کولیت اولسرو: عبارت است از یک بیماری التهابی مزمن و جدی روده بزرگ که طی آن در روده بزرگ زخم هایی به وجود می آید و بیمار دچار اسهال خونی می شود. نواحی زخمی التهاب نیز دارند و ممکن است آبسه هایی در بافت دیواره داخلی روده بزرگ پدید آورند. امکان دارد کولیت اولسرو با بعضی از عفونت های باکتریایی روده بزرگ اشتباه گرفته شود. این بیماری در هر سنی و در هر دو جنس می تواند رخ دهد، اما در خانم های 40 الی 15 ساله شایع تر است.

علائم:

علائم اولیه عبارتند از: درد در سمت چپ شکم که با اجابت مزاج بهتر می شود. دوره های اسهال خونی همراه با مخاط، که بین آن ها بیمار علامتی ندارد. علائم به هنگام حمله عبارتند از:

1. تهوع
2. نفخ شکم
3. عرق ریزش
4. کم آب شدن بدن
5. بی اشتهایی و کاهش وزن
6. تب حتی تا حد 40 درجه سانتیگراد
7. دل پیچه و درد شدید در اطراف راست روده
8. افزایش اسهال خونی (تا 20 الی 10 بار اجابت مزاج در روز)

علت:

• غلبه شدید بلغم در روده.
• در حقیقت هر بیماری یک معلول است، نه علت؛ پس بهتر است که دنبال علت باشیم تا مبارزه با معلول. بیماری کولیت اولسراتیو هم یک معلول است. علت این بیماری دو چیز است: اول، داشتن افکار منفی و دوم، استفاده از غذاهای مضر، عصبی شدن باعث التهاب جدار داخلی روده بزرگ به نام کولون می شود.
• علت پیدایش کولیت اولسراتیو معلوم نیست. برخی از پزشکان معتقدند که این بیماری ناشی از یک اثر انهدامی آلرژیکی یا ایمونولوژیکی است. علت این بیماری هرچه که باشد یک تمایل ارثی برای استعداد ابتلاء به کولیت اولسراتیو وجود دارد. در صورتی که بیماری فوق العاده پیشرفت کرده باشد، اولسرها به علت عفونت باکتریال ثانویه به صورت دائمی در می آیند و به ندرت خوب می شوند. مگر اینکه ایلئوستومی انجام شود تا محتویات روده بدون عبور از کولون به خارج بریزد. حتی در این حال نیز اولسرها گاهی خوب نمی شوند و تنها راه درمان، خارج کردن کولون با عمل جراحی است.

عوامل افزایش دهنده خطر:

• سابقه خانوادگی کولیت اولسرو

پیشگیری:

• از غذاهای کارخانه ای و همچنین اضطراب و استرس دوری کنید.

عواقب مورد انتظار:

• گاهی با جراحی خوب می شود، اما اگر نتوان آن را با جراحی خوب کرد، علائم آن را می تواند با درمان کنترل کرد.

عوارض احتمالی:

1. التهاب مفاصل، چشم ها، و پوست
2. سوء تغذیه، تحلیل رفتن بدن، یا ناتوانی مزمن.
3. مسمومیت خون که زندگی را به خطر می اندازد.
4. سرطان روده بزرگ؛ خطر بروز سرطان روده بزرگ در کسانی که کولیت اولسرو دارند بیشتر است.
5. خونریزی به حدی که زندگی را در خطر اندازد، گسترش زخم در تمام ضخامت دیوراه روده بزرگ، یا التهاب پرده پوشاننده حفره شکم (همگی به هنگام حمله حاد)

تشخیص:

1. آزمایشات مختلفی می توانند به پزشک در تشخیص UC کمک کنند. از آنجایی که این اختلال علائم مشابهی با دیگر بیماری های روده مانند بیماریکرون دارد، انجام آزمایشات تشخیصی برای تعیین نوع دقیق بیماری اهمیت زیادی دارد. آزمایشات تشخیص کولیت اولسراتیو اغلب شامل موارد زیر است:
2. آزمایش مدفوع: پزشک مدفوع بیمار را از نظر دارا بودن خون، باکتری و انگل بررسی می کند.
3. آندوسکوپی: در این روش پزشک از لوله انعطاف پذیر برای بررسی معده، مری و روده کوچک استفاده می کند.
4. کولونوسکوپی: این آزمایش تشخیصی شامل قرار دادن یک لوله انعطاف پذیر طولانی به داخل روده برای بررسی داخل روده بزرگ است.
5. بیوپسی: در این حالت جراح نمونه بافتی را از روده بزرگ برای تجزیه و تحلیل خارج می کند.
6. سی تی اسکن: این روش به منظور پرتونگاری تخصصی شکم و لگن انجام می شود.
7. آزمایش خون: این آزمایش اغلب در تشخیص UC مفید است. شمارش کامل خون به منظور تشخیص علائم کم خونی، سطح بالای پروتئین و رسوب ویتامین C برای بررسی التهاب و بررسی وجود آنتی بادی ها از کاربرد های آزمایش خون است.

درمان طب نوین:

• درمان با توجه به شدت و وسعت التهاب، پاسخ به درمان های قبلی و تأثیر بیماری بر زندگی فرد انجام می گیرد. روش های درمانی عبارتند از: تجویز دارو؛ جراحی برای برداشتن روده بزرگ دچار بیماری؛ و پرهیزهای غذایی. بستری شدن در بیمارستان به هنگام بروز دوره های اسهال خونی شدید.
• دارو درمانی: از آسپرین استفاده نکنید، این دارو باعث افزایش خطر خونریزی می شود. داروی ضد اسهال برای علائم خفیف، سولفاسالازین یا داروهای مشابه برای علائم متوسط، تنقیه دارو (معمولاً هیدروکورتیزون)، داروهای کورتیزونی برای موارد شدید، داروهای سرکوب کننده ایمنی برای بیماری مزمن.

درمان طب سنتی:

• روزی 7 عدد خرما بخورید.
• برنج را با شحم گاو بخورید.
• از مصرف غذاهای ممنوع، جداً خودداری کنید.
• تزریق مقعدی جامع با عسل (حقته) انجام دهید.
• با غذا یک قاشق چایخوری پودر هسته انار بخورید.
• از حرص خوردن و عصبی شدن و خودخوری بپرهیزید.
• نرمش و ورزش روزانه و فعالیت های فیزیکی را جدی بگیرید.
• روزانه همراه غذا مقداری نعناع تازه را خوب بجوید و میل کنید.
• هنگام غذا خوردن، 2 لقمه قبل از سیر شدن دست از غذا بکشید.
• اندازه یک حبه دوای جامع امام رضا (ع) را با آب عسل ميل کنید.
• خوردن سوپ جو + پاچه گوسفند هفته ای یک الی دو بار میل کنید.
• بعد از غذا خوردن یکم قدم بزنید و یک عدد سیب رسیده شیرین میل کنید.
• روزانه 6 لیوان آب خنک بنوشید (نیم ساعت قبل و دو نیم ساعت بعد از غذا)
• هر لقمه غذا را دو برابر دندان هایتان (64 بار) به خوبی بجوید و آن را بشمارید.
• اندازه یک حبه جامع امام رضا (ع) را با آب مورد، 3 روز پشت سر هم استفاده کنید.
• بعد از هر وعده غذا حدود نصف استکان عرق نعناع را بلافاصله بعد از غذا میل کنید.
• برای درمان آهن را در آتش سرخ کنید و فوراً در ظرفی آب فرو برید بعد آب آن را بخورید.
• دانه های انار را با هم وزنش برنج و جو پوست کنده بجوشانید و آب آن را صاف و تنقیه کنید.
• از ترکیب سیاهدانه و عسل هر 8 ساعت یک بار یک قاشق چایخوری و یا از ترکیب شونیسل استفاده شود.
• برای کاهش دل پیچه، می توان یک شیشه آب داغ، حوله گرم و مرطوب، یا یک بالش گرم را روی شکم گذاشت.
• سعی کنید برنامه منظم و مدونی را برای خواب و خوراک و استراحت داشته باشید تا همیشه سالم و با نشاط بمانید.
• بابونه شیرازی 50 گرم + دم اسبی 50 گرم + آویشن شیرازی 25 گرم با هم ترکیب کنید دم کنید و در طول روز میل کنید.
• پودر سنجد و عسل (بسته به شدت خونریزی شخص اگر خونریزی زیاد باشد هر 4 ساعت یک بار یک قاشق چایخوری میل شود)
• یک لیوان گلاب + یک قاشق غذاخوری بارهنگ ده دقیقه حرارت دهید با عسل شیرین کرده و جرعه جرعه در طول روز میل کنید.
• چنانچه شخص به درمان پاسخ مثبتی نمی دهد می بایست از رگ اکهل فصد خفیفی حدود 100 الی 150 سی سی خون گرفته شود.
• چون این بیماری از شدت غلبه بلغم در روده پدید آمده است بهتر است از بادکش وسیع شکم برای تقویت بهتر سیستم ایمنی بدن استفاده نمود.
• یک قاشق غذاخوری عسل طبیعی + یک قاشق غذاخوری پودر شیرین بیان + یک لیوان آب گرم ترکیب کنید و در طول روز جرعه جرعه میل کنید.
• از استرس و اضطراب باید پرهیز شود و برای این منظور بهتر است از دمنوش های آرام بخش نظیر اسطوخدوس، سنبل الطیب، بهارنارنج و … استفاده شود.
• زنیان 20 + پونه 30 گرم + درمنه 10 گرم + بادیان رومی 20 گرم + آویشن 30 گرم یک قاشق غذاخوری در دو لیوان آب می جوشانیم و قبل از غذا دو استکان میل کنید.
• مازو 15 گرم + گلنار 10 گرم + تخم خرفه 15 گرم + گل ارمنی 15 گرم + کندر 5 گرم، همه را نرم کوبیده یک قاشق مرباخوری قبل از هر غذا میل نمایید. (بسیار مجرب)
• به مقدار مساوی از خربق سفید + اسفرزه + صمغ عربی + گل ارمنی را با آتش ملایم، بدون روغن تف دهید و روزی یک قاشق چایخوری، خشک مصرف کنید. این دارو به «زحیر» معروف است.
• زیره + تخم گشنیز + بابونه + سیاهدانه + تخم کرفس + زنیان + شیرین بیان + آویشن، همه گیاهان را به مقدار مساوی آسیاب کنید، وسط ناهار و شام یک قاشق چایخوری میل شود. (بسیار مجرب)
• در صورت داشتن اسهال های مداوم، شربت عسل و خاکشیر شسته شده را با یخ بنوشید (روزانه 8 الی 10 لیوان). این کار را به مدت 24 تا 48 ساعت و در صورت شدید بودن اسهال تا 72 ساعت ادامه دهید.
• آویشن 20 گرم + تخم گشنیز 5 گرم + اسطوخدوس 25 گرم + گل پر 15 گرم + مرزنجوش 10 گرم + بادرنجبویه 25 گرم، یک قاشق غذاخوری با دو لیوان آب کمی جوشانده قبل از هر غذا دو استکان میل نمایید. (بسیار مجرب)
• خاکشیر با آب جوش از بهترین درمانگران کولیت است؛ اگر بیمار از اسهال شدید و از دفع کف و بلغم شکایت دارد بهتر است از خاکشیر بو داده با آب جوش استفاده کند (میزان مصرف آن با توجه به سن و وزن بیمار متفاوت است. اما عموماً ۲ تا ۳ قاشق غذاخوری خاکشیر با آب جوش به مدت روزی یک تا ۲ بار)
• نسخه برای کولیت های غیرعصبی: فوفل 15 گرم + گلنار 15 گرم + مازو 15 گرم + تخم مورد 20 گرم + زیره سبز 10 گرم + آویشن 10 گرم + بومادران 10 گرم، فوفل و مازو را آسیاب کرده و سپس تمام داروها را با هم مخلوط کنید. هر روز صبح یک قاشق غذاخوری سر پر را در دو لیوان آب کمی بجوشانید و بگذارید مانند چای دم بکشد سپس قبل از هر غذا دو استکان میل نمائید.
• شربت تخم بالنگو، این شربت را می‌توان در ورم روده «کولیت»، به‌عنوان یک «کمک دارو» نیز تجویز کرد؛ مصرف این شربت تأثیر زیادی در درمان ورم روده دارد به ‌خصوص اگر میزان گلاب بیشتر باشد، در این صورت بهتر است شربت را گرم بخورند و شکم را گرم نگه دارند. مواد مورد نیاز شربت تخم بالنگو، یک سوم لیوان گلاب + دو سوم لیوان آب + یک قاشق مرباخوری شکر + یک قاشق چایخوری تخم بالنگو.
• یک لیوان عرق نعناع به همراه یک قاشق مرباخوری تخم بارهنگ داخل ظرفی ریخته پس از جوش آمدن ده دقیقه ملایم بجوشد بعد از ولرم شدن با کمی عسل روزی دو مرتبه میل شود. (البته چون کبد شیرینی دوست است بهتر است عسل به ترکیب اضافه نشود و دز دارو بسته به شدت وخامت حال شخص قابل تغییر است بعنوان مثال افرادی که دارای خونریزی بسیار زیادی هستند بهتر است هر 4 ساعت یک بار مصرف کنند)
• 15 گرم گل ارمنی را داخل استکان آب جوش قرار دهید و بعد از چند دقیقه صاف کنید و با عسل شیرین کنید (اگر شخص دیابت دارد نیازی به ترکیب کردن با عسل نیست) و در طول روز به صورت نوشیدنی مصرف کنید.
• کولیت عصبی: اسطوخودوس ۱۵ گرم + بادرنجویه ۱۵ گرم + مرزنجوش۱۰ گرم + بهار نارنج ۱۰ گرم + پونه ۱۵ گرم + تخم گشنیز ۱۰ گرم، ۱قاشق غذاخوری مخلوط مواد بالا را در ۲ لیوان آب دم کنید و قبل از هر غذا ۲ استکان میل کنید.
• برای درمان این بیماری باید دارچین، میخک، دارفلفل، اسارون، اگیر ترکی، قرفه، زنجبیل و هیل قرابی از هر کدام ۵ گرم، سنبل خطایی، رب اصل سوس و سنبل الطیب از هر کدام ۱۰ گرم، همه را نرم بکوبید، سپس با ۲۵۰ گرم عسل مخلوط کنید. هر روز صبح، ظهر و شب و هر مرتبه یک قاشق شربت خوری از آن را میل کنید.
• ضمناً باید از خوردن انار ترش و هندوانه پرهیز کنید. همچنین لازم است از خوراکی هایی که به درمان کمک می کند بیشتر استفاده کنید. مانند: آب لیمو، بادام، سیب زمینی ترشی (قلقاسی)، هویج، کرفس، مغز تخم کدو، ماست، پیاز، شاهی، کنگر، آب غوره، آب سماق، آش سماق.

درمان زخم روده اثنی عشر:

• روزی دو بار صبح و شب هر مرتبه یک قاشق غذاخوری عسل بخورید و ظهرها ۴ مثقال گز علفی را در آب جوش حل کنید و بخورید.
• گز علفی، گز خونساری، شکر سرخ و ترنجبین از هر کدام ۴ مثقال در شش استکان آب جوش حل کنید و پس از صاف کردن سه بار در روز هر مرتبه دو استکان آن را بنوشید.
• برای درمان باید ۴۰ روز هر روز ۲ کیلو انگور را آب بگیرید و بخورید و شب ها یک و نیم کیلو انگور به جای شام بخورید و در این مدت، شب تا صبح روی تختی که قسمت پایین آن ۳۵ سانتیمتر بالاتر از سر باشد بخوابید و استراحت کنید.
• ریشه شیرین بیان، بهارنارنج، مغز اکلیل کوهی، اسطوخودوس هندی، آویشن شیرازی، بابونه شیرازی، برگ تیول برژیکی، تخم فرنجمشک و مریم نخودی از هر کدام ۶ مثقال بجوشانید و صاف کنید بعد با نبات شیرین ساخته و روزی سه بار آب آن را بنوشید.
• بابونه شیرازی، آویشن شیرازی، شاه تره، انیسون، افسنطین، مخلصه، بادرنجبوبه، گل بومادران، ریوند چینی و شیرین بیان از هر کدام ۳ مثقال مخلوط و به ۱۰ قسمت مساوی تقسیم کنید و هر شب یک قسمت از آن را در چهار استکان آب جوش خیسانده و صبح در همان آب بجوشانید و آب آن را بخورید.
• هر روز صبح، ظهر و شب هر مرتبه نصف لیوان آب قلقاسی (سیب زمینی ترشی) خام را بنوشید. ضمن مصرف داروهایی که برای درمان زخم روده اثنی عشر مصرف می کنید باید از خوردن این خوراکی ها پرهیز شود. چای، دوغ، سرکه، شربت، آش های رقیق، آبگوشت تیلیت، سبزیجات خام، میوه های هسته دار، کاهو، نوشابه های گازدار یا الکلی. در عوض از خوراکی هایی که به درمان زخم روده کمک می کنند بیشتر استفاده کنید، مانند: هویج، کباب بی چربی، مغز، گوشت گنجشک، گوشت کبوتر، آمله مقشر، آب دمکرده بومادران، هل قرابی، مرزنجوش، شاه تره، آب دم کرده بابونه شیرازی، آب دم کرده آویشن شیرازی، ریوند چینی، میخک، بادیان، بادرنجبویه، آب دمکرده افسنطین، انیسون، بسباسه.
• درمان زخم روده اثنی عشر در مزاج های گرم: برای درمان آن تخم کاسنی، ریشه کاسنی، بابونه، آویشن، شاه تره، انیسون، افسنطين، مخلصه، بادرنجبویه، گل بومادران، ریوند چینی و شیرین بیان از هر کدام ۳ مثقال مخلوط و پس از نیم کوب کردن آن را ۱۰ قسمت کنید. هر قسم از آن را یک شب در چهار فنجان آب جوش خیسانده و صبح در همان آب بجوشانید، بعد صاف کنید سپس آب آن را بنوشید.

درمان کولیت معده:

• خوردن عسل به صورت ناشتا.
• کولیت معده از سردی و ضعف معده است و عمده آثار کولیت معده همان آثار سردی معده است. پس داروهای سردی معده، ضعف معده، قولنج، سودا، بلغم، کم خونی و اصلاح تغذیه مفید است.
• برای درمان کولیت معده، زعفران شش نخود، مرمکی ۲ گرم، قسط شیرین و زرآوند از هر کدام ۵ گرم، ریوند چینی، دارچین و اذخرمکی از هر کدام ۱۰ گرم، انیسون، تخم کرفس و عصاره شیرین بیان از هر کدام ۲۰ گرم همه را مخلوط و نرم بسایید و قبل از هر وعده غذای روزانه یک قاشق شربت خوری از آن را با آب میل فرمایید.
• ترکیب یک لیوان عرق نعناع و یک قاشق غذاخوری بارهنگ را 10 دقیقه ملایم بجوشانید و با یک قاشق غذاخوری عسل مخلوط کنید و شبی یک لیوان میل کنید.
• پنجاه گرم اگیر ترکی را بسیار نرم بکوبید و با مقداری عسل مخلوط کنید و در جای نسبتاً گرم نگه دارید و هر صبح، ظهر و شب بعد از هر غذا یک قاشق شربت خوری میل شود.

داروها:

1. پروبانتلین
2. بالسالازید
3. آدالیمومب
4. آزاتیوپرین
5. گولیمومب
6. دگزامتازون
7. هیوسیامین
8. ودولیزومب
9. سولفاسالازین
10. کلیدینیوم سی
11. اینفلکسی مب
12. هیدروکورتیزون
13. مسالازین یا مزالازین
14. بیسموت ساب سیترات

فعالیت:

• به هنگام حمله حاد بیماری، استراحت در رختخواب ممکن است ضروری باشد. البته به محض رو به بهبود گذاشتن علائم، فعالیت عادی خود را از سر گیرید.

رژیم غذایی:

• ممکن است نیاز به مصرف مکمل های ویتامینی و معدنی وجود داشته باشد. اگر دل پیچه دارید، سبزیجات و میوه ها را به صورت کنسرو یا کمپوت مصرف کنید. از خوردن سبزیجات و میوه های خام خودداری کنید. اگر اسهال وجود دارد، باید از خوردن غذاهای پر فیبر و مواد تحریک کننده روده (غذاهای پر ادویه، کافئین و الکل) خودداری شود. امکان دارد نیاز به مصرف آهن وجود داشته باشد. اگر دچار عدم تحمل به لاکتوز هستید، از خوردن محصولات لبنی خودداری کنید.
• خوردنی های مفید: خوراک باقلا، خوراک عدس و اسفناج، خوراک کدو حلوایی، تاس کباب قارچ و سویا، خوراک گل کلم، خوراک کشمشی، آش ماش، آش کدو حلوایی، آش خرفه ۱، آش عدس ۱، آش اسفناج ۲، آش شولی ۱، عدس پلو ساده، نخود فرنگی پلو ۱، نخود فرنگی پلو ۲، پلوی آلو اسفناج، خورش آلو اسفناج، خورش به و آلو، خورش قیمه بادمجان، خورش شوید باقالی، خورش بامیه با قارچ، خورش کدو حلوایی، سوپ کدو حلوایی، سوپ جو ۲، سوپ دال عدس، سوپ اسفناج، سوپ قارچ ۱، سوپ کلم قمری، سوپ کلم بروکلی ۱، سوپ کلم بروکلی ۲، سوپ گل کلم، سوپ گشنیز، سوپ بلغور و کرفس، سوپ جو با شیر سویا، سوپ شهد نما، سوپ کاهو سبز، سوپ جو و اسفناج، کتلت اسفناج، سمنو با گندم و جو.
• خوردنی های مضر: پرخوری، غذاهای آماده، تمر هندی، رب، غذاهای سرخ کرده، غذاهای چرب، چند غذا را با هم خوردن، برگ مو (زیاده روی)، سس ها، تخم مرغ (هر نوع طبخ شود)، بادمجان سرخ کرده، اسفناج سرخ کرده، آنتی بیوتیک ها، مایعات بین غذا، غذای مانده و یخچالی (سرد)، میوه جات پس از غذا، سردیجات (زیاده روی) ولی کم آن مفید است. غذاهای خمیری (آبگوشت، نان زیاد با غذا، پیتزا، ماکارونی و …).

نکته:

• غذا باید خوب جویده شود تا عمل هضم به درستی صورت پذیرد و مراحل هضم عبارت انداز: هضم اول در دهان، هضم دوم در سر معده، هضم سوم در معده، هضم چهارم در کبد و هضم پنجم در عروق.
• کولیت بیشتر درباره روده مطرح است، در واقع کولیت معده همان سردی و ضعف معده است.