کلیه پلی کیستیک: عبارت است از یک اختلال کلیوی ارثی که در آن کیست هایی در کلیه ها تشکیل می شود. این اختلال سرطانی نیست، بیشتر بیماران دچار این اختلال تا بزرگسالی بی علامتند. پس از آن علائم به آهستگی در طی حداکثر 20 سال پیشرفت می کند.
علائم:
- علایم این بیماری نوع بزرگسالان ممکن است تا چندین سال هم خودشان را نشان ندهند. علایم اصلی این بیماری عبارتند از: وجود ناراحتی مبهم در شکم یا درد در کمر، حملات شدید و ناگهانی درد در شکم یا کمر، وجود خون در ادرار. کودکی که دچار بیماری پلی کیستیک نوع جوانان می باشد به خاطر بزرگ بودن کلیه هایش دارای شکم خیلی بزرگ می باشد که می تواند باعث بروز صدمات بیشتری به کلیه ها شود. گاهی اوقات یک یا چند کیست کلیه ممکن است عفونی شوند و باعث بروز تب و درد گردند. بعضی مواقع این کیست ها در اعضای دیگر بدن مثل لوزالمعده (پانکراس) و کبد هم ایجاد می شوند. اگر شما دچار درد شکم هستید و در ادرارتان خون مشاهده کرده اید، هرچه زودتر باید این موارد را به اطلاع پزشک برسانید. به طور کلی علائم اصلی این بیماری عبارت اند از:
- سردرد
- درد کمر
- درد سینه
- تکرار ادرار
- سنگ کلیه
- کوتاهی نفس
- خارش پوست
- فشار خون بالا
- بوی ناخوشایند تنفس
- وجود پروتئین در ادرار
- تهوع، استفراغ یا اسهال
- خستگی و ضعف پیشرونده
- عفونت های مکرر کلیه و ادرار
- احساس وجود یا لمس توده ای در شکم
- توقف قاعدگی در خانم های سنین قبل از یائسگی
- احتباس مایعات، به ویژه به صورت تورم اطراف مچ پا و چشم
- وجود خون در ادرار که ممکن است فقط با برسی میکروسکوپی قابل شناسایی باشد.
- اغلب بیماران تا هنگامی که بیشتر بافت طبیعی کلیه اشغال شده و در نتیجه نارسای کلیه بروز کند شکایتی ندارند.
علت:
- این بیماری بر اثر وجود یک ژن غیر طبیعی ایجاد می شود و در نوع بزرگسالان ژن این بیماری به صورت اتوزومال غالب به فرزندان منتقل می شود و در نتیجه فقط اگر یکی از والدین دارای این ژن باشد می تواند آن را به فرزندانش منتقل کند. هر یک از فرزندان چنین پدر یا مادری، ۵۰% احتمال دارد که این بیماری را وقتی که به سن بزرگسالی رسیدند نشان دهند. اما نوع جوانان این بیماری به صورت اتومازول مغلوب منتقل می شود، یعنی هم پدر و هم مادر باید دارای این ژن معیوب باشند تا فرزندشان دچار این بیماری شود. وقتی که هردوی والدین دارای این ژن باشند، هر یک از فرزندانشان ۲۵% احتمال دارد که به این بیماری مبتلا شوند.
عوامل افزایش دهنده خطر:
- سابقه خانوادگی بیماری پلی کیستیک
پیشگیری:
- در حال حاضر قابل پیشگری نیست. در صورت وجود بیماری پلی کیستیک کلیه در خانواده، جهت کشف احتمال ابتلای خود به این بیماری با پزشک مشورت کنید. حتی اگر شما سالم بوده و بیماری ندارید، پیگیری های طبی منظم را فراموش نکنید. در صورت وجود سابقه خانوادگی این بیماری، قبل از تشکیل خانواده مشاوره ژنتیک راحتماً مد نظر قرار دهید.
- ژن مسئول بیماری کلیه پلی کیستیک نوع بزرگسالان شناسایی شده است و در افرادی که دارای سابقه این بیماری در خانواده شان هستند مشاوره ژنتیک باید انجام شود. اگر زن و شوهری بدانند که هردوی آنها دارای ژن مسئول بروز کلیه پلی کیستیک نوع جوانان هستند، باید مشاوره ژنتیک انجام دهند، در غیر این صورت می توان با استفاده از سونوگرافی جنین، در داخل رحم مادر کلیه های جنین را بررسی کرد و اگر با انجام سونوگرافی مشخص شد که کلیه های جنین پلی کیستیک می باشند، پدر و مادر می توانند با پزشک در مورد کارهایی که می توان در این مورد انجام داد مشورت کنند.
عواقب مورد انتظار:
- بیماری پلی کیستیک کلیه در حال حاضر غیر قابل علاج محسوب می گردد. مراقبت های طبی با درمان کردن عوارض بروز کننده احتمالی ممکن است سرعت پیشرفت آسیب کلیه را کاهش دهند. تحقیقات علمی درباره علل و درمان این بیماری ادامه دارد که نوید بخش پیدایش درمان های موثر و نهایتاً علاج قطعی بیماری است.
عوارض احتمالی:
- سنگ کلیه
- مشکل فتق
- کیست های کبدی
- افتادگی دریچه میترال
- عفونت یا پاره شدن کیست ها
- پیشرفت به سوی نارسایی کلیه
تشخیص:
- سونوگرافی مطمئن‌ترین، ارزان‌ترین و غیرتهاجمی‌ترین روش برای تشخیص این بیماری است. اگر فردی که در معرض خطر این عارضه قرار دارد، بیش از 40 سال سن داشته و سونوگرافی کلیوی طبیعی داشته باشد، احتمالاً بیماری کلیه پلی کیستیک ندارد.
- گاهی اوقات، سی تی اسکن (اسکن توموگرافی کامپیوتری) و ( MRIتصویربرداری تشدید مغناطیسی) ممکن است کیست‌های کوچک تری را تشخیص دهند که با سونوگرافی پیدا نمی‌شون. MRI برای اندازه گیری و نظارت بر حجم و رشد کلیه‌ها و کیست‌ها استفاده می‌شود.
- در برخی شرایط، آزمایش ژنتیکی نیز ممکن است انجام شود. این شامل آزمایش خون است که ژن‌های غیر طبیعی عامل بیماری را بررسی می‌کنند. آزمایش ژنتیک برای همه توصیه نمی‌شود. این آزمایش پرهزینه است و همچنین در حدود 15 درصد از افراد مبتلا به این آزمایش نمی‌توانند این عارضه را تشخیص دهند. با این حال، آزمایش ژنتیکی می‌تواند زمانی مفید باشد که شخص دارای موارد زیر باشد:
- مبتنی بر آزمایشات تصویربرداری تشخیص قطعی ندارد.
- سابقه خانوادگی بیماری کلیه پلی کیستیک دارد و می‌خواهد کلیه اهدا کند.
- جوان تر از 30 سال سن دارد، سابقه خانوادگی بیماری کلیه پلی کیستیک و سونوگرافی منفی داشته و قصد دارد خانواده تشکیل دهد.
درمان طب نوین:
- درمان فوری هر نوع عفونت مهم است.
- پیوند کلیه در برخی بیماران سودبخش است.
- به ندرت بستری شدن جهت دیالیز لازم می شود.
- چکاب پزشکی دوبار در سال به موازات پیشرفت بیماری باید انجام شود.
- درمان با هدف پیشگری از عوارض و حفظ عملکرد کلیه صورت می گیرد.
- هیچ درمان قطعی برای این بیماریکلیه و مجاری ادرای (کلیه پلی کیستیک) وجود ندارد فقط می‌توان اقداماتی جهت کنترل بیماری انجام داد. درمان‌های جدیدی برای کاهش سرعت پیشرفت کلیه پلی کیستیک به سمت ایجاد نارسایی کلیه ابداع شده است که در این رابطه پزشک معالج می‌تواند بهترین روش‌ها برای مدیریت این وضعیت را برای فرد تجویز نماید.
درمان طب سنتی:
- حجامت عام
- حجامت کنید.
- حجامت ساکرال
- از داروی صاف کننده خون استفاده کنید.
- آزمایش کلیه هر 3 ماه یک بار با سونوگرافی.
- حجامت تر کلیه (توسط طبیب حاذق طب سنتی انجام شود)
- مصرف دوسین، هر 8 ساعت یک قاشق مرباخوری میل کنید.
- سوپ خربزه؛ به جای آب در سوپ از خربزه استفاده شود. (روزی یک وعده)
- یک عدد فلفل داخل کشمش يا مویز بگذارید روزی پنج تا ده عدد عدد میل شود.
- روغن نارگیل هم به صورت موضعی روی کلیه و هم به صورت خوراکی روی کلیه ها استفاده کنید.
- یک قاشق غذاخوری تباشیر هندی آسیاب شده را با آب ترب یا آب سداب، همراه با جامع امام رضا هم مصرف کنید.
- انیسون ۵ گرم + ریشه شیرین بیان ۲۰ گرم نیمکوب کنید تو نیم لیتر آب پنج دقیقه بجوشانید روی سه بار میل شود.
- بیمار باید سویق عدس را به عنوان غذا، یعنی زیاد استفاده کند؛ ولی نباید در خوردن آن زیاده روی کند و وقتی علائم ا بیماری رفع شد، خوردن آن را قطع کند.
داروها:
- در این اختلالات در غیاب عوارض، معمولاً به دارو نیاز نیست. در موارد لزوم از آنتی بیوتیک ها جهت کنترل عفونت و از داروهای ضد فشار خون بالا استفاده می گردد. بیشتر داروها از کلیه ها دفع می گردند. در صورت وجود نارسایی مزمن کلیه، مقدار مصرف داروها باید تنظیم گردد.
فعالیت:
- در نظر گرفتن داروهای استراحت کوتاه و مکرر در طی روز مناسب است ولی فعالیت در حد توان بلامانع است.
رژیم غذایی:
- از رژیم غذایی کم نمک و کم پروتئین استفاده نمایید. روزانه حداقل 8 لیوان مایعات بنوشید. به دلیل محدودیت های تغذیه ای، استفاده از مکمل های آهن و مولتی ویتامین جهت تأمین تغذیه مطلوب ممکن است لازم باشد. مکمل های کلسیم و ویتامین D جهت پیشگری از نرمی استخوان (استئوپروز) ممکن است توصیه گردد.
- خوردنی های مفید: خوراک نخود فرنگی با پنیر سویا، خوراک نخود فرنگی با کدو، خوراک باقلا، خوراک کدو خورشتی با قارچ، خوراک کدو خورشتی با کرفس، خوراک کدو حلوایی، تاس کباب قارچ و سویا، خوراک صیفی جات، خوراک کلم قمری، خوراک گل کلم، خوراک لوبیا سبز ۱، خوراک لوبیا سبز ۲، خوراک سویا با سبزیجات، خوراک سویا با رب انار، لوبیا با سویا، خوراک بامیه با سویا، خوراک نخود با شوید، خوراک بورانی، خوراک لوبیا قرمز، خوراک لوبیا چشم بلبلی، آش گندم با سویا، آش لپه ۱، آش کدو حلوایی، آش صیفی، آش غلات، آش خرفه ۱، آش خرفه ۲، آش سماق، آش عدس ۱، آش جو با لوبیا سبز، آش جو با حبوبات ۲، آش گل کلم ۱، آش کلم قمری با ماش، آش کلم قمری با گندم، آش کلم بروکلی ۱، آش شلغم ۱، آش شلغم ۲، آش اسفناج ۲، آش گوجه سبز، آش گوجه فرنگی ۱، آش گوجه فرنگی ۲، آش مرزه، حلیم گندم با شیر سویا، حلیم جو، قیمه پلو، کلم پلو با سویا، عدس پلو ساده، لوبیا سبز پلو ۱، لوبیا سبز پلو ۳، نخود فرنگی پلو ۱، خورش فسنجان با کدو حلوایی، خورش شهد فسنجان، خورش به، خورش بامیه با سویا ۱، خورش بامیه با سویا ۲، خورش بامیه با دال عدس، خورش بامیه با قارچ، خورش کدو حلوایی، خورش هویج و به، خورش گوجه سبز، سوپ صیفی جات ۱، سوپ صیفی جات ۲، سوپ کدو خورشتی، سوپ کدو حلوایی، سوپ جو ۱، سوپ جو ۲، سوپ شلغم، سوپ لوبیا سبز، سوپ قارچ ۲، سوپ بامیه، سوپ کلم قمری، سوپ کلم بروکلی ۱، سوپ کلم بروکلی ۲، سوپ گل کلم، سوپ کلم برگ، سوپ گشنیز، سوپ کدو قلیانی، سوپ بلغور و کرفس، سوپ کلسیم، سوپ جو با شیر سویا، سوپ شهد نما، سوپ زرشک با جعفری، سوپ کاهو سبز، برگر کدو خورشتی، سوسیس فانتزی، دلمه فلفل دلمه ای، دلمه کدو خورشتی، دلمه برگ انگور، کماچ گندم و جو، سس گوجه فرنگی ۲، سس مخصوص ۱، سس مخصوص ۲، سس زیتون، سس جعفری، سمنو با گندم و جو.
- خوردنی های مضر: ماست سویا، پنیر سویا، فرنی سویا، خورش شوید باقالی.
نکته:
- بیماری کلیه پلی کیستیک بیماری ارثی است که در این بیماری کلیه ها به شكل لانه زنبور در می آیند، زیرا کیست های زیادی که پر از مایع می باشند در کلیه ها ایجاد شده اند و کیست ها به تدریج جای بافت طبیعی کلیه ها را می گیرند و باعث بزرگ شدن آنها می شوند و کم کم کلیه ها عملکرد خود را از دست داده و در نهایت دچار نارسایی می گردند. بیماری کلیه پلی کیستیک شبیه کلیه ای که دارای کیست های ساده می باشد، نیست. زیرا این کیست های ساده معمولاً هيچ ضری ندارند. بیماری کلیه پلی کیستیک ممکن است بزرگسالان و به ندرت نوزادان را هم مبتلا سازد. بیماری کلیه پلی کیستیک در بزرگسالان معمولاً تا حدود سن ۴۵ سالگی خود را نشان نمی دهد با این حال ممکن است در بعضی موارد این بیماری زودتر و حتی در سنین ۲۰ سالگی نیز ایجاد شود. در کودکان به این بیماری اصطلاحاً بیماری کلیه پلی کیستیک جوانان گفته می شود که گاهی اوقات کشنده و مرگبار می باشد.