گاستروپارزی (فلج معده): عبارت است از بیماری فلج معده به این معنی است که معده نمی‌تواند به طور طبیعی غذای هضم شده را تخلیه کند. این امر به این معنی است که مشکلی در اعصاب و عضلات معده وجود دارد، به همین دلیل تحرک لازم برای تخلیه مواد غذایی وجود ندارد. در حالت عادی عضلات معده با حرکات انقباضی، غذای بلعیده شده را خرد و له می‌کنند. پس از آن غذا برای هضم و جذب بیشتر به روده کوچک هدایت می‌شوند. در گاستروپارزی خبری از حرکات انقباضی عضلات معده نیست و یا حرکات بسیار ضعیف هستند. به هر حال غذا مدت زمان طولانی در معده باقی می‌ماند و باعث بروز سایر ناراحتی‌های گوارشی می‌شود.

علائم:

1. حالت تهوع
2. کاهش وزن
3. سوزش سر دل
4. دردهای مزمن شکمی
5. نفخ و بزرگ شدن شکم
6. ریفلاکس معده به مری
7. کم اشتهایی و سوء تغذیه
8. استفراغ غذای هضم نشده
9. سیری زودرس و سریع هنگام غذا خوردن

علت:

• آسیب به عصب واگ: پزشکان به طور دقیق علت بیماری فلج معده را نمی‌دانند. با این حال تصور می‌شود، اختلالی در سیگنال‌های عصبی معده وجود داشته باشد. برای درک این موضوع باید کمی با آناتومی معده آشنا شوید. عصب واگ، عصبی است که باعث انقباضات عضلات معده می‌شود. هرگونه آسیب و اختلال به این عصب می‌تواند منجر به بیماری فلج معده شود. حالا سوال مهم اینجاست که چه عواملی باعث آسیب اعصاب عضلات معده می‌شوند؟ بیماری‌های زمینه‌ایی مانند دیابت و کم کاری تیروئید از دلایل شایع تنبلی معده هستند. از دیگر دلایل گاستروپارزی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• عفونت‌های ویروسی
• مصرف برخی داروها مانند داروهای افسردگی
• جراحی‌های شکمی که در طی آن ممکن است عصب واگ آسیب ببیند.
• به طور کلی بیماری فلج معده به صورت زیر تقسیم ‌بندی می‌شود: ایدیوپاتیک یا ناشناخته، مرتبط با دیابت، بعد از جراحی.

عوامل افزایش دهنده خطر:

1. دیابت
2. کم کاری تیروئید
3. جراحی شکم یا مری
4. عفونت، معمولاً از طریق ویروس
5. اسکلرودرمی- یک بیماری بافت همبند
6. لازم به ذکر است زنان بیش از مردان به فلج معده مبتلا می‌شوند.
7. داروهایی که سرعت تخلیه معده را کم می‌کنند؛ مثل داروهای مسکن
8. بیماری مربوط به سیستم عصبی مثل پارکینسون یا مولتیپل اسکلروزیس

پیشگیری:

• الکل مصرف نشود.
• آب و مایعات بیشتری مصرف کنید.
• قبل از بلعیدن غذا آن را خوب بجوید.
• افراد دیابتی قند خون خود کنترل کنند.
• بهتر است غذاهای آب پز و رقیق مصرف کنید.
• نوشیدنی های گازدار در وعده های غذایی مصرف نکنید.
• سعی کنید غذاهای نرم و مایع که راحت تر هضم می شوند را مصرف کنید.
• غذاهای با فیبر بالا که راحت تر هضم می شوند را جایگزین غذاهای پرچرب یا موادی که دیر هضم می شوند کنید.
• به جای سه وعده غذا در روز، سعی کنید، وعده های غذایی کوچکتر را انتخاب کنید تا معده راحت تر بتواند آنها را تخلیه کند.

عوارض احتمالی:

1. سوء تغذیه
2. کم آبی شدید
3. نوسان قند خون
4. رفلاکس اسید معده
5. کاهش کیفیت زندگی

تشخیص:

1. در ابتدا متخصص گوارش سابقه پزشکی و بیماری‌های زمینه‌ایی را بررسی می‌کند، پس از آن برای تایید نهایی و رد سایر احتمالات پزشکی در کنار آزمایش خون، احتمالا از تست‌های زیر نیز استفاده خواهد کرد:
2. سونوگرافی: در این آزمایش با استفاده از اشعه ایکس تصاویری از وضعیت اندام‌های گوارشی در اختیار پزشک قرار می‌گیرد.
3. اسمارت پیل: در این تکنیک از قرص‌های کپسولی استفاده می‌شود. این قرص‌ها توانایی ردیابی غذا در دستگاه گوارش را دارند.
4. تست تنفسی کربن (آزمایش اوره آز تنفسی): از این تست برای بررسی تولید دی اکسید کربن از طریق دستگاه گوارش استفاده می‌شود.
5. آزمایش سینتی گرافی تخلیه معده: در این تست از بیمار درخواست می‌شود تا همراه غذا کمی مواد رادیواکتیو بی‌ضرر بخورد. سپس با استفاده از اسکن، وضعیت اندام‌های درونی بررسی می‌شود. در این آزمایش نحوه هضم و تخلیه غذا از معده ارزیابی خواهد شد.
6. آندوسکوپی اندام‌های فوقانی دستگاه گوارش: در این تکنیک لوله منعطفی بنام آندوسکوپ که در انتهای آن دوربین قرار دارد از طریق گلو وارد مری و معده می‌شود. دوربین تصاویر واضحی را بر روی مانیتور نشان می‌دهد. با استفاده از این روش شرایطی مانند انسداد معده به خوبی تشخیص داده می‌شوند.

درمان طب نوین:

• راهی برای درمان قطعی فلج معده وجود ندارد، اما این به آن معنا نیست که تسلیم این بیماری شوید. با رعایت توصیه‌های پزشکی و داشتن سبک زندگی سالم می‌توانید بیماری و عوارض آن را کنترل کنید. درمان می‌تواند شامل گزینه‌های زیر باشد:
• دارو درمانی: دارو برای فلج معده با توجه به شرایط بیمار می‌تواند یکی از موارد باشد: دومپریدون، این داور باعث انقباض عضلات معده می‌شود و باید قبل از غذا مصرف شود. اریترومایسین: این داور نوعی آنتی‌بیوتیک است که در انقباض معده هم موثر است. آنتی‌امتیک: این داروها برای کنترل تهوع، تجویز می‌شوند.
• جراحی: اگر بیماری به دارو‌ها پاسخ مثبت ندهد، با استفاده از جراحی یک محرک الکتریکی(GES) که دارای باتری است، در زیر پوست شکم کاشته می‌شود. پالس‌های الکتریکی دستگاه،‌ عضلات معده را تحریک می‌کنند.
• تغییر رژیم غذایی: برای درمان خانگی فلج معده توصیه می‌شود تا از غذاهایی استفاده شود که هضم راحت‌تری دارند. ممکن است متخصص تغذیه پیشنهادات زیر را ارائه دهد: وعده غذایی روزانه خود را به ۴ تا ۶ وعده افزایش دهید. از مایعات پر کالری استفاده کنید. به سراغ غذاهای پرچرب نروید. نوشیدن الکل و نوشابه‌های گازدار را محدود و حتی قطع کنید. سعی کنید مولتی ویتامین مصرف کنید. از مصرف برخی گوشت‌ها و لبنیات خودداری کنید. بهتر است سبزیجات و میوه‌های را بپزید. به این ترتیب فیبر آنها کاهش پیدا می‌کند. بعد از غذا خوردن بلافاصله دراز نکشید و نخوابید.
• لوله تغذیه: لوله تغذیه به شکل‌های موقت بصورت دائمی و موقت مورد استفاده قرار می‌گیرد. در موارد شدید گاستروپارزی پزشک متخصص این شیوه درمان را پیشنهاد می‌کند. نوع موقت آن به نام لوله نازوژژونال است که از طریق بینی وارد دستگاه گوارش می‌شود. این لوله غذا را مستقیماً به سمت روده کوچک هدایت می‌کند. گاهی اوقات نیز لوله تغذیه (ژژنوستومی) از طریق برش شکم وارد روده می‌شود.
• بوتاکس: تزریق بوتاکس به دریچه‌ایی که بین معده و روده کوچک قرار دارد، می‌تواند به درمان بیماری فلج معده کمک کند. بوتاکس باعث فلج شدن این دریچه می‌شود و در نتیجه برای مدت زمان بیشتری باز می‌ماند. به این ترتیب زمان بیشتری برای تخلیه معده وجود خواهد داشت.

درمان طب سنتی:

• هر لقمه غذا را 32 بار بجوید.
• یک پر نمک دریا قبل و بعد از غذا میل کنید.
• بلافاصله بعد از هر وعده غذا یک استکان عرق مخلصه میل کنید.
• از مصرف فرآورده های کارخانه ای و همچنین لبنیات خصوصاً لبنیات پاستوریزه پرهیز کنید.
• شبی یک لیوان عرق نعناع + یک قاشق غذاخوری عسل ده دقیقه با شعله کم حرارت ببیند سپس با عسل شیرین کنید و جرعه جرعه نیم ساعت قبل از خواب میل کنید.

داروها:

• امپرازول
• پنتاپرازول
• فاموتیدین
• دومپریدون
• متوکلوپرامید
• اریترومایسین

فعالیت:

• روزی نیم ساعت فعالیت مناسب بدنی داشته باشید و از انجام فعالیت های شدید بدنی پرهیز کنید.

رژیم غذایی:

• از مصرف فرآورده های کارخانه ای خصوصاً لبنیات پرهیز کنید.