شناخت دارو: عبارت است از ریسپریدون Risperidone  دارویی است از آن برای درمان بیماری های روحی و خلقی استفاده می شود. این دارو در طبقه داروهای ضد روان پریشی غیر معمول قرار دارد. روانپزشکان از داروی ریسپریدون برای درمان بیماری هایی مثل اسکیزوفرنی، اختلال اوتیسم و اختلال دوقطبی استفاده می کنند. این دارو کمک می کند بسیاری از افرادی که دچار بیماری های خلقی و روحی هستند بتوانند به زندگی روزمره و عادی خود برگردند و به آن ها کمک می کند تا به روشنی فکر کنند. مصرف این دارو باعث ترمیم برخی از مواد در مغز می شود که باعث بهبود بیماری می شود. امروزه با افزایش جامعه آماری کودکان مبتلا به اوتیسم استفاده از ریسپریدون افزایش پیدا کرده است. این دارو در بازار به اشکال مختلفی مانند قرص، آمپول و مایع وجود دارد.

دسته دارویی:

• آنتی سایکوتیک ها (داروهای ضد روان پریشی)

فارماکولوژی و مکانیسم اثر دارو:

• ریسپریدونموجب بهبود علایم منفی اختلالات روانی (جنون و کاهش بروز علایم خارج هرمی می گردد). این دارو تمایل بالایی برای اتصال به گیرنده های سرتونینی نوع 2 ( 5-HT2 ) دارد و به گیرنده های دوپامینی  D2 ، 20 بار کمتر از گیرنده های (5-HT2 ) تمایل به اتصال دارد. این دارو موجب آنتاگونیزه کردن گیرنده های آدرنرژیکی آلفا -1 ، آلفا – 2 و هیستامینی می شود. ریسپریدون دارای تمایل متوسطی برای اتصال به گیرنده های سرتونین نوع 1 ( 5HTIC ، 5HTID ، 5HTIA ) و تمایل ضعیفی برای اتصال به گیرنده های دوپامینی D1 دارد و هیچ تمایلی برای اتصال به گیرنده های موسکارینی، بتا 1 آدرژنیک و بتا 2 آدرژنیک ندارد.
• ریسپریدوناغلب برای درمان اختلالات روانی هذیانی (شامل شیزوفرنی) استفاده می شود. این دارو همچنین برای درمان برخی از انواع اختلالات دو قطبی و افسردگی های روحی نیز به کار می رود و در درمان علایم سندروم آسپرگر واوتیسم نیز موفق عمل کرده است. در حال حاضر ریسپریدون معمول ترین داروی تجویزی جهت درمان اختلالات روانی و روان پریشی در ایالات متحده آمریکا می باشد.

اشکال دارو:

• قرص

مقدار مصرف صحیح:

• در ابتدا 2 میلی گرم و در صورت نیاز افزایش می یابد.
• شیزوفرنی: خوراکی: با 2 میلی گرم روزانه شروع می شود و در فواصل هر 24 ساعت 1 تا 2 میلی گرم روزانه افزایش می یابد. دوز هدف پیشنهادی 2 تا 8 میلی گرم روزانه، یکبار در روز یا به صورت منقسم هر 12 ساعت (کارآیی دارو به صورت نمودار زنگوله ای شکل است؛ 4 تا 8 میلی گرم روزانه از دارو دارای اثرات بیشتری از 12 تا 16 میلی گرم روزانه می باشد) عضلانی: 5/12 تا 50 میلی گرم به داخل عضله گلوتئال یا دلتوئید هر 2 هفته یکبار تزریق می شود. تنظیمات دوز نباید بیش از 4 هفته طول بکشد. توصیه می شود قبل از شروع درمان با ریسپریدون عضلانی. تحمل دارو نسبت به فرم خوراکی دارو ارزیابی شود.
• مانیای دوقطبی: خوراکی: 2 تا 3 میلی گرم روزانه شروع می شود. ممکن است در صورت نیاز در فواصل زمانی هر 24 ساعت 1 میلی گرم روزانه تا 6 میلی گرم روزانه افزایش یابد. دوزهای پیشنهادی برای دوره های درمانی بیش از 3 هفته قابل دسترسی نمی باشد.
• عضلانی: 5/12 تا 50 میلی گرم به داخل عضله گلوتئال یا دلتوئید هر 2 هفته یکبار تزریق می شود. تنظیمات دوز نباید بیش از 4 هفته طول بکشید. توصیه می شود قبل از شروع درمان با ریسپریدون عضلانی، تحمل دارو نسبت به فرم خوراکی دارو ارزیابی شود.

اثر دارو:

• چند روز پس از مصرف ظاهر می شود و به مدت 2 روز باقی می ماند.

قبل از مصرف دارو:

• مصرف این دارو در افرادی که در معرض حملات تشنجی، اختلال در گردش خون و ناراحتی های طولانی مدت کبد و کلیه رنج می برند باید با احتیاط باشد.

عوارض جانبی دارو:

• تهوع ، سردرد ، درد قفسه سینه ، خشکی دهان ، یبوست ، دردشکمی ، استفراغ ، برادی کاردی ، سرگیجه ، تپش قلب و آکنه ، اضطراب . لرزش ، افزایش کلسترول خون ، التهاب بینی و گلو ، احتباس ادراری ، خارش ، بیخوابی ، آگرانولوسیتوز ، افزایش اشتها ، خواب آلودگی ، خستگی ، تاکیکاردی ، بی قراری ، واکنش های خارج هرمی ، سوء هاضمه ، کاهش ضربان قلب ، هذیان، راش ، احساس هیجان . پارکینسونیسم ، رینیت ، افزایش پرولاکتین ، آکاتیزیا ، بی اختیاری ادرار ، نازوفارنژیت ( التهاب بینی و گلو) ، رینوره ، واکنش های تهاجمی ، آدم صورت ، افزایش وقفه QT در نوار قلب ، ژنیکوماستی درکودکان ، ایست قلبی ، سرگیجه های موقعیتی ، اختلالات جنسی . کتواسیدوز ، کاهش فشارخون وضعیتی.

تداخلات دارویی:

• استیل کولین ، البرازولام ، اس امپرازول ، استامینوفن/ پاراستامول ، امگا 3 ، پرگابالین ، دولوکستین ، ویتامین دی ، آسپرین ، کوئنیایین/ کوتیاپین ، دکسترآمفتامین/ آمفتامین ، سرترالین ، لاموتریژین ، لورازپام ، کلونازپام ، اس سیتالوپرام ، فلوکستین ، کاربامازپین، پگ اینترفرون آلفا 2بی ، سدیم اکسی بات ، پروکائین آمید ، اسپارفلوکساسين ، وندتانيب، سافینامید، کدئین ، دولاسترون ، تاپنتادول، آپومورفین ، مفلوکین ، اینداپامید ، دوفتيليد ، ومورافنیب ، بوپروپیون + تالترکسون ، گرپاقلوکساسین ، هالوفانترین ، دی والپروئکس سدیم ، لنواتينيب ، لوالبوترول ، بداکیلین ، گلیکوپیرونیوم توسیلات ، مت اسکوپولامین ، اکسی مورفون ، دیفنوکسین ، میگلیتول بنزهیدروکدون/ استامینوفن ، انتركتينيب.

موارد منع مصرف:

• حساسیت مفرط به دارو

شرایط نگهداری:

• در مکانی خشک و خنک به دور از نور خورشید و دسترسی کودکان نگهداری شود.

نکات مهم:

• از آنجایی که مصرف آن موجب خواب آلودگی و کند شدن واکنش ها نسبت به محرک ها می شود، از انجام کارهایی که احتیاج به دقت دارد پرهیز کنید.
• اين دارو باعث طولاني شدن فاصله QT در بعضي از بيماران مي شود.
• به دليل احتمال افزايش سطح پلاسمائي پرولاكتين، در طي درمان با ريسپريدون بايد سطح پرولاكتين را به طور منظم اندازه گيري نمود.
• در صورت ابتلا بيمار به تومورهاي مغزي، انسداد روده اي، سندرم Reye s، سابقه سوءاستفاده يا وابستگي داروئي اين دارو را بايد با احتياط كامل مصرف کرد.
• در حين مصرف اين دارو بايد بيمار جهت مشاهده هرگونه اختلال حركتي ديررس مورد معاينه دوره اي قرار گيرد.
• از آنجايي كه خودكشي در بيماران مبتلا به جنون جواني وجود دارد، دارو بايد با حداقل مقدار ممكن در دسترس بيمار قرار گيرد.
• در صورت بروز سندرم بدخيم نورولپتيك، مصرف دارو بايد بلافاصله قطع كرد. براي درمان هيپرترمي (با تجويز داروهاي ضد تب)، دهيدراتاسيون (با تأمين آب و الكتروليت‌ها) ناپايداري قلبي و عروقي، (با كنترل فشارخون و ريتم قلب)، هیپوکسی (با تجویز اکسیژن و تنفس کمکی)، سفتي عضلاني (با تجويز دانترولن، بروموكريپتين و آمانتادين) اقدام لازم را به عمل آورد. در صورت نياز به تداوم مصرف دارو، حداقل 5 روز دارو را بايد قطع كرد و سپس با جايگزين يك دارو از يك گروه ديگر از داروهاي ضد جنون (با مقدار كم) درمان را ادامه داد.