نام های دیگر: سیاه چشمک، افساراغص، دجیر، سیلمین، فریقا، ثامر، سیملا، لیا، لوبا، سملیقن، فاصولیه
نوع گیاه: بوته
نام خانواده: نخود
مزاج: گرم و تر، درجه 2- 1
قسمت مورد استفاده: دانه (میوه)
مصلح: دارچین، زنجبیل، خردل، زیره، نمک، روغن زیتون، آویشن، فلفل
مقدار و دستور مصرف: 15 الی 10 گرم روزی سه بار به صورت دم کرده یا جوشانده ملایم.
ترکیب شیمیایی: آلونتوئین، اسیدهای آمینه لوسین، تیروزین، آرژنین، اینوزیتول، املاح معدنی، فازئولین، بتائین، تری گونلینف لکتین.
مشخصات: نام نوعی دانه خوراکی است. در سال ۱۵۳۳ میلادی لوبیا به نام مکزیکی اولیه‌اش ﴿ایاکوک﴾ از آمریکا به اروپا آورده شد و از آنجا به سایر نقاط جهان راه یافت و اکنون همه ساله میلیون ها تن به مصرف می‌رسد و یکی از مواد غذایی نسبتاً ارزان و فراوان است. چنانکه قبلاً گفته شد، انواع لوبیای خشک حاوی ترکیبات تقریباً مشابهی هستند و مطالعات زیادی بر روی آنها صورت گرفته است. میزان مواد گفته شده میانگین گزارشهایی از بررسی و اندازه گیری مواد لوبیا در نقاط مختلف جهان است. متأسفانه اکثر حبوبات ایران مورد تجزیه، شناسایی و تعیین کمیت و کیفیت مواد مؤثر قرار نگرفته اند و اعداد و ارقام مربوط به منابع خارجی است. پژوهش های جدید نشان داده است که مواد آنتی اکسیدان قابل توجهی در لوبیای سیاه وجود دارد. در بعضی نقاط جهان از برگ لوبیا و لوبیا سبز به صورت پخته مانند سبزیجات، استفاده میکنند. کاه لوبیا به عنوان علوفه حیوانات مورد استفاده قرار می گیرد. با توجه به مواد متنوع و خواص قابل توجه، لوبیا توصیه میگردد که از این محصول ارزشمند به طور مرتب استفاده شود. از غلات نارس لوبیا به صورت پخته مانند سبزیجات، می توان استفاده کرد. در جاوه برگ های جوان لوبیا به صورت سالاد مصرف میشود. لوبیا از مواد غذایی بسیار مغذی یا چربی و پروتئین کم است. اثر ضد سرطان به خصوص سرطان روده بزرگ لوبیا در تحقیقات اولیه به اثبات رسیده است که باید تحقیقات تکمیلی در این مورد صورت گیرد. افرادی که مبتلا به نقرس بوده و اسید اوریک خونشان بالاست، باید در مصرف لوبیا احتیاط کنند. مصرف لوبیا در بیشتر افراد ایجاد نفخ می کنند که برای کاهش آن باید لوبیا به روشی که شرح داده شد پخته و مصرف شود. مصرف انواع لوبیا باعث سهولت دفع شده و از یبوست جلوگیری می کند. این موضوع در کاهش سرطان روده بزرگ و بواسیر مؤثر است. یکی از دلایل نفاخ بودن انواع لوبیا وجود قند آلفا گالاکتوزید در آن است که در بیشتر افراد هضم نشده و در انتهای روده بزرگ توسط باکتریها تجزیه و باعث ایجاد گاز و نفخ می شود. افرادی که به طور مرتب لوبیا مصرف می کنند به تدریج نفخ آنها نسبت به دفعات اول کم می شود. در تحقیقات اولیه مصرف حداقل (دو بار در هفته) لوبیا و یا عدس در کاهش سرطان سینه زنان تا حدی اثبات شده است مطالعات بیشتر در این زمینه ادامه دارد. لوبیا را در جای سرد و خشک میتوان به مدت طولانی نگهداری کرد؛ ولی به مرور زمان ارزش تغذیه ای و طعم و مزه آن کاهش یافته و زمان پخت آن طولانی می شود.
خواص:
- ادرار آور
- شیر افزا
- قاعده آور
- ضد سودا
- درمان ایدز
- درمان نازایی
- درمان لاغری
- درمان کمردرد
- درمان فشار خون
- درمان آلبومینوری
- اسیدی کننده ادرار
- درمان ترش کردن
- دارای ویتامین B1
- تقویت کننده حافظه
- افزایش دهنده اسپرم
- درمان سودای پوستی
- تقویت رشد قد اطفال
- دارای انسولین گیاهی
- جلوگیری از سقط جنین
- درمان خون دماغ (تازه)
- درمان اختلالات تیروئید
- درمان وقفه های قاعدگی
- تقویت کننده نیروی جنسی
- دارای مواد معدنی مانند فسفر
- ضدعفونی کننده معده (خشک)
- درمان مشکلات قلبی و عروقی
- تنظیم کننده اعمال قولون روده
- درمان سرطان خصوصاً سرطان سینه
- موثر در کسانی که کارهای فکری زیاد انجام می دهند
- فرهنگ های مختلف جهان خواص متعددی برای لوبیا قائل هستند؛ از جمله مسهل، کاهش دهنده قند خون درمان اسهال ادرار آور، ضد اسهال خونی مقوی قلب رفع آكنه جوش های (پوستی)، ضد خارش تقویت کلیه تسکین سیاتیک و روماتیسم رفع سکسکه و درمان آب آوردن نسوج.
مضرات:
- نفخ
- کبد
- چاقی
- آلزایمر
- سردرد
- کابوس
- استفراغ
- کلسترول
- روماتیسم
- مرض قند
- سوهاضمه
- کنسرو لوبیا
- زنان حامله
- بزرگی شکم
- ضعف بینایی
- سرماخوردگی
- آنژین صدری
- تصلب شرایین
- تورم غده پروستات
- قولنج (کولیت) روده
- زخم روده و اثنا عشر
- تپش قلب (به علت گاز معده)
- عدم جذب ویتامین D و کلسیم
- با اینکه لوبیا یکی از حبوبات بسیار ارزشمند و برای سلامتی بدن بسیار مفید است ولی به دلیل وجود فيتوتوکسین که ضمن رشد در آن تولید میشود میتواند در شرایطی باعث مسمومیت و یا مشکلات دستگاه هاضمه گردد. با توجه به مصرف سالیان دراز لوبیا و پژوهش های سالهای اخیر، تجربیاتی جهت رفع سمیت لوبیا به دست آمده که به طور خلاصه به قرار زیر است: قبل از مصرف لوبیای خشک باید چندین ساعت بهتر است یک روز در آب خیسانده و سپس آب آن دور ریخته شود و به مدت حداقل ده دقیقه با آب جدید و با حرارت بالا جوشانده شود و مجدداً آب آن دور ریخته شود. در این شرایط سموم گیاهی آن شکسته شده و تا حدی بی اثر می شوند. این مواد می توانند باعث مشکلات معدی (دل درد) گردند. مقدار این مواد در لوبیای قرمز و سفید بیشتر از دیگر واریته هاست. جوانه حبوبات حاوی مقدار زیادی از این مواد سمی است و نباید مصرف شود. جوانه لوبیای قرمز سمیت بیشتری دارد. یکی از بهترین روش های پخت و استفاده از لوبیای خشک این است که حداقل یک شب لوبیا خیسانده و آب آن دور ریخته شود و با آب تازه حداقل سه دقیقه بجوشد و مجدداً آب آن دور ریخته شود و سپس به مدت دو تا چهار ساعت به طور عادی و به میزان کمتر یا زودپز بپزد. پس از پخت آب لوبیا دور ریخته و لوبیای پخته با کمی آب شسته شود و بعد مورد استفاده قرار گیرد. اضافه کردن نمک مواد قندی و یا اسیدی مانند گوجه فرنگی یا آبلیمو، باعث سفت شدن و دیر پختن لوبیا می شود؛ به همین دلیل توصیه می شود آن را جدا بپزند و بعد به غذا اضافه کنند. این کار باعث کاهش سمیت و سرعت طبخ می گردد.