شناخت مزاج گیاهان

نحوه شناخت مزاج گیاهان:

• در گیاهان وجود عناصر چهارگانه ارکان را با خوردن یا لمس آن ها به وضوح می بینیم.
• گیاهان گرم و خشک: گیاهانی را که خوردن و حتی لمس آنها موجب گرمی و تشنگی فوری شده و یا حتی با تکرار خوردن آن ها در بدن ایجاد خارش و سوزش می شوند گرم و خشک می گوئیم.
• گیاهان گرم و تر: گیاهانی را که خوردن آنها موجب ایجاد گرمی می شود گیاهان گرم و تر میگوئیم.
• گیاهان سرد و تر: گیاهانی را که موجب رفع حرارت بدن شده و رفع تشنگی می کنند، سرد و تر می نامیم.
• گیاهان سرد و خشک: گیاهانی را که از گرمی بدن می کاهند اما تشنگی را برطرف نمی کنند و با تکرار آنها در بدن ایجاد خشکی و لاغری می شوند، سرد و خشک می گوئیم.

نحوه شناخت مزاج از روی مزه:

• شیرین: گرم و تر
• تلخی: گرم و خشک
• شوری: گرم و خشک
• تندی: گرم و خشک (به جز کافور که داری طبع سرد است).
• ترشی: سرد و خشک
• بی مزه و گس مزه ها: سرد و تر

مزه های ترش: مزاج مزه ترش، سرد و خشک و در بعضی موارد، سرد و تر است، مانند آبغوره، آبلیمو، سماق، سرکه و … خوراکی ها یا نوشیدنی های ترش مزه، بعد از اینکه وارد بدن می شوند خلط سودا (سردی و خشکی) را در بدن افزایش می دهند و هرچه ترشی آنها بیشتر باشد، طبیعتاً سردی و خشکی آنها بیشتر خواهد بود. پس قائدتاً افراد سوداوی مزاج یا کسانی که غلبه سودا دارند، باید به صورت محدود از خوراک ترش مزه، استفاده کنند. تأثیرات منفی مواد ترش مزه، متوجه سیستم تنفس و اعصاب است و سرفه را نیز افزایش میدهد.

مزه های تلخ: مزاج مزه های تلخ گرم و خشک است. مواد و خوراکی های تلخ مزه (بادمجان، شکلات تلخ، صبر زرد یاآلوئه ورا)، بر گرمی و خشکی بدن می افزایند، خون را رقیق نموده، گردش خون را تسهیل و کار قلب را کاهش می دهند، اما در مقابل، استعداد خونریزی را نیز افزایش می دهند. اگر دستگاه گوارش فرد سرد و بلغمی شده باشد، این مزه می تواند به پاکسازی دستگاه گوارش از مواد زائد بلغمی کمک نماید. از ضرر غذاهای شیرین می کاهد. اگه زخم روده فرد با خوردن غذاهای شیرین تشدید شده باشد، تلخ مزگی به بهود وضعیف روده کمک می نماید. اگر در دهان خود، احساس تلخی می کنید، برای برطرف کردن آن بهتر است از خاکشیر استفاده نمایید. تلخی بیش از شوری بدن را گرم می کند، اما زیاده روی در مصرف آن نیز، باعث افسردگی می شود.

مزه های شیرین: جزء محبوب ترین مزه ها به حساب آمده و مزاج آن معتدل به سمت گرم و تر است. البته مقصود از مزه شیرین، شیرینی طبیعی است و خوراک ها با طعم و مزه مصنوعی را شامل آن نمی شود. بعد از گوشت و نان مناسب، می توان عسل و میوه های شیرین را جزء خوراک های پر مصرف به حساب آورد. مزه شیرین، حرارت معتدلی به بدن می بخشد، چاق کننده است و اگه به درستی و به اندازه مصرف شود، پاک کننده معده نیز هست. کاهش دهنده و تعدیل کننده مضرات غذا و خوراکی های ترش که منجر به ضعف اعصاب و دل آشوبی گشته است و بالعکس می باشد. به عنوان مثال، برای حفظ تعادل بین شیرینی و شوری، اکثر خورش های ایرانی دارای مزه شیرین و ترش هستد مانند، خورشت فسنجان، خورشت هویج و خورشت آلو. مزه شیرین، قادر است، عطش ناشی از خوردن شوری را برطرف کند (مانند عسلاب). کسانی که میل به شیرین زیاد دارند، از غلبه سودا رنج می برند و شاید بیخبرند. زیاده روی در استفاده از این مزه، بازتابی منفی برای افراد دموی (گرم و تر) داشته و امکان ایجاد غلظت خون و سنگینی گفتار را در برخی موارد به همراه دارد.

مزه های شور: مزه شور و مواد شور دارای مزاج گرم و خشک هستند در نتیجه باعث افزایش صفرا در بدن می شوند. نمک طعام در رأس این مواد قرار دارد. مصرف به اندازه این مواد بلغم را از بین برده و اشتها را زیاد می کند. اگر غذای ترش خورده و احساس ضعف نموده اید (مخصوصاً افرادی که ضعف اعصاب دارند) استفاده از غذای شور در حد متعادل انتخاب درستی است. اگه دچار آروغ ترش یا سوزش معده ناشی از ترشی شدید شده اید، مقداری از مواد شور مزه استفاده کنید. شوری از اسهال یا ضعف گوارش شدید ناشی از مصرف غذای چرب می کاهد. فست فودها و تنقلات غیر طبیعی مانند پفک شوری مضری دارند که می تواند منجر به افسردگی، تنبلی تخمدان، بدخوابی، استرس و غلبه سودا یا صفرای مضر شود.

مزه های تند: مزاج مزه های تند، گرم و خشک است و حرارت و گرمای زیاد را بر بدن ایجاد می کند (مانند فلفل). مصرف تند مزه ها، برای افراد بلغمی گاهی مناسب، اما برای صفراوی مزاج ها، آثاری تحریک کننده و حتی خطرناک در پی خواهد داشت. یک فرد بلغمی مزاج، می تواند سرما و ضعف خود را با استفاده صحیح  تندی رفع کند. اما به همان اندازه، یک صفراوی مزاج با مصرف تندی احساس خشم، گر گرفتگی، استرس خواهد داشت. پس مصرف مزه های تند برای افراد صفراوی مزاج یا دارای غلبه صفرا، اصلاً مناسب نیست. غذای تند به روند هضم غذاها کمک کرده و با ایجاد حرارت، سرعت هضم رو بالا می برد. مصرف متعادل تند مزه ها؛ برای افزایش سوخت و ساز بدن مفید است. تندی، عفونت ناشی از بلغم را برطرف می کند.

گس مزه ها با بی مزه ها: این دسته از مواد دارای مزاج سرد و تر هستند (مانند آب، خیار، کاهو، ماست، دوغ بدون نمک و طعم دهنده). مصرف این مواد، برای گرم مزاجان (مخصوصاً گرم و خشک ها) خوب است، زیرا باعث تعدیل حرارت بدن شده و به بدن رطوبت می بخشند. خشکی های شدید پوست، گوارش و مغز را از بین می برند و برای افراد کم خواب نیز مناسب می باشند. زیاده روی در مصرف مواد بدون مزه باعث بی اشتهایی، ضعف، شلی و سستی گوارش، خواب آلودگی و … می شود.

نکته:

• مزاج گیاهان قدیم با مزاج گیاهان الان فرق دارد. بعنوان مثال قبلاً مزاج گندم معتدل بود اما الان پوستش را گرفتند و موقع آرد کردن چون با ضربات زیاد و برقی انجام می دهند، لذا مزاج صنعتی به وجود آمده است و سردی آن بیشتر شده است در حالی که در قدیم آسیاب بود و ضربات زیادی را بر مولوکول های گندم وارد نمی کردند.