کیست گانگلیون: عبارت است از  گانگلیون یا کیست سینوویال مچ دست شایعترین توده یا تومور خوش خیم دست است. منشأ این توده از کپسول مفصلی مچ دست و گاهی اوقات از غلاف سینوویال تاندون می باشد. در درون کیست های گانگلیونی، مایعی زرد رنگ، ژلاتیتی و چسبناک وجود دارد. گانگلیون های کف دست معمولاً سفت و دردناک هستند.

علائم:

1. احساس ضعف و ناراحتی در دست است.
2. کیست ممکن است مدتی محو شده و پس از مدتی دوباره عود کند. در بسیاری اوقات بیماری حتی بدون درمان پس از چند سال محو می شود.
3. وجود یک توده برجسته در پشت مچ دست است. این توده سطحی نرم و گرد و یکنواخت دارد. گاهی اوقات توده نرم بوده ولی در اکثر موارد سفت است.
4. کیست های گانگلیونی ممکن است به مرور زمان بزرگتر یا کوچکتر شده و یا حتی محو شود. پس اندازه آن متغیر است. معمولاً در هنگامی که بیمار فعالیت های زیادی را با مچ دست انجام می دهد کیست بزرگ تر می شود.
5. توده ممکن است دردناک باشد و در مواردی درد بیمار تظاهر بیشتری از برجسته بودن آن دارد. از دیگر علائم گانگلیون فشار آن به اعصاب مچ دست است. این فشار می تواند موجب فلج عصب و بروز علائمی مانند بی حسی یا گزگز کند.
6. شایعترین محل گانگلیون پشت مچ دست است. دومین محل شایع قدام (جلو) مچ دست نزدیک شریان رادیال است و سومین محل شایع گانگلیون در قدام و قاعده انگشتان دست می باشد. گانگلیون های خلف (پشت) دست معمولاً ثابت، نرم و گرد می باشند.

علت:

• علت بروز این توده به روشنی مشخص نشده است با این حال ممکن است ضربات مکرر واره به مچ یا حرکات مکرر و یکنواخت مچ دست موجب این بیماری شود. به این توده غلیظک هم می گویند.

عوامل افزایش دهنده خطر:

1. جنسیت: احتمال بروز کیست های گانگلیون در زنان، معمولاً سه برابر مردان می باشد.
2. سن:کیست های گانگلیون در بیشتر افراد، در اوایل و یا اواسط بزرگسالی (بین ۲۰ تا ۵۰ سالگی) به وجود می آید.
3. آسیب مفصلی:برخی پزشکان معتقدند آسیب مفصلی (از جمله التهاب تاندون ناشی از استفاده بیش از حد از مچ دست) می تواند منجر به ایجاد کیست گانگلیون شود. البته تحقیقات هنوز این نظریه را اثبات نکرده است.
4. آرتروز:ابتلا به آرتروز احتمال بروز کیست های گانگلیون را افزایش می دهد. افراد مبتلا به آرتروز معمولاً در نزدیکی نوک انگشتان خود (در محل مفصل مجاور ناخن) به کیست دچار می شوند. اما داشتن کیست گانگلیون روی انگشت، به معنای ابتلا به آرتروز نیست.

تشخیص:

1. پزشک هنگام معاینه فیزیکی، ممکن است به کیست فشار آورده تا میزان حساسیت یا احساس ناراحتی بیمار را بسنجد. همچنین ممکن است با استفاده از یک چراغ قوه کیست را معاینه کند تا مشخص شود که این کیست، یک توده جامد است و یا از مایع پر شده است. همچنین ممکن است پزشک، آزمایشات تصویربرداری مانند عکسبرداری با اشعه ایکس، سونوگرافی و یا MRI را برای رد کردن وجود سایر بیماری ها از جمله آرتروز یا تومور توصیه کند MRI و سونوگرافی همچنین می توانند به تشخیص کیست های نامشهود (نهفته) نیز کمک کنند. تشخیص کیست های گانگلیون ممکن است با انجام آسپیراسیون، قطعی شود. آسپیراسیون، فرآیندی است که در آن پزشک از یک سرنگ برای بیرون کشیدن (آسپیراسیون) مایع از کیست استفاده می کند. مایع درون کیست گانگلیون، غلیظ و شفاف یا نیمه شفاف می باشد. همچنین توده های مرتبط با کیست گانگلیون را می توان با موارد زیر تشخیص داد:
2. محل:کیست های گانگلیونی اغلب در امتداد تاندون ها یا مفاصل دست به خصوص مچ دست ایجاد می شوند. مچ پا و سایر مفاصل بدن نیز جز محل هایی است که این کیست ها به وفور مشاهده می شوند.
3. شکل و اندازه:کیست های گانگلیونی گرد یا بیضی شکل هستند و معمولاً کمتر از یک اینچ (2.5 سانتی متر) قطر دارند. بعضی از این کیست ها به قدری کوچک هستند که نمی توان وجود آن را حس کرد. اندازه کیست می تواند متغیر باشد و اغلب با حرکت دادن مفصل، اندازه آن بزرگتر می شود.
4. درد: کیست های گانگلیون معمولاً بدون درد هستند،اما اگر کیست به عصب فشار بیاورد، حتی اگر کیست خیلی کوچک باشد و یک توده قابل توجه نباشد، می تواند باعث درد، گزگز، بی حسی یا ضعف عضلانی در آن ناحیه شود.

درمان طب نوین:

• اگر کیست گانگلیون باعث درد و اختلال در فعالیت های روزمره نمی شود، ممکن است به درمان نیازی نداشته باشد و خود به خود برطرف شود. اما اگر کیست منجر به درد و یا اختلال در حرکت مفصل شود، پزشک ممکن است موارد زیر را توصیه کند:
• عدم تحرک: از آنجا که فعالیت می تواند باعث بزرگ تر شدن کیست های گانگلیون شود، بی حرکت نگه داشتن موقت ناحیه با یک آتل و یا بستن آن، می تواند کمک کننده باشد. با کوچک شدن کیست، فشار بر روی اعصاب کاهش پیدا کرده و در نتیجه باعث تسکین درد می شود. استفاده طولانی مدت از آتل، منجر به ضعیف شدن عضلات مجاور شده و باید از آن اجتناب شود.
• عمل جراحی:در صورتی که روش های دیگر موثر واقع نشود، عمل جراحی می تواند یک راه حل باشد. طی عمل، پزشک کیست و ساقه ای که آن را به مفصل یا تاندون متصل می کند، برمی دارد. عمل جراحی به ندرت ممکن است باعث آسیب به اعصاب و عروق خونی اطراف ناحیه و یا تاندون ها شود. همچنین ممکن است کیست پس از عمل جراحی عود کند.
• اصلاح کفش:پوشیدن کفش هایی که به کیست فشار وارد نمی کنند یا باعث تحریک نمی شوند، توصیه می شود. علاوه بر این، قرار دادن یک پد در داخل کفش ممکن است به کاهش فشار علیه کیست کمک کند.
• آسپیراسیون و تزریق:در اینجا پزشک از یک سرنگ برای تخلیه مایع درون کیست استفاده می کند و سپس تزریق داروی استروئیدی به داخل توده را انجام می دهد. اگرچه این رویکرد در برخی موارد موفقیت آمیز است، اما در بسیاری موارد دیگر، کیست باز می گردد.

درمان طب سنتی:

• اطراف کیست زالو بیاندازید.
• یک قاشق غذاخوری تباشیر هندی آسیاب شده را با آب عسل میل کنید.
• یک قاشق غذاخوری تباشیر هندی آسیاب شده را با تخم کتان و سرکه را روی کیست ضماد کنید.

فعالیت:

• اگر دچار درد، گزگز و بی حسی عضو هستید، از انجام هرگونه فعالیت آن عضو پرهیز کنید.

رژیم غذایی:

• از مصرف فرآورده های کارخانه ای، لبنیات پاستوریزه، غذاهای گرم و سرد بدون مصلح غذایی پرهیز کنید.

نکته:

• محل ایجاد کیست های گانگلیون: کیست های گانگلیون معمولاً بر روی مفاصل خاصی ایجاد می شوند. استفاده از مفصل مجاور کیست ممکن است تورم آن را افزایش داده و باعث احساس ناراحتی بیشتری شود. کیست های گانگلیون معمولاً در محل های زیر ایجاد می شوند: مچ دست:بر روی مچ دست یا پشت آن، انگشتان: در مجاورت مفاصل انگشت (نزدیک کف دست یا درست کنار ناخن)، پا: نزدیک مچ پا و یا انگشتان پا. این کیست ها می تواند به دلیل آسیب، ضربه و یا استفاده بیش از حد از مفاصل ایجاد شود، اما معمولاً علت آن ناشناخته است. کیست های گانگلیون اغلب در زنان و افرادی که به طور مکرر به مچ دست خود فشار می آورند (مانند ژیمناست ها) بروز پیدا می کند.