نام های دیگر: حمض، چنه، جلبانا، نخودچی.
نوع گیاه: بوته
مزاج: گرم و تر
نام خانواده: نخود (پروانه واران)
قسمت مورد استفاده: دانه و برگ
مقدار و دستور مصرف: 100 الی 70 گرم روزی سه بار به صورت خیسانده یا به صورت غذا مصرف شود.
ترکیب شیمیایی: مواد آلبومینوئیدی، آلانتوئین، اسیدهای مختلف (اسید اکسالیک، اسید مالیک، اسید استیک) املاح معدنی (ارسنیکف پتاسیم، آهن، فسفر و کلسیم) ارژی نین، تیروزین، لیسینف سیستین، تریپتوفان، کاروتنوئید و ویتامین های A,D,E، ویتامین های گروه B، نسیتین، فیتین، ساپونینف بیوکانین A,C,B (در جنین نخود).
مشخصات: نُخود یا نَخود نام علمی Cicer arietinum از دانه‌های خوراکی (حبوبات) است. گیاه نخود گیاهی یک ساله، متعلق به خانواده باقلاییان و زیر خانواده باقالی‌ها است. نخود سرشار از پروتئین است و یکی از قدیمی ترین حبوبات کشت شده توسط انسان است، و بقایای ۷۵۰۰ ساله از آن در خاورمیانه یافت شده است. گیاه نخود در دوران نوسنگی بومی ترکیه بوده است در جنوب فرانسه آثاری از نخود در دوران میانه سنگی گزارش شده است. این نخودها که به صورت خودرو بوده اند، با مطالعه کربن رادیواکتیو، به حدود ۶۷۹۰ سال قبل از میلاد مسیح بر می گردند. در عهد برونز نخود در ایتالیا و یونان وجود داشته است رومی ها چندین واریته نخود را می شناخته اند. آنها نخود را به صورت پخته با غذا و یا به صورت بوداده به عنوان تنقلات مصرف می کردند. غذاشناس معروف روم، آپی سیوس، تعدادی دستورالعمل برای طبخ غذاهایی با نخود ارائه داده است. «کال پیر» یکی از دانشمندان گیاهان دارویی در یادداشت خود نوشته است که نخود نسبت به حبوبات دیگر نفخ کمتری ایجاد می کند و دارای خواص غذایی بیشتری است. مردم باستان نخود را به همراه ستاره و نوس (زهره یا ناهید) یاد میکردند و دلیل آن را داشتن اثرات دارویی متعدد از جمله افزایش اسپرم شیر، ادرار، قاعدگی و دفع سنگ کلیه می دانستند. همچنین عقیده داشتند که خواص نخود خودرو قوی تر و مؤثرتر است. در سال ۱۷۹۳ میلادی، نویسنده ای در آلمان نوشت که در جنگ جهانی اول در اروپا از نخود بوداده و خرد شده به جای قهوه استفاده می کردند. هنوز هم در بعضی نواحی آلمان نخود را به این شکل استفاده می کنند. نخود خام مهار کننده پروتئاز است؛ بنابراین در بدن انسان این آنزیم را خنثی کرده و باعث هضم پروتئین می شود. تمام قسمت های گیاه نخود از جمله دانه جوانه گل های جوان برگ های جوان و سرکه حاصل از برگ ها خوراکی هستند.
خواص:
- ملین
- قابض
- مسهل
- شیرافزا
- صفراآور
- ادرار آور
- ضد کرم
- قارچ کش
- درمان ادم
- درمان تب
- ضد پلاک
- مقوی معده
- درمان نقرس
- درمان سرطان
- درمان ناباروری
- درمان افسردگی
- درمان کم خونی
- تقویت کننده قلب
- ضد تصلب شرائین
- درمان پیوره لثه ها
- محرک ایمنی بدن
- کاهش دهنده کلسترول
- دارای خاصیت استروژنی
- درمان استرس و اضطراب
- درمان امراض دهان و دندان
- جهت رفع آب آوردن بدن، قولنج های کلیوی و رفع رسوبات ادراری توصیه گرده است.
- در مخزن الادویه آثار و خواصی برای نخود برشمرده شده که در منابع معتبر دیگر طب سنتی ایران از آن یاد شده است. همچنین بیشتر خواص نام برده در این کتاب با آخرین تحقیقات و مقالات روز دنیا در مورد نخود مطابقت دارد این خواص عبارتند از: رفع کم خونی (مولد خون صالح می باشد) ضد تب رفع گرفتگی صدا که از خشکی باشد و تب با آن نباشد ضد کرم یک شب در سرکه بخیسانند و صبح ناشتا تناول نمایند و در آن روز چیزی دیگر نخورند. درمان ناباروری (چنانچه در آب خیسانده تناول نمایند و آب آن را همراه با عسل بخورند جهت اعاده شهوت جماع مؤثر است). کاهش امراض دهان و دندان و لثه ضد ادم صفرا آور، ضد خارش اعضا و بی حسی آنها، بهبود درد مفاصل و رشد مو در همین منبع به مضر بودن نخود برای زخم های مثانه اشاره شده است و آشامیدن آب بعد از تناول نخود را نیز مضر می داند. از آثار دیگری که در این منبع برای نخود ذکر شده خواص مقوی معده درمان زخم های سرطانی ملین ادرار آور و دردهای سینه و زخم های ششی است. در مخزن الادویه نخود به دو نوع «بری» و «بستانی» تقسم بندی شده که دانه بستانی به رنگ سفید و دانه بری تیره رنگ و کوچک تر از بستانی است طبیعت آن را گرم و خشک و نوع بری آن را گرمتر و خشک تر می شمارد، همچنین اشاره میکند نخود به اشکال و رنگ های دیگر هم وجود دارد.
مضرات:
- نفاخ است.