کوچکی بیضه: عبارت است از بیضه‌ها از جمله غده‌های مهم بدن مردان است که وظیفه‌ی تولید و ذخیره اسپرم و همچنین ترشح هورمون‌هایی نظیر تستوسترون را بر عهده دارد. این بخش از اندام مردان که خارج از بدن و درون کیسه‌ای به نام کیسه بیضه در پشت آلت تناسلی قرار گرفته، گاهی شروع به کوچک شدن می‌کند که به (آتروفی بیضه) معروف است و در اثر عوامل و دلایل گوناگونی به وجود می‌آید. از جمله علت کوچک شدن بیضه‌ مردان، ویژگی‌های ژنتیکی، کهولت سن، بیماری، عفونت، شرایط خاص پزشکی، ضربه و تماس با برخی مواد سمی است. درمان کوچک شدن بیضه در مردان را باید جدی گرفت؛ زیرا می تواند بر روی کمیت و کیفیت اسپرم تولیدی اثر گذاشته و منجر به ناباروری در مردان گردد. کوچک شدن بیضه‌ها، تغییراتی نظیر کاهش سطح تستوسترون بدن را به دنبال دارد که باعث کاهش توده عضلانی و پایین آمدن میزان میل جنسی می‌شود. این مشکل می‌تواند به دلیل تروما یا آسیب شدید به بیضه‌ها، برخی بیماری‌های مقاربتی همچون سفلیس و سوزاک، ابتلا به سل، اوریون، بروز عفونت‌های ویروسی در بیضه‌ها و … به وجود آید.

علائم:

1. کوچک شدن بیضه‌ها یا آتروفی بیضه (testicular atrophy) به‌عنوان یک اختلال مردانه، با علائم و نشانه‌هایی همراه است که با افزایش سن نیز شدت می‌یابد. ازجمله علائم آتروفی بیضه باید به موارد زیر اشاره کرد:
2. علائم قبل از بلوغ: شامل بزرگ شدن آلت تناسلی، عدم رشد مو در صورت، تب و حالت تهوع، التهاب پروستات و عدم رویش مو در ناحیه ژنیتال.
3. علائم بعد از بلوغ:شامل کاهش یا توقف رشد مو در ناحیه ژنیتال و صورت، کاهش میل جنسی، حالت تهوع، تب، نرم شدن بیش‌ از حد بیضه‌ها، بروز مشکلات ناباروری و همچنین کاهش توده عضلانی.

علت:

• تغییر کردن اندازه بیضه‌ها یک امر نسبتاً طبیعی و رایج در بسیاری از مردان است و علل مختلفی موجب این اتفاق می‌شود. در صورتی‌ کهعلت کوچک شدن بیضه افزایش سن یا عوامل طبیعی دیگر باشد؛ این اتفاق به‌صورت آهسته و آرام‌آرام رخ می‌دهد و مشکلی هم برای سلامتی فرد به وجود نمی‌آورد. از جمله دلایل کوچک شدن موقت بیضه‌ها هم باید کاهش دما و سرد شدن آن‌ها مانند قرارگیری در معرض هوای سرد یا آب سرد را نام برد. به عبارتی، خنک شدن بیضه‌ها با جمع شدن عضله کروماتر همراه است که به نام «انقباض کرماستریک» شناخته می‌‌شود. عوامل دیگری سبب کوچک شدن بیضه ها به صورت دائم می شود؛ این عوامل عبارتند از:
• واریکوسل
• مصرف الکل
• عفونت بیضه
• سرطان بیضه
• بالا رفتن سن
• اختلالات خواب
• پیچ خوردن بیضه
• بیضه نزول نکرده
• مصرف استروئیدها
• هیپوگنادیسم مردانه
• بیماری های مختلف
• درمان های تستوسترون
• آسیب رسیدن به بیضه‌ ها

پیشگیری:

• ساعات خواب را تنظیم کنید.
• از مشروبات الکلی استفاده نکنید.
• از نوشیدن قهوه در شب که سبب اختلال در خواب شود پرهیز کنید.
• ورزش کنید، ورزش کردن سبب می‌شود نگرانی واسترس از شما دور شود.
• در روابط جنسی ازکاندوم استفاده کنید تا از بروز عفونت‌های منتقله جنسی پیشگیری کنید.
• یکی از بهترین راه‌های جلوگیری از بروز آتروفی یا تشخیص زودهنگام کوچک بودن بیضه‌ها، بررسی و معاینه بیضه نوزادان پسر از بدو تولد توسط پزشک اطفال است. با این کار می‌توان هرگونه مشکلی در بیضه‌های نوزاد را شناسایی کرد و ضمن درمان به‌ موقع در همان زمان، از خطرات احتمالی نظیر عقیم شدن و ناباروری در آینده جلوگیری نمود. امروزه حتی می‌توان اندازه بیضه‌های نوزاد و تغییرات آن را پیش از تولد، با کمک سونوگرافی تعیین کرد.

عوارض احتمالی:

1. کاهش کیفیت و کمیت اسپرم: کوچک بودن بیضه ها باعث کاهش تعداد، تحرک و کیفیت اسپرم می شود و پایین بودن کیفیت و کمیت اسپرم تأثیر مستقیمی بر بروز اختلالات ناباروری دارد.
2. عدم تعادل هورمون ها: کوچک بودن بیضه ها سبب بر هم خوردن تعادل هورمون ها بویژه تستوسترون می شود.کاهش تستوسترون باعث می شود بدن توانایی کنترل میزان استروژن تولیدی بدن را نداشته باشد که این موضوع سبب افزایش ویژگی های زنانه در مرد می شود. از جمله علائم کاهش تستوسترون در بدن شامل ناباروری، مشکلات نعوظ و پروستات، خطر سکته مغزی، رشد چربی در ناحیه سینه و … می شود. همچنین از دیگر اثرات کوچک بودن بیضه مواردی نظیر کمبود انرژی، ناباروری، افزایش وزن، تحلیل رفتن توده عضلانی، کاهش میل جنسی و … می باشد.

تشخیص:

1. فرد بعد از بروز نشانه‌های کوچک شدن بیضه‌ها مانند درد، تورم به پزشک مراجعه می‌کند. اولین اقدام پزشکان برای تشخیص علت کوچک شدن بیضه‌ها گرفتن شرح حال از بیمار است. شرح حال بیمار که به پزشک برای تشخیص کمک می‌کند شامل موارد زیر است. مدت زمان بروز علائم کوچک شدن بیضه‌ها، بیماری‌هایی که فرد به آن مبتلا است، سن بیمار، سبک زندگی فرد مثل عادت‌های غذایی او، داروهایی که فرد مصرف می‌کند، تاریخچه‌ی جنسی بیمار و بیماری‌های جنسی که احتمالاً قبلاً به آن مبتلا بوده است. بعد از این مرحله معاینه‌ی فیزیکی باید انجام شود و میزان سفتی یا اندازه‌ی بیضه‌ها و شکل آن مورد بررسی پزشک قرار بگیرد. و در نهایت برای تشخیص دقیق‌تر مشکل باید آزمایش‌های زیر انجام شود:
2. آزمایش کامل خون
3. سونوگرافی از بیضه‌ها
4. آزمایش تعیین میزان سطح تستوسترون

درمان طب نوین:

• درمان کوچک شدن بیضه‌ها بستگی به علت ایجاد آن و پیشرفت عارضه دارد.
• دارو: در مواردی که علت کوچک شدن بیضه‌ها عفونت باشد درمان با آنتی بیوتیک عفونت را از بین می‌برد و روند کوچک شدن بیضه را متوقف می‌کند.
• جراحی: درمان واریکوسل با جراحی یک اقدام برای درمان کوچک شدن بیضه‌ها است. در این روش پزشکان رگ یا رگ‌های کوچک شده را ترمیم می‌کنند و با این روش خون‌رسانی به بیضه افزایش می‌یابد و تولید اسپرم بیشتر می‌شود. در این حالت کوچک شدن بیضه‌ها نیز رفع می‌شود. البته در مواردی جراحی واریکوسل خود سبب کوچک شدن بیضه‌ها می‌شود. اگر کوچک شدن بیضه به علت پیچ خوردگی بیضه باشد جراحی اقدام مناسب درمانی برای معالجه‌ی فرد است. البته این جراحی این اقدام اورژانسی برای رفع مشکل بیمار است.

درمان طب سنتی:

• برای درمان کوچک شدن بیضه به علت بالا قرار گرفتن (اکتوپی بیضه) پس از پایین کشیدن آن به وسیله عمل جراحی، مرتب به حمام گرم بروید و آب جوشانده مخلوط اکلیل کوهی، بابونه شیرازی، تخم کتان و سبوس گندم را در تشت یا لگنی بریزید و مدتی در آن بنشینید.
• اگر بیضه کوچک بوده یا کوچک شده است، برای رشد و بزرگتر شدن آن بابونه شیرازی، اکلیل کوهی، شنبلیله و مرزنجوش را نرم بسایید، بعد با مقداری انقوزه، روغن زیتون، زهره گاو و عسل مخلوط کنید و هر شب بر بیضه ضماد گذاريد. همچنین باید از داروهای مقوی باء، استفاده کنید.

داروها:

• متناسب با شرایط و حالات بیمار دارو تجویز می شود.

فعالیت:

• تا زمان بهبودی کامل از انجام هرگونه فعالیت شدید بدنی پرهیز کنید.

رژیم غذایی:

• از مصرف فرآورده های کارخان های، لبنیات پاستوریزه و غذاهای گرم و سرد بدون مصلح غذایی پرهیز کنید.

نکته:

• غدد تناسلی مرد عبارت است از: بیضه ها، از نظر پزشکی غدد بیضه دارای خاصیت مختلط غدد درون ریز و غدد بیرون ریز می باشد که ترشحات بیرون ریز بیضه به نام نطفه، یا اسپرماتوزویید است و عامل باروری می باشد. ترشحات درون ریز بیضه ایجاد کننده کلیه صفات مردانه می باشد، از قبیل: تمایلات جنسی، قدرت عضلانی، روییدن ریش و سبیل، خشونت صدا، قهرمانی و حادثه جویی که همگی مدیون اثرات هورمون های درون ریز بیضه ها است. برای پی بردن به چگونگی این اثرات شما یک خروس زیبایی را با یال و دم رنگین، تاج و ریش سرخ فام، چشم های نافذ و براق، اندام آراسته، سینه سپر و حرکات زیبای او در جمع مرغان را در نظر بگیرید، مشاهده خواهید کرد که این خروس دقیقه ای آرام و ساکت نیست، آواز می خواند، نخوت و قدرت خود را نشان می دهد، تمام معشوقه های خود را (مرغان را) راضی نگه می دارد و حتی با کمال بزرگواری دانه های خود را به آنان واگذار می کند و اگر خروس دیگری در خیل و گروه مرغان که در تحت سرپرستی او هستند داخل شود تا پای جان با او به زدوخورد می پردازد. کافی است که این قهرمان خوشبخت، این موجود جسور و حسود را به وسیله ای خسته کردن از ترشحات بیضه ها محروم کنید. پس از یکی دو روز که از عمل اخته او گذشت به سراغش بروید، اثری از جنب و جوش سابق را در او نمی بینید. تاج قرمز و زیبایش پریده رنگ و کوچک شده، برق های چشمانش از بین رفته، صدای آوازش دیگر به گوش نمی رسد، رغبتی به آمیزش با مرغان ندارد، ترسو و گوشه گیر شده است، خلاصه قیافه زنانه یک مرغ را پیدا می کند و حتی در پاره ای از موارد مایل است که مورد حمایت و تحت سرپرستی یک خروس دیگر قرار گیرد. با توجه به مطالب فوق نقش حیاتی هورمون های درون ریز غدد تناسلی مسلم می شود. بیضه: تعداد بیضه دو عدد است و جای آن زیر آلت تناسلی مردانه، یکی در سمت راست و دیگری در سمت چپ است و هر یک داخل کیسه بیضه، قرار دارند و توسط ماهیچه های صاف دار توس و طناب اسپرماتیک که شامل مجرای منیبر و شریان بیضه می باشند، آویخته شده اند. بیضه چپ تقریباً 1 سانتیمتر پایین تر از بیضه راست است. هر بیضه به طور متوسط ۴ تا ۵ سانتیمتر طول، 5/2 سانتی متر عرض دارد و ۳ سانتیمتر قطر قدامی خلفی آن است و ۱۰ تا ۱۴ گرم هم وزن دارد. فضای داخل بیضه تقریباً به ۲۵۰ لوبول تقسیم می شود. هر لوبول محتوی ۱ تا ۳ عدد لوله منی زا است که هر لوله منی زا از یک قسمت بسیار باریک و خمدار به نام لوله های پیچدار تشکیل شده است که در آخر به لوله های راست منتهی می شود. سلول های جدار همین لوله ها است که اسپرماتوزوئید را تولید می کنند.
• اندازه طبیعی بیضه ها: معمولاً اندازه‌های نرمال بیضه‌ها شامل طول متوسط 4.6 سانتی‌متر در محدوده 3.6 الی 5.5، عرض متوسط 2.6 سانتی‌متر در محدوده 2.1 الی 3.2 و حجم متوسط 18.6 سانتی‌متر مکعب می‌باشد. بنابراین لازم است که مردان نسبت به تغییر سایز بیضه ها حساس باشند و سریعاً به دکتر متخصص مراجعه کنند. اگرچه اندازه بیضه‌ها تأثیر خاصی روی سلامتی عمومی فرد نمی‌گذارد؛ اما ابعاد آن‌ها در تعیین قدرت باروری مردان بسیار مهم است. به همین دلیل توصیه می‌شود که والدین از بدو تولد نوزادان پسر خود، آن‌ها را برای معاینات کلی به همراه ارزیابی شکل و اندازه و محل قرارگیری بیضه‌ها، نزد پزشک متخصص اطفال ببرند. همچنین پیش از تولد نوزاد، با سونوگرافی می‌توان تغییرات اندازه بیضه و کوچک یا بزرگ بودن آن را مشخص کرد. بنابراین در صورت مشاهده هرگونه مشکل و خطر بروز ناباروری در آینده، پزشک بلافاصله اقدام به درمان نوزاد می‌کند.
• نحوه اندازه گیری بیضه: اندازه گیری و بررسی کوچکی یا اندازه بیضه ها معمولاً از طریق سونوگرافی انجام می شود. این آزمایش غیر تهاجمی و بدون درد با استفاده از امواج صوتی تصاویری از قسمت های داخلی بدن تهیه کرده و بر روی صفحه رایانه نمایش می دهد. ابزار ساده دیگری که برای اندازه گیری بیضه استفاده می شود ارکیدومتر نام دارد. این وسیله در اصل رشته ای از مهره های بیضی شکل در اندازه های مختلف و تقریباً به اندازه بیضه انسان است. پزشک بیضه را به آرامی لمس کرده و اندازه آن را با یکی از مهره های موجود در ارکیدومتر مقایسه می کند. برای اندازه گیری تقریبی در خانه می توانید از نوار اندازه گیری استفاده کنید. در صورت انجام این کار ابتدا دوش آب گرم بگیرید تا مطمئن شوید بیضه ها برای جذب گرما داخل بدن جمع نشده باشند. در همین زمان باید خودآزمایی بیضه را برای بررسی وجود توده یا سایر علائم سرطان بیضه انجام دهید.