کیست بیکر (کیست پوپلیته، برجستگی پشت زانو): عبارت است از کیست بیکر یک برآمدگی در پشت زانو است که درون آن با مایعی پر شده است. کیست بیکر زانو موجب محدودیت حرکتی زانو و گرفتگی آن میشود و ممکن است در هنگام خم کردن و راست کردن زانو، دردناک باشد. معمولاً این کیست زانو بر اثر وجود مشکلی در زانو، مانند آرتروز یا آسیب غضروفی، ایجاد میشود. درمان مشکل زمینهای میتواند مشکل کیست بیکر زانو را نیز برطرف کند. هرچند کیست بیکر موجب هیچ عوارض بلند مدتی نمیشود، اما برای بیمار بسیار آزار دهنده است.
علائم:
- کیست بیکر ممکن است دردناک نباشد و در برخی موارد ممکن است شخص اصلاً متوجه وجود کیست نشود. اما در صورتی کهعلائم کیست بیکر بروز کنند، شامل موارد زیر میشوند:
- پارگی کیست
- درد خفیف تا شدید
- کبودی زانو و ساق پا
- برآمدگی در پشت زانو
- محدودیت حرکتی زانو
- خشکی و بی حرکتی زانو
علت:
- مایع سینوویال یا مایع مفصلی: ازعلت کیست بیکر زانو میتوان گفت مایع سینوویال یا مایع مفصلی، مایعی است که در حالت عادی بصورت لایهای، سطح داخلی کپسول مفصلی را پوشانده است. گاهی اوقات سلولهای سینوویال در زانو، مقدار زیادی از این مایع را تولید میکنند که باعث ایجاد فشار زیاد در کپسول مفصلی میشود. این فشار علت ورم پشت زانو میشود. این تورم شدید موجب تشکیل کیست در پشت زانو میشود.
- آسیب دیدگی زانو: از آنجایی که زانو، یک مفصل بسیار پیچیده است، به آسانی دچار آسیبدیدگی میشود. این آسیبدیدگیها میتوانند موجب التهاب زانو و تشکیل کیست در پشت زانو شوند. علاوه بر مایع سینوویال، لختههای خون نیز میتواند باعث کبودی و تورم در پشت زانو و پشت ساق پا شود. بسیار مهم است که پزشک شما برایدرمان ورم پشت زانو برآمدگی پشت زانو را معاینه کند و بررسی کند که این برآمدگی ناشی از کیست حاوی مایع است یا لختهی خون.
عوامل افزایش دهنده خطر:
- سن
- بی تحرکی
- استفاده بیش از حد از عضو
- مصرف فرآورد های کارخانه ای و لبنیات بدون مصلح
پیشگیری:
- برای پیشگیری از بروز مجدد کیست بیکر، درمان علت زمینهای آن اهمیت بالایی دارد. به عنوان یک قانون کلی، در صورتی که علت زمینهای ایجاد کننده کیست بیکر درمان شود، حتی در صورت عدم درمان کیست بیکر، این عارضه به خودی خود برطرف خواهد شد. لازم است پزشک شما را به خوبی معاینه کند و به علت زمینهای بروز کیست بیکر پی ببرد و در صورت تشخیص آسیب دیدگی غضروف زانو، ممکن است ترمیم یا بیرون آوردن غضروف آسیبدیده را تجویز کند.
عواقب مورد انتظار:
- کیست بیکر موجب آسیبهای بلند مدت و مزمن زانو نمیشود، اما میتواند برای بیمار بسیار آزار دهنده و ناراحتکننده باشد. علائم ناشی از کیست بیکر ممکن است به صورت گاه گاه بروز کنند. در اغلب موارد، این مشکل با گذشت زمان و یا به کمک جراحی برطرف میشود. بروز ناتوانی یا عوارض جدی ناشی از کیست بیکر بسیار نادر است.
عوارض احتمالی:
- درد شدید
- تورم مزمن و بلند مدت زانو
- عوارض همراه با آسیب مربوطه به زانو مانند پارگی غضروف میانی زانو
تشخیص:
- انجام معاینات بالینی و گرفتن شرح حال از بیمار: پزشک در ابتدا زانوی شما را معاینه فیزیکی میکند تا برآمدگی پشت زانو را با دست لمس کند. در صورتی که اندازه کیست کوچک باشد، پزشک، زانوی آسیبدیده را با زانوی سالم مقایسه میکند و دامنهی حرکتی زانو را بررسی میکند. در صورتی که کیست با سرعت زیادی در حال رشد است یا موجب درد شدید یا تب شده است، پزشک انجام آزمایشات بیشتری را تجویز میکند. با انجام این آزمایشات میتوان بررسی کرد که عوامل دیگری مانند تومور، موجب این برآمدگی شدهاند یا خیر.
- انجام آزمایشات تصویر برداری: این آزمایشات غیر تهاجمی عبارتند از عکسبرداری با MRI یا اولتراسوند (سونوگرافی). هرچند تصاویر رادیوگرافی (اشعه ایکس) نمیتوانند وجود کیست را نشان بدهند، اما ممکن است برای بررسی التهاب یا آرتروز زانو، انجام رادیوگرافی نیز تجویز شود. تصاویر MRI میتوانند کیست را به وضوح نشان دهند و همچنین وجود هرگونه آسیب غضروفی را نیز آشکار کنند. کیست بیکر معمولاً در تصاویر MRI زانو که ممکن است به هر دلیل دیگری انجام شوند، تشخیص داده میشود. مزیت فوقالعادهی عکسهای MRI در وضوح بالای تصاویر بافتهای نرم داخلی و همچنین قابلیت تصویربرداری چند بعدی است، که به موجب آن میتوان ترکیب بندی عناصر تشکیلدهندهی کیست را تشخیص داد.
درمان طب نوین:
- کیست بیکر معمولاً به درمان نیاز ندارد و به خودی خود برطرف میشود. اما در صورتی که تورم ناشی از کیست بیکر بسیار بزرگ و موجب درد شود، پزشک شما یکی از روشهای درمانی زیر را تجویز میکند:
- بیرون کشیدن مایع درون کیست: ممکن است پزشک، با استفاده از تصاویر اولتراسوند، سر سوزنی را به داخل کیست هدایت کند و سپس مایع درون کیست را بیرون بکشد.
- فیزیوتراپی: انجام تمرینات سبک زانو به صورت منظم، میتواند دامنه حرکتی و قدرت عضلات اطراف زانو را افزایش دهد. میتوان برای تسکین درد شدید زانو از کمک عصا استفاده کرد. شما همچنین میتواند با استفاده از بانداژ کشی و قرار دادن کمپرس سرد، درد زانوی خود را تسکین دهید.
- طب سوزنی: کیست بیکر یک عارضه خطرناک و جدی نیست و عموماً به خودیخود برطرف میشود و به همین علت انجام طب سوزنی برای تسکین درد ناشی از کیست بیکر، وضعیت کیست را بدتر نخواهد کرد. انجام طب سوزنی برای تسکین درد ناشی از کیست بیکر میتواند بسیار مفید باشد، چرا که یافتههای بسیاری که در مورد کارایی طبسوزنی به دست آمده است، تأثیر این روش درمانی در تسکین درد و بسیاری مشکلات دیگر را به اثبات رسانده است.
- استراحت: استراحت کردن برای درمان کیست بیکر مهم است. از انجام دادن فعالیتهایی که موجب بدتر شدن وضعیت شما میشود، خودداری کنید. سعی کنید در صورت امکان تمرینات ورزشی خود را تغییر دهید به عنوان مثال به جای دویدن، دچرخه سواری یا شنا انجام دهید یا از دستگاه الپتیکال استفاده کنید. در این صورت احتمال دارد که پس از مدتی علائم کیست بیکر به خودیخود برطرف شوند. در کودکان، این عارضه معمولاً به یکباره برطرف میشود، در غیر اینصورت انجام جراحی تجویز خواهد شد. البته جراحی کیست بیکر با احتمال ۴۰ درصدی بازگشت دوباره کیست همراه است.
- استفاده از زانوبند طبی: سعی کنید از یک زانو بند کشی تنگ که کمی به زانو فشار میآورد، استفاده کنید تا از میزان تورم زانو بکاهید. در صورتی که علائم ناشی از کیست بیکر به خودی خود برطرف نشدند به پزشک مراجعه کنید تا زانوی شما را معاینه کند و علت اصلی بروز کیست را تشخیص دهد.
- تزریق کورتیزون (استروئید): گاهی اوقات بعد از بیرون کشیدن مایع درون کیست، برای کاهشدرد پشت زانو و التهاب زانو، داروی کورتیزون (استروئید) در زانو تزریق میشود. البته این کار نمیتواند از بازگشت مجدد کیست جلوگیری کند.
- جراحی: در صورتی که شما مبتلا به آرتروز زانو باشید، ممکن است حتی با درمان علت زمینهای کیست بیکر، همچنان کیست سرجایش باقی بماند و از بین نرود. در صورتی که این کیست موجب درد زانو شده و محدوده حرکتی زانو را کاهش داده است، ممکن است پزشک شما، انجام جراحی را تجویز کند. در صورتی که زانوی شما به علت حادثه یا ابتلا به آرتروز زانو، به شدت آسیب دیده است، ممکن است انجام جراحی برای ترمیم آن ضروری باشد. برداشتن کیست بیکر با جراحی کار سادهای نیست، چرا که کیست بیکر بر خلاف سایر کیستها، دارای لایه پوشاننده نیست. برای جراحی کیست بیکر، معمولاً از تکنیک جراحی بسته به نام آرتروسکوپی استفاده میشود. در این روش، جراح از وسیلهای به نام آرتروسکوپ استفاده میکند که به شکل یک لوله باریک است و آن را در داخل زانو هدایت میکند. جراح با استفاده از وسایل جراحی بسیار ریزی که درون آرتروسکوپ قرار دارند، عمل جراحی را انجام میدهد.
درمان طب سنتی:
- مالیدن روغن سیاهدانه مداوم (بین 40 الی 80 روز).
- در موارد پیشرفته جراحی تنها راه درمان خواهد بود.
- روی موضع زالو بیندازیدحجامت موضعی انجام دهید.
- پودر تخم کتان را با سرکه روی موضع کیست ضماد کنید.
- یک قاشق غذاخوری تباشیر هندی آسیاب شده را با آب عسل میل کنید.
- روی خود کیست را بادکش و حجامت می کنیم و اگر روی کیست باز شد با عسل پر می کنیم.
- یک قاشق غذاخوری تباشیر هندی آسیاب شده را با تخم کتان و سرکه را روی کیست ضماد کنید.
داروها:
- مورفین
- ناپروکسن
- استامینوفن
- دیکلوفناک
- سلکوکسیب
فعالیت های بدنی:
- برای کمک به ریکاوری و بهبودی کیست بیکر میتوان به روشهای مختلفی موجب کشش عضلات همسترینگ شد. در ادامه با سه مورد از بهترین حرکات مناسب برای این منظور آشنا میشویم که بهترین نتایج را به دنبال دارند و انجام آنها بسیار ساده است:
- کشش همسترینگ در حالت ایستاده
- کشش همسترینگ در حالت خوابیده
- کشش همسترینگ در حالت نشسته
رژیم غذایی:
- از غذاهایی با طبع سرد بدون مصلح پرهیز کنید و در عوض از غذاهایی با طبع گرم بیشتر استفاده کنید.