چسبندگی عصب: عبارت است از فشرده شدن اعصاب دست و پا، در اصطلاح پزشکی چسبندگی عصب نامیده می شود. چسبندگی عصب انواع مختلفی دارد و همچنین راهکارهای درمانی متعددی برای آن پیشنهاد می شود که در این مقاله به آن ها می پردازیم.

انواع چسبندگی عصب:

1. سندرم تونل کارپال: سندرم تونل کارپال (Carpal Tunnel Syndrome) از شایع ترین انواعچسبندگي عصب می باشد. این عارضه عصب مدین یعنی عصبی که شروع آن از ساعد بوده و تا کف دست امتداد می یابد را در ناحیه مچ دست تحت فشار قرار داده و منجر به خواب رفتن سه انگشت اول و بخشی از چهارمین انگشت دست می گردد.
2. سندرم تونل کوبیتال: این سندرم به عنوان دومین چسبندگی عصب شایع تلقی می گردد که باعث فشار به عصب اولنار در آرنج می شود و به دنبال آن دست ضعیف شده و در نیمی ازانگشت چهارم و سراسر انگشت پنجم اختلال بی حسی و مورمور شدن پدید می آید.
3. سندرم تونل گویان: بروز این سندرم در اثرچسبندگی اولنار در ناحیه مچ دست می باشد و علائمی مشابه سندرم تونل کوبیتال را داراست.
4. چسبندگی عصب پرونئال در سر نازک نی: عصب پرونئال، شاخه ای از عصب سیاتیک است که منجر به انجام حرکت و ایجاد حس در ناحیه ساق و کف پا می شود. این نوع چسبندگی عصب سبب بروز درد، عدم توانایی در بلند نمودن پا و افتادگی پا خواهد شد.
5. سندرم تونل تارسال: سندرم تونل تارسال در اثر گیر افتادگی مچ پا ایجاد می گردد.
6. چسبندگی عصب پلانتار: این نوع چسبندگی عصب، به فشرده شدن شاخه های عصب قوس داخلی پا اطلاق می گردد.
7. چسبندگی عصب خلفی بین استخوانی ساعد: این نوع چسبندگی عصب، یکی از اعصاب گذرنده از آرنج را تحت تأثیر قرار داده و منجر به افتادگی و ضعف انگشتان دست می شود.

علائم:

1. از شایع ترین نشانه های چسبندگی، احساس گز‌گز شدن، احساس درد، سوزن سوزن شدن و احساس تورم بدون وجود علائم مشهود در انگشتان دست و پا می باشد. این حالات تنها محدود به انگشتان دست نبوده و ممکن است در ناحیه ساعد، بازو و شانه نیز اختلالاتی در انجام فعالیت های ظریف نظیر گرفتن شی سبک در دست گردد. عمدتاً نشانه های این بیماری در انگشت شست و دو انگشت جانبی آن بروز می کند و در صورت پیشرفت بیماری و عدم درمان، قطعاً علائم بیماری به دو انگشت دیگر دست نیز گسترش می یابد. البته خواهیم دید که در این شرایط، درد حاصل از بیماری کاهش یافته و عضلات دست که روی حرکات شست اثر گذارند تحلیل می یابند و فرد دچار عدم توانایی در نگهداری اشیاء در دست می گردد و متأسفانه بهبود این حالت امکان پذیر نمی باشد. علائمی که به آن ها اشاره نمودیم در هنگام شب بر شدت آن ها افزوده می شود و حتی در برخی موارد درد به قدری شدید است که باعث بیدار شدن فرد از خواب می شود.

علت:

• عوامل متعددی سبب ایجاد چسبندگی کف دست می شوند، با پیشرفت این بیماری قدرت انگشتان دست کاهش یافته و عضلات دست لاغر می شوند. شایع ترین علت ایجاد حالتچسبندگی کف دست، انجام حرکات تکراری دست به عنوان مثال در شغل هایی نظیر قالیبافی و غیره می باشد.
• از دیگر علل ایجاد این عارضه ییماری هایی نظیر رماتیسم مفصلی، دیابت، كم كاری تیروئید و تغییرات هورمونی طی دوران بارداری و یائسگی می باشد.

عوامل افزایش دهنده خطر:

1. اضطراب و استرس
2. فشار آوردن به عضو
3. استفاده مکرر از عضو
4. انجام فعالیت هاش شدید بدنی
5. مصرف فرآورده های کارخانه ای و لبنیات بدون مصلح غذایی

تشخیص:

1. جهت تشخیص چسبندگی عصب، در وهله اول باید بیمار مورد بررسی و معاینه دقیق قرار گیرد. پزشک متخصص پس از معاینه دقیق بیمار؛ جهت حصول اطمینان از وجود این عارضه، انجامنوار عصب و عضله را تجویز خواهد نمود. نوار عصب و عضله، دقیق ترین روش جهت تشخیص این بیماری می باشد؛ چرا که علائم این بیماری ممکن است ناشی از بیماری های دیگری نظیر دیسک گردن، دنده گردنی، آرتروز مفصل قاعده شست، التهاب رباط های مچ دست و دیابت بروز نماید و با بیماری چسبندگی عصب دست اشتباه گرفته شود. مقصود از دنده گردنی؛ وجود یک دنده اضافی در ناحیه گردن است که سبب ایجاد درد گردن، مور مور شدن و گزگز کردن دست ها شده و در مواقعی که نیاز به انجام برخی فعالیت هایی باشد که نیاز به بلند کردن دست وجود دارد، بیمار در دست های خود احساس ضعف خواهد کرد. در این موارد ممکن است، فرد این بیماری را با چسبندگی عصب دست اشتباه بگیرد. لازم به ذکر است در برخی موارد، مشکلات مغزی و نخاعی نیز می توانند علائم این بیماری را به دنبال داشته باشند؛ به عنوان مثال به ندرت مشاهده می شود که بیماری ام اس، علائمی مشابه بیماری چسبندگی عصب دست را از خود بروز دهد. بر اساس مطالب فوق الذکر می توان اذعان داشت که نوار عصب و عضله، دقیق ترین راه جهت تشخیص این بیماری می باشد؛ بنابراین تجویز و انجام آن از ضرورت ویژه ای برخوردار است. توجه داشته باشید که در صورت عدم تشخیص به موقع و صحیح بیماری چسبندگی عصب دست ، حتی پس از جراحی نیز ممکن است فرد همچنان با برخی از علائم این بیماری مواجه باشد.

درمان طب نوین:

• تصحيح وضعيت نشستن در هنگام كار: فرد مبتلا به این بیماری باید نحوه نشستن خود را تصحیح نماید.
• لیزر درمانی: لیزر درمانی با تاباندن اشعه به ناحیه مورد نظر باعث تسکین درد و برطرف شدن گرفتگی عضلات خواهد شد.
• فیزیوتراپی: با استفاده از تجهیزات مکانیکی با منقبض کردن ناحیه مورد نظر باعث کاهش درد و افزایش جریان خون در ناحیه خواهد شد.
• ماساژ درمانی: ماساژ درمانی با دست ورزی بر روی بافت های نرم بدن، فشار عضلانی و درد ناشی از آسیب دیدگی عصب را بهبود می بخشد.
• استفاده از مچ بند (اسپلينت): در صورت مشاهده علائم بیماری چسبندگی عصب، استفاده از مچ بند مخصوص به خصوص در سه ماه اول بسیار موثر است.
• طب سوزنی: روشی است که با فرو کردن سوزن در نقاطی از بدن موجب افزایش جریان خون و کاهش درد و از بین بردن اسپاسم عضلانی راهی مناسب است.
• عدم انجام حركات تكراري: فرد مبتلا به این عارضه می بایست از انجام حركات تكراري پرهیز کند. همچنین از ابزاری که باعث ایجاد حالت لرزشي در دست می شوند نیز باید خودداری کند، زیرا می تواند منجر به تشدید علايم بیماری و حتی خود بيماری شود.
• استفاده از داروها: مصرف برخی داروها بنا به صلاحدید پزشک متخصص می تواند در درمان چسبندگی اعصاب موثر باشد. همچنین پزشک متخصص طب فیزیکی ممکن است برای درمان آمپول های ضد تورم، شل کننده های عضلانی و کورتیکواستروئید یا بی حسی تجویز نماید.
• تزریق برای برطرف کردن عوارض چسبندگی عصب: تزریق موضعی استروئید، به روشی پر کاربرد برای بر طرف کردن عوارض انواع چسبندگی های اعصاب و کنترل و درمان آن ها تبدیل شده است. همچنین یک روش کمکی برای تشخیص نیز محسوب می شود و در مواردی که عوارض بیماری، غیر عادی و بی قاعده هستند، کاربرد دارد. تزریق استروئید برای کسانی که نیاز به جراحی ندارند، یک درمان قطعی تلقی می شود. تکنیک تزریق استروئید باید توسط پزشک متخصصی که در جراحی چسبندگی عصب تبحر دارد یا متخصص طب فیزیکی انجام شود و بهتر تحت گاید سونوگرافی انجام شود.

درمان طب سنتی:

• زالو درمانی اطراف موضع.
• روغن مالی با روغن بادام تلخ و گرم کردن موضع با حوله و اتو.

فعالیت:

• تا زمان بهبودی کامل از انجام هرگونه فعالیت شدید بدنی پرهیز کنید.

رژیم غذایی:

• از مصرف فرآورده های کارخانه ای و همچنین لبنیات و غذاهای گرم و سرد بدون مصلح غذایی پرهیز کنید.

نکته:

• چسبندگی عصب سیاتیک: یکی از بیماری های رایج عصبی عضلانی،چسبندگی عصب سیاتیک است که در اثر تحت فشار قرار گرفتن عصب سیاتیک ایجاد می شود.
• نقش عضله پیریفورمیس چیست: پیریفورمیس عضله ای است که تخت و نواری شکل است و در بالای مفصل ران و در باسن قرار گرفته است و در حرکت دادن قسمت پایین بدن نقش بسزایی دارد. عضله پیریفورمیس مفصل ران را نگه می دارد و عامل حرکت ران و چرخش آن در اطراف بدن می باشد. حفظ تعادل کلی بدن و امکان راه رفتن و انتقال وزن از یک پا به پای دیگر بر عهده این عضله می باشد. درد و بی حسی و مور مور شدن باسن از نشانه های سندرم پیریفورمیس یا چسبندگی عصب های سیاتیک است و این درد ممکن است شدیدتر نیز باشد و در طول عصب سیاتیک نیز امتداد یابد و چسبندگی عصب سیاتیک در آن ناحیه را ایجاد نماید. فشرده شدنعصب سیاتیک توسط عضله پیریفورمیس باعث می شود که هنگام رانندگی کردن و دویدن درد داشته باشید. فرد هنگام بالا رفتن از پله ها یا نشستن به مدت طولانی به دلیل اینکه فشار مستقیم به عضله پیریفورمیس وارد می شود درد خواهد داشت. قابل ذکر است که دلیل تعداد کمی از دردهای سیاتیک ناشی از عضله پیریفورمیس می باشد.
• تزریق استروئید تا چه اندازه موثر است: تزریق استروئید برای درمان چسبندگی اعصاب دست و پا، بسیار شایع و کاربردی است. این تکنیک، تورم بافت همبند را کاهش داده و سبب کاهش فشار بر روی عصب می شود. تأثیر تزریق استروئید در تحقیقات مختلفی مورد بررسی قرار گرفته است. در این تحقیقات، درمان از طریق تزریق استروئید با درمان های غیر جراحی دیگر و همچنین تزریق بدون دارو (تزریق دارونما) مقایسه شده است. این بررسی ها نشان می دهند که با تزریق استروئید، عوارض چسبندگی عصب در بسیاری از افراد طی 2 تا 4 هفته بهبود یافته است. در این مطالعات نشان داده شد که: عوارض بیماری در 28 نفر از 100 نفری که چسبندگی عصب در آن ها مورد درمان قرار نگرفت، بهبود یافت. عوارض بیماری در 73 نفر از 100 نفری که چسبندگی عصب در آن ها با تزریق استروئید درمان شد، بهبود یافت.
• آیا چسبندگی عصب دست می تواند موجب مور مور شدن انگشتان دست شود: در وسط مچ دست، تونلی تحت عنوان تونل کارپ وجود دارد که یک عصب و ۹ تاندون از آن عبور می کنند. چنانچه در این تونل؛ فضا برای عصب مدیان، کم شود؛ قاعدتاً فشار زیادی به آن وارد خواهد شد که در صورت ازدیاد این فشار، تدریجاً عصب دست آسیب می بیند. طی این اختلال؛ علائمی مانند بی حسی، مورمور شدن و گزگز در انگشت شست، اشاره و انگشت وسط بروز می نماید که در صورت انتشار علائم به کف دست؛ به کمک نوار عصب اقدام به تشخیص علل درد می گردد.