شناخت دارو: عبارت است از رزرپین (Reserpine) به عنوان یک داروی ضد فشارخون و ضد سایکوز مورد استفاده قرار می گرفته ولی به دلیل عوارض جانبی کاربرد بالینی آن محدود شده است. رزرپین یک آلکالوئید است که در ریشه های گیاهان روولفیا سرپنتینا و روولفیا ومیتوریا یافت می شود. رزرپین از جذب نوراپی نفرین به وزیکول های ذخیره ای جلوگیری کرده و در نتیجه سبب تخلیه کاتکول آمین ها و سروتونین از پایانه های آکسون سیستم عصبی مرکزی و محیطی می شود.
دسته دارویی:
- داروهای قلبی و عروقی
فارماکولوژی و مکانیسم اثر دارو:
- رزرپینبه طور برگشت ناپذیر حامل وزیکولی مونو آمین ها را مسدود می کند. این حامل به طور طبیعی نوراپی نفرین, سروتونین و دوپامین آزاد درون سلولی را از پایانه نورون پیش سیناپسی به وزیکول های پیش سیناپسی برای رهاسازی در شکاف سیناپسی انتقال می دهد.
- نوروترانسمیترهای محافظت نشده، توسط آنزیم مونو آمین اکسیداز در سیتوپلاسم متابولیزه می شوند و در نتیجه سلول پس سیناپسی تحریک نمی شود. بنابراین، رزرپین باعث افزایش متابولیسم انتقال دهنده های مونو آمینی شده و از طرفی دیگر میزان آزاد شدن مونو آمین را نیز کاهش می دهد.
- رزرپینیک عامل مسدود کننده آدرنرژیک است که برای درمان افزایش فشارخون خفیف تا متوسط از طریق اختلال ذخیره سازی نوراپی نفرین در وزیکول ها به کار می رود.
- اثرات ضد فشار خونی رزرپینبه دلیل توانایی آن در تخلیه کاتکول آمین ها از پایانه های عصب سمپاتیک محیطی است. این ترکیبات به طور معمول در کنترل ضربان قلب، نیروی انقباضی قلب و مقاومت محیطی دخیل هستند.
اشکال دارو:
- قرص
مقدار مصرف صحیح:
- پر فشاری خون: دوز اولیه: 5 میلی گرم در روز برای 1 یا 2 هفته. دوز نگهدارنده: 0.1 تا 0.25 میلی گرم روزانه.
- شیزوفرنی: 5 میلی گرم در روز، اما ممکن است از 0.1 تا 1 میلی گرم هم بر اساس پاسخ بیمار به درمان تجویز شود.
- دیسکینزی تأخیری: 25میلی گرم هر 6 ساعت؛ ممکن است تا 5 میلی گرم در روز هم افزایش یابد.
عوارض جانبی دارو:
- افسردگی ، اسهال ، سردرد ، درد قفسه سینه ، خشکی دهان ، استفراغ ، سرگیجه ، تورم مچ پا یا کل پا، کاهش ضربان قلب, غش کردن کاهش توانایی جنسی ، گرفتگی بینی ، زخم معده ، از دست رفتن اشتها ، کابوس های شبانه.
تداخلات دارویی:
- اکسپکتورانت، پزودوافدرین، فنیل افرین، دورزولامید، تیم ولول، این نفرین و افدرين، تترابنازین، تیزانیدین، ایزوپروترنول، منارامینول تارترات، راساژیلین (رازاگیلین)، لوويتاكسولول.
موارد منع مصرف:
- افسردگی ، کولیت اولسراتیو ، زخم معده ، حساسیت مفرط به این دارو ، بیماران تحت درمان با الکتروشوک.
شرایط نگهداری:
- در مکانی خشک و خنک به دور از نور خورشید و دسترسی کودکان نگهداری شود.
نکات مهم:
- اين دارو در موارد زير بايد با احتياط فراوان مصرف شود: سنگ‌هاي صفراوي، قرحه گوارشي، كوليت اولسراتيو، افسردگي يا سابقه ابتلاي به آن و بيماراني كه تحت درمان با شوك الكتريكي هستند يا بيماران ناتوان.
- اندازه‌گيري فشار خون در فواصل منظم در طول درمان با دارو ضروري است.
- مصرف اين دارو حتي در صورت احساس بهبودي بايد ادامه يابد.
- اين دارو افزايش فشارخون را درمان نمي‌كند بلكه آن را كنترل مي‌نمايد. از اين رو مصرف آن ممكن است تا آخر عمر ضروري باشد.
- از مصرف ساير داروها، به خصوص داروهاي مقلد سمپاتيك، بدون تجويز پزشك بايد خودداري شود.
- در صورت نياز به انجام هر گونه جراحي (از جمله دندانپزشكي) يا درمان اضطراري، بايد پزشك را از مصرف دارو مطلع ساخت.
- در صورت بروز افسردگي يا تغيير در عادت خواب، مراجعه به پزشك ضروري است.
- از مصرف ساير داروهاي مضعف سيستم اعصاب مركزي همزمان با رزرپين بايد خودداري شود.
- هنگام رانندگي يا انجام كارهايي كه نياز به هوشياري دارند، بايد احتياط نمود، زيرا اين دارو سبب ايجاد خواب آلودگي و سرگيجه مي‌شود.
- با ظهور اولين علايم افسردگي شديد، بي‌خوابي سحرگاهي، كاهش اشتها يا ناتواني جنسي توصيه مي‌شود مصرف دارو قطع شود.
- توصیه می شود مصرف رزرپین دو هفته قبل از درمان با شوک الکتریکی قطع شود.
- در صورت فراموش شدن يك نوبت مصرف دارو، از مصرف مقدار فراموش شده و دو برابر كردن مقدار مصرف بعدي بايد خودداري شود.