی نیر , سفوتتان , سفوکسیتین , کاناگلیفلوزین , گلوکاگون , یدید پتاسیم , کورتیکورلین , اوروکیناز | یوروکیناز , ایکوزاپنت , تریکلابندازول , راموسیروماب , کوردیسپس , آپروتینین , کانگرلور , دفیبروتاید , فاکتور 10.
موارد منع مصرف:
- ازدیاد حساسیت به این دارو و ترکیبات آن.
شرایط نگهداری:
- در مکانی خشک و خنک به دور از نور خورشید و دسترسی کودکان نگهداری شود.
نکات مهم:
- این دارو در موارد زیر باید با احتیاط مصرف شود: بیحسی منطقه‌ای یا انسداد اعصاب ناحیه کمر، دیسکرازی خونی بخصوص کمی پلاکت‌های خون، زایمان اخیر، آندوکاردیت تحت حاد باکتریایی، جراحی‌های اخیر اعصاب یا چشم یا در مواردی که نیاز به عمل جراحی اعصاب یا چشم وجود دارد، پریکاردیت یا نشت مایع به پریکارد،عیب شدید کار کلیه، جراحی عمده یا زخم‌هایی که سبب به وجود آمدن سطوح باز و وسیع می‌شوند، صدمه شدید به ویژه به دستگاه عصبی مرکزی، سوراخ شدگی نخاع، زخم یا سایر ضایعات فعال گوارشی، ادراری، تنفسی، واسکولیت شدید و عیب شدید کار کبد. توصیه می‌شود در بیمارانی که هپارین مصرف می‌کنند، از تزریق عضلانی سایر داروها، به دلیل احتمال بروز هماتوم و خونریزی در اطراف محل تزریق خودداری شود. خونریزی از لثه ممکن است نشانه مصرف بیش از حد هپارین باشد. درمان با هپارین خطر بروز خونریزی موضعی طی جراحی‌های دهان و پس از آن را افزایش می‌دهد. از آنجا که هپارین از بافت‌های حیوانی تهیه می‌شود، توصیه می‌شود در بیمارانی که سابقه حساسیت یا آسم دارند، ابتدا مقدار آزمایشی 1000 واحد قبل از شروع درمان تزریق شود. در صورت استفاده از برنامه درمانی با مقادیر کامل هپارین، مقدار مصرف دارو باید با توجه به نتایج آزمون‌های انعقاد خون برای هر فرد تنظیم شود.
- برای به دست آوردن حداکثر اثر بخشی دارو و کاهش امکان خونریزی، دستورات مربوط به مصرف دارو باید کاملاً رعایت شود.
- در طول درمان با هپارین، از مصرف اسید استیل سالیسیلیک یا داروهای حاوی آن، ایبوپروفن و سایر داروهائی که بر روی پلاکت‌ها موثرند، باید خودداری شود.
- پزشک و دندانپزشک باید از مصرف این دارو آگاه شوند.
- به منظور بررسی پیشرفت درمان، ملاقات با پزشک و انجام آزمون‌های انعقاد خون بطور منظم ضروری است.