ژنژیویت، التهاب لثه (عفونت لثه یا دهان خندقی): عبارت است از عفونت یا التهاب لثه ها، عفونت هنگامي اتفاق مي‌افتد که جرم‌ها يا باکتري‌ها به يک جايگاه آسیب‌پذیر در بدن وارد مي‌شوند و در آنجا تکثير مي‌کنند و در نتیجه آن، يک بيماري به وجود مي‌آيد. در مورد دهان شما اين اتفاق هنگامي روي مي‌دهد که باکتري‌هاي مضر در فضاي بين لثه‌ها و دندان‌هاي شما (که اسکولوس ناميده مي‌شود) تجمع و تکثير مي‌کنند. اگر اين باکتري‌ها تميز نشوند، با گذشت زمان باعث تخريب بافت‌ها و تشکيل پاکت‌هاي پريودنتال و ايجاد عفونت خواهند شد.

علائم:

1. درد
2. ندرتاً تب
3. لق شدن دندان ها
4. قرمز شدن اطراف لثه‌ها
5. التهاب در محل خط لثه
6. بد بو بودن دهان و نفس
7. بوي بد مداوم دهان و نفس
8. حساس شدن و آسیب‌پذیری لثه‌ها
9. حساسیت و آسیب پذیری دندان ها
10. دندان‌ درد خصوصاً در هنگام جویدن غذا
11. حساسيت زياد دندان در زمان جويدن غذا
12. خونریزی لثه یا تحریک کم یا به طور خود به خودی
13. تغییر در نحوه قرار گرفتن دندان های مصنوعی در داخل دهان به طوری که دیگر با دهان شما انطباق ندارد.

علت:

• عفونت لثه به خاطر باکتری‌هایی ايجاد مي‌شود که بر روي دندان‌ها و لثه و يا در اطراف آن تجمع و تکثير مي‌کنند. حتي اگر شما هیچ‌چیز نخوريد و ننوشيد، باز هم باکتري‌ها به‌طور مداوم در دهان شما در حال تکثير و ازدياد هستند. بنابراين رعايت دقيق بهداشت دهان و دندان از اهميت بسيار زيادي برخوردار است. حفظ بهداشت و سلامت دهان باعث جلوگيري از عفونت لثه‌ها خواهد شد. برخي از عواملي که مي‌تواند باعث ايجاد عفونت لثه شود، عبارت است از:
• ديابت
• بارداري
• عوامل ژنتيکي
• کجی و بی‌نظمی دندانها
• مواجهه با سرب و بیسموت
• سيگار کشيدن يا جويدن توتون
• بیماری های خونی مثل سرطان خون
• عدم مراجعه به دندانپزشک به‌طور منظم
• شکستگي يا ترک خوردن پرکردگي دندان
• مصرف نوشابه‌هاي قند دار و گازدار به مقدار زياد
• مراقبت نکردن از دندان‌ها و لثه‌ها به‌طور صحيح و مداوم
• اختلال در سيستم ايمني (مانند افراد مبتلابه ايدز يا ويروس HIV).
• وجود پلاک روی دندان ها (حاوی ذرات غذایی، میکروب ها و مخاط است)
• پروتزها (دندان مصنوعی) و نایت گارد (محافظ دهانی) که به‌خوبی جايگذاري نشده باشد.
• واکنش های نامطلوب دارویی، مثلاً نسبت به داروهای ضد تشنج (عمدتاً فنی تویین و باربیتورات ها)
• تغذیه نامناسب، خصوصاً کمبود ویتامین ها که باعث بیماری هایی مثل اکوربوت یا پلاگر می شوند.
• خوردن غذاهايي که ذرات آن در بين دندان‌ها باقي مي‌ماند (مانند مغزها، کشمش و غيره) و مسواک نزدن و نکشيدن نخ دندان براي تميز کردن بقاياي آن‌ها.
• مصرف بعضي از داروها (مانند قرص‌هاي ضدبارداری، استروئيدهاي خوراکي، داروهاي ضد صرع، داروهاي مسدود کننده کانال کلسيم و داروهاي مورد استفاده براي شیمی ‌درمانی)
• لثه‌های شما معمولاً در نقطه‌ای پایین‌تر و عمیق‌تر از لبه‌های لثه که ما در ظاهر می‌بینیم، به دندان‌ها متصل شده‌اند. این حالت اتصال لثه و دندان، باعث ایجاد فضایی در فاصل بین آن‌ها می‌شود که آن را اصطلاحاً اسکولوس می‌نامند. ذرات غذا ممکن است در درون این فضا گیر بیفتد و باعث بروز عفونت لثه یا بیماری‌های لثه شود.
• پلاک دندان یک لایه نازک جرم است که از باکتری‌ها تشکیل شده است. این لایه به ‌طور مداوم بر روی سطح دندان‌های شما تشکیل می‌شود. وقتی پلاک‌ها توسعه پیدا کرده و ضخیم‌تر می‌شوند، به لایه سخت‌تری از جرم دندان به نام تارتار تبدیل می‌شود. هنگامی‌که پلاک در قسمت‌های پایین‌تر از خط لثه ایجاد شود، می‌تواند باعث تشکیل عفونت در این قسمت شود.

عوامل افزایش دهنده خطر:

1. دیابت
2. حاملگی
3. عفونت ها
4. بهداشت نامناسب دهان و دندان
5. تغذیه نامناسب، خصوصاً کمبود ویتامین ها

پیشگیری:

1. حداقل سالی 2 بار برای چکاب دندان ها به دندانپزشک مراجعه کنید.
2. یک رژیم غذایی متعادل داشته باشید، اگر رژیم غذایی متعادل برایتان مقدور نیست، مکمل های ویتامینی دریافت کنید.
3. برای جلوگیری از تشکیل پلاک روی دندان ها، بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید، توجه داشته باشید که روزانه باید از نخ دندان استفاده کرد.

عواقب مورد انتظار:

• اگر بیماری‌های لثه به ‌موقع تشخیص داده نشده و درمان نشود، می‌تواند باعث جدا شدن لثه‌ها از دندان شود. در این صورت، بافت‌های نرم اطراف دندان و استخوان پشتیبانی‌کننده از دندان نیز آسیب می‌بینند. در نتیجه ممکن است دندان لق و ناپایدار شود. اگر عفونت بیشتر از این پیشرفت کند، ممکن است نهایتاً دندان شما از بین برود و یا لازم به کشیدن دندان توسط دندانپزشک باشید.

عوارض احتمالی:

• در صورتی که در گیری وسیع لثه وجود داشته باشد، شاید احتیاج به عمل جرای دردناک و طولانی مدت لثه باشد.

تشخیص:

• تشخیص با معاینه لثه و کشت از ضایعات حاصل می شود.

درمان طب نوین:

• دندانپزشک برای درمان دهان خندقی بافت مرده را بر می دارد و معاینه منظم و مکرر دندان تا یک ماه بعد از درمان و خوردن داروهای مانند آنتی بیوتیک و پنی سلین برای جلوگیری از عفونت در صورتی که درمان دهان خندقی با دارو جواب ندهد دندان پزشک اقدام به جراحی لثه می کند.

درمان طب سنتی:

• سیگار نکشید.
• استفاده از نخ دندان.
• زالو: انداختن زالو روی لثه.
• انجام حجامت تحت الذقن (زیر چانه)
• از خمیر دندان فلوئور دار استفاده کنید.
• ضماد «نشاسته» با «سركه» مجرب است.
• شستشوی دهان با محلول آب گرم و نمک.
• استفاده کردن از خمیردندان نمک + عسل.
• شستشوی دهان با محلول آب گرم + نمک.
• در صورت بهبود پیدا نکردن زالو روی لثه بیاندازید.
• در صورت برطرف نشدن زالو روی لثه ها قرار می دهیم.
• تا بهبودی کامل لثه از هرگونه تحریک لثه خودداری کنید.
• هلیله زرد کوبیده شده را بجوشانید و آب آن را در دهان غرغره کنید.
• جويدن برگ «تمشك» جهت ورم لثه و رفع بي حسي آن مفيد است.
• یک عدد هلیله سیاه را پودر کنید و روی موضع از شب تا صبح ضماد کنید.
• سقز: برای جلوگیری از عفونت لثه می‌توانید روزانه چند دقیقه‌ای سقز بجوید.
• نخود سبز را خیس کنید و چند مرتبه در طول روز آب آن را در دهان بگردانید.
• سماق ساییده شده را با گلاب مخلوط کنید و روزی چندبار در دهان مزمزه کنید.
• بادکش گونه: برای درمان تکمیلی عفونت های دندان از بادکش گونه استفاده کنید.
• کمی زاج سفید را با آب لیمو مخلوط و در دهان مزمزه کنید و فوراً از دهان خارج سازید.
• برای پاک کردن و درمان پوسیدگی دندان مراجعات منظمی به دندانپزشک داشته باشید.
• مضمضه و خوردن آب خیس کرده نخود برای ورم لثه ها و تسکین درد دندان مفید است.
• هلیله سیاه: هلیله سیاه را به مدت 3 ساعت در پای لثه نگه دارید و بعد عفونت سر باز می کند.
• دمنوش برگ گل گاوزبان را بجوشانید با عسل شیرین کنید و روزی یک تا سه لیوان میل کنید.
• دود گل ماهور و عنبر نساء: عفونت کش قوی هستند. دود عنبر نساء اگر یک بار استفاده شود خوب است.
• انجام جراحی برای برداشتن بافت عفونی شده لثه در صورتی که سایر اقدامات درمانی با شکست مواجه شوند.
• عسل و نمک: درمان عفونت لثه (پیوره) این است که با عسل و نمک دریا به مقدار 5 به 2 مسواک بزنید.
• برای تسکین فوری التهاب و خون ریزی با آب نمک غرغره کنید و یا ضماد زنجبیل و نمک را بر روی لثه قرار دهید.
• حجامت زیر چانه و فصد سفالیک: در کسانی که عفونت و شلی لثه دارند از حجامت زیر چانه و فصد سفالیک استفاده می کنیم.
• غرغره کردن با آب لیموی تازه و آب ولرم روزی 2 بار علاوه بر از بین بردن بوی بد دهان، شدت ورم را نیز کاهش می دهد.
• با ترکیب یک قاشق عسل با یک قاشق سرکه انگور خانگی برای ماساژ لثه ها جهت محکم نمودن بافت لثه بسیار مفید است.
• گل بابونه، مغز ناخنک، مرزنجوش، تخم شنبلیله و تخم کتان را مخلوط بجوشانید و روزی چند بار آب آن را در دهان نگه دارید.
• تخم ریحان کوهی یا هسته تمرهندی و یا تخم مرو را بسایید و در آب اسفرزه خیس کنید و روزی چند مرتبه روی لثه ها بمالید.
• یک مشت انجیر خشک را در یک لیتر شیر بجوشانید و آن شیر را در جای خنک نگه دارید و در طول روز چند بار در دهان غرغره کنید.
• فوفل، کات کبود، زاج سفید و دارو فلفل را به نسبت مساوی بکوبید، بعد بجوشانید و با آب آن دهان شویه کرده و از دهان خارج کنید.
• برای درمان سریع آبسه دندان روزی سه حبه سیر را به اندازه ماش خرد کرده و هر حبه را همراه با یک لیوان آب یا آب عسل میل کنند.
• ترکیب مازو + فوفل + گلنار + تخم مورد + سماق از هر کدام 20 گرم تهیه کرده و نرم بکوبید مسواک را تر کنید و با این ترکیب مسواک بزنید.
• آب برگ تاجریزی تازه یا برگ بارهنگ تازه یا آب برگ خرفه را چند بار در روز در دهان نگه دارید و پس از کمی صبر کردن از دهان خارج کنید.
• نمک یا آب نمک غلیظ شده: روی دندان نگه‌دارید، این کار هم تسکین درد می‌کند و هم عفونت را از بین می‌برد (از نمک طبیعی استفاده شود).
• پودر عدس یا پودر گشنیز یا مورد نرم و یا صندل سرخ ساییده شده و یا فوفل نرم کرده و یا سماق ساییده شده را روزی چند مرتبه به لثه ها مالش دهید.
• داخل شلغم را خالی کنید و در فضای خالی شده عسل بریزید 3 ساعت بعد، شلغم آب انداخته و معجون حاصل يكي از بهترین و قوی ترین داروهای سرماخوردگی ست.
• عصاره گل رز را با آب تازه لیموترش مخلوط کنید و برای چند دقیقه این مخلوط را در دهان نگه دارید و سپس دور بریزید. این عمل را حداقل روزی 3 بار تکرار کنید.
• سماق 50 گرم، گلنار 15 گرم مازو 15 گرم تخم مورد 5 گرم فوفل 15 گرم همه را نرم کوبیده، مسواک را تر کرده به پودرها آغشته نموده، مسواک نمایند. (بسیار مجرب).
• مسواک با چوب اراک: مهم‌ترین اقدام استفاده از مسواک‌های چوب اراک هست که باعث رشد و چاقی لثه و طراوت آن می شود و در درمان عفونت لثه نیز بسیار مؤثر است.
• سماق: اگر روی مسواک خود مقداری سماق سابیده شده بریزید و دندان ها را حداقل 1 دقیقه با آن مسواک بزنید، باعث تقویت لثه، دندان، رفع زخم بد دهان و لثه می شود.
• سرکه و عسل: کمی سرکه‌ی طبیعی را با عسل به مقدار مساوی مخلوط کرده و مضمضه نمایید که اگر چند شب انجام شود کمک فراوانی به از بین رفتن عفونت لثه می‌کند.
• هر دو ساعت دهان خود را به طور متناوب با این شوینده ها بشویید، مخلوط یک قاشق چایخوری نمک در یک لیوان بزرگ آب بسیار گرم، مخلوط پراکسید هیدوژن 2% و آب گرم با مقادیر مساوی.
• میخک: میخک را روی قسمتی که عفونت دارد قرار دهید یا پودر میخک را بر روی لثه‌های خود بمالید که در اکثر موارد از درمان‌های قطعی عفونت لثه به حساب می‌آید (در برخی موارد نیاز به تمهیدات دیگری نیز می‌باشد).
• نمک دریا + مصطکی + کندر + کف دریا + تباشیر از هر کدام یک قاشق غذاخوری، همه را به یک نسبت پودر کنید و با سرکه سیب مخلوط کنید و اجازه دهید به مدت 24 ساعت بماند سپس هفته ای بار بعد از مسواک زدن به اندازه یک قاشق چایخوری از این ترکیب درون دهان نگه داشته و بیرون بریزید.
• نمک دریا + مصطکی + کندر + کف دریا + تباشیر از هر کدام یک قاشق غذاخوری، همه را به یک نسبت پودر کنید و با سرکه سیب مخلوط کنید و اجازه دهید به مدت 24 ساعت بماند سپس هفته ای بار بعد از مسواک زدن به اندازه یک قاشق چایخوری از این ترکیب درون دهان نگه داشته و بیرون بریزید.
• برای درمان پریودنتیت لازم است که بهداشت دهان و دندان را با دقت رعایت کنید. همچنین باید سیگار را ترک کنید و بیماری دیابت خود را نیز کنترل کنید. سایر اقداماتی که برای درمان بیماری‌های لثه در نظر گرفته می‌شود، شامل تمیز کردن و جرم‌گیری عمیق دندان‌ها، مصرف داروهای آنتی‌بیوتیک و عمل جراحی می‌باشد.
• مسواک لثه با انگشت اشاره: لثه های خودتان را با انگشت اشاره مسواک بزنید و فشار دهید این موجب خروج عفونت و بهبودی می‌گردد حتی اگر در حین کار خونریزی از لثه‌ها اتفاق افتاد این کار را ادامه دهید که در این صورت نیز فواید فراوانی دارد. این عمل ساده عفونت لثه را برطرف کرده و خارش بن دندان‌ها و لثه‌ها را نیز برطرف می کند.
• روش تهیه آنتی بیوتیک طبیعی پنج میوه: برای درمان بیماریهای عفونی می توان در منزل یک آنتی بیوتیک طبیعی تهیه کرد: دو لیوان از مخلوطِ رنده شدهِ: “سیب، به، شلغم، زردک یا هویج، کدو حلوایی ” را با یک استکان آب ۲۵ دقیقه بجوشانید سپس یک قاشق شیره انگور طبیعی اضافه و مخلوط کنید، و این خوراکی را بجای وعده ناهار و شام بخورید. چون در این خوراک هویج وجود دارد بعد از ۲۴ ساعت قابل استفاده نیست.
• دندان های خود را خوب مسواک بزنید، روزانه با یک مسواک نرم پلاک های چسبانک را از دندان های خود بزدایید. برای مسواک زدن، مسواک را در مرز لثه و دندان قرار داده، آن را با ملایمت بچرخانید به نحوی که پرزهای مسواک نهایتاً دوباره به سمت لثه قرار گیرند. قسمت های مختلف را به تدریج به این نحو مسواک کنید. توجه داشته باشید که احتمال آسیب به دندان ها و لثه ها با مسواک نرم کمتر از مواک سفت است.
• در زمان معاینه، وضعیت لثه‌های شما با استفاده از یک خط‌کش کوچک بررسی می‌شود. این بررسی به‌ منظور تشخیص هر نوع عفونت احتمالی در محل لثه‌ها انجام می‌گیرد. همچنین اندازه پاکت‌های موجود در اطراف دندان‌های شما از این طریق اندازه‌گیری می‌شود. عمق معمول پاکت‌ها بین 1 تا 3 میلی‌متر است. ممکن است دندانپزشک برای بررسی آسیب‌دیدگی احتمالی استخوان‌ها، دستور گرفتن عکس اشعه ایکس از دندان را نیز بدهد.
• روزانه حداقل یک بار از نخ دندان موم دار یا بدون موم استفاده کنید. قسمت اعظم نخ دندان را دور انگشت وسط هر دو دست بپیچانید و با انگشت سبابه نخ دندان را به ملایمت بین دندان ها بلغزانید. سپس بین دندان ها را با عقب و جلو بردن نخ دندان در نزدیکی لثه با ملایمت تمیز کنید. تمام دندان ها پایین بین شان را تمیز کنید. سپس نخ دندان را شل کرده و آن را روی شست هر دو دست قرار دهید. در این حالت تمام دندان ها بالا بین شان را تمیز کنید و برای هدایت آن از شست دست ها استفاده نمایید.
• جرم گیری و تمیز کردن دندان ها: برای تمیز کردن عمقی دندان‌ها بدون انجام عمل جراحی، می‌توان از روش‌های متعددی استفاده کرد. تمامی این روش‌ها با حذف پلاک و تارتار، از ایجاد پریودنتیت جلوگیری می‌کنند. اسکيلينگ که تارتارها را از قسمت‌هاي بالا و پايين خط لثه حذف مي‌کند. جرم‌گیری عميق که لکه‌هاي سخت و خشن روي دندان را حذف مي‌کند و قسمت‌هاي عفونی‌ شده دندان را بر می‌دارد. ليزر که لکه‌هاي تارتار را حذف مي‌کند و در مقايسه با اسکيلينگ و جرم‌گیری، با درد و خونريزي کمتري همراه است.
• نمک دریا + آویشن + زردچوبه را پودر کنید مقدار کمی عسل مخلوط کنید تا بشکل خمیر سفت درآید و بشکل نخود درآورید. هر یک ساعت یکبار یک نخود یا دو نخود روی موضع بدون هر ماساژی بگذارید. از قورت دادن آب دهان اجتناب کنید. زمانی که درد و عفونت کم شد مقدار حب ها را کم کنید، درعفونت های شدید که حتی قویترین آنتی بیوتیک های تزریقی و خوراکی جواب نمی دهد داروی فوق به همراه زالو اندازی (زالو دراین خصوص بسیار مهم است) با تخلیه عفونت و ایجاد خونرسانی و با توجه به مواد ضدعفونی کننده در آنزیم های زالو در اسرع وقت به کاهش درد و عفونت اثر گذاری خواهد داشت.
• نمک دریا + آویشن + زردچوبه را پودر کنید مقدار کمی عسل مخلوط کنید تا بشکل خمیر سفت درآید و بشکل نخود درآورید. هر یک ساعت یکبار یک نخود یا دو نخود روی موضع بدون هر ماساژ بگذارید و از قورت دادن آب دهان اجتناب کنید. زمانی که درد و عفونت کم شد مقدار حب ها را کم کنید، در عفونت های شدید که حتی قویترین آنتی بیوتیک های تزریقی و خوراکی جواب نمی دهد داروی فوق به همراه زالو اندازی (زالو در این خصوص بسیار مهم است) با تخلیه عفونت و ایجاد خونرسانی و با توجه به مواد ضد عفونی کننده در آنزیم های زالو در اسرع وقت به کاهش درد و عفونت اثر گذاری خواهد داشت.

پاک کردن لثه ها:

• برای پاک کردن لثه ها عاقرقرها و هلیله زرد از هر کدام ۱۰ گرم و خردل ۲۰ گرم همه را مخلوط و نرم بکوبید و با آنها هر روز لثه را بشویید.

ضد عفونی کردن لثه:

• بدین منظور گه گاهی خرما خرک را خوب در دهان بجوید و بخورید و تنتور ید را هم به وسیله پنبه به لثه بمالید.

تقویت لثه:

• تنباکوی سوخته شده را بر لثه ها ضماد کنید.
• برگ های ترب سیاه را گه گاهی در دهان بجوید.
• گه گاهی گوشت بالنگ را در دهان بگیرید و بمکید.
• هربار مقداری شاه تره را در دهان بگیرید و مزمزه کنید.
• پوست شکوفه های خرمای نر را بسایید و به لثه ها بماليد.
• خرمای سبز و کال یا خرما خرک را در دهان خوب بجوید و بخورید.
• برای تقويت لثه ها آب دم کرده شاه تره یا آب جوشانده گزنه بنوشید.
• مقداری میخک را در لیمو فرو کنید و در کوره یا فر گذاشته تا خشک شود. بعد نرم بکوبید و با آن لثه و دندان را بشویید.
• تخم رازیانه و تخم ترب سیاه از هر کدام ۳۰ گرم، پونه ۱۵ گرم همه را در یک لیتر آب انگور خیس کنید و هر بار با کمی از آن لثه ها را بشویید.

درمان سستی لثه ها:

• سماق، گلنار فارسی، گل محمدی، خرنوب، بلوط و تخم مورد را به نسبت مساوی مخلوط و نرم بسایید و هر روز با آن دهان شویه کنید.
• برای درمان سستی لثه ها زاج سبز، سماق، گلنار فارسی، عاقرقرها، پوست انار خشک شده و مازو را به نسبت مساوی مخلوط، بعد یک پنجم وزن همه آنها نمک اضافه کنید و بسیار نرم بسایید و هر روز سه مرتبه، هر بار کمی از آنها را با مقدار کمی سرکه مخلوط و دهان شویه کنید.

محکم کردن لثه ها:

• خرما خرک را در دهان بجوید.
• گوشت بالنگ را در دهان بجوید.
• صمغ درخت توت را در دهان بجوید.
• تنتور ید را به وسیله پنبه بر لثه ها بمالید.
• زاج سفید را با سرکه مخلوط و در دهان مزمزه کنید.
• انجیر را در شیر بجوشانید و آن شیر را در دهان نگه دارید.
• آب گشنیز تازه را بگیرید و در دهان نگه داشته و غرغره کنید.
• پس از صرف هر وعده غذای روزانه به وسیله انگشت نمک را به لثه ها بمالید.
• برگ درخت توت را بجوشانید و روزی چند مرتبه آب آن را در دهان مزمزه کنید.
• سرکه را با آب رقیق و کمی نمک مخلوط و روزی چند مرتبه در دهان مزمزه کنید.
• گلنار فارسی را بسایید و پس از هر وعده غذا مقداری از آن را روی لثه مالش دهید.
• پوست سفت بادام را بسوزانید تا به صورت ذغال درآید، بعد نرم بسایید و به لثه ها بمالید.
• خاکشیر تلخ را نرم بسایید و بعد با پوست انار خشک ساییده شده، مخلوط و اطراف لثه و پای دندان ها بپاشید.
• چند عدد گردوی نارس که تقریباً به اندازه یک فندق باشند را در سرکه بجوشانید، بعد آب آن را در دهان مزمزه کنید.
• توری سوخته شده چراغ تریک (سری روشنایی) را روی لثه ها بمالید، بعد از دهان بیرون و دهان را خوب بشویید. (چون توری سری روشنایی بسیار سمی است).
• برای اینکه لثه ها محکم تر شود از خوراکی هایی مانند پیاز، برگ ترب سیاه، برگ تربچه، کرفس، اسفناج، سیب زمینی، چاغاله بادام با پوست و سرکه بیشتر استفاده کنید و هسته هلو را هم در دهان خوب بجوید.
• کربنات دوشو، کربنات دو منیزی، بی کربنات دو سود و کلرات دو پلاس از هر کدام ۱۰ گرم، مانتول ۳۰ سانتی گرم و اسانس مانت (جوهر نعناع) به اندازه ۱۰ قطره را مخلوط و هر صبح و شب با آن دندان ها را مسواک کنید.
• زیره سبز، زیره سیاه، رازیانه و انیسون را مساوی مخلوط و نرم بسایید، بعد هم وزن آنها ذغال چوب تبریز و ذغال چوب گنه گنه یا ذغال چوب بید اضافه کرده و نرم بسایید، قطعه پارچه تمیزی را تر کنید و بر گردها آغشته و و روی لثه ها بماليد.

لثه آور:

• اگر لثه های شما تحلیل رفته است برای تقویت آن به را خوب بجوید و بخورید.
• هر صبح، ظهر و شب پس از مسواک کردن دندان ها و شستن دهان انگشت خود را در روغن زیتون کرده و محکم به لثه ها بمالید و ماساژ دهید.
• کندر، مستکی، گلنار فارسی، تخم خرفه، شهم حنظل، تباشیر، فوفل، بلوط و مازو را به نسبت مساوی مخلوط و سه برابر همه آنها نمک اضافه کنید و نرم بسایید، پس از هر غذا انگشت خود را تر کرده به پودرها آغشته کنید و به لثه ها بکشید و خوب مالش دهید. بعد از کمی صبر کردن از دهان خارج نمایید.

جهت نرم کردن لثه ها:

• اگر گیاه عاقرقرها را 40 روز در سرکه قرار دهید و لثه را با آب آن بشویید لثه نرم می شود بطوری که با انگشت هم می توان دندان را در آورد و نیز ارتودنسی در این صورت نیز بسیار آسان می شود چون لثه نرم شده است و جابه جایی راحت انجام می شود و اگر خواستیم لثه را دوباره سفت بکنیم با نمک و عسل این کار را انجام می دهیم.

درمان خارش لثه کودکان:

• برای رفع خارش لثه کودکان فقط یک مرتبه لثه او را با گلیسیرین مالش دهید.

درمان درد لثه:

• تنتور را به پنبه آغشته و به لثه ها بمالید.
• گلنار فارسی را نرم بسایید و بر لثه ها مالش دهید.
• خاکشیر تلخ را نرم بسایید و با پوست انار خشک و ساییده شده مخلوط و پای لثه ها بمالید.
• روزی ۸ مرتبه لثه ها و بن دندان را با گلاب و عرق تمشک به وسیله انگشتان شستشو و مالش دهید.
• کلرات دو بتاس را به اندازه ۳ گرم با مقدار نیم لیوان آب گرم مخلوط و روزی ۳ مرتبه در دهان مزمزه کنید.
• گل ارمنی را نرم بسایید و با ذغال چوب درخت انگور ساییده شده مخلوط و روزی ۳ مرتبه به لثه ها بمالید.
• اگر درد از رطوبت و سردی بود پوست هلیله زرد را نرم ساییده با عسل مخلوط و تا یک هفته روزی سه بار لثه را با آن شستشو دهید.
• اگر درد لثه از گرمی و حرارت بود سماق را نرم بسایید و بعد از هر غذا به وسیله انگشت آغشته به آن روزی سه مرتبه لثه ها را مالش دهید.
• کف دریا، گلنار فارسی و سماق را به طور مساوی مخلوط و نرم بسایید. بعد از هر غذا و پس از شستن دهان به وسیله انگشت آغشته به آن لثه ها را مالش دهید.
• سماق، طباشیر صدفی، تخم گشنیز، پوست هلیله زرد، جوش شیرین و گلنار فارسی را به مقدار مساوی مخلوط و نرم بسایید و روزی سه مرتبه پس از صرف غذا بر لثه ها بپاشید و کمی بگذارید روی آنها بماند.
• گاهی نیز به علل مختلفی بن دندان ها و لثه بیمار می گردد و باعث خون ریزی و درد می شود که ممکن است انسان آن را با پیوره اشتباه گیرد. در صورتی که باید قبلاً بر روی مزاج خود امتحان کند و بفهمد که منشأ آن از حرارت است یا از رطوبت. اگر از رطوبت بود اول رطوبت را برطرف کرده، سپس به طریق زیر به درمان پرداخت.
• هنگامی لثه ها درد می گیرند که معیوب شده باشند. برای از بین بردن و فاسد کردن لثه ها، مسواک های معمولی و ارزان قیمت از همه چیز بدتر می باشند. زیرا مسواکی که موهای زبری دارد، در موقع مسواک زدن موهای آن گاهی در داخل لثه می شکند. مانند سبوس جو که داخل نان باشد، موهای مسواک ارزان قیمت با جنس نامرغوب در زیر لثه جا می گیرند و بعد آبسه کرده، ایجاد عفونت می کند و دهان بدبو و عفن می شود، در نتیجه شخص دچار درد لثه نیز می گردد. پس سعی کنید از مسواک با جنس مرغوب استفاده کنید، در غیر این صورت تا می توانید با پنبه یا انگشتان خود مسواک کنید.

درمان زخم لثه:

• خوردن عسل ناشتا و شبانگاه یک قاشق مرباخوری به صورت لیسیدن تا 14 شب.
• بعد از مسواک زدن و قبل از خواب دهان را با ترکیب سرکه و گلاب به نسبت 2 به 3 بوسیله انگشتان ماساژ دهید تا 7 شب.
• برای درمان زخم لثه مرزه و زیره را نرم بسایید و با سرکه مخلوط کنید و روی آن بمالید و یا مقداری از آن را در دهان نگه دارید.

داروها:

1. پنی سیلین
2. آمپی سیلین
3. کلرهگزیدین
4. آموکسی سیلین
5. کوآموکسی کلاو
6. دهان شویه فلوئور دار
7. فنوکسی متیل پنی سیلین
8. آنتی بیوتیک ها برای مبارزه عفونت
9. اگر کمبود ویتامین وجود دارد، مصرف مکمل ویتامینی
10. پنی سیلین یا یک آنتی بیوتیک دیگر برای مقابله با عفونت، می توانید از داروهای بدون نیاز به نسخه ای چون استامینوفن برای درد خفیف استفاده کنید.

فعالیت:

• محدودیتی برای آن وجود ندارد.

رژیم غذایی:

• رژیم خاصی توصیه نمی شود، از خوردن شیرینی، نوشیدنی های شیرین، یا عصرانه شیرین خوداری کنید، شکر باعث تولید اسید می شود این اسید به دندان ها حمله می کند و موجب تخریب آنها می شود. توجه داشته باشید که بهترین دسرها، میوه ها و پنیر هستند و نه بستنی یا سایر دسر های شیرین.
• خوردنی های مفید: خوراک نخود فرنگی با کدو، خوراک نخود فرنگی با رب انار، خوراک نخود فرنگی و ذرت، خوراک باقلا، خوراک عدس و اسفناج، خوراک عدسی با کشمش، خوراک عدسی ساده، خوراک عدسی با قارچ، خوراک عدسی با صیفی جات، خوراک کدو خورشتی با سویا، خوراک کدو خورشتی با قارچ، خوراک کدو خورشتی با کرفس، خوراک کدو بادمجان، خوراک کدو حلوایی، خوراک قارچ و لوبیا سبز، خوراک قارچ و سیب زمینی، تاس کباب قارچ و سویا، خوراک کلم برگ با عدس، خوراک گل کلم، خوراک کلم بروکلی، خوراک لوبیا سبز ۱، خوراک لوبیا سبز ۲، یتیمچه، بورانی گوجه بادمجان، خوراک لوبیا سفید با جعفری، خوراک لوبیا سفید با قارچ، خوراک سویا و عدس، خوراک لوبیا با قارچ، خوراک لوبیا لعاب دار، لوبیا با سویا، خوراک لوبیا ساده، خوراک بامیه با سویا، خوراک تند بامیه، خوراک نخود با قارچ، خوراک نخود با کدو بادمجان، خوراک بورانی، خوراک کشمشی، خوراک لوبیا قرمز، خوراک لوبیا چشم بلبلی، خوراک مخلوط، آش گندم با سویا، آش باقلا، آش ماش، آش لپه ۱، آش لپه ۲، آش کدو حلوایی، آش کدو خورشتی، آش صیفی، آش غلات، آش خرفه ۱، آش خرفه ۲، آش زردآلو، آش سماق، آش عدس ۱، آش عدس ۲، آش جو با حبوبات ۱، آش گل کلم ۱، آش کلم قمری با گندم، آش کلم بروکلی ۱، آش کلم بروکلی ۲، آش شلغم ۱، آش انار، آش اسفناج ۱، آش اسفناج ۲، آش برگ چغندر، آش حبوبات ۲، آش گوجه سبز، آش گوجه فرنگی ۱، آش گوجه فرنگی ۲، آش مرزه، آش شولی ۱، آش شولی ۲، آش رب، آش زرشک، حلیم حبوبات و غلات، ساطری پلو، شوید باقالی پلو، دم پخت گوجه ۲، سبزی پلو، ماش پلو، پلو مخلوط، قیمه پلو، کلم قمری پلو، کلم پلو، دمی شیرازی، عدس پلو ساده، عدس پلو با کدو حلوایی، عدس پلو با قارچ، لوبیا قرمز پلو، لوبیا سبز پلو ۱، لوبیا سبز پلو ۲، لوبیا سبز پلو ۳، نخود فرنگی پلو ۱، نخود فرنگی پلو ۲، پلوی آلو اسفناج، انار پلو، گشنیز پلو با سویا، بادمجان پلو ۱، بلغور پلو، خورش آلو اسفناج، خورش به، خورش آلو و قیسی، خورش تره سویا، خورش قیمه بادمجان، خورش قیمه آلو، خورش کدو بادمجان، خورش شوید باقالی، خورش بامیه با سویا ۱، خورش بامیه با دال عدس، خورش بامیه با قارچ، خورش دال عدس با قارچ، خورش دال عدس با تمر هندی، خورش قارچ و آلو، خورش قارچ و لوبیا سفید، خورش کدو حلوایی، خورش کدو خورشتی، خورش کلم بروکلی با سویا، خورش کلم بروکلی با قارچ، خورشت قیمه قارچ، خورش قیمه بادمجان، سوپ صیفی جات ۲، سوپ کدو خورشتی، سوپ کدو حلوایی، سوپ جو ۱، سوپ دال عدس، سوپ اسفناج، سوپ لوبیا سبز، سوپ قارچ ۱، سوپ قارچ ۲، سوپ بامیه، سوپ کلم قمری، سوپ کلم بروکلی ۱، سوپ کلم بروکلی ۲، سوپ گل کلم، سوپ کلم برگ، سوپ گشنیز، سوپ بلغور و کرفس، سوپ شهد نما، سوپ زرشک با جعفری، سوپ کاهو سبز، سوپ جو و اسفناج، کتلت اسفناج، کتلت ذرت، کتلت سیب زمینی و حبوبات، برگر کدو خورشتی، پن کیک سیب زمینی، دلمه فلفل دلمه ای، دلمه کدو خورشتی، دلمه سیب زمینی، کماچ مخلوط، سس گوجه فرنگی ۱، سس معطر، سمنو با گندم و جو، سمنو با رب انار، آناناس، خربزه، شاه توت سیاه، توت فرنگی، سیب درختی، هلو، پرتقال، لیموترش، انار ترش، موز، گیلاس، آلبالو، طالبی، تمرهندی، زرشک، هویج، گوجه فرنگی، سیب زمینی، فلفل سبز، کدو، کلم، کاهو، شلغم، نخود سبز، ریواس، اسفناج، تره، شاهی، جعفری، جگر.
• خوردنی های مضر: هنگام داشتن عفونت از مصرف فرآورده های حیوانی (لبنیات، انواع گوشت، تخم مرغ و مرغ)، قند و شکر و هرچیزی که از این فرآورده داخل آن باشد، سوسیس و کالباس، فست فود، آب یخ، نوشابه، انواع کنسرو، شکلات، کاکائو، پرتقال، نارنگی، خیار، نسکافه، قهوه، شیرینی های قنادی، غذاهای سرخ کرده، عدس پلو ساده، غذاهای گوشتی و لبنی (چون این مواد در آزمایشگاه برای کشت میکروب استفاده می شود) پرهیز کنید.

نکته:

• عاقرقرها سودازا است و در هر جا که اثر سودا باشد این گیاه انبساط پدید می آورد و از هم باز کرده و نرم می کند مثل زگیل و زائده های استخوانی و شبه استخوانی خصوصاً پای پرانتزی و کک و مک.