یائسگی: عبارت است از قطع دائمی قاعدگی، سن بروز آن بین 55 الی 40 سالگی متغیر بوده و معمولاً بروز آن 2 الی 1 سال به طول می انجامد. به طور طبیعی یک سال پس از قطع عادت ماهاینه در خانم ها این تشخیص گذاشته می شود. یائسگی تنها یکی از حوادث (دوره افت قوای جسمی) است؛ دروه مذکور عبارتست از یک تغییر زیست شناختی در بافت ها و دستگاه های بدن که در هر دو جنس بین اواسط دهه پنجم تا اواسط دهه هفتم زندگی رخ می دهد. یائسگی قبل از سن 40 سالگی، پیش از موعد تلقی شده و ممکن است بررسی های طبی برای کشف علت آن لازم باشد.
نشانه های پیش از یائسگی:
خانم ها موقعی که به یائسگی نزدیک می شوند ممکن است بعضی از نشانه های زیر را تجربه کنند و یا اینکه ممکن است هیچ یک از این علائم در آنها ظاهر نشود، علائم عبارتند از:
- سردردها
- سرگیجه و دوران سر
- خشکی مجرای تناسلی
- عرق کردن های شبانه
- احساس تشویش و نگرانی
- عدم توانایی در کنترل ادرار
- از دست دادن تمایلات جنسی
- نوسان و تغییر در خلق وخوی
- خواب های منقطع یا بی خوابی
- از دست دادن تمرکز فکر و حافظه
- احساس ناگهانی گرما یا گرگرفتگی
- بی نظم شدن دوره های عادت ماهیانه
علائم:
- در هنگام یائسگی علائم و مشکلات زیادی ممکن است ایجاد شوند که اکثر آنها به علت تغییراتی است که در مقدار استروژن بدن پدیدار می شود. خوشبختانه همه خانم ها به تمام علائم یائسگی دچار نمی شوند و علائم از این قبیل می باشند:
- خستگی
- خشکی مهبل
- مشکلات ادراری
- ریزش عرق شبانه
- اضطراب و نگرانی
- درد در هنگام مقاربت
- تحریک پذیری مثانه
- نامنظم شدن پریودها
- تغییراتی در پوست و مو
- نفخ در قسمت بالای شکم
- دردهای مفاصل و عضلات
- بی علاقگی به فعالیت جنسی
- تحریک پذیری و عصبی شدن
- عدم تمرکز فکری اختلال در حافظه
- فشار عصبی شدید و اضطراب؛ اختلال خواب
- تغییرات خلقی، افسردگی یا مالیخولیا و خستگی
- سردرد، منگی، ضربان قلب نامنظم و سریع (تپش قلب)
- تغییرات فیزیکی (در ارتباط مستقیم با کاهش سطح خونی هورمون های زنانه)
- خارش مهبل، سوزش یا ناراحتی هنگام مقاربت که چند سال پس از یائسگی بارز می گردد.
- گرگرفتگی (احساس انتشار گرما از ناحیه کمر یا قفسه سینه به سوی گردن، صورت و بالای بازوها)
- دردناکی پستان تغییرات روانی (مرتبط با کاهش سطح هورمون های زنانه و احساس آزارنده راجعه با سالمندی و کاهش توان تولید مثلی)
علت:
- برداشت هر دو تخمدان با جراحی.
- کاهش طبیعی عملکرد تخمدان ها که تجربه کاهش سطح هورمون های زنانه (استروژن و پروژسترون) می گردد.
- یائسگی زودرس امروزه بسیار شایع شده است و خانم هایی هستند که با سنی حدود 35 ساله یائسه می شوند. در بعضی مواقع دیده شده دخترهای جوان 21 ساله که به آنها گفته شده که یائسه شده اند.
- از نظر طب سنتی یائسگی زودرس نشانه غلبه سردی در اندام جنسی یا غلبه سردی در کل بدن است. زنان سیده دیرتر یائسه می شوند؛ چون مزاجشان گرم تر است، هر چه از محیط گرمسیر به سردسیر میرویم قاعدگی زودتر اتفاق می افتد و زودتر یائسه می شوند.
- بيمار از درون احساس داغي کرده ولي در ملمس سرد مي‌باشد. علت آن اين است که بدن بخش لطيف فضولات را بخار کرده و دفع مي‌کند و بخش غليظ در جاهاي مختلف اطراف کبد و طحال مي‌ماند. به علت سده ناقص و يا کاملي که ايجاد مي‌شود روح حيواني متوقف شده و فرد از درون احساس داغي مي‌کند. اين افراد ملمس سردي داشته و عرق سرد مي‌کنند که نشانه خامي ماده است.
عوامل افزایش دهنده خطر:
- یائسگی یک جزء طبیعی فرآیند سالمندی در خانم هاست. استعمال دخانیات یک عامل افزایش دهنده خطر در مورد یائسگی پیش از موعد است.
پیشگیری:
- خوردن سیب درختی
- ورزش های سبک و منظم
- مغز ها (بادام، فندق و گردو)
- ماهی و غذاهای دریایی (امگا 3)
- دمنوش های گیاهی نعناع، آویشن، بابونه، رازیانه و …
- منابع حاوی استروژن (رازیانه، زیره، سویا، پنج انگشت)
- خوردن کپسول کلسیم همراه با قرص ویتامین C هفته ای دو روز
- دمکرده ترکیب رازیانه + تخم کرفس + انيستون + شیرین بیان و پونه کوهی به پیشگیری از یائسگی زودرس مفید می باشد.
- برای پیشگیری از خطرات و عوارضی که ممکن است بعد از یائسگی بروز کند، می توانید از نوشیدنی کومبوچا به طور مداوم استفاده کنید.
عواقب مورد انتظار:
- خانم ها به دنبال یائسگی، در مدت ۵ تا ۷ سال اول ممکن است بیش از ۲۰% توده استخوانی خود را از دست بدهند.
- یائسگی یک فرآیند طبیعی است، نه یک بیماری، اکثر خانم ها به آسانی این دروه را بدون بروز بحران خاصی طی می کنند.
عوارض احتمالی:
- افزایش تحریک پذیری و استعداد ابتلاء به عفونت در مجاری ادراری، کاهش انعطاف پذیری پوست و خشکی مهبل، افزایش خطر تصلب شرائین، بیماری های قلبی، سکته مغزی و پوکی استخوان پس از یائسگی تغییر در احساس خودباوری.
تشخیص:
- معمولاٌ زنان یائسگی را از روی علائم آن تشخیص می دهند و نیازی به انجام آزمایش خاصی نیست. اما اگر علائم یائسگی زودرس را تجربه می کنید، می توانید به پزشک مراجعه کنید تا از تشخیص آن مطمئن شوید.
- پزشک علائم شما را چک می کند که از استرس یا چیزهای دیگر نباشد. همچنین آزمایش های هورمونی برایتان تجویز کند تا سطح هورمون های آنتی مولرین، استروژن، تحریک فولیکول، تحریک کننده تیروئید و پرولاکتین شما مشخص شود.
درمان طب نوین:
- درمان یائسگی به درمان پزشکی نیاز ندارد. درمانها بر کاهش نشانهها و علائم و مدیریت یا جلوگیری از ناراحتیهای مزمنی تمرکز میکند که با افزایش سن رخ میدهند. این درمانها می تواند شامل موارد زیر باشد:
- درمان هورمونی استروژن:درمانی موثرترین گزینه درمانی برای تسکین گرگرفتگی های یائسگی است. پزشک با توجه به سابقه پزشکی فردی و خانوادگی شما، ممکن است پایین ترین دوز استروژن و کوتاه ترین دوره زمانی لازم برای تسکین علائم برای شما را توصیه کند. در صورتی که عمل برداشت رحم انجام نداده باشید، علاوه بر استروژن به پروژسترون نیز نیاز دارید. استروژن به جلوگیری از پوکی استخوان نیز کمک میکند. استفادهی طولانی مدت از درمان هورمونی می تواند خطر ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی و سرطان پستان را بالا ببرد، اما شواهد نشان داده است که شروع مصرف هورمونها در دوران یائسگی، برای برخی از زنان مفید است.
- استروژن واژینال: برای تسکین خشکی واژن، می توان با استفاده از کرم واژینال، قرص یا حلقه، استروژن را به طور مستقیم از طریق واژن مصرف کرد. این درمان مقدار کمی استروژن آزاد می کند که جذب بافتهای واژن میشود. این درمان می تواند به کاهش خشکی واژن، ناراحتی در حین نزدیکی و برخی از علائم ادراری کمک کند.
- گاباپنتین (نوروپنتین، گرالیس و غیره). تاثیر گاباپنتین در درمان تشنج ثابت شده است، اما شواهد نشان داده است که به کاهش گرگرفتگی نیز کمک میکند. این دارو برای زنانی که نمیتوانند از استروژن استفاده کنند یا گرگرفتگیهای شبانه دارند، مفید است.
درمان طب سنتی:
- خوردن عسل
- خوردن خرما
- خوردن گرمی ها
- خوردن جوانه شبدر
- برگ کلم بپزید و بخورید.
- ارده با شیره انگور (صبح ها)
- 5 تا انجیر در شب و 5 تا زیتون صبح تا 40 روز
- در دوران یائسگی از ویتامین C و E استفاده کنید.
- تا حد امکان استرس را در زندگی خود کاهش دهید.
- هر 8 ساعت یک قاشق مرباخوری دوسین میل کنید.
- خوردن شبانه یک لیوان عرق رازیانه با عسل تا 120 شب
- انجام بادکش کمر، زیر شکم و ران پاها یک شب در میان 21 مرحله
- با گرم کردن بدن و استفاده از گرمی جات یائسگی به تأخیر می افتد.
- تا 12 ماه پس از آخرین دوره قاعدگی روش های تنظیم خانواده را ادامه دهید.
- باید مزاج را گرم کنیم، موارد زیر را 40 الی 120 روز رعایت کنید تا مجدداً عادت ماهیانه به حالت طبیعی برگردد.
- روان درمانی یا مشاوره با متخصص مربوطه، درصورتی که تغییرات روانی باعث ایجاد اختلال در کار یا روابط فردی شخص شده باشد.
- کاهش جدی سردی ها مخصوصاً لبنیات، ماهی، چای، عدس، گوشت گوساله، گوشت گاو، بادمجان، گوجه، خیار و مرغ ماشینی.
- انجام یک مرحله حجامت عام 40روز بعد از شروع درمان (بهتر است تحت نظر و با تشخیص متخصص طب سنتی اسلامی باشد).
- خوردن سرکنگبین رازیانه، شیردهی را زیاد و پوست را لطیف و تمایلات زنانگی را افزایش می دهد و عوارض یائسگی و اختلات هورمونی و گر گرفتگی زنان را برطرف می کند (به جای نعناع، رازیانه باشد).
- افسنطین + برنجاسف + پنج انگشت + انیسون + فوفل + رازیانه + شوید + گل گاوزبان + عروس پشت پرده به نسبت مساوی مخلوط و آسیاب کنید و یک قاشق غذاخوری از این ترکیب را با یک لیوان آب جوش دم کنید و روزی دو مرتبه صبح و عصر یک لیوان از این دمنوش میل کنید.
- برای دفع اختلالات یائسگی، ۵۰ گرم زرشک را در هاون بکوبید، بعد در یک لیتر آب، حدود دو ساعت بخیسانید و بعد ۱ دقیقه هم بجوشانید سپس با فشار آب آن را خارج کرده و صبح، ظهر و شب، هر مرتبه یک فنجان بنوشید و برای نتیجه بهتر نیز می توانید بعد از هر غذا یک فنجان نوشابه کومبوچا بنوشید.
- برای رفع گر گرفتگی، داغ شدن بدن، کم حوصلگی، فشارخون بالا و چاق شدن بدن می بایست زرشک + گل نیلوفر + تاج ریزی + لیمو + عناب + ترنجبین از هر کدام 30 گرم با هم مخلوط می کنید و قبل از غذا دو قاشق غذا خوری میل می کنید. و یا سویق عدس را بعنوان غذا یعنی زیاد استفاده کند ولی نباید در خوردن آن زیاده روی کند و وقتی علائم بیماری رفع شد، خورد آن را قطع کند.
داروها:
- استروپیپات
- اتینیل استرادیول
- استرادیول والرات
- استروژن کونژوگه
- هورمون درمانی جایگزین یا استروژن درمانی جایگزین، از آنجا که هورمون درمانی در کنار فواید، خطراتی را نیز به همراه دارد، قبل از تصمیم به انتخاب این درمان، در این باره با چند پزشک مشورت کنید. هورمون درمانی جایگزین به پیشگیری از پوکی استخوان و بیماری های کرونری قلب کمک کرده، باعث تخفیف علائم یائسگی (گرگرفتگی، خشکی مهبل) می گردد، مکمل های کلسیم در صورتی که رژیم غذای شما نتواند حداقل روزانه 1000 mg کلسیم تأمین کند ممکن است تجویز شود. کرم های مهبلی برای کمک به رفع خشکی آن.
فعالیت:
- محدودیت وجود ندارد. ورزش های فعال سودمند است. فعالیت های مرتبط با تحمل وزن (نظیر راه رفتن) برای حفظ استحکام استخوانی مفید است.
رژیم غذایی:
- به رژیم غذایی خاصی بجز افزایش مصرف کلسیم نیازی نیست.
- خوردنی های مفید: خوراک نخود فرنگی با پنیر سویا، خوراک نخود فرنگی با شوید، خوراک نخود فرنگی با کدو، خوراک نخود فرنگی با رب انار، خوراک نخود فرنگی و ذرت، خوراک باقلا، خوراک کدو خورشتی با سویا، خوراک کدو خورشتی با قارچ، خوراک کدو خورشتی با کرفس، خوراک کدو حلوایی، خوراک قارچ و لوبیا سبز، خوراک قارچ و فلفل دلمه ای، خوراک قارچ و سیب زمینی، لقمه قارچ و سویا، خوراک قارچ با سس، خوراک قارچ طعم دار، خوراک قارچ و ذرت، خوراک قارچ و بامیه، تاس کباب قارچ و سویا، خوراک صیفی جات، خوراک کلم قمری، خوراک گل کلم، خوراک لوبیا سبز ۱، خوراک لوبیا سبز ۲، بورانی گوجه بادمجان، خوراک بادمجان و غوره، خوراک لوبیا سفید ساده، خوراک لوبیا سفید با سویا، خوراک لوبیا سفید با قارچ، خوراک سویا با سبزیجات، خوراک سویا با رب انار، خوراک سویا با نخود، تاس کباب سویا، خوراک پنیر سویا، لوبیا با سویا، خوراک بامیه با سویا، خوراک تند بامیه، خوراک نخود با شوید، خوراک نخود با قارچ، خوراک نخود با سویا، خوراک نخود با سیب زمینی، خوراک نخود با کدو بادمجان، خوراک دال عدس، خوراک بورانی، خوراک لوبیا قرمز، خوراک لوبیا چشم بلبلی، خوراک لوبیای سویا، آش گندم با حبوبات، آش گندم با کرفس، آش گندم با سبزیجات، آش گندم با شلغم، آش گندم با سویا، آش باقلا، آش ماش، آش کدو حلوایی، آش کدو خورشتی، آش شله قلمکار، آش صیفی، آش غلات، آش خرفه ۱، آش خرفه ۲، آش سماق، آش عدس ۱، آش جو با لوبیا سبز، آش جو با حبوبات ۱، آش جو با حبوبات ۲، آش گل کلم ۲، آش کلم قمری با ماش، آش کلم قمری با گندم، آش کلم قمری با عدس، آش کلم بروکلی ۱، آش کلم بروکلی ۲، آش شلغم ۱، آش شلغم ۲، آش اسفناج ۲، آش برگ چغندر، آش گوجه سبز، آش گوجه فرنگی ۱، آش گوجه فرنگی ۲، آش مرزه، آش زرشک، حلیم گندم با شیر سویا، حلیم گندم با سویا، حلیم گندم با عدس، حلیم گندم با مغزیجات، حلیم جو، صیفی پلو، آلبالو پلو، قیمه پلو، کلم پلو با سویا، عدس پلو ساده، لوبیا سبز پلو ۱، لوبیا سبز پلو ۲، نخود فرنگی پلو ۱، نخود فرنگی پلو ۲، پلوی آلو اسفناج، گشنیز پلو با سویا، خورش فسنجان با کدو حلوایی، خورش فسنجان با سویا، خورش شهد فسنجان، خورش فسنجان با اسفناج، خورش قورمه سبزی با قارچ، خورش کرفس ۱، خورش کرفس ۲، خورش آلو اسفناج، خورش به و آلو، خورش به، خورش آلو و قیسی، خورش تره سویا، خورش قیمه بادمجان، خورش قیمه آلو، خورش کدو بادمجان، خورش شوید باقالی، خورش بامیه با سویا ۱، خورش بامیه با سویا ۲، خورش بامیه با دال عدس، خورش بامیه با قارچ، خورش دال عدس با قارچ، خورش دال عدس با تمر هندی، خورش قارچ و آلو، خورش لوبیا سبز، خورش کدو حلوایی، خورش کلم بروکلی با سویا، خورش کلم بروکلی با قارچ، خورش هویج و به، خورش گوجه سبز، خورشت کنگر، سوپ صیفی جات ۱، سوپ صیفی جات ۲، سوپ کدو خورشتی، سوپ کدو حلوایی، سوپ جو ۱، سوپ جو ۲، سوپ دال عدس، سوپ اسفناج، سوپ شلغم، سوپ لوبیا سبز، سوپ قارچ ۱، سوپ قارچ ۲، سوپ بامیه، سوپ کلم قمری، سوپ کلم بروکلی ۱، سوپ کلم بروکلی ۲، سوپ گل کلم، سوپ کلم برگ، سوپ گشنیز، سوپ کدو قلیانی، سوپ بلغور و کرفس، سوپ کلسیم، سوپ جو با شیر سویا، سوپ شهد نما، سوپ زرشک با جعفری، سوپ کاهو سبز، سوپ جو و اسفناج، کتلت اسفناج، کتلت هویج و سیب زمینی، کتلت ذرت، کتلت سویا با گندم جوانه زده، برگر کدو خورشتی، برگر لوبیا سفید، فلافل ساده، فلافل با جعفری، سوسیس فانتزی، دلمه فلفل دلمه ای، دلمه کدو خورشتی، دلمه برگ انگور، کماچ گندم و جو، کماچ قارچ، کماچ مخلوط، شیر سویا، کشک سویا، خامه سویا، سس گل کلم، سس مایونز گیاهی، سس گندم جوانه زده، سس نخود جوانه زده، سس گوجه فرنگی ۱، سس گوجه فرنگی ۲، سس معطر، سس مخصوص ۱، سس مخصوص ۲، سس زیتون، سس جعفری، سمنو با گندم و جو، سمنو با رب انار.
نکته:
- یائسگی واقعاً رویداد نیست بلکه فرآیندی است که می تواند یک دهه یا بیشتر طول بکشد. زنان اغلب در اوایل چهل سالگی یا حتی قبل از آن متوجه تغییراتی در چرخه های قاعدگی خود می شوند. دوره های خونریزی ممکن است کوتاه تر و یا بلندتر، خفیف تر یا شدیدتر شوند. این دوره ها ممکن است به هم نزدیک یا از هم دور شوند. در همین زمان که به نام دوره پیش یائسگی معروف است، تخمدان ها به تدریج تولید هورمون زنانه استروژن را کاهش می دهند و زنان متوجه آثار این تغییر بر روی بدن خود می شوند. تولید استروژن در حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد از زنان متوقف نمی شود، حتی پس از آنکه تخمدان های این زنان از تولید استروژن باز ایستاد، غدد فوق کلیوی و بخش کوچکی از هر تخمدان به نام استروما به تولید مقدار اندکی از این هورمون ادامه می دهند. این مقدار کم جهت دور نگه داشتن افراد از اکثر علائم ناراحت کننده یائسگی کافی است. رژیم غذایی مناسب، دوری از استرس، ورزش مرتب و عدم مصرف مواد حاوی کافئین (قهوه، چای، نوشابه ها) در این میان نقش اساسی دارند. ویتامین E می تواند گرگرفتگی، تعریق شبانه، تغییر خلق و خو و حتی خشکی مهبل را درمان کند. ویتامین C و بیوفلانوئیدها از طریق استحکام بخشیدن به جدار مویرگ ها، که ضعیف ترین مناطق عروقی قبل و در حین خونریزی می باشند، میزان خونریزی را کاهش می دهند. این دو ماده می توانند به زنان یائسه ای که در این دوران دچار افزایش خونریزی هستند کمک کنند. بیش از ۳۰۰ بافت مختلف بدن برای استروژن گیرنده دارند یعنی به نوعی این بافت ها تحت تأثير این هورمون هستند. وقتی استروژن کم می شود دستگاه های مختلف بدن تحت تأثیر قرار می گیرند. از جمله دستگاه های جنسی، دستگاه های ادراری، پستان ها، پوست، مو، پرده های مخاطی، استخوان ها، قلب و عروق خونی، عضلات، لگن، مغز و … چون مقدار هورمون ها کاهش می یابد در نتیجه خیلی از زنان دچار ناراحتی روحی می شوند. لازم است این نکته را نیز بدانید که بعد از یائسگی محیط داخلی مهبل از PH اسیدی به قلیایی تغییر می یابد. اگر بخواهم به طور دقیق کلمه یائسگی یا منوپوز را معنی کنیم: به آخرین قاعدگی (عادت ماهیانه) هر خانمی که در حوالی ۵۱ سالگی رخ می دهد این کلمه اطلاق می شود. با این حال یائسگی معنای گسترده تری داشته و امروزه بیشتر به تغییراتی که در زندگی خانم ها چندین سال قبل و بعد از آخرین عادت ماهیانه شان ایجاد می گردد گفته می شود. این مسائل به علت تغییراتی است که در میزان هورمون های آنها پدید آمده و باعث ایجاد مشکلاتی برای آنان می شود. اکثر خانم ها خود را با این تغییرات سازگار و هماهنگ می کنند و مشکلی برایشان ایجاد نمی شود و بعضی از خانم ها از بروز یائسگی بسیار خوشحال می شوند و آن را یک آزادی عادات ماهیانه می دانند. چرا که از ترس ایجاد حاملگی های ناخواسته رها می شوند. با این حال عده ای از خانم ها در دوران یائسگی دچار مشکلات زیادی می شوند که علی رغم درمان های غیر دارویی این مشکلات رفع نمی شوند و مجبور هستند که از درمان های دارویی استفاده کنند.
- هورمون استروژن در هنگام یائسگی کاهش می یابد.
- تغییرات هورمونی: از هنگام بلوغ تا زمان یائسگی بدن خانم ها به طور ماهیانه از یک چرخه تغییرات منظم هورمونی پیروی می کنند. مقدار هورمون های زنانه استروژن در طی روزهای اول هر چرخه (سیکل) افزایش می یابد که این کار باعث تحریک رشد تخمک و سپس آزاد شدن تخمک از یک و یا دو تخمدان می شود. آزاد شدن تخمک از تخمدان ها که به آن اصطلاحاً تخمک گذاری گفته می شود در نیمه هر چرخه (سیکل) اتفاق می افتد. به دنبال تخمک گذاری، استروژن به همراه هورمون دیگری به نام پروژسترون باعث ضخیم شدن و تقویت پوشش دیواره رحم می شود تا خود را برای یک حاملگی احتمالی آماده سازد. در صورتی که لقاح اتفاق نیفتد و تخمک توسط اسپرم بارور نشود، تخمک از بین خواهد رفت و پوشش دیواره رحم نیز شروع به ریختن کرده و قاعدگی (عادت ماهیانه) ایجاد می شود. در سال های نزدیک به یائسگی، عملکرد تخمدان ها ضعیف و ناکارآمد شده و موجب بروز قاعدگی های نامنظم به همراه خونریزی های شدید می شود و در نهایت تخمدان ها عملکردشان متوقف شده و قاعدگی ها نیز دیگر رخ نمی دهند. همچنین الگوی منظم تغییرات هورمونی که قبلاً در هر چرخه قاعدگی به وقوع می پیوست نیز از بین می رود. به خصوص مقدار هورمون استروژن به طور نامنظمی بالا و پایین می رود و باعث بروز مشکلاتی مثل داغ شدن و گرگرفتگی، ریزش عرق شبانه و چندین مشکل دیگر می شود.
- نامنظم شدن قاعدگی ها: معمولاً اولین علامت بروز یائسگی نامنظم شدن قاعدگی ها می باشد. هنگامی که تخمدان ها در تولید هورمون های استروژن و پروژسترون دچار اختلال می شوند، چرخه قاعدگی نیز نامنظم می شود. به طور معمول ابتدا مدت چرخه قاعدگی طولانی تر شده و در بعضی مواقع اصلاً قاعدگی ایجاد نمی شود. به غیر از تغییراتی که در مدت زمان چرخه قاعدگی پدید می آید، گاهی اوقات قاعدگی های شدید همراه با خونریزی زیاد که چندین روز طول می کشد رخ می دهد و گاهی نیز قاعدگی های مختصر و جزئی روی می دهد. از آن جایی که در این مواقع اکثر چرخه های قاعدگی بدون آزاد شدن تخمک از تخمدان ها رخ می دهند، باروری خانم ها نیز کاهش می یابد. با این حال هنوز هم امکان حاملگی در این خانم ها وجود دارد و بنابراین باید حتی ۱ سال بعد از آخرین قاعدگی نیز از روش های جلوگیری از بارداری استفاده شود تا دچار حاملگی ناخواسته نشوند.
- گرگرفتگی و عرق ریزش شبانه: دوران یائسگی گرگرفتگی ها و داغ شدن اغلب در سنین ۴۷ یا ۴۸ سالگی آغاز می شوند و در اکثر خانم ها حدود ۲ یا ۳ سال طول می کشد. در بعضی از خانم ها گرگرفتگی از سنین پایین تری شروع می شود. گاهی اوقات وقتی که فقط سن خانم ها در دهه ۳۰ تا ۴۰ سالگی قرار دارد این گرگرفتگی ها شروع می شوند و می تواند به مدت ۵ تا ۱۰ سال هم طول بکشد. ۲۵% خانم ها بعد از آن مدت باز هم گاهی اوقات دچار گر گرفتگی می شوند. گرگرفتگی ها و عرق ریزش های شبانه شایع ترین علائم یائسگی هستند و حدود ۷۵% خانم ها دچار این مشكلات می شوند. در مراحل اولیه یائسگی، گرگرفتگی و عرق ریزش شبانه ممکن است فقط در هفته قبل از قاعدگی (عادت ماهیانه) ایجاد شوند، یعنی در هنگامی که سطح هورمون استروژن به طور طبیعی پایین می آید. در نهایت سطح هورمون استروژن در طی تمام دوره قاعدگی شروع به بالا و پایین رفتن کرده و باعث می شود که گرگرفتگی در هر زمانی از دوره قاعدگی بروز کند. بعضی از خانم ها می توانند قبل از شروع گرگرفتگی وقوع آن را احساس کنند که اغلب آن را با افزایش فشار در سرشان احساس می کنند. در طی چندین دقیقه سر و گردن دچار گر گرفتگی شده، بعد شانه ها و سینه را گرفتار می سازد. گرگرفتگی در خانم ها اغلب باعث بروز ناراحتی های زیادی برای آنها می شود. معمولاً گرگرفتگی ها فقط چند ثانيه طول می کشند، اما می توانند به مدت ۱۵ دقیقه یا بیشتر نیز باقی بمانند و در طی روز نیز چندین بار رخ دهند. همچنین شما ممکن است متوجه شوید که دچار عرق ریزش، تپش قلب، احساس ضعف و یا غش شده اید. عرق ریزش شبانه می تواند بسیار شدید شده و خواب را دچار مشکل سازد. بعضی از خانم ها شب ها به قدری عرق می کنند که مجبور می شوند لباس و حتی زیرپوش خود که کاملاً خيس شده است را عوض نمایند.
- بدخوابی هنگام یائسگی: بدخوابی هنگام یائسگی فقط به دلیل بروز عرق شبانه نمی باشد بلکه می تواند نشانه ای از یک اضطراب یا افسردگی زمینه ای باشد. اشکال در بد خواب رفتن معمولاً نشانه اضطراب در فرد می باشد. در چنین مواردی شما احساس خستگی شدید می کنید اما نمی توانید بخوابید زیرا مدام در فکر وقایعی که در طی روز اتفاق افتاده است خواهید بود و یا در مورد برنامه های آینده تان نگران هستید. بیدار شدن در صبح خیلی زود یا نیمه های شب ممکن است نشان دهنده بروز افسردگی باشد. در مواردی که افسردگی وجود دارد، شما بدون هیچگونه مشکلی بخواب می روید، اما در ساعت ۲ یا ۳ نیمه شب از خواب بیدار می شوید و دیگر تا صبح خوابتان نمی برد. در خانم هایی که قبل از وقوع یائسگی دچار اضطراب یا افسردگی بوده اند، نیز یائسگی باعث تشدید این مشکلات می شود که ممکن است برای رفع آنها نیاز به استفاده از بعضی داروها شود. در چنین مواردی قبل از اینکه مشکل شما شدیدتر و در خواب شما اخلال ایجاد شود، با پزشک مشورت کنید و با توصیه او از داروی گیاهی مناسب استفاده کنید.
- مشکلات روحی و روانی: هنگام یائسگی بدخوابی اثر خیلی بدی بر روح و روان افراد داشته و باعث می شود که در طی روز دچار خستگی، خواب آلودگی، اشکال در تمرکز فکری و افسردگی شوند. این مشکلات اغلب خیلی ناراحت کننده هستند و باعث می شوند که افراد در کارهای روزمره خود دچار مشکلاتی شوند. پیدا کردن راه هایی برای بهبود خواب (چه به وسیله کنترل گرگرفتگی ها و چه توسط درمان افسردگی) باعث خواهد شد که تعادل روحی و روانی افراد به حالت اولیه بازگردد.
- سردردهای هنگام یائسگی: بالا و پایین رفتن سطح هورمون ها در بعضی خانم ها باعث تشدید میگرن و سایر سردردها می شود. بسیاری از خانم ها متوجه می شوند که بين وقـوع سردردهایشان و چرخه قاعدگیشان ارتباطی وجود دارد که به ویژه این ارتباط در ۵ تا ۱۰ سال قبل از یائسگی بیشتر می باشد. علائم و مشکلات قبل از قاعدگی در طی این مدت افزایش می یابد و سردردهای میگرنی و غیر میگرنی در طی هفته قبل از قاعدگی می توانند بدتر شوند. سردردها معمولاً وقتی که هورمون ها دیگر بالا و پایین نرفته و در یک حد ثابت باقی می مانند، بهبود می یابند، اما در صورت لزوم می توانید با مشورت پزشک از داروهای گیاهی نیز استفاده کنید.
- درد عضلات و مفاصل هنگام یائسگی: دردهایی که در مچ دست ها، زانوها، مچ پاها و کمر ایجاد می شوند، مشکل شایعی در یائسگی می باشند که می توانند با آرتریت (التهاب مفاصل) اشتباه گرفته شوند. ولی در برخی موارد داروهای مربوط به آرتریت و درد مفاصل به بهبود بیماری کمک می کنند.
- اختلال در فعالیت جنسی: هنگام یائسگی هورمون استروژن در خانم ها باعث می شود که مهبل و اعضای تناسلی آنها مرطوب نگه داشته شود، بنابراین در هنگام یائسگی که هورمون استروژن کاهش می یابد خشکی مهبل می تواند برای خانم ها مشکل ساز شود، در چنین مواقعی مقاربت دردناک می شود و خطر بروز عفونت های ادراری افزایش می یابد. اما از آن جایی که انجام مقاربت می تواند باعث تحریک تولید ترشحات لیزکننده شود، ادامه مقاربت های منظم باعث جلوگیری از خشک شدن اعضای تناسلی می شوند.
- مشکلات ادراری هنگام یائسگی: میل دائم به رفتن توالت، حتی وقتی که تازه از آنجا بیرون آمده اید، علامت شایعی در بیماری سیستیت (التهاب مثانه) می باشد. این وضعیت ممکن است بعد از یائسگی بدتر شود. گاهی اوقات ادرار به علت وجود میکروب ها دچار عفونت می شود که نیاز به درمان با آنتی بیوتیک ها (چرک خشک کن ها) دارد. بنابراین اگر دچار سیستیت هستید و دائما توالت می روید با پزشک مشورت کرده و از داروهای گیاهی مناسب استفاده کنید.
- بی اختیاری ادرار در خانم ها: بی اختیاری ادرار که به علت ضعیف شدن عضلاتی که در اطراف مثانه قرار دارند ایجاد می شود و در اثر زایمان های متعدد پدید می آید، در هنگام یائسگی و کاهش سطح هورمون استروژن بدتر می شود. خانم هایی که دچار چنین وضعیتی هستند، معمولاً در هنگام سرفه کردن، خندیدن شدید، دویدن و نیز در هنگام مقاربت دچار نشت ادرار می شوند.
- تغییرات در پوست و موی خانم ها: هورمون استروژن در خانم ها باعث مرطوب نگاه داشتن پوست و تحریک رشد موها می شود. به همین علت است که در هنگام حاملگی که هورمون استروژن شدیداً افزایش می یابد صورت خانم ها زیباتر می شود. در صورت فقدان استروژن پوست خشک می شود، نرمی خود را از دست می دهد و دارای چین و چروک می شود. در چنین مواقعی رشد موها نیز آهسته می شود و موها نازک تر شده و فرم دادن به آنها مشکل تر می شود.
- علائم غیر هورمونی هنگام یائسگی: افسردگی و مشکلات جنسی که در حوالی یائسگی رخ می دهند را نباید فقط به کاهش هورمون استروژن ربط داد. یائسگی در زمانی از زندگی خانم ها رخ می دهد که مشکلات مختلفی مثل ترک بچه ها از محیط خانه، بازنشستگی، مشکلات زناشویی، بیماری و یا مرگ والدین نیز ممکن است اتفاق بیفتد. این تغییرات و مشکلات عوارض خود را دارند، اما اكثر خانم ها برای مقابله یا کنار آمدن با آنها راه هایی را پیدا می کنند. اگر شما احساس می کنید که مشکلات شما آنقدر شدید هستند که به تنهایی نمی توانید از عهده حلشان برآیید، سعی کنید آنها را با همسر یا دوستان خود مطرح کنید.
- اضافه شدن وزن خانم ها: کم شدن فعالیت خانم ها در سنین یائسگی که اغلب به علت زندگی ماشینی امروزه ایجاد می شود و گاهی اوقات نیز به علت آرتروز و درد مفاصل روی می دهد، همراه با کم شدن سوخت و ساز بدن که به علت بالا رفتن سن ایجاد می شود، همگی عواملی هستند که منجر به اضافه شدن وزن و چاقی می شوند. تغییرات هورمونی نیز نقش مهمی در بروز چاقی در خانم ها دارند، زیرا هورمون استروژن که مسئول ایجاد شکل اندام خانم ها است، در هنگام یائسگی کاهش یافته و در نتیجه باعث می شود که بعد از یائسگی چربی زیادی در اطراف شکم و کمر خانم ها به وجود آید.
- مرحله یائسگی: پایان دوره قاعدگی یا عادت ماهیانه خانم ها را یائسگی می گویند. این موضوع فقط موقعی می تواند به طور حقیقی مشخص شود که تا مدت ۱۲ ماه یک دوره عادت ماهیانه ظاهر نشده باشد. به طور متوسط سن خانم ها در آخرین دوره عادت ماهیانه ۵۱ سالگی است. اما در هر حال این حالت به طور طبیعی می تواند در هر زمان، حدودا از ۳۵ سالگی تا ۶۰ سالگی نیز اتفاق بیفتد. یائسگی ممکن است زودتر از موقع در اثر اتفاقاتی از قبیل: عمل جراحی دستگاه تناسلی، درمان سرطان و یا در اثر بعضی از بیماری ها ایجاد شود.
- خطرات پس از یائسگی: از آن جایی که در سال های اخیر به علت بالا رفتن سطح بهداشت جامعه، طول عمر افراد بالا رفته است و خانم ها به طور معمول در جوامع غربی تا سنین بالای ۸۰ سال عمر می کنند، اهمیت زیادی به یائسگی داده می شود. زیرا حدود یک سوم عمر خانم ها بعد از یائسگی می باشد. تحقیقات دانشمندان نشان داده است که هورمون استروژن باعث قوی شدن و سلامت استخوان ها شده و از سکته قلبی و سکته های مغزی جلوگیری می کند. بعد از یائسگی به دلیل این که اثرات حفاظتی استروژن در خانم ها از بین می رود، خطر بروز پوکی استخوان، شکستگی استخوان، سکته قلبی و سکته مغزی افزایش می یابد. با وجود اینکه چنین مشکلاتی همیشه باعث مرگ نمی شوند، اما می توانند منجر به بروز ناتوانی های عمده ای در خانم ها شده و کیفیت زندگی آنها را نامطلوب سازند.